Ŵakristu Ŵakukhumbikira Ŵanyawo
Ŵakristu Ŵakukhumbikira Ŵanyawo
“Tose tiri viŵaro munyake wa munyake.”—ŴAEFESO 4:25.
1. Kasi buku linyake likuyowoyaci za thupi la muntu?
THUPI la muntu ndakuziziswa nkanira! The World Book Encyclopedia likuti: “Ŵantu nyengo zinyake ŵakucema thupi kuti ni mashini—mashini ghapacanya agho ghandapangikepo na kale. Kuyowoya unenesko, thupi la muntu ni mashini yayi. Kweni lingayana na mashini mu ntowa zinandi. Nga ni umo mashini ghaliri, thupi likupangika na vigaŵa vinandi. Cigaŵa cilicose ca thupi, nga ni cigaŵa cilicose ca mashini, cikucita ncito yakuzirwa. Kweni vigaŵa vyose vikugwilira ncito pamoza na kupanga thupi panji mashini kuti ghagwire makora ncito.”
2. Kasi thupi la muntu likuyana wuli na mpingo Wacikristu?
2 Inya nadi, thupi la muntu liri na vigaŵa vinandi, panji viŵaro, ndipo ciŵaro cilicose cikucita ncito yakukhumbika. Palije musipa, munofu, panji ciŵaro ca thupi ico ncambura ncito. Mwakuyana waka, ciŵaro cilicose ca mpingo Wacikristu cikusazgako kantu pakutoweska mpingo nakuti ukure mwauzimu. (1 Ŵakorinte 12:14-26) Nangauli ciŵaro ca mpingo cikwenera yayi kujiwona cakuzirwa kuruska viŵaro vinyake, kweni paŵavye waliyose wakwenera kujiwona kuŵa wawakawaka.—Ŵaroma 12:3.
3. Kasi lemba la Ŵaefeso 4:25 likurongora wuli kuti Ŵakristu ŵakukhumbikira ŵanyawo?
3 Nga ni umo viŵaro vya thupi la muntu vikuthemberana, Ŵakristu nawo ŵakukhumbikira ŵanyawo. Mpostole Paulos wakaphalira ŵasopi-ŵanyake ŵakuphakazgika kuti: “Pakusezgapo utesi, yowoyeskanani unenesko muntu yose na mzengezgani wake; pakuti tose tiri viŵaro munyake wa munyake.” (Ŵaefeso 4:25) Pakuti ni “viŵaro munyake wa munyake,” viŵaro vya Israyeli wauzimu, ilo ni “thupi la Kristu,” ni vyakukolerana ndiposo vikuyowoyeskana unenesko. Inya, waliyose wa iwo wakukhumbikira munyake. (Ŵaefeso 4:11-13) Mwakukolerana na iwo, paliso Ŵakristu ŵaunenesko ŵakupulikira, awo ŵakhalenge pano pa caru capasi.
4. Kasi tingaŵawovwira wuli awo ŵiza sono mu gulu?
4 Cirimika cilicose, ŵantu ŵanandi awo ŵazamukhala mu paradiso pa caru capasi ŵakubapatizika. Viŵaro vinyake vya mpingo vikuŵawovwira na mtima wose kuti ‘ŵarutirire ku urara.’ (Ŵahebere 6:1-3) Ici cingasazgapo kuzgora mafumbo ghawo ghakukhwaskana na Baibolo panji kuŵawovwira mu uteŵeti. Tingawovwira awo ŵiza sono mu gulu mwa kuŵa na ciyerezgero ciweme ca kuzgorapo nyengo zose pa maungano. Mu nyengo ya suzgo, tingaŵakhwimiska panji kuŵasanguruska. (1 Ŵatesalonika 5:14, 15) Tikwenera kupenja ntowa izo tingawovwilira ŵanyithu mwakuti ŵarutilire “kwenda mu unenesko.” (3 Yohane 4) Kwali tiri ŵana panji ŵarara, kwali tamba sono kwenda mu unenesko panji tikamba kale, tingawovwira ŵasopi-ŵanyithu kuti ŵaye pantazi mwauzimu—inya, ŵakukhumbikira nadi ise.
Ŵakawovwira Ŵanyawo
5. Kasi Akula na Priskila ŵakamovwira wuli Paulos?
5 Ŵakristu ŵakutorana mbamoza ŵa awo ŵakuŵa na cimwemwe pakovwira Ŵakristu ŵanyawo. Mwaciyerezgero, Akula na muwoli wake, Priskila (Priska), ŵakamovwira Paulos. Ŵakamupokelera mu nyumba yawo, kugwira nayo lumoza ncito ya kusona mahema, na kumovwira kuzenga mpingo upya mu Korinte. (Milimo 18:1-4) Pa nyengo yinyake, ŵakatenge ŵatayenge umoyo wawo cifukwa ca Paulos. Iwo ŵakakhalanga mu Roma apo Paulos wakaphalira Ŵakristu kuti: ‘Tauzgani Priska na Akula ŵancito ŵanyane mwa Kristu Yesu. Ŵeneawo [ŵakataya singo zawo, NW] cifukwa ca umoyo wane; ŵeneaŵo kuti ndine pera nkuŵawonga cara, kweniso na maekleziya ghose gha ŵamitundu.’ (Ŵaroma 16:3, 4) Nga ni umo Akula na Priskila ŵakacitira, Ŵakristu ŵanyake lero ŵakuzenga mipingo na kovwira Ŵakristu ŵanyawo mu ntowa zinandi. Nyengo zinyake nanga nkutaya umoyo wawo cifukwa ca kopa kupereka ŵateŵeti ŵanyawo ku suzgo panji ku nyifwa.
6. Kasi Apolo wakapokera wovwiri wuli?
6 Akula na Priskila ŵakawovwiraso Apolo, Mkristu wa lulimi lwakutwa, uyo wakasambizganga za Yesu Kristu mu Efeso. Pa nyengo yira, Apolo wakamanyanga ubapatizo wekha uwo Yohane wakacitanga wa kurapa zakwananga izo muntu wakanangiranga Dango. Ŵati ŵamanya kuti Apolo wakukhumbikira wovwiri, Akula na Priskila ‘ŵakamwandulira makoraghene ntowa ya Ciuta.’ Mutepanyake ŵakamurongosolera kuti ubapatizo Wacikristu ukusazgapo kubira thupi lose na kupokera mzimu utuŵa. Apolo wakatorapo kantu pa ivyo wakasambizgika. Wati wambukira ku Akaya, ‘wakawovwira comene ŵeneawo ŵakapulikana mu ucizi: ndipo [cifukwa ca kunweka kwake, NW], wakatonda Ŵayuda pakweru, pakurongora na Malemba kuti Yesu ndi Kristu.’ (Milimo 18:24-28) Ivyo Ŵakristu ŵanyithu ŵangayowoya vingatovwira kuti tipulikiske makora Mazgu gha Ciuta. Pa cigaŵa ici naco, tikukhumbikira ŵanyithu.
Wovwiri wa Vintu
7. Kasi ŵabali ŵa ku Filipi ŵakacitapo vici apo Ŵakristu ŵanyawo ukavu ukaŵasanga?
7 Ŵakristu mu mpingo wa ku Filipi ŵakamutemwa comene Paulos kwakuti ŵakamutumira vintu apo wakaŵa mu Tesalonika. (Ŵafilipi 4:15, 16) Apo ŵabali mu Yerusalemu ukavu ukaŵasanga, ŵabali ŵa ku Filipi ŵakapereka vintu vinandi kwakuruska. Paulos wakawonga comene cifukwa ca mtima uweme wa ŵabali na ŵadumbu ŵake mu Filipi kwakuti wakaŵawona kuŵa ciyerezgero ciweme ku Ŵakristu ŵanyake.—2 Ŵakorinte 8:1-6.
8. Ni mtima wuli uwo Epafrodito wakaŵa nawo?
8 Apo Paulos wakaŵa mu jere, ŵabali ŵa ku Filipi ŵakamutumira vyawanangwa pera yayi, kweniso na thenga Epafrodito kuti likamuwone. Paulos wakati: “Cifukwa ca mulimo wa Kristu [Epafrodito] wakaŵa pafupi kufwa, pakupereka umoyo wake ku ulwani mwakuti wafiske ico cikaperera mu kunditeŵetera kwinu.” (Ŵafilipi 2:25-30; 4:18) Tindaphalirike kuti Epafrodito wakaŵa mbali murara panji muteŵeti wakuteŵetera. Ndipouli, wakaŵa na mtima wakujipereka na wakovwira Ŵakristu, ndipo nadi, Paulos wakamukhumbanga comene. Kasi mu mpingo winu walimo muntu wa nga ni Epafrodito?
“Ŵakawovwira”
9. Kasi Aristarko wakutipa ciyerezgero wuli?
9 Ŵabali na ŵadumbu ŵakutemweka, nga ni Akula, Priskila, na Epafrodito, ŵakuwongeka comene mu mpingo wuliwose. Ŵabali ŵithu ŵanyake nawo ŵangaŵa nga ni Aristarko, Mkristu wakale. Iyo na ŵanyake [“ŵakawovwira,” NW] ŵanyawo, mutepanyake ŵakaŵapembuzganga panji kuŵapa vyawanangwa. (Ŵakolose 4:10, 11) Pakuwona umo wakamovwilira Paulos, Aristarko wakaŵa nadi mubwezi mu nyengo ya suzgo. Wakaŵa yumoza wa ŵantu awo ŵakuzunurika pa Zintharika 17:17 kuti: “Mwanase wakutemwa nyengo zose, ndipo mwanamunyako wakubabiwira kovwira mu suzgo.” Kasi tose tingayezga yayi kovwira Ŵakristu ŵanyithu? Comene-comene tikwenera kovwira awo ŵali mu suzgo.
10. Nciyerezgero wuli ico Petros walikupereka ku ŵabali ŵarara?
10 Comene-comene ŵabali ŵarara ŵakwenera kovwira ŵabali na ŵadumbu ŵawo ŵauzimu. Kristu wakaphalira mpostole Petros kuti: “[“Khozganga,” NW] ŵabali ŵako.” (Luka 22:32) Petros wakamanya kucita ici cifukwa wakaŵa na mikhaliro yakuyana na jarawe, comene-comene apo Yesu wakati wawuka. Mulimose umo vingaŵira, ŵabali ŵarara yezgani kucita mwakuyana waka, na mtima wose, ndiposo mwalusungu cifukwa ŵasopi-ŵanyinu ŵakumuthembani.—Milimo 20:28-30; 1 Petros 5:2, 3.
11. Kasi tingapindula wuli pakughanaghanira mtima wa Timote?
11 Timote, uyo wakendanga na Paulos wakaŵa mbali murara uyo wakafipiranga mtima comene Ŵakristu-ŵanyake. Nangauli Timote wakaŵa na suzgo mu thupi, kweni wakaŵa na cipulikano cambura kuwayawaya, ‘wakateŵeta pamoza na Paulos kuthandazga ivangeli.’ Lekani mpostole wakaphalira Ŵafilipi kuti: “Ndirive munyake wa mtima wakuyana, uyo wati wapwererenge makora ghene makhaliro ghinu.” (Ŵafilipi 2:20, 22; 1 Timote 5:23; 2 Timote 1:5) Nase tingapwererera ŵasopi-ŵanyithu mwa kuŵa na mtima nga ngwa Timote. Inya, tikwenera kuzizipizga vyakuŵinya vithu na viyezgo, kweni nase tikwenera kurongora cipulikano cakukhora na kupwererera ŵabali na ŵadumbu ŵithu ŵauzimu. Nyengo zose tikumbuke kuti ŵakutithemba.
Ŵanakazi Awo Ŵakapwererera Ŵanyawo
12. Kasi tingasambirapo vici pa ciyerezgero ca Dorika?
12 Yumoza wa ŵanakazi ŵakusopa Ciuta ŵeneawo ŵakapwererera ŵanyawo wakaŵa Dorika. Apo wakati wafwa, ŵasambiri ŵakacema Petros na kuruta nayo mu cipinda capacanya. Mu cipinda ici, ‘vyokoro vyose vikimirira nayo, uku vikulira na kumurongora maraya na vyakuvwara ivyo wakacitanga Dorika, wacali nawo.’ Dorika wakawuskika, ndipo kwambura kukayika wakwenera kuti wakarutilira ‘kucita milimo yiweme na yalusungu.’ Lero, mu mpingo Wacikristu muli ŵanakazi ŵa nga ni Dorika awo ŵangapanga minjirira panji kucitira uweme ŵanyawo awo ŵali mu suzgo. Inya, milimo yawo yiweme comene-comene yikusazgapo kupharazga Ufumu na kupanga ŵasambiri.—Milimo 9:36-42; Mateyu 6:33; 28:19, 20.
13. Kasi Ludiya wakarongora wuli mtima wa kupwererera Ŵakristu?
13 Ludiya, mwanakazi wakopa Ciuta nayo wakapwererera ŵanyake. Muzi wake ukaŵa wa Thuatera, kweni wakakhalanga mu Filipi apo Paulos wakapharazganga ku Filipi mu 50 C.E. Ludiya wakwenera kuti wakaŵa Wamitundu uyo wakang’anamuka, kweni mu Filipi mukaŵavya sunagoge, mukweneraso kuti mukaŵa Ŵayuda ŵacoko comene. Iyo na ŵanakazi ŵanyake ŵakawungana mu mphepete mwa dambo kuti ŵasope apo mpostole wakaŵapharazgira makani ghaweme. Nkani yikuti: “Fumu [Yehova] yikajura mtima wake kupulikiska ivyo vikayowoyeka na Paulos. Ndipo wakati wabapatizika, iyo na ŵa mu nyumba yake, wakatiŵeya, kuti, ‘Usange mwandipima wa magomezgeko wa Fumu, munjire mu nyumba yane, mukhalemo.’ Ndipo [“wakatinjizga,” NW].” (Milimo 16:12-15) Cifukwa cakuti Ludiya wakaŵa na mtima wa kucitira ŵanyake viweme, wakaŵeya Paulos na awo wakaŵa nawo kuti ŵakakhale nayo. Mwakuyana waka, nase lero tikuwonga comene para Ŵakristu ŵanyithu mbakupokerera ŵalendo!—Ŵaroma 12:13; 1 Petros 4:9.
Mwaŵana Namweso Tikumukhumbani
14. Nimwauli umo Yesu wakacitiranga na ŵana ŵacoko?
14 Mpingo Wacikristu ukayamba na Mwana wa Ciuta, Yesu Kristu, walusungu, na wacitemwa. Ŵantu ŵakafwatukanga para ŵali nayo pamoza cifukwa wakaŵa muntu wakulengera lusungu. Pa nyengo yinyake, apo ŵantu ŵakayamba kwiza na ŵana kwa Yesu, ŵasambiri ŵake ŵakaŵakanizga. Kweni Yesu wakati: “Tuzomerezgani twana twize kwa ine; mungatukanizganga: cifukwa Ufumu wa Ciuta ngwa twa nteura. Nadi nkumunenerani, yose uyo wati warekenge kupokerera Ufumu wa Ciuta nga nkana, nadi kuti wamkunjiramo cara.” (Marko 10:13-15) Kuti tizakapokere vitumbiko vya Ufumu, tikwenera kujiyuyura na kuzomera kusambizgika nga ni umo ŵana ŵaliri. Yesu wakarongora kuti wakutemwa ŵana mwa kuŵapakata na kuŵatumbika. (Marko 10:16) Wuli pakuyowoya za imwe mwaŵana ŵacoko lero? Manyani kuti muli ŵakutemweka na ŵakukhumbika mu mpingo.
15. Ni fundo wuli zakukhwaskana na umoyo wa Yesu izo zili mu Luka 2:40-52, ndipo kasi walikupereka ciyerezgero wuli ku ŵana?
15 Apo Yesu wakaŵa mwana, wakarongora kuti wakutemwa Ciuta ndiposo Malemba. Apo wakaŵa na virimika 12, iyo na ŵapapi ŵake Yosefe na Mariya, ŵakenda kufuma mu muzi wawo wa Nazarete kuya ku Yerusalemu kukacita Paska. Pakuwera, ŵapapi ŵa Yesu ŵakawona kuti Yesu palije pa gulu ilo likendanga. Pamanyuma pake ŵakamusanga wakhala mu tempele, kupulikizga kwa ŵasambizgi Ŵaciyuda na kuŵafumba mafumbo. Uku Yesu wakuzizwa cifukwa ico Yosefe na Mariya ŵakalekera kumanya uko ŵangamusanga, wakafumba kuti: ‘Kasi mukumanya yayi kuti nkhwenera kuŵa mu nyumba ya Ŵadada?’ Pamanyuma pake, wakawelera kunyumba pamoza na ŵapapi ŵake, wakarutilira kuŵapulikira na kukura mu vinjeru na mu msinku. (Luka 2:40-52) Mwee, naco nciyerezgero ciweme ico Yesu walikupereka ku ŵana ŵithu! Iwo ŵakwenera kupulikira ŵapapi ŵawo ndiposo kutemwa kusambira vintu vyauzimu.—Duteronome 5:16; Ŵaefeso 6:1-3.
16. (a) Apo Yesu wakapharazganga pa tempele, kasi ŵana ŵanyake ŵakati wuli pakucemerezga? (b) Ni mwaŵi wuli uwo ŵana Ŵacikristu ŵali nawo lero?
16 Pakuŵa mwana, mungapharazga za Yehova ku ŵanyinu pa sukulu na kunyumba-na-nyumba pamoza na ŵapapi ŵinu. (Yesaya 43:10-12; Milimo 20:20, 21) Apo Yesu wakapharazganga na kucizga ŵantu pa tempele kwati kwakhala mazuŵa ghacoko kuti wafwe, ŵana ŵanyake ŵakacemerezga kuti: “Hosana kwa Mwana wa Davide.” Ŵati ŵapulika kucemerezga uku, ŵasofi ŵarara na ŵalembi ŵakakwiya, ŵakati: “Kasi ukupulika ivyo [ŵana] ŵakuyowoya?” Yesu wakazgora: “Inya.” “Kasi mulive kuŵazga kale, ‘Mu milomo ya ŵabonda na ŵakonka muli kujinozgera marumbo’?” (Mateyu 21:15-17) Nga ni umo ŵana ŵakacitira nyengo yira, mwaŵana namwe muli na mwaŵi ukuru mu mpingo, kurumba Ciuta na Mwana wake. Tikumukhumbani kugwilira nase lumoza ncito yakupharazga Ufumu.
Para Kwacitika Masoka
17, 18. (a) Cifukwa wuli Paulos wakatuma vyawanangwa ku Ŵakristu ŵa mu Yudeya? (b) Kasi pakaŵa vyakufumapo wuli pakati pa Ŵakristu Ŵaciyuda na Ŵamitundu cifukwa ca kupereka vyawanangwa ku Ŵakristu ŵanyawo mu Yudeya?
17 Mulimose umo vintu vingaŵira, citemwa cikutituma kuti tovwire Ŵakristu ŵanyithu awo ŵakusoŵa vintu. (Yohane 13:34, 35; Yakobe 2:14-17) Cifukwa cakuti wakatemwa ŵabali na ŵadumbu ŵake mu Yudeya, Paulos wakapempa ŵantu mu mipingo ya Akaya, Galatiya, Makedoniya, na cigaŵa ca Asiya kuti ŵapereke ndarama. Kuzikizgika, kuwukirika, na njara, ivyo vikacitikira ŵasambiri mu Yerusalemu vikwenera kuti vikapangiska Paulos kuyowoya kuti ni “vipyo,” [“suzgo,” NW], na ‘kuskogheka kwa mpango zawo.’ (Ŵahebere 10:32-34; Milimo 11:27–12:1) Paulos wakatumizga ndarama ku Ŵakristu awo ukavu ukakoma mu Yudeya.—1 Ŵakorinte 16:1-3; 2 Ŵakorinte 8:1-4, 13-15; 9:1, 2, 7.
18 Vyawanangwa ivyo ŵantu ŵakapereka ku ŵatuŵa mu Yudeya vikarongora kukolerana uko kukaŵapo pakati pa Ŵayuda na Ŵamitundu awo ŵakasopanga Yehova. Ndiposo kupereka vyawanangwa kukarongora kuti Ŵakristu ŵamitundu ŵakuwonga ŵasopi-ŵanyawo Ŵaciyuda cifukwa ca kuŵapa usambazi wauzimu. Mwanteura, pakaŵa kugaŵana pose paŵiri, vintu vyakuthupi na vyauzimu wuwo. (Ŵaroma 15:26, 27) Lero, kupereka vyawanangwa ku Ŵakristu ŵanyithu awo mbasokwano nakoso kukucitika na citemwa—inya, na mtima wose. (Marko 12:28-31) Pa cigaŵa ici naco tikukhumbikira ŵanyithu—kuti tigaŵane mwakuyana, mwakuti ‘uyo wali na vicoko waleke kusoŵerathu’ kantu.—2 Ŵakorinte 8:15.
19, 20. Yowoyanipo ciyerezgero ico cikurongora kuti ŵantu ŵa Yehova ŵakovwirana para kwacitika masoka.
19 Cifukwa ca kumanya kuti Ŵakristu ŵakukhumbikira ŵanyawo, tikucitapo kantu mwaluŵiro kuti tovwire ŵabali na ŵadumbu ŵithu ŵa cipulikano. Mwaciyerezgero, wonani ico cikacitika apo cindindindi cikasunkunya caru ca El Salvador na kugumura malibwe mu mapiri kukwambilira kwa 2001. Mutola-makani munyake wakati: “Mu caru cose ca El Salvador, ŵabali ŵakatangwanika na kusangura katundu. Ŵabali ŵa ku Guatemala, United States, na Canada ŵakiza kuzakatovwira. . . . Nakalinga nyumba zakujumba 500 zikazengeka ndiposo na Nyumba za Ufumu zakutowa zitatu. Ukaŵa upharazgi wapadera kuwona kuti ŵabali aŵa ŵakugwira ncito mwakulimbikira, mwakukolerana, ndiposo mwakujipereka.”
20 Lipoti lakufuma ku South Africa likati: “Kututuka kwa maji uko kukasakaza cigaŵa cinyake ca Mozambique nako kukakhwaskaso ŵabali ŵithu ŵanandi Ŵacikristu. Munthavi wa ku Mozambique ukapanga manozgero gha kupereka vyakukhumbika vyose. Kweni ŵabali pa munthavi ŵakatipempa kuti tiŵatumire vyakuvwara vya ŵabali awo ŵalijirethu. Tikapereka vyakuvwara vinandi na kuvituma pa galimoto yitali ya mamita 12, kuruta navyo ku ŵabali ŵithu ku Mozambique.” Inya, mu ntowa izi nazo, tikukhumbikira ŵanyithu.
21. Kasi nkani yakurondezgapo yizamuyowoyaci?
21 Nga ni umo tawonera kale, viŵaro vyose vya thupi la muntu nvyakuzirwa. Ndimo mpingo Wacikristu nawo wuliriso. Ŵantu ŵake wose ŵakukhumbikira yumoza na munyake. Ŵakukhumbikiraso kurutilira kuteŵeta mwakukolerana. Nkani yakurondezgapo yizamuyowoya vifukwa vinyake ivyo vikupangiska kukolerana.
Kasi Muzgorenge Wuli?
• Kasi pali kuyana wuli pakati pa thupi la muntu na mpingo Wacikristu?
• Kasi Ŵakristu ŵakale ŵakacita wuli apo ŵanyawo ukavu ukaŵasanga?
• Ni viyerezgero wuli vya mu Malemba ivyo vikurongora kuti Ŵakristu ŵakukhumbikira ŵanyawo na kovwirana?
[Mafumbo]
[Cithuzithuzi pa peji 10]
Akula na Priskila ŵakapwererera ŵanyawo
[Vithuzithuzi pa peji 12]
Ŵantu ŵa Yehova ŵakovwirana na kovwira ŵanji para kwacitika masoka