Kondwani na Sambiro Linu la Mazgu gha Ciuta

“Tindighanaghaneso na milimo yinu yose, na kuranguruka na vyankongono vinu.”—SALMO 77:12.

1, 2. (a) Cifukwa wuli tikwenera kupatura nyengo ya kurangurukira? (b) Kasi kuranguruka kukung’anamuraci?

 PAKUTI tiri ŵasambiri ŵa Yesu Kristu, cintu cakuzirwa nkanira kwa ise cikwenera kuŵa ubwezi uwo tiri nawo na Ciuta ndiposo cifukwa ico tikumuteŵeterera. Ndipouli, ŵantu ŵanandi lero mbakutangwanika comene kwakuti ŵalije nyengo yakukhalira pasi kuti ŵaranguruke. Mbakutangwanika comene na vintu vyakuthupi, kugula, kuguliska na kupenja vyakusekereska. Kasi tingacita wuli kuti tileke kuŵa na umoyo wambura kukhorweska wantena uwu? Nga ni umo tikuŵira na nyengo zuŵa lirilose yakucitira vintu vyakukhumbika, nga ni kurya na kugona, tikwenera kupaturaso nyengo zuŵa lirilose ya kuranguruka pa milimo ya Yehova.—Duteronome 8:3; Mateyu 4:4.

² Kasi nyengo zinyake mukuleka kuranguruka? Kasi kuranguruka kukung’anamuraci? Lizgu ili likung’anamura kuŵika maghanoghano ghako ghose pa cintu: kughanaghanirapo mwaphe-e-e, mwakufwasa, na mwakupwererera comene. Kasi nkhwakuzirwa wuli kwa ise?

3. Kasi kuya pantazi mwauzimu kukukolerana na vici?

³ Lizgu ili likwenera kutikumbuska ivyo mpostole Paulos wakalembera muteŵeti-munyake Timote kuti: ‘Uŵazgenge, uciskenge, usambizgenge, ndisuke ndize. . . . [“Ranguruka,” NW] pa vyeneivyi; uvifukatire nkanira; mwakuti ŵose ŵawone umo ukukulira makora.’ Inya, Timote wakeneranga kukura, ndipo mazgu gha Paulos ghakurongora kuti pakaŵa kukolerana pakati pa kufukatira vintu vyauzimu na kuya pantazi. Ndimo viliriso na lero wuwo. Kuti tiye pantazi mwauzimu, tikwenera “kuranguruka” pa Mazgu gha Ciuta na [“kukhalirira,”NW] mwenemumo.—1 Timote 4:13-15.

4. Ni vintu wuli ivyo vingamovwirani kuti muranguruke pa Mazgu gha Yehova nyengo na nyengo?

⁴ Nyengo yiweme yakuti murangurukire yikuthemba pa imwe mwaŵeneko na ivyo mukucita pa mbumba yinu. Ŵanandi ŵakuranguruka pa lemba la Baibolo mulenji-lenji para ŵakuŵazga mu kabuku ka Kusanda Malemba Zuŵa na Zuŵa. Nakuti, ŵantu ŵakukwana 20,000 awo ŵakukhala pa Beteli pa caru cose, ŵakwamba danka kuwona lemba la zuŵa kwa maminiti 15 mulenji wuliwose. Nangauli pakuŵa ŵantu ŵacoko waka awo ŵakuyowoyapo pa lemba la zuŵa, ŵanyake wose ŵakuranguruka pa ivyo vikuyowoyeka na kuŵazgika. Ŵakaboni ŵanyake ŵakuranguruka pa Mazgu gha Yehova para ŵakuruta ku ncito. Ŵakupulikizga matepi gha Baibolo, gha Gongwe la Mulinda na Galamukani! agho ghali mu viyowoyero vinyake. Ŵanakazi ŵanandi nawo ŵakupulikizga matepi para ŵakucita ncito za panyumba. Iwo ŵakucita nga umo wamasalmo Asafu wakacitira, wakati: “Tindijikumbuske na milimo ya Yehova; enya, ndikumbukenge vyakuzizwiska vinu vyakale.  Tindighanaghaneso na milimo yinu yose, na kuranguruka na vyankongono vinu.”—Salmo 77:11, 12.

Mtima Wakunweka Ukuŵa na Vyakufumapo Viweme

5. Cifukwa wuli sambiro ndakuzirwa kwa ise?

⁵ Kwandana kwa ma TV, mavidiyo, na makompyuta mu nyengo yithu, kwacitiska kuŵazga kunjira pasi, ŵanandi ŵakutemwa yayi kuŵazga. Ku Ŵakaboni ŵa Yehova vikwenera kuŵa ntena yayi. Nakuŵanako, kuŵazga Baibolo kuli nga ni cingwe ico cikutiguzira kwa Yehova. Virimika vinandi ivyo vyajumpapo, Yoswa wakatora malo gha Moses kuŵa murongozgi wa Ŵaisrayeli. Kuti Yehova wamutumbike, Yoswa wakeneranga kuŵazga Mazgu Ghake. (Joshua 1:8; Salmo 1:1, 2) Na lero wuwo ndimo vikwenera kuŵiraso. Cifukwa cakuti ŵanyake ŵandasambire comene sukulu za kucaru, nyengo zinyake ŵangaŵa na suzgo pakuŵazga panji kuwona nga ni ncito yakupyora. Ipo ncivici cingatovwira kuti titemwe kuŵazga na kusambira Mazgu gha Ciuta? Zgoro lingasangika mu mazgu gha Themba Solomon agho ghali pa Zintharika 2:1-6. Conde jurani Baibolo linu na kuŵazga mavesi agha. Pamanyuma pake tidumbiskanenge pamoza.

6. Ni mtima wuli uwo tikwenera kuŵa nawo pakusambira Mazgu gha Ciuta?

⁶ Pakwamba, tikusanga mazgu agha: “Mwana wane, usange ukupokerera mazgu ghane na kusungiska comene marango ghane, mwakuti utegherezge khutu lako ku vinjeru, na kurazga mtima wako ku umanyi . . . ” (Zintharika 2:1, 2) Kasi tikusambirapo vici pa mazgu agha? Tikusambirapo kuti ncito yagona pa ise, waliyose payekha. Wonani mazgu ghakuti “usange ukupokerera mazgu ghane.” “Usange” uyu ni usange bweka cara, cifukwa ŵantu ŵanandi ŵakuŵikako mahara yayi ku Mazgu gha Ciuta. Ise kuti tikondwe pakusambira Baibolo, tikwenera kuŵa na mtima wakunweka kuti tipokere mazgu gha Yehova, na kughawona kuŵa cuma ico tikwenera kucisungilira. Tileke kuzomerezga ncito za zuŵa na zuŵa kutitangwaniska panji kutisuŵizga kuti tiyambe kuwona Mazgu gha Ciuta nga ngambura ncito.—Ŵaroma 3:3, 4.

7. Mulimose umo vingaŵira, cifukwa wuli tikwenera kuŵapo na kutegherezga pa maungano gha Cikristu?

⁷ Kasi ‘tikutegherezga’ mwakupwererera para Mazgu gha Ciuta ghakurongosoreka pa maungano gha Cikristu? (Ŵaefeso 4:20, 21) Kasi ‘tikuraziska mtima’ withu ku umanyi? Mutepanyake, uyo wakuyowoya nkani ngwaluso viŵi yayi, kweni para wakuyowoya Mazgu gha Ciuta, tikwenera kumupulikizga. Ndipo nadi, kuti titegherezge ku vinjeru vya Yehova, mulimose umo vingaŵira, tiŵengepo pa maungano gha Cikristu. (Zintharika 18:1) Aghanaghanani umo wakadandaulira uyo wakaleka kuyako ku ungano wa mu Yerusalemu pa Pentekoste wa 33 C.E. mu cipinda ca pacanya cira! Nangauli maungano ghithu ghakuyana yayi na cakucitika cakuziziswa cira, kweni tiri na Baibolo, buku lithu likuru leneilo tikudumbiskana. Pa cifukwa ici, tingapindula na ungano wuliwose usange tikutegherezga na kujura Mabaibolo ghithu para lemba likuzunurika.—Milimo 2:1-4; Ŵahebere 10:24, 25.

8, 9. (a) Kasi tikukhumbikira kuti ticiteci na sambiro lithu la Baibolo? (b) Kasi mungayerezgera wuli kuzirwa kwa golide na kumanya Ciuta?

⁸ Mazgu ghanyake gha themba lamahara ngakuti: “Usange ukulirira mahara na kutumpuska mazgu ghako kuti uŵenge na umanyi, . . . ” (Zintharika 2:3) Ni mtima wuli uwo mazgu agha ghakutirongora? Ghakutirongora mtima wa kukhumbisiska kumanya Mazgu gha Yehova. Ghakutiphalira kuti tiŵe ŵakunweka kusambira mwakuti tisange umanyi, enya, kumanya ilo ni khumbo la Yehova. Kuyowoya unenesko, ici cikukhumbikira citatata, fundo iyi yikutifikiska pa mazgu ghanyake gha Solomon na ciyerezgero cake.—Ŵaefeso 5:15-17.

⁹ Wakurutizga kuti: “Usange ukughapenja nga ndi siliva na kupenjisiska nga mbusambazi wakubisika; . . . ” (Zintharika 2:4) Ici cikutikumbuska za awo ŵakujima malibwe gha mtengo wapacanya, siliva na golide—malibwe agho ghaŵa ghakupenjeka kwamba kale comene. Ŵantu ŵakomeranapo cifukwa ca golide. Ŵanyake ŵamalira virimika vyawo vyose kupenja golide. Kasi golide comene-comene ndakuzirwa  wuli? Tiyerezgere kuti mwasoŵa, muli mu ciparamba ndipo nyota yamukomani uheni comene, kasi mungakhumba vici: golide panji tambulala ya maji? Ndipouli, ŵantu ŵafwilirapo kupenja golide nangauli kuzirwa kwake kukusintasinta. a Asi comene-comene ise tikwenera kufwilirapo nkanira kupenja vinjeru na umanyi kuti tisambire za Ciuta na khumbo lake? Kweni kasi kupenja vinjeru na umanyi kuli na uweme wuli?—Salmo 19:7-10; Zintharika 3:13-18.

10. Kasi tisangenge vici para tikusambira Mazgu gha Ciuta?

¹⁰ Solomon wakurutilira kuyowoya kuti: ‘Nteura umanyenge kumopa Yehova na kusanga mahara ghakumanyira Ciuta.’ (Zintharika 2:5) Ici ncakuziziswa nadi—ise ŵantu ŵakwananga tisange “mahara ghakumanyira Ciuta,” Yehova, Fumu ya cilengiwa cose! (Salmo 73:28; Milimo 4:24) Ŵantu ŵa vinjeru vya caru ŵamara virimika vyawo peretu-peretu kuti ŵamanye vintu vyakusuzga kuvipulikiska vyakukhwaskana na umoyo na cilengiwa. Kweni ŵajitondekera kusanga “mahara ghakumanyira Ciuta.” Cifukwa? Nangauli mahara agha ghaŵa mu Mazgu gha Ciuta, Baibolo, kwa virimika vinandi nkanira, ŵakulikana ŵakuti likupereŵera, lekani ŵakutondeka kumanyisiska.—1 Ŵakorinte 1:18-21.

11. Kasi kusambira Baibolo kuli na uweme wuli?

¹¹ Pano paliso fundo yinyake yakukwezga nkongono iyo Solomon wakuyizunura, wakuti: “Yehova wakupa vinjeru; mu mlomo wake mukufuma mahara na umanyi.” (Zintharika 2:6) Yehova wakupereka mwawanangwa vinjeru na umanyi kwa waliyose uyo wakuvipenja. Inya, tiri na cifukwa ciweme ca kutemwera sambiro la Mazgu gha Ciuta, nangauli pakukhumbikira citatata, na kujipereka. Nakuti, tiri na Baibolo lamusuma, kuti tikuŵazga pa mapepala ghakulembeka na bolopeni yayi, nga ni umo ŵanyake kale ŵakacitiranga.—Duteronome 17:18, 19.

Kuti Tiyende Mwakwenelera Yehova

12. Kasi khumbo lithu likwenera kuŵa vici para tikukhumba kumanya Ciuta?

¹² Kasi khumbo lithu comene-comene likwenera kuŵa vici para tikusambira? Kasi tikukhumba kuti tiruske ŵanyithu? Tiwoneke kuti  tikumanya vinandi? Tiwoneke kuti tikulimanya comene Baibolo? Yayi. Khumbo lithu ndakuti tiŵe Ŵakristu ŵakucita mwakwenelera, ŵakunozgeka nyengo zose kovwira ŵanyithu na kuŵasanguruska mu mzimu wa Kristu. (Mateyu 11:28-30) Mpostole Paulos wakacenjezga kuti: “Kumanya kukutukumuska, kweni kutemwa kukuzenga.” (1 Ŵakorinte 8:1) Pa cifukwa ici, tikwenera kujiyuyura nga ni umo Moses wakaŵira apo wakati kwa Yehova: “Mundilongore ntowa yinu, kuti ndimumanyeni imwe mwakuti ndisange ucizi pamaso pinu.” (Exodus 33:13) Inya, tikwenera kupenja umanyi mwakuti tikondweske Ciuta, kuzizika ŵantu yayi. Tikukhumba kuŵa ŵateŵeti ŵa Ciuta ŵakwenelera na ŵakujiyuyura. Kasi tingacita wuli ici?

13. Ncivici cikukhumbika kuti muntu waŵe muteŵeti wakwenelera wa Ciuta?

¹³ Paulos wakamurongozga Timote umo wangakondweskera Ciuta, wakati: “Uŵe na mwampu kujirongora wakurumbika kwa Ciuta, wancito wambura kukhozgeka soni, wakurunjika makora mazgu gha unenesko.” (2 Timote 2:15) Mazgu ghakuti ‘kurunjika makora’ ghakufuma ku verebu la Cigiriki ilo likung’anamura “kudumura ndendende,” panji ‘kudumura mwakunyoroka.’ (Kingdom Interlinear) Ŵantu ŵanyake ŵakuti mazgu agha ghakutikumbuska telara uyo wakudumura salu mwakuyana na sitayelo iyo wakukhumba kusona. Panji nga ni mulimi uyo wakupanda mbuto mu mizere yanyoronyoro. Mulimose umo vingaŵira, cakufumapo cake ni kurunjika na kunyoroka. Fundo apa njakuti, kuti Timote waŵe muteŵeti wa Ciuta wakwenelera na wakurumbika, wakeneranga kuŵa ‘wamwampu,’ kuwoneseska kuti kasambizgiro na nkaro yake vikuyana ndendende na mazgu gha unenesko.—1 Timote 4:16.

14. Kasi sambiro lithu likwenera kukhwaska wuli ivyo tikuyowoya na kucita?

¹⁴ Paulos wakayowoya fundo yakuyana na iyi apo wakaphalira Ŵakristu-ŵanyake mu Kolose kuti ‘ŵendenge mwakwenelera Fumu [Yehova] na kuyikondweska kose-kose’ na ‘kupambika vipambi mu mulimo wose uweme, na kukura mu kumanyiska Ciuta.’ (Ŵakolose 1:10) Apa, Paulos wakukoleraniska kuŵa wakwenelera Yehova na ‘kupambika vipambi mu mulimo wose uweme’ ndiposo ‘kukura mu kumanyiska Ciuta.’ Panji tiyowoye kuti, ico ncakukhumbika kwa Yehova kuti ni kuzirwiska cimanyisko ici pera yayi, kweniso kurondezga Mazgu ghake mu kayowoyero na kacitiro kithu. (Ŵaroma 2:21, 22) Ici cikung’anamura kuti sambiro lithu likwenera kusinta kaghanaghaniro na nkaro yithu usange tikukhumba kukondweska Ciuta.

15. Kasi tingavikilira wuli maghanoghano ghithu?

¹⁵ Lero, Satana wakhuka comene kuti wakome umoyo withu wauzimu mwa kwambiska nkondo ya mu maghanoghano. (Ŵaroma 7:14-25) Pa cifukwa ici, tikwenera kuvikilira na kukanizga maghanoghano ghaheni mwakuti tiwoneke ŵakwenelera Ciuta withu, Yehova. ‘Kumanya Ciuta’ ndico cirwero ico tiri naco ceneico ‘cikukora umikoli maghanoghano ghose kuti ghapulikire Kristu.’ Ici ndico cifukwa cikuru ico tikwenera kusambilira Baibolo zuŵa na zuŵa usange tikukhumba kutopora maghanoghano ghaheni mu mtima withu.—2 Ŵakorinte 10:5.

Ivyo Vingatovwira Kuti Tipulikiske

16. Kasi tingandula wuli penepapo Yehova wakutisambizga?

¹⁶ Masambiro ghakufuma kwa Yehova ghali na uweme wa kuthupi na kuuzimu. Kasambizgiro kake kuti kalije candulo yayi. Tikuŵazga kuti:  “Ine ndine Yehova, Ciuta winu uyo wakumusambizgani kuti muwone candulo, uyo wakumurongozgani mu ntowa iyo mukwenera kwendamo.” (Yesaya 48:17) Kasi Yehova wakutisambizga wuli kuti tiyende mu ntowa yake yiweme? Cakwamba, tiri na Mazgu ghake, Baibolo Lakupatulika. Ili ni buku lithu likuru, leneilo tikutapamo covwiro pafupi-pafupi. Ndico cifukwa cake nciweme kutegherezga para tiri pa maungano gha Cikristu uku tajura Baibolo lithu. Cakufumapo ciweme ca kucita ntena cingawoneka mu nkani iyo yili mu Milimo cipaturo 8 ya nthunguli ya ku Etiyopiya.

17. Ncivici cikacitika kwa nthunguli ya ku Etiyopiya, ndipo kasi cikutiphalira vici?

¹⁷ Nthunguli ya ku Etiyopiya yikang’anamuka ku cisopo cake na kwamba cisopo ca Ciyuda. Wakaŵa muntu wakusopa Ciuta, nakuti wakasambirangaso Malemba. Uku wakwenda mu galeta lake, wakaŵazganga lemba la Yesaya apo Filipu wakamucimbilira na kumufumba kuti: “Kasi mukupulikiska ivi mukuŵazga?” Kasi nthunguli yikazgora wuli? “‘Ndingamanya uli, kwambura kuti muntu wandirongozge?’ Ndipo yikamuŵeya Filipu kuti wakwere wakhalemo nayo.” Wati warongozgeka na mzimu utuŵa, Filipu wakawovwira nthunguli yira kuti yipulikiske ucimi wa Yesaya. (Milimo 8:27-35) Kasi ici cikutiphalira vici? Cikutiphalira kuti kuŵazga Baibolo pera patekha nkhwakukwana yayi. Yehova, kwizira mu mzimu wake utuŵa, wakugwiriskira ncito muzga wa magomezgeko na wa vinjeru kutovwira kuti tipulikiske Mazgu ghake pa nyengo yakwenelera. Kasi ici cikucitika wuli?—Mateyu 24:45-47; Luka 12:42.

18. Kasi muzga wa magomezgeko na wa vinjeru wakutovwira wuli?

¹⁸ Nangauli muzga ngwa “magomezgeko na wa vinjeru,” Yesu wakayowoyapo cara kuti wabudenge yayi. Gulu ili la ŵabali ŵakugomezgeka na ŵakuphakazgika licali na Ŵakristu ŵambura kufikapo. Nanga kungaŵa kuti ŵakukhumba kuyowoya fundo yiweme, kweni ŵakupuvya nipera, nga ni umo ŵakaŵira ŵanarumi ŵa mu nyengo yakale. (Milimo 10:9-15; Ŵagalatiya 2:8, 11-14) Ndipouli, kuti ŵali na maghanoghano ghaheni yayi, ndipo Yehova wakuŵagwiriskira ncito kutipa vintu ivyo vikutovwira kusambira Baibolo mwakuti tiŵe na cipulikano mu Mazgu gha Ciuta na ivyo walayizga. Cintu cikuru ico muzga watipa kutovwira pa sambiro lithu ni Baibolo la New World Translation of the Holy Scriptures. Pa nyengo yasono, liri mu viyowoyero 42, lose panji cigaŵa cimoza pera, ndipo makope 114 miliyoni ghasindikizgika. Kasi tingaligwiriskira wuli makora para tikucita sambiro lithu?—2 Timote 3:14-17.

19. Ni vici vinyake ivyo vingatovwira pa sambiro lithu ivyo vili mu Baibolo la New World Translation—With References?

¹⁹ Mwaciyerezgero, Baibolo la New World Translation of the Holy Scriptures—With References. Liri na maliferensi, mafutunoti, likurongora lizgu la mu Baibolo apo likusangika (“Bible Words Indexed”), likurongora mazgu agho ghali na futunoti (“Footnote Words Indexed”), na nkani zakusazgikira (Appendix) izo zili na  mitu 43, kusazgapo mapu na matchati. Muliso mazgu ghakwambilira (“Introduction”), agho ghakurongosora uko kukafuma cimanyisko pakung’anamura Baibolo lapadera ili. Liri kulembeka mu mazgu ghapusu ghakuti mungalipulika, mulimose umo kungaŵira manyani makora ivyo vili mu Baibolo ili ndipo yezgani kuvigwiriskira ncito. Sambiro lithu likugona pa Baibolo, nakuti Baibolo la New World Translation likugwiriskira ncito makora zina la Ciuta—inya liri na kang’anamuliro ako kakukhozgera Ufumu wa Ciuta.—Salmo 149:1-9; Daniel 2:44; Mateyu 6:9, 10.

20. Ni mafumbo wuli gha sambiro lithu agho ghakukhumbikira kuzgoreka?

²⁰ Mutepanyake tingafumba kuti: ‘Kasi ni wovwiri wuli unyake uwo tikukhumba kuti tipulikiske Baibolo? Kasi tingayisanga wuli nyengo yakucitira sambiro? Kasi tingacita wuli kuti titorepo kantu pa sambiro lithu? Kasi sambiro lithu likwenera kuŵakhwaska wuli ŵanyithu?’ Nkani yakurondezgapo yizamuzgora vigaŵa ivi mwakuti tiŵe ŵarara mwauzimu.

[Mazgu ghamusi]

Kasi Mukukumbuka?

• Kasi “kuranguruka” kukung’anamuraci?

• Ni mtima wuli uwo tikwenera kuŵa nawo para tikusambira Mazgu gha Ciuta?

• Ni maghanoghano wuli agho tikwenera kuŵa nagho para tikucita sambiro?

• Ni vintu wuli ivyo tiri navyo ivyo vikutovwira kupulikiska Baibolo?

[Mafumbo]

[Cithuzithuzi pa peji 21]

Viŵaro vya mbumba ya Beteli vikwamba zuŵa lirilose na lemba la zuŵa

[Cithuzithuzi pa peji 21]

Tingapatura nyengo yakuzirwa mwa kutegherezga matepi gha Baibolo para tikwenda

[Cithuzithuzi pa peji 22]

Ŵanarumi ŵakufwilirapo kuti ŵasange golide. Kasi mukulimbikira comene pa kusambira Mazgu gha Ciuta?

[Kulongosora Cithuzithuzi]

Mwakuzomerezgeka na California State Parks, 2002

[Cithuzithuzi pa peji 23]

Baibolo ni cuma ico cingarongozgera ku umoyo wamuyirayira