Kasi Muli na Cipulikano Nadi mu Makani Ghaweme?
Kasi Muli na Cipulikano Nadi mu Makani Ghaweme?
“Ufumu wa Ciuta waneng’enera: ng’anamukani mu mtima na [“kuŵa na cipulikano mu makani ghaweme,” NW].”—MARKO 1:15.
1, 2. Kasi mungarongosora wuli lemba la Marko 1:14, 15?
MU CIRIMIKA ca 30 C.E. Yesu Kristu wakayamba uteŵeti wake wakumanyikwa mu Galileya. Wakapharazganga “ivangeli la Ciuta,” ndipo ŵantu ŵanandi ŵakakhwaskika na mazgu ghakuti: ‘Nyengo yafiskika, ndipo Ufumu wa Ciuta waneng’enera: ng’anamukani mu mtima na kuŵa na cipulikano mu makani ghaweme.’—Marko 1:14, 15.
2 “Nyengo yakuŵikika” yikakwana kuti Yesu wayambe uteŵeti wake na kuti ŵantu ŵacitepo kantu mwakuti ŵaŵe ŵakupokelereka na Ciuta. (Luka 12:54-56) ‘Ufumu wa Ciuta ukaneng’enera’ cifukwa wakaŵa pakati pawo nga ni Fumu Yakwimikika. Ncito yake yakupharazga yikacitiska ŵantu ŵanenesko-mtima kung’anamuka. Kweni kasi ni mwauli umo ŵakarongolera ‘cipulikano mu makani ghaweme,’ ndipo ise tingacita wuli mwakuyana na iwo?
3. Kasi ŵantu ŵacita vici kurongora kuti ŵali na cipulikano mu makani ghaweme?
3 Nga ni Yesu, mpostole Petros wakaciska ŵantu kuti ŵang’anamuke. Pakuyowoya kwa Ŵayuda mu Yerusalemu pa Pentekoste wa 33 C.E., Petros wakati: ‘Ng’anamukani, ndipo mubapatizike muntu yose wa imwe mu zina la Yesu Kristu kuti viheni vyinu vigowokereke; ndipo muti mupokere cawanangwa ca mzimu utuŵa.’ Ŵantu vikwi vinandi ŵakang’anamuka, kubapatizika na kuŵa ŵarondezgi ŵa Yesu. (Milimo 2:38, 41; 4:4) Mu 36 C.E., Ŵamitundu awo ŵakang’anamuka nawo ndimo ŵakacitira. (Milimo 10:1-48) Lero, kuŵa na cipulikano mu makani ghaweme kukupangiska ŵanandi kuleka zakwananga, kujipatulira kwa Ciuta na kubapatizika. Ŵazomerezga makani ghaweme gha ciponosko ndipo ŵakuŵa na cipulikano mu sembe yakuwombora ya Yesu. Kusazgaso apa, ŵakucita urunji na kwimilira ku cigaŵa ca Ufumu wa Ciuta.
4. Kasi cipulikano ncivici?
4 Kweni kasi cipulikano ncivici? Mpostole Paulos wakalemba kuti: “Cipulikano ncikhomesko ca vyakugomezgeka, nciyerezgero ca vintu vyambura kuwoneka.” (Ŵahebere 11:1) Cipulikano cikutipangiska kuwona cilicose ico Ciuta walayizga mu Mazgu ghake nga kuti cacitika kale. Ciri nga nipara tiri na cikarata ca ukaboni wakuti tiri na katundu. Ndiposo cipulikano “ncikhomesko ca vyakugomezgeka” panji ukaboni wakukhorweska wa vintu vyambura kuwoneka. Mwakughanaghanira vyamuntazi na mtima wakuwongera, tikukhorwa kuti vintu ivyo ni vyanadi nangauli tindaviwone.—2 Ŵakorinte 5:7; Ŵaefeso 1:18.
Tikukhumbikwira Cipulikano!
5. Cifukwa wuli cipulikano ncakukhumbikwa?
5 Tikababika na njara yauzimu, kweni kwambura cipulikano. Na iko nako, “cipulikano kuti ŵali naco wose cara.” (2 Ŵatesalonika 3:2) Ndipouli, Ŵakristu ŵakwenera kuŵa na cipulikano kuti ŵazakapokere vilayizgo vya Ciuta. (Ŵahebere 6:12) Wakati wazunura viyerezgero vinandi vya ŵantu ŵa cipulikano, Paulos wakalemba kuti: ‘Pakuzingirizgika mose mose na cibingu cikuru canteura ca ŵapanikizgi, tisezge kumpepete uzitu wose, na kwananga uko kukudemerera kwa ise, ndipo ticimbire mu cizizipizgo cipharizgano ico caŵikika pantazi zithu, uku tikumudodoliska Yesu, Cata na Mfiski wa cipulikano cithu.’ (Ŵahebere 12:1, 2) Kasi “kwananga uko kukudemerera kwa ise” ni vici? Ni kuŵavya cipulikano, panji kutaya cipulikano ico muntu wakaŵa naco kale. Kuti tirutilire kuŵa na cipulikano, tikwenera ‘kudodoliska Yesu’ na kurondezga ciyerezgero cake. Tikweneraso kuleka mikhaliro yiheni, kukanizga milimo ya thupi na kutceŵa kutemwa vyakuthupi, mahara gha caru na maluso agho ghakususkana na malemba. (Ŵagalatiya 5:19-21; Ŵakolose 2:8; 1 Timote 6:9, 10; Yuda 3, 4) Mwakusazgirapo, tikwenera kugomezga kuti Ciuta wali nase nakuti urongozgi uwo wuli mu Mazgu ghake wuli na ncito.
6, 7. Cifukwa wuli ncakwenerera kuromba kuti tiŵe na cipulikano?
6 Vingacitika yayi kuti tiŵe na cipulikano mwa khumbo lithu. Cipulikano ncimoza ca vipambi vya mzimu, uwo ni nkongono ya Ciuta. (Ŵagalatiya 5:22, 23) Wuli usange cipulikano cithu cikukhumbikwira kukhozgeka? Yesu wakati: ‘Usange imwe . . . mukumanya kuŵapa ŵana ŵinu vyawanangwa viweme, asi comene kwakuruska Ŵawiskemwe ŵa kucanya ŵati ŵaŵapenge mzimu utuŵa aŵo ŵakuŵaromba?’ (Luka 11:13) Inya, tiyeni tirombe mzimu utuŵa, cifukwa ungababa cipulikano ico tikukhumbikwira kuti ticite khumbo la Ciuta, nanga tingaŵa mu viyezgo.—Ŵaefeso 3:20.
7 Ncakwenerera kuromba kuti tiŵe na cipulikano cikuru. Pambere Yesu wandafumiske viŵanda mwa msepuka, wiske wakaŵeya kuti: “Nkupulikana, movwire kuwura-kupulikana kwane.” (Marko 9:24) Ŵasambiri ŵa Yesu ŵakati: ‘Mukuzge cipulikano cithu.’ (Luka 17:5) Nteura tirombenge cipulikano, na cigomezgo cakuti Ciuta wakuzgora malurombo ghanteura.—1 Yohane 5:14.
Cipulikano mu Mazgu gha Ciuta Ncakuzirwa
8. Kasi cipulikano mu Mazgu gha Ciuta cingatovwira wuli?
8 Pambere wandafwe nyifwa ya sembe, Yesu wakaphalira ŵasambiri ŵake kuti: “Ungakweŵekanga mtima winu: mukupulikana na Ciuta, pulikanani na ine wuwo.” (Yohane 14:1) Nga Mbakristu, tiri na cipulikano mwa Ciuta na Mwana wake. Kweni Mazgu gha Ciuta ke? Ghangatipangiska kuti tisange viweme mu umoyo withu usange tikughasambira na kugharondezga, pakumanya kuti ghakupereka urongozgi uweme comene uwo tingasanga.—Ŵahebere 4:12.
9, 10. Kasi mungarongosora wuli ivyo lemba la Yakobe 1:5-8 likuyowoya pakukhwaskana na cipulikano?
9 Pakuti tiri ŵantu ŵakwananga, umoyo withu ngwakuzura na masuzgo. Ndipouli, cipulikano mu Mazgu gha Ciuta cingatovwira. (Job 14:1) Mwaciyerezgero, titore kuti tikumanya yayi umo tingacitira na ciyezgo cinyake. Mazgu gha Ciuta ghakutirongozga kuti: ‘Kweni usange yumoza wa imwe wakuperera vinjeru, warombe Ciuta, Mweneuyo wakupa wose kwawanangwa, ndipo kuti wakutombozga cara; ndipo viti vipike kwa iyo. Kweni warombe na cipulikano, kukayikira; cifukwa uyo wakukayikira wali nga ndi jigha la nyanja, ilo likuputa na mpepo, ndipo likusefukira uko na uko. Muntu wa nteura wareke kughanaghana kuti wapokerenge kantu ku Fumu [Yehova], ndi muntu wa mitima yiŵiri, wakuzgoka-zgoka mu ntowa zake zose.’—Yakobe 1:5-8.
10 Yehova kuti wakutombozga yayi cifukwa cakuti tapereŵera vinjeru na kuromba kuti watipe. M’malo mwake, wazamutovwira kuwona ciyezgo mwakwenerera. Ŵakristu ŵanyithu ŵangatikumbuska malemba ghakovwira panji para tikusambira Baibolo. Panyake mzimu utuŵa wa Yehova ungatirongozga mu ntowa yinyake. Ŵadada ŵithu ŵa kucanya ŵazamutipa vinjeru, kutovwira umo tingacitira na viyezgo usange ‘tirombenge na cipulikano, kwambura kukayika.’ Usange tiŵenge nga ni jigha la nyanja ilo likuputa na mpepo, tingalindizga kupokera cilicose cara kufuma kwa Ciuta. Cifukwa wuli? Cifukwa cingang’anamura kuti tiri na mitima yiŵiri, ŵakuzgoka-zgoka mu ntowa zithu zose na mu cipulikano cithu wuwo. Lekani tikukhumbikwira kuŵa na cipulikano cakukhora mu Mazgu gha Ciuta na urongozgi uwo ghakupereka. Tiyeni tiwone viyerezgero vinyake vya umo cipulikano cikovwilira na kupereka urongozgi.
Cipulikano na Vyakukhumbikwira mu Umoyo
11. Kasi cipulikano mu Mazgu gha Ciuta cikutisimikizgira vici za vyakukhumba vithu vya zuŵa na zuŵa?
11 Wuli usange sono tiri ŵakupereŵera mwakuthupi panji tiri ŵakavu? Cipulikano mu Mazgu gha Ciuta cikutipa cilindizga cakuti Yehova wapwerererenge vyakusoŵa vithu vya zuŵa na zuŵa, nakuti kuntazi wazamupereka vinandi kwa wose awo ŵakumutemwa. (Salmo 72:16; Luka 11: 2, 3) Tingakhozgeka mwa kughanaghanira umo Yehova wakaperekera cakurya kwa Eliya ncimi yake mu nyengo ya njara. Pamanyuma pake, mwamuntondwe Ciuta wakapereka ufu na mafuta ivyo vikaponoska cokoro, mwana wake, na Eliya. (1 Mathemba 17:2-16) Mwakuyana waka, Yehova wakapwererera Yeremiya apo Ŵababulone ŵakazingirizga Yerusalemu. (Yeremiya 37:21) Nangauli Yeremiya na Eliya ŵakaŵa na cakurya cicoko waka, Yehova wakaŵapwererera. Ndimo wakucitiraso na awo ŵali na cipulikano mwa iye lero.—Mateyu 6:11, 25-34.
12. Kasi cipulikano cikovwira wuli kusanga vyakukhumbikwira?
12 Cipulikano na kurondezga urongozgi wa Baibolo kuti vitipenge usambazi wakuthupi yayi, kweni vitovwirenge kusanga ivyo tikukhumba. Mwaciyerezgero: Baibolo likutipa urongozgi wakuti tiŵenge ŵantu ŵakugomezgeka, ŵaluso na ŵakulimbikira. (Zintharika 22:29; Mupharazgi 5:18, 19; 2 Ŵakorinte 8:21) Tileke kucefya kuzirwa kwa kuŵa na lumbiri luweme pa ncito. Nanga kungaŵa uko ncito ziweme zikusoŵa, muntu wakugomezgeka, waluso na wakulimbikira, vintu vikumuyendera makora kuruska ŵanyake. Ŵantu ŵanteura nanga ŵangaŵa na vintu vicoko waka vyakuthupi, kweni kanandi ŵakuŵa navyo vintu vyakukhumbikwa pa umoyo wawo, ndipo ŵakukhorwa na cakurya ico ŵakusanga ŵekha.—2 Ŵatesalonika 3: 11, 12.
Cipulikano Cikutovwira Kuzizipizga Citima
13, 14. Kasi cipulikano cikutovwira wuli kuzizipizga citima?
13 Mazgu gha Ciuta ghakurongora makora kuti kuŵa na citima usange wakutemweka wafwa nkhwakawiro. Sekuru wakugomezgeka Abrahamu, wakalira pa nyifwa ya muwoli wake wakutemweka Sara. (Genesis 32:2) Davide wakasuzgika comene na citima apo wakapulika kuti mwana wake Abisalomu wafwa. (2 Samuel 18:33) Nanga wangaŵa Yesu, muntu wakufikapo wakalira cifukwa ca nyifwa ya mubwezi wake Lazaro. (Yohane 11:35, 36) Usange wakutemweka wafwa, tingaŵa na citima cikuru comene, kweni cipulikano mu ivyo Ciuta walayizga cingatovwira kuzizipizga.
14 Paulos wakati, ‘[Nili, NW] na cigomezgo mwa Ciuta, ceneico iwo nawo ŵeneco ŵakazomera, cakuti kwamkuŵa ciwuka ca ŵarunji na ŵambura urunji wuwo.’ (Milimo 24:15) Tikwenera kuŵa na cipulikano mu manozgero gha Ciuta ghakuti ŵantu ŵanandi ŵazakawuke. (Yohane 5:28, 29) Pakati pa awo ŵazamuwuka pazamuŵa Abrahamu na Sara, Yisake na Rabeka, Yakobe na Leya—wose awo ŵali mu tulo twa nyifwa sono ndipo ŵakulindirira ciwuka na kunjira mu caru cipya ca Ciuta. (Genesis 49:29-32) Naco ncimwemwe ico cizamuŵapo apo ŵakutemweka ŵazamuwuka kufuma ku tulo twa nyifwa na kukhala pa caru! (Civumbuzi 20:11-15) Pa nyengo yino, cipulikano kuti cifumiskengepo citima cose yayi, kweni citipangiskenge kuŵa pafupi na Ciuta, uyo wakutovwira kuzizipizga para kwawa nyifwa.—Salmo 121:1-3; 2 Ŵakorinte 1:3.
Cipulikano Cikukhwimiska Ŵakudonda
15, 16. (a) Cifukwa wuli tingayowoya kuti mtima wakudonda ngwacilendo yayi pakati pa ŵantu ŵa cipulikano? (b) Kasi tingacita vici para tikulimbana na kudonda?
15 Mazgu gha Ciuta ghakurongora kuti nanga ni awo ŵali na cipulikano ŵangayamba kudonda. Apo wakakumana na ciyezgo cakofya, Yobu wakawona nga Ciuta wamuleka. (Job 29:2-5) Kubwanganduka kwa Yerusalemu na viliŵa vyake kukacitiska wofi Nehemiya. (Nehemiya 2:1-3) Petros nayo wakaŵa na citima cikuru wakati wakana Yesu katatu mwakuti “wakalira na kulira.” (Luka 22:62) Ndipo Paulos wakaciska ŵabali ŵake mu mpingo wa Tesalonika kuti ‘ŵakhwimiske ŵakudonda mtima.’ (1 Ŵatesalonika 5:14) Nteura, ncacilendo yayi usange tikuwona awo ŵali na cipulikano ŵakudonda lero. Kweni kasi tingacita vici para tikudonda?
16 Tingayamba kudonda cifukwa cakuti tikusangana na masuzgo ghanandi ghakuru. M’malo mwa kughawona nga ni muliri ukuru wakujumpa nkongono zithu, tingaghamazga pacoko-pacoko mwakugwiriskira ncito urongozgi wa Baibolo. Ici cingawovwira kucepeska kudonda. Kuŵa na vyakucita ndiposo kupumura kungaŵaso kwakovwira. Kweni manyani cintu cimoza: Cipulikano mwa Ciuta na Mazgu ghake cikupangiska kuti tiŵe na umoyo uweme wauzimu, cifukwa cikukhozga cigomezgo cithu cakuti Ciuta wakutipwererera.
17. Kasi tikumanya wuli kuti Yehova wakutipwererera?
17 Petros wakutipa cisimikizgo ici: ‘Mujiyuyure pasi pa woko la nkongono la Ciuta, mwakuti wamukwezgeni mu nyengo yakwenerera; uku mukumuthulira kwenjerwa kwinu kose, cifukwa wakumupwererani.’ (1 Petros 5:6, 7) Wamasalmo wakimba kuti: “Yehova wakufighirira ŵose aŵo ŵakukhuŵara, na kuwuska aŵo ŵasindama, kuŵanyoroska.” (Salmo 145:14) Tikwenera kugomezga visimikizgo ivi cifukwa vikusangika mu Mazgu gha Ciuta. Nangauli kudonda kungarutilira, nako nkukhozga kumanya kuti tingakhutulira Dada withu wakucanya kwenjerwa kwithu kose!
Cipulikano na Viyezgo Vinyake
18, 19. Kasi cipulikano cikutovwira wuli usange tarwara na pakupembuzga Ŵakristu ŵanyithu ŵakuropwa?
18 Cipulikano cithu cingayezgeka comene usange ise panji ŵakutemweka ŵithu ŵakurwara matenda ghakuru. Nangauli Baibolo likuyowoyapo yayi za kucizgika kwa muntondwe kwa Ŵakristu nga ni Epafrodito, Timote na Trofimo, mwambura kukayika Yehova wakaŵawovwira kuzizipizga. (Ŵafilipi 2:25-30; 1 Timote 5:23; 2 Timote 4:20) Mwakusazgirapo, “uyo wakupwerera ŵakavu,” wakimba nteura wamasalmo: “Yehova wakumufukatira pa citara ca urwali; mu ntenda zake mukumucizga.” (Salmo 41:1-3) Ni mwauli umo mazgu gha wamasalmo ghangawovwilira pa kupembuzga ŵambura nkongono mu mbumba ya cipulikano?
19 Ntowa yimoza yakuperekera covwiro cauzimu ndiyo kuromba na ŵarwali panji kuŵazunura mu marombo ghithu. Nangauli lero tingaromba kuti ŵacire mwamuntondwe yayi, kweni tingapempa kuti Ciuta waŵape nkongono mwakuti ŵazizipizge ntenda yawo ndiposo nkongono yauzimu iyo njakuzirwa pa nyengo iyi. Yehova waŵasungilirenge ndipo cipulikano cawo ciŵenge cakukhora apo ŵakulindirira nyengo iyo ‘nanga njumoza wa ŵenecaru wazamuyowoya kuti, “Ndarwara.” (Yesaya 33:24) Nako nkupembuzga kumanya kuti kwizira mwa Yesu Kristu uyo wakawuskika ku ŵakufwa na kwizira Ufumu wa Ciuta, ŵantu ŵakupulikira ŵazamusutuka ku kwananga, matenda na nyifwa! Tikuwonga Yehova cifukwa ca vilindizga ivi, uyo ‘wazamucizga maurwali ghithu ghose.’—Salmo 103:1-3; Civumbuzi 21:1-5.
20. Cifukwa wuli tingayowoya kuti cipulikano cingatovwira kuzizipizga mu “mazuŵa ghaheni” gha ucekuru?
20 Kweniso cipulikano cingatovwira kuzizipizga mu “mazuŵa ghaheni” gha ucekuru, apo umoyo uweme na nkongono vikumara. (Mupharazgi 12:1-7) Nteura ŵacekuru awo ŵali pakati pithu ŵangaromba nga ni wamasalmo mucekuru uyo wakimba kuti: “Nkumugomezgani, A Yehova, . . . Munganditayanga mu ucekuru wane; mungandisidanga para zaropwa nkongono zane.” (Salmo 71:5, 9) Wamasalmo wakamanya kukhumbikwa kwa covwiro ca Yehova, nga ni umo ŵakucitira Ŵakristu ŵanyithu ŵanandi awo ŵacekulira mu uteŵeti wa Ciuta. Cifukwa ca cipulikano cawo, iwo ŵangaŵa ŵakusimikizga kuti Yehova watondekenge yayi kuŵawovwira na mawoko ghake ghamuyirayira.—Duteronome 33:27.
Rutilirani Kuŵa na Cipulikano mu Mazgu gha Ciuta
21, 22. Usange tiri na cipulikano, kasi cikukhwaska wuli ubwezi withu na Yehova?
21 Cipulikano mu makani ghaweme ndiposo Mazgu ghose gha Ciuta cikutovwira kuti tisendererenge kufupi na Yehova. (Yakobe 4:8) Mbunenesko nadi, iye ni Fumu yithu Yankongono-zose, kweniso ni Mlengi na Dada withu. (Yesaya 64:8; Mateyu 6:9; Milimo 4:24) Wamasalmo wakimba kuti, ‘Ndimwe Ŵadada, ndimwe Ciuta wane na jarawe lakuponoskekeramo!’ (Salmo 89:26) Usange tiri na cipulikano mwa Yehova na Mazgu ghake ghakufunyilirika, nase tingamuwona nga ni ‘jarawe lakuponoskekeramo.’ Nawo ni mwaŵi!
22 Yehova ni Dada wa Ŵakristu ŵakuphakazgika na ŵabali ŵawo awo ŵakulindizga kuzakahara caru. (Ŵaroma 8:15) Ndipo cipulikano mwa Dada withu wakucanya cikurongozgera ku citima yayi. Davide wakati: “Ŵadada na ŵamama nanga ŵandiside, kweni Yehova tiwanditorenge.” (Salmo 27:10) Mwakusazgirapo, tiri na cisimikizgo cakuti: “Yehova nta tiwasidenge ŵantu ŵake, cifukwa zina lake ndikuru.”—1 Samuel 12:22.
23. Kasi ncivici cikukhumbikwa kuti tirutilire kuŵa pa ubwezi na Yehova?
23 Ndipo nadi, kuti tirutilire kuŵa pa ubwezi na Yehova, tikwenera kuŵa na cipulikano mu makani ghaweme na kuzomera kuti Malemba ghose nga ni umo ghaliri ghaunenesko, ni Mazgu gha Ciuta. (1 Ŵatesalonika 2:13) Tikwenera kuŵa na cipulikano cakufikapo mwa Yehova na kuzomerezga ungweru wa Mazgu ghake kuti ghaŵe muliko wa mu ntowa yithu. (Salmo 119:105; Zintharika 3:5, 6) Cipulikano cithu cikurenge apo tikuromba kwa iye na cigomezgo cose kuti ngwalusungu, na wakovwira.
24. Ni fundo wuli yakupembuzga iyo yikusangika pa Ŵaroma 14:8?
24 Cipulikano cikatipangiska kujipatulira kwa Yehova kwamuyirayira. Pakuŵa na cipulikano cankongono, nanga tingafwa, ndise ŵateŵeti ŵake ŵakujipatulira ndipo tiri na cilindizga ca ciwuka. Enya, “kosekose nanga tiri ŵamoyo, nanga tikufwa, tiri ŵa Fumu [Yehova].” (Ŵaroma 14:8) Tiyeni tisungilire fundo yakupembuzga iyi mu mtima withu apo tikurutilira kugomezga Mazgu gha Ciuta na kuŵa na cipulikano mu makani ghaweme.
Kasi Mungazgora Wuli?
• Kasi cipulikano ni vici, ndipo cifukwa wuli tikukhumbikwira kuŵa naco?
• Cifukwa wuli ncakuzirwa kuti tiŵe na cipulikano mu makani ghaweme ndiposo mu Mazgu ghose gha Ciuta?
• Kasi cipulikano cikutovwira wuli pakulimbana na viyezgo vyakupambana-pambana?
• Ncivici cizamutovwira kuti tirutilire kuŵa na cipulikano?
[Mafumbo]
[Vithuzithuzi pa peji 8]
Yehova wakasungilira Yeremiya na Eliya cifukwa ŵakaŵa na cipulikano
[Vithuzithuzi pa peji 9]
Yobu, Petros na Nehemiya ŵakaŵa na cipulikano cankongono
[Vithuzithuzi pa peji 11]
Kuti tirutilire kuŵa pa ubwezi na Yehova, tikwenera kuŵa na cipulikano mu makani ghaweme