Cipembuzgo kwa Awo Ŵakusuzgika

KWA virimika vinandi, fumbo lakukhwaskana na cifukwa ico Ciuta wakuzomerezgera masuzgo lahangayiska ŵantu ŵanandi ŵakusambira ndiposo nkhwanta za cisopo. Ŵanyake ŵakuyowoya kuti, pakuti Ciuta ngwankongono zose, ipo ndiyo wakupangiska masuzgo. Mlembi wa buku la The Clementine Homilies, ilo muli vidokoni vya mu handiredi lakwamba, wakayowoya kuti Ciuta wakuwusa caru na mawoko ghose ghaŵiri. Ku “woko lake la mazere” kuli Dyabulosi, uyo wakupangiska masuzgo na vyakuŵinya, ndipo ku “woko lake la maryero” kuli Yesu uyo wakuponoska na kutumbika ŵantu.

Ŵanyake, cifukwa ca kukana kuti Ciuta wangazomerezga masuzgo, nangauli ndiyo yayi wakughacitiska, ŵakuti kulije masuzgo. “Viheni ivyo vikucitika ni muzgezge waka, vilije malufura gheneco,” ndimo wakalembera Mary Baker Eddy. “Usange kwananga, matenda, na nyifwa tiviwonenge nga kulije, mbwenu vimarenge.”—Science and Health With Key to the Scriptures.

Cifukwa ca vintu vyakofya ivyo vyaŵa vikucitika kwambira kale, comene-comene kwambira pa nkondo yakwamba ya caru cose mupaka lero, ŵantu ŵanandi ŵakughanaghana kuti Ciuta wakutondeka kukanizga masuzgo. “Pakuwona umo cipani ca Nazi cikapuruliranga ŵayuda, nkughanaghana kuti ncambura kwenelera kuyowoya kuti Ciuta wali na nkongono zikuru,” ndimo wakalembera David Wolf Silverman, nkhwanta ya masambiro ya Ciyuda. Wakasazgirapo kuti: “Ŵantu kuti ŵamupulikiske makora Ciuta, ipo uweme wake ukwenera kukolerana na cifukwa ico wakuzomerezgera viheni, kwekha usange walije nkongono.”

Ndipouli, kuyowoya kuti Ciuta ndiyo wakupangiska masuzgo, wakutondeka kughakanizga, panji kuti kulije masuzgo, kukupereka cipembuzgo cilicose yayi kwa awo ŵakusuzgika. Kuruska vyose, vigomezgo vya mtundu uwu vikususkana na mikhaliro ya Ciuta murunji, wankongono, na wacitemwa uyo Baibolo likuyowoya. (Job 34:10, 12; Yeremiya 32:17; 1 Yohane 4:8) Sono kasi Baibolo likuyowoyaci kuyana na cifukwa ico Ciuta wazomerezgera masuzgo?

Kasi Masuzgo Ghakamba Wuli?

Ciuta kuti wakalenga ŵantu kuti ŵasuzgikenge yayi. M’malo mwake, wakapereka mathupi ghaweme na maghanoghano ghaweme kwa ŵakutorana ŵakwambilira, Adamu na Heva, na kuŵapa munda uweme kuti ŵakhalengemo, ndiposo ncito yiweme na yakukhorweska kuti wagwirenge. (Genesis 1:27, 28, 31; 2:8) Ndipouli, kuti ŵarutilire kukondwa cikathembanga pa kucindika muwuso wa Ciuta na wenelero wake wa kusanka ico nciweme na ciheni. Dango ili la Ciuta likaperekeka kwizira mu khuni ilo likuzunurika kuti “khuni la kumanyiska uweme na uheni.” (Genesis 2:17) Adamu na Heva ŵapulikirenge dango la Ciuta na kuleka kurya khuni ili mphanyi wakarongora kuti wakujilambika kwa Ciuta. a

Mwacitima, Adamu na Heva ŵakatondeka kupulikira Ciuta. Cilengiwa cauzimu cakugaruka,  ico pamanyuma cikamanyikwa kuŵa Satana Dyabulosi, cikapusika Heva kuti kupulikira Ciuta kulije njombe yiliyose kwa iyo. Nakuŵanako, Ciuta wakamunoranga vintu vinyake viweme: kujiyimira payekha, wanangwa wa kujisankira yekha ciweme na ciheni. Satana wakamusimikizgira kuti para warya khuni ili ‘maso ghake ghajurikenge, ndipo waŵenge nga ni Ciuta, kumanya uweme na uheni.’ (Genesis 3:1-6; Civumbuzi 12:9) Wati wapusikika kuti wajiyimirenge payekha, Heva wakarya khuni lakukanizgika, ndipo Adamu nayo wakarya.

Mu zuŵa lenelira, Adamu na Heva ŵakamba kusuzgika cifukwa ca ucigaruka wawo. Cifukwa ca kukana muwuso wa Ciuta, ŵakaleka kupokera civikiliro na vitumbiko ivyo ŵakasanganga panyengo iyo ŵakajilambikanga kwa Ciuta. Ciuta wakaŵacimbizga mu Paradiso ndipo wakaphalira Adamu kuti: ‘Caru catembeka cifukwa ca iwe; mu suzgo tiuryenge mazuŵa ghose gha umoyo wako; Tiuryenge thukuta pa cisko cako usuke uwerere ku fuvu.’ (Genesis 3:17, 19) Adamu na Heva ŵakamba kurwara, kupulika vyakuŵinya, kucekura, na kufwa. Masuzgo ghakazgoka mukhaliro wa ŵantu.—Genesis 5:29.

Kunozga Vintu

Munyake wangafumba kuti: ‘Kasi Ciuta mphanyi wakazerezga waka yayi kwananga kwa Adamu na Heva?’ Yayi, cifukwa wacitenge ntena mphanyi mazaza ghake ghakayuyurika, mutepanyake, vilengiwa vinyake vikatenge vizakamugarukirengeso kuntazi na kupangiska masuzgo ghakujumpa apa. (Mupharazgi 8:11) Kusazgaso apa, Ciuta walekererenge ucigaruka uwu mphanyi wakawoneka nga wakuzomerezga kwananga. Mlembi wa Baibolo, Moses, wakutikumbuska kuti: “Mulimo [wa Ciuta] ngwakufikapo; pakuti ntowa zake zose ndi urunji. Ciuta waunenesko na wambura kwananga, Iye ndi urunji ndipo ngwakunyoroka.” (Duteronome 32:4) Kuti wacite mwakuyana na mikhaliro yake, Ciuta wakenera kuzomerezga Adamu na Heva kuti ŵasuzgike na vyakufumapo vya ucigaruka wawo.

Kasi Ciuta wakalekeraci kukoma waka ŵakutorana ŵakwambilira pamoza na Satana, uyo wakaŵagaruska? Wakaŵa na nkongono zakucitira ntena. Adamu na Heva ŵakatenge ŵababenge yayi ŵana ŵakuti ŵasuzgikenge na kufwa. Ndipouli, Ciuta wagwiriskirenge ncito nkongono zake mu ntowa iyi mphanyi vikakolerana yayi na muwuso wake waurunji pa vilengiwa vyake vyamahara. Kusazgaso apa, Adamu na Heva ŵafwenge kwambura mwana, mphanyi cikawoneka nga Ciuta watondeka kufiska khumbo lake la kuzuzga caru na ŵantu ŵarunji. (Genesis 1:28) “Ciuta wali nga ni muntu cara . . . Wakucita vyose ivyo walayizga, wakuyowoya ndipo vikucitika.”—Maŵazgo 23:19, Today’s English Version.

Cifukwa cakuti wali na mahara ghanandi, Yehova wakazomerezga kuti ucigaruka urutilire kwa kanyengo kacoko. Ŵakugaruka ŵaŵenge na nyengo yicoko yakuti ŵawone vyakufumapo vya kujiyimira paŵekha kwambura Ciuta. Mudauko wa caru urongorenge pakweru usange ŵantu ŵakukhumbikira urongozgi na muwuso wa Ciuta panji muwuso wa Satana. Panyengo yeneiyo pera, Ciuta wawoneseskenge kuti khumbo lake kurazga ku caru capasi lireke kutondeka. Iye wakalayizga kuti kwizenge “mpapu” panji “mbuto,” iyo ‘yizamubwanya mutu wa Satana,’ kuparanyirathu ucigaruka wake wose na vyose ivyo wuli kupangiska.—Genesis 3:15.

Yesu Kristu ndiyo wakaŵa Mpapu yakulayizgika. Pa 1 Yohane 3:8 tikuŵazga kuti: ‘Mwana wa Ciuta wakavumbukwa, mwakuti waparanye milimo ya Satana.’ Wakacita ici mwa kupereka umoyo wake waurunji kuti wawombole ŵana ŵa Adamu ku zakwananga na nyifwa ivyo ŵakahara. (Yohane 1:29; 1 Timote 2:5, 6) Awo ŵakurongora cigomezgo caunenesko mu  sembe ya Yesu ŵakulayizgika kuti ŵazamuwuskikamo mu masuzgo. (Yohane 3:16; Civumbuzi 7:17) Kasi ici cizamucitika pauli?

Umaliro wa Masuzgo

Kukana muwuso wa Ciuta kwiziska masuzgo ghambura mayowoyeko. Mwanteura, ncakwenelera kuti Ciuta wagwiriskire ncito nkongono zake mwapadera kuti wamazge masuzgo gha ŵantu na kufiska khumbo lake lakwamba pa caru. Yesu wakayowoya manozgero agha peneapo wakasambizga ŵarondezgi ŵake kupemphera kuti: “Ŵadada ŵithu mwa ŵa kucanya, . . . ufumu winu wize. Khumbo linu licitike pano pasi, nga nkucanya.”—Mateyu 6:9, 10.

Nyengo iyo Ciuta wakapereka kuti ŵantu ŵajiyimire paŵekha yili pafupi kumara. Mwakukwaniska ucimi wa Baibolo, Ufumu wake ukakhazikiskika kucanya mu 1914 ndipo Yesu Kristu ndiyo Fumu ya Ufumu uwu. b Sono-sono apa, Ufumu uwu uzamuteketa na kumazga maboma ghose gha ŵantu.—Daniel 2:44.

Panyengo yifupi iyo wakaŵa pa caru capasi, Yesu wakarongora vitumbiko ivyo muwuso wa Ciuta uzamupereka ku ŵantu. Makani ghaweme ghakupereka ukaboni wakuti Yesu wakarongora lusungu ku ŵakavu na ŵakuyuyurika. Wakacizga ŵarwari, kuryeska ŵanjara, na kuwuska ŵakufwa. Nanga ni vintu vyambura umoyo vikapulikiranga mazgu ghake. (Mateyu 11:5; Marko 4:37-39; Luka 9:11-16) Ghanaghanirani waka ivyo Yesu wazamucita panyengo iyo wazamugwiriskira ncito sembe yake kuti watumbike ŵantu ŵakupulikira! Baibolo likulayizga kuti kwizira mu muwuso wa Kristu, Ciuta “wati wafyurenge sozi lose ku maso [gha ŵantu] ndipo nyifwa kuti yiti yiŵengekoso cara; panji nesi citengero kuti citi ciŵengekoso cara, nesi kulira, panji nesi kuŵinya.”—Civumbuzi 21:4.

Cipembuzgo Kwa Awo Ŵakusuzgika

Nako nkupembuzga kumanya kuti Ciuta withu wacitemwa na wankongono, Yehova, wakutipwererera nakuti sono-sono apa wasuturenge ŵantu! Nyengo zinandi, muntu uyo warwara comene wakuzomera wovwiri uwo ŵakumupa nangauli ungaŵa wakuŵinya. Mwakuyana waka, kumanya kuti ntowa ya Ciuta ya kacitiro ka vintu yiziskenge vitumbiko vyamuyirayira kungatipa cipembuzgo nangauli tikukumana na masuzgo gha kanyengo kafupi.

Ricardo, uyo wazunurika mu nkani iyo yajumpa ni muntu yumoza uyo wasanga cipembuzgo kufuma mu malayizgo gha Baibolo. “Pamanyuma pa nyifwa ya muwoli wane, nkakhumbanga yayi kukhara pamoza na waliyose,” wakukumbukira mwanteura, “kweni pamanyuma, nkakumbukira kuti kucita ntena kunipenge muwoli wane yayi, kweni kunangirengethu maghanoghano ghane.” M’malo mwake, Ricardo warutilira na cizgoŵi cake ca kufika pa maungano gha Cikristu na kuphalirako ŵanji za Baibolo. “Peneapo nkayamba kuwona wovwiri wacitemwa wa Yehova na kuwona umo wakuzgolera malurombo ghane mu vintu ivyo vikawonekanga vicoko, nkasenderera kufupi na iyo,” ndimo wakuyowoyera Ricardo. “Kumanya za citemwa ca Ciuta ndiko kukanipangiska kuti nizizipizge ciyezgo cikuru kuruska vyose ivyo  nili kukumanapo navyo.” Iye wakuzomera kuti: “Nicali kumukumbuka muwoli wane, kweni panyengo yasono nili na cigomezgo cikuru kuti palije cintu cakuzomerezgeka na Yehova ico cikupereka vyakuŵinya vyamuyirayira.”

Mwakuyana na Ricardo na ŵantu ŵanandi, kasi namwe mukudokera nyengo iyo masuzgo gha ŵantu ‘ghazamukumbukikaso yayi panji kunjiraso mu mtima?’ (Yesaya 65:17) Manyani kuti vitumbiko vyakufuma ku Ufumu wa Ciuta ni vyakuti mungakwaniska kuvisanga usange mukurondezga urongozgi wa Baibolo wakuti: “Penjani Yehova penepapo Iye wangasangika, cemani kwa Iye apo wacali pafupi.”—Yesaya 55:6.

Pa kumovwirani kuti mucite ici, ŵazgani Mazgu gha Ciuta mwakupwererera, ndipo ici ciŵe cintu cikuru mu umoyo winu. Manyani makora Ciuta na Yesu Kristu uyo wakamutuma. Yezgayezgani kucita mwakukolerana na vipimo vya Ciuta na kurongora kuti mukukhumba kujilambika ku muwuso wake. Kucita ntena kumupaninge cimwemwe cikuru panyengo yasono mwambura kupwererako kantu za masuzgo agho mukumanenge nagho. Ndipo muntazi, muzamukondwa na umoyo mu caru cambura masuzgo.—Yohane 17:3.

[Mazgu ghamusi]

[Bokosi pa peji 6, 7]

KASI TINGAZIZIPIZGA WULI MASUZGO?

‘Muthulirani [Ciuta] kwenjerwa kwinu kose.’ (1 Petros 5:7) Mwakawiro, usange tikusuzgika panji kuwona wakutemweka withu wakusuzgika, tikutimbanizgika maghanoghano, kukwiya, na kuwona nga talekeka. Kweni manyani kuti Yehova wakumanya umo tikujipulikira. (Exodus 3:7, Yesaya 63:9) Nga ni umo ŵakacitira ŵapapi ŵakugomezgeka ŵakale, nase tingayowoya ivyo vili mu mtima withu kwa Ciuta, na kurongosora ivyo tikukayikira na ivyo tikwenjerwa. (Exodus 5:22; Job 10:1-3; Yeremiya 14:19; Habakuk 1:13) Iye wangamazga viyezgo vithu mwamuntondwe yayi, kweni pakuzgora pempero lithu lakufumira pasi pa mtima, wangatipa mahara na nkongono zakuti tilimbane navyo.—Yakobe 1:5, 6.

“Mungazizwanga na viyezgo ivyo mukukumana navyo, nga ni para cintu cacilendo cikumwizirani.” (1 Petros 4:12, New International Version) Pano, Petros wakuyowoya za ntambuzgo, kweni mazgu ghake ghangakhwaskaso masuzgo ghose agho Mkristu wakukumana nagho. Ŵantu ŵakusoŵa vintu vyakukhumbikwa pa umoyo, ŵakurwara, ndiposo para ŵakutemweka ŵawo ŵafwa. Baibolo likuyowoya kuti ‘vintu vyamabuci’ vikuwira waliyose. (Mupharazgi 9:11) Vintu ivi ncigaŵa ca umoyo wa ŵantu panyengo yasono. Kumanya ici kutovwirenge kuti tizizipizge masuzgo na vintu vyamabuci para vyatiwira. (1 Petros 5:9) Kuruska vyose, tipembuzgikenge usange tikukumbuka kuti ‘maso gha Yehova ghakulaŵiska ŵarunji, makutu ghake ghakupulika kulira kwawo.’—Salmo 34:15; Zintharika 15:3; 1 Petros 3:12.

“Mu cigomezgo mukondwenge.” (Ŵaroma 12:12) M’malo mwa kuŵika maghanoghano ghithu pa umo tikaŵira pambere tindambe kukumana na masuzgo, tiyeni tiŵike maghanoghano pa layizgo la Ciuta la kumazga masuzgo ghose. (Mupharazgi 7:10) Cilindizga ici cakukhora cizamutivikilira nga ni umo cisoti ca nkondo cikuvikilirira mutu. Cilindizga cikucepeskako masuzgo mu umoyo na kovwira kuti ghaleke kunanga maghanoghano ghithu na moyo withu wauzimu.—1 Ŵatesalonika 5:8.

[Cithuzithuzi pa peji 5]

Adamu na Heva ŵakakana muwuso wa Ciuta

[Cithuzithuzi pa peji 7]

Ciuta wakulayizga caru cambura masuzgo