Yezgani Kuwona Ŵanji Umo Yehova Wakuŵawonera

“Yehova nta wakulaŵiska umo muntu wakulaŵiskira.”—1 SAMUEL 16:7.

1, 2. Kasi Yehova wakawona wuli Eliab mwakupambana na Samuel, ndipo tingasambirapo vici?

 MU NYENGO yakale, mu ma 1000 B.C.E., Yehova wakatuma mprofeti Samuel kucita ncito yinyake. Wakamuphalira mprofeti kuti warute ku nyumba ya Jese wakaphakazge yumoza wa ŵana ŵake kuti wazakaŵe themba la kuntazi la Israyeli. Samuel wakati wawona Eliab, uyo wakaŵa mwana wakwamba wa Jese, wakaghanaghana kuti ni mweneyuyu uyo Ciuta wamusanka. Kweni Yehova wakati: “Ungalaŵiskanga cisko cake, panji utali wa msinku wake, cifukwa ndamukana; pakuti Yehova nta wakulaŵiska umo muntu wakulaŵiskira; muntu wakulaŵiska kawonekero ka kuwaro kweni Yehova wakulaŵiska mu mtima.” (1 Samuel 16:6, 7) Samuel wakawona Eliab umo Yehova wakamuwoneranga yayi. a

² Ncipusu taŵantu kubudiska pakuwona ŵanyithu. Nyengo zinyake tingayeyeka na kawonekero kakutowa ka kuwaro, kweni mukati wali na mikhaliro yakuvunda. Kulwande linyake, suzgo yingaŵa na ise, tingaŵa ŵanonono mtima ku ŵantu awo mikhaliro yawo yikutikwenyerezga.

3, 4. (a) Usange paŵa cakumara-mahara pakati pa Ŵakristu ŵaŵiri, kasi waliyose wa iwo wakwenera kucitaci? (b) Ni mafumbo wuli agho tikwenera kujifumba usange tapambana na Mkristu munyithu?

³ Nyengo zinyake pangaŵa vyakumara-mahara pakati pa ise na ŵanyithu nangauli takhala nawo virimika vinandi, usange tikucimbilira kuŵeruzga. Mutepanyake mukambanapo na Mkristu uyo wakaŵa mbwezi winu wa pamtima. Kasi mungatemwa kuwezgerapo ubwezi uwo mukaŵa nawo pakwamba? Ncivici cingamovwirani kucita ici?

⁴ Mwalekeraci kumuwona mwakwenelera mbali panji mdumbu winu? Citani ici uku mukukumbuka mazgu gha Yesu ghakuti: “Palive muntu wakumanya kwiza kwa ine kwambura kuti Ŵadada awo ŵakandituma ŵamuguze.” (Yohane 6:44) Pamanyuma pake jifumbani kuti: ‘Cifukwa wuli Yehova wali kuguzira muntu uyu kwa Mwana wake? Ni mikhaliro wuli yiweme iyo muntu uyu wali nayo? Kasi nkuzerezga panji kusurako waka mikhaliro yake yiweme? Cifukwa wuli pakwamba tikatemwananga? Ncivici cikanipangiska kutemwana na muntu uyu?’ Pakwamba cingaŵa cakusuzga kumughanaghanira viweme, comene-comene usange mwasungirana vifukwa ku singo nyengo yitali. Kweni iyi ndiyo  ntowa yimoza iyo mungawezgerapo ubwezi winu mwaŵaŵiri. Kuti tiwone umo tingacitira ici, tiyeni tiwone mikhaliro yiweme mu ŵanarumi ŵaŵiri awo nyengo zinyake ŵakuwoneka nga mbaheni. Iwo ni mprofeti Yona na mpostole Petros.

Kumuwona Makora Yona

5. Kasi Yona wakaphalirika kucitaci, ndipo wakacita wuli?

⁵ Yona wakaŵa mprofeti ku cigaŵa ca kumpoto ca Israyeli mu nyengo ya Themba laciŵiri, Jeroboam mwana wa Joash. (2 Mathemba 14:23-25) Zuŵa linyake, Yehova wakaphalira Yona kuti warute ku msumba wa Nineve, cinyina ca Ufumu wankongono wa Asiriya. Wakatumika kukacitaci? Kukacenjezga ŵantu kuti msumba wawo ukaŵa pafupi kuparanyika. (Yona 1:1, 2) M’malo mwa kucita ivyo Ciuta wakamuphalira, Yona wakagwenta na kunjilira kunyake. Wakakwera ngaraŵa iyo yikarutanga ku Tarshish, kutali nkanira na msumba wa Nineve.—Yona 1:3.

6. Cifukwa wuli Yehova wakasanka Yona kuti warute ku Nineve?

⁶ Ncivici cikwiza mu maghanoghano para mukupulika za Yona? Kasi mukumuwona nga ni mprofeti wakugaruka? Ndimo tingaghanaghanira ntena usange tikumuwona mwapacanya-canya waka. Kweni kasi Ciuta wakasanka Yona kuŵa mprofeti cifukwa wakaŵa wakugaruka? Kuyowoya unenesko, zgoro ndakuti yayi! Yona wakwenera kuti wakaŵa na mikhaliro yinyake yiweme. Tiyeni tiwone mbiri yake apo wakaŵa mprofeti.

7. Kasi vintu vikaŵa wuli apo Yona wakateŵeteranga Yehova mu Israyeli, ndipo kumanya umo vikaŵira kukumupangiskani kumuwona wuli Yona?

⁷ Yona wakateŵeta mwakugomezgeka mu Israyeli, ŵantu awo ŵakatinkanga uthenga wake. Mprofeti Amosi, uyo nayo wakateŵeta mu Israyeli mu nyengo yimoza na Yona, wakuyowoya kuti Ŵaisrayeli ŵakaŵa ŵakutemwa vintu vyakusekereska. b Vintu viheni comene vikacitikanga mu caru, kweni Ŵaisrayeli ŵakavilekeleranga waka ntena. (Amosi 3:13-15; 4:4; 6:4-6) Nangauli vikaŵa ntena, kweni Yona wakarutilira nipera kuŵapharazgira. Usange ndimwe mupharazgi wa makani ghaweme, mukumanya umo kukuŵira kunonono kupharazgira ŵantu awo ŵali fwase, ŵakupwererako yayi za uthenga winu. Uku tikuzomera kuti Yona wakaŵa na maubudi, tingaruwanga yayi mikhaliro yake yiweme—kugomezgeka na kuzizipizga—apo wakapharazgiranga Ŵaisrayeli ŵanonono mtima.

8. Ni mlimo wuli unonono uwo ukalindiriranga Yona ku Nineve?

⁸ Mulimo wa kukapharazga ku Nineve ndiwo ukaŵa unonono comene nkanira. Kuti wakafike ku msumba uwu, Yona wakenera kwenda ulendo wapasi wa makilomita 800—ulendo wakupyora uwo ukenera kumutolera pafupifupi mwezi. Wati wafika, Yona wakenera kupharazgira ŵantu ŵa mwenemura awo ŵakamanyikwanga kuti  mbankaza zambura kuyowoyeka. Nkondo zawo kanandi zikaŵa za kuyuzga ŵantu kwa mtima biii! Ŵakajirumbanga na nkaza zawo. Lekani Nineve wakacemekanga “muzi wa ndopa.”—Nahum 3:1, 7.

9. Apo cimpepo cikatenge cikomenge awo ŵakendeskanga ngaraŵa, ni mikhaliro wuli iyo Yona wakarongora?

⁹ Wati wazerezga ivyo Yehova wakamutuma, Yona wakakwera ngaraŵa iyo yikaruta nayo kutali nkanira na ncito yake. Nangauli vikaŵa ntena, kweni Yehova wakamutaya yayi mprofeti wake, nesi kusankaso munyake kuti watore malo ghake. M’malo mwake, Yehova wakamovwira Yona kumanya kuti uteŵeti wake ngwakuzirwa. Ciuta wakatuma cimpepo kuputa pa nyanja. Ngaraŵa iyo Yona wakakweramo yikamba kugenuka-genuka na majigha. Ŵantu ŵambura mrandu ŵakakhala pacoko comene kufwa, vyose ivi wakacitiska ni Yona. (Yona 1:4) Kasi Yona wakatipo wuli? Cifukwa cakuti wakakhumba yayi kuti ŵantu mu ngaraŵa ŵafwe cifukwa ca iyo, Yona wakaŵaphalira kuti: “Ndinyamulani, mundiponye mu nyanja; ndipo nyanja tiyimukhalireni bata.” (Yona 1:12) Ŵantu mu ngaraŵa ŵakati ŵamutaya mu nyanja, Yona wakatenge waka kwamara Yehova wamuthaskenge yayi mu maji. (Yona 1:15) Ndipouli, Yona wakazomera kufwa mwakuti awo ŵakendeskanga ngaraŵa ŵapone. Kasi tikuwona yayi mikhaliro yiweme iyo Yona wakarongora, cikanga, kujicepeska na citemwa?

10. Ncivici cikacitika apo Yehova wakamutuma Yona kwambaso uteŵeti wake?

¹⁰ Pamanyuma pake, Yehova wakamuthaska Yona. Kasi ivyo Yona wakacita vikamutondeska kuteŵeteraso Ciuta? Yayi, Yehova mwalusungu na mwacitemwa wakamutumaso mprofeti kukapharazga ku ŵantu ŵa ku Nineve. Yona wakati wafika mu Nineve, na cikanga cose wakaphalira ŵantu mu msumba uwu kuti uheni wawo warundikana mupaka kufika kwa Ciuta, nakuti kukakhala mazuŵa 40 pera kuti msumba wawo uparanyike. (Yona 1:2; 3:4) Ŵantu mu Nineve ŵati ŵapulika uthenga wa Yona wambura kubisa, ŵakarapa zakwananga, ndipo msumba wawo ukapona.

11. Ncivici cikurongora kuti Yona wakatorapo sambiro lakuzirwa?

¹¹ Yona wakaŵa wacali na maghanoghano ghakubudika. Yehova wakamovwira makora-makora  Yona mwa kumupa ciyerezgero cipusu kuti wamanye kuti Iyo wakuwona mukati mu mtima kuruska kuwona waka kuwaro. (Yona 4:5-11) Ukaboni wakuti Yona wakatorapo sambiro lakuzirwa ukuwoneka mu nkani iyo wakalemba yekha. Kuwona umo Yona wakalembera maubudi ghake ghose, kukuperekaso ukaboni wakuti wakaŵa wakujicepeska. Nakuti muntu kuti wazomere ubudi wake wakwenera kuŵa na cikanga!

12. (a) Kasi tikumanya wuli kuti Yesu nayo wakawonanga ŵantu umo Yehova wakuwonera? (b) Ni mtima wuli uwo tikwenera kuŵa nawo para tikupharazgira ŵantu makani ghaweme? (Wonani bokosi pa peji 9.)

¹² Virimika vinandi vikati vyajumpapo, Yesu wakayowoya mazgu ghakuzomerezga cakucitika cinyake mu umoyo wa Yona. Wakati: “[Nga ni] umo Yona wakaŵira mu nthumbo ya cisomba mazuŵa ghatatu muhanya na usiku; nteura ndimo Mwana wa muntu wati waŵirenge mu mtima wa caru mazuŵa ghatatu muhanya na usiku.” (Mateyu 12:40) Para Yona wazakawuka, wazamumanya kuti Yesu wakayaniska nyengo iyo wakaŵira mu mararo na nyengo iyo mprofeti wakaŵira mu nthumbo ya cisomba. Kasi tikukondwa yayi kuteŵetera Ciuta uyo wakupata cara ŵateŵeti ŵake para ŵakubuda? Wamasalmo wakati: “Umo wiske wakufwilira lusungu ŵana ŵake, nteura ndimo Yehova wakufwilira lusungu awo ŵakumopa. Cifukwa wakumanya kalengekero kithu, wakukumbuka kuti tiri fuvu.” (Salmo 103:13, 14) Inya nadi, na nkongono ya mzimu utuŵa wa Ciuta, “fuvu” ili lingacita vintu vikuru.

Kuwona Petros Mwakwenelera

13. Ni mikhaliro wuli ya Petros iyo yikuŵa mu maghanoghano ghinu, kweni cifukwa wuli Yesu wakamusanka kuŵa mpostole?

¹³ Sono tiyeni tiwone pacoko waka muntu munyake uyo ni mpostole Petros. Usange muntu wangati rongosorani mukhaliro wa Petros, kasi nyengo yeneyiyo mungaghanaghana kuti wakaŵa muntu wakujigangira, wambura kuzika na wambura kujikora? Petros ndimo wakacitiranga nadi nyengo zinyake. Kweni kasi Yesu mphanyi wakamusanka Petros kuŵa yumoza wa ŵasambiri ŵake 12 usange waŵenge muntu wakujigangira, wambura kuzika na wambura kujikora? (Luka 6:12-14) Kuyowoya unenesko, zgoro ndakuti yayi. Yesu wakasurako waka maubudi agha na kuwona mikhaliro yiweme mwa Petros.

14. (a) Kasi cingaŵa cifukwa wuli ico Petros wakadangiranga kuyowoyapo? (b) Cifukwa wuli tikwenera kumuwonga Petros cifukwa ca kufumba mafumbo kaŵiri-kaŵiri?

¹⁴ Nyengo zinyake Petros ndiyo wakadangiranga kuyowoyapo pambere ŵapostole-ŵanyake ŵandayowoyepo. Ŵanyake ŵangawona nga wakaŵa wakujiŵikamo. Kweni kasi ndimo viliri nadi? Ŵanyake ŵakuti Petros wakaŵa murarako kuruska ŵapostole ŵanyake—panji kuruskaso na Yesu wuwo. Usange uwu mbunenesko, ipo lekani Petros kanandi ndiyo wakaŵanga wakwamba kuyowoyapo. (Mateyu 16:22) Nangauli viŵe ntena, kweni paliso cintu cinyake ico tikwenera kucimanya. Petros wakaŵa muntu wakutemwa vintu vyauzimu. Njara yake yauzimu yikamutumanga kufumba mafumbo. Mafumbo ghake tikupindula nagho lero. Yesu wakayowoya vintu vinandi vyakuzirwa apo wakazgoranga mafumbo gha Petros, agho ghali kusungika mu Baibolo. Mwaciyerezgero, Yesu wakazgoranga fumbo la Petros apo wakayowoya za “mulinda murara wa magomezgeko.” (Luka 12:41-44) Kweniso ghanaghaniranipo fumbo la Petros ili: “Ise tasida vyose, ndipo tamurondezgani; kasi tamkuŵa na vici?” Cifukwa ca fumbo ili lekani Yesu wakaŵalayizga kuti: “Yose uyo wali kusida nyumba, panji ŵabali, panji ŵadumbu, panji wiske, panji nyina, panji ŵana, panji minda, cifukwa ca zina lane, wati wapokerenge vya mpapikira makhumi pera khumi, ndipo wati waharenge umoyo wa muyirayira.”—Mateyu 15:15; 18:21, 22; 19:27-29.

15. Cifukwa wuli tingayowoya kuti Petros wakaŵa wakugomezgeka nadi?

¹⁵ Petros wakaŵaso na mukhaliro unyake uweme, wakaŵa wakugomezgeka. Apo ŵasambiri  ŵanandi ŵakaleka kurondezga Yesu cifukwa ŵakapulikiska yayi cisambizgo cake cinyake, wakaŵa Petros uyo wakayowoya m’malo mwa ŵapostole 12 kuti: “Fumu, tirute tiye kwa njani? Ndimwe muli nagho mazgu gha umoyo wa muyirayira.” (Yohane 6:66-68) Mtima wa Yesu ukwenera kuti ukazika pakupulika mazgu agha! Nyengo yikati yarutapo, apo cigulu ca ŵantu cikiza kuzakakora Yesu, ŵasambiri ŵake ŵanandi ŵakacimbira mbiii. Kweni Petros wakarondezga capatali pacoko na kunjira mu baraza la musofi murara. Cikaŵa cikanga, wofi yayi, ico cikamutuma kunjiramo. Apo Yesu wakafumbikanga, Petros wakaŵa pamoza na Ŵayuda awo ŵakawothanga moto. Yumoza wa ŵateŵeti ŵa musofi murara wakamuŵanika kuti nayo wakaŵa pamoza na Yesu. Mbunenesko kuti Petros wakakana Fumu yake, kweni tingaruwanga yayi kuti cikaŵa cifukwa ca kugomezgeka na kufipira mtima Yesu lekani Petros wakaŵa mu nyengo yakusuzga yira—nyengo iyo ŵapostole ŵanyake ŵakatenge ŵacitengepo kantu yayi.—Yohane 18:15-27.

16. Ncifukwa wuli cakupulikikwa ico tawonera mikhaliro yiweme ya Yona na Petros?

¹⁶ Mikhaliro yiweme ya Petros yikaruska kutali maubudi ghake. Ndimo vikaŵiraso na Yona. Nga ni umo tawonera mwakwenelera Yona na Petros mwakupambana na umo kanandi tikuŵawonera, ndimo tikwenera kujisambizgira pakuwona ŵabali na ŵadumbu ŵithu ŵauzimu lero. Usange ndimo ticitirenge, mbwenu tikhalenge nawo makora. Cifukwa wuli nciweme kuti tiŵawonenge mwakwenelera ŵabali na ŵadumbu ŵithu?

Ico Tikusambirapo Lero

17, 18. (a) Cifukwa wuli nyengo zinyake pangaŵa mpindano pakati pa Ŵakristu? (b) Ni urongozgi wuli uwo ungatovwira kumazga mpindano na ŵabali ŵithu?

¹⁷ Lero, ŵanarumi, ŵanakazi, na ŵana, ŵasambazi panji ŵakavu, ŵakusambira panji yayi, ŵakufumira mu mafuko agha na agha, wose ŵakuteŵetera Yehova mwakukolerana. (Civumbuzi 7:9, 10) Nayo ni mikhaliro yakupambana-pambana iyo tikuyiwona mu mpingo Wacikristu! Pakuti tose pamoza tikuteŵetera Ciuta, ncakumanyikwirathu kuti kupambana maghanoghano kungaŵapo nyengo zinyake.—Ŵaroma 12:10; Ŵafilipi 2:3.

¹⁸ Nangauli tikughawona maubudi gha ŵabali ŵithu, kweni kuti ndipo tikuŵika maghanoghano yayi. Tikuyezga kurondezga Yehova nga umo wamasalmo wakimbira kuti: “Usange imwe, A Yehova, muŵanikenge maubendezi, kasi ndinjani wangima, Fumu?” (Salmo 130:3) M’malo mwa kuŵika maghanoghano pa mikhaliro iyo yingawuska mpindano, ‘tikurondezga [vintu] vya mtende na vya kukhozgana.’ (Ŵaroma 14:19) Tikuyezga kuwona ŵantu umo Yehova wakuŵawonera, kusurako maubudi ghawo na kuŵika maghanoghano ghithu pa mikhaliro yawo yiweme. Kucita ntena, kukutovwira kuti ‘tizizipizgiranenge.’—Ŵakolose 3:13.

19. Yowoyani ivyo Mkristu wangacita kuti wamazge cakumara-mahara.

¹⁹ Wuli usange tapambana na ŵanyithu kwakuti tingamazga yayi nkani iyo mu mtima withu? (Salmo 4:4) Kasi ici camucitikiranipo pakati pa imwe na Mkristu munyinu? Mwalekeraci kuyimazga nkani? (Genesis 32:13-15) Cakwamba, rombani Yehova kuti wamurongozgani. Caciŵiri, dumbiskanani na “kuzika kwa vinjeru” uku mukukumbuka za mikhaliro yiweme ya munyinu. (Yakobe 3:13) Muphalirani kuti mukukhumba kuŵaso paubwezi uweme na iyo. Kumbukani urongozgi uwu: ‘Pulikani luŵiro, zikirani pakuzgora, cedwani kukalipa.’ (Yakobe 1:19, NW) Mazgu ghakuti “cedwani kukalipa” ghakurongora kuti mungakwiya na ico munyinu wangamucitirani panji kumuyowoyerani. Usange ndimo vyaŵira, pempani Yehova kuti wamovwirani kujikora. (Ŵagalatiya 5:22, 23) Lekani mbali  winu wayowoye, imwe pulikizgani mwakufwasa. Lekani kumujandizga nangauli vyose ivyo wakuyowoya mukukolerana navyo yayi. Kaghanaghaniro kake kangaŵa kakubudika, kweni muzomerezgani cifukwa ndimo wakughanaghanira ntena. Yezgani kuwona cakumara-mahara umo munyinu nayo wakuwonera. Ici cingasazgapo kujiwona umo munyinu wakumuwonerani.—Zintharika 18:17.

20. Usange mwapambana na munyinu, ni vici vinyake ivyo mungacita kuti muŵeso pamoza?

²⁰ Usange ni nyengo yakuti namwe muyowoyepo, yowoyani mwancindi na mwakuzikira. (Ŵakolose 4:6) Muphalirani mbali winu ivyo mukumutemwera. Phepiskani cilicose ico mwacita ico capangiska kuti mupambane. Usange citatata cinu cababa mtende, wongani Yehova. Usange mucali mundakolerane, rutilirani kupempa Yehova kuti wamovwirani uku mukupenja ntowa zinyake zakupangira mtende.—Ŵaroma 12:18.

21. Kasi nkani iyi yamovwirani wuli kuyana na kuwona ŵanyinu umo Yehova wakuŵawonera?

²¹ Yehova wakutemwa ŵateŵeti ŵake wose. Wakukondwa kutigwiriskira ncito ise tose mu uteŵeti wake nangauli tiri ŵakwananga. Apo tikusambira vinandi pakuyowoya za umo Yehova wakuwonera ŵantu, nase titemwenge comene ŵabali na ŵadumbu ŵithu. Usange kutemwa Ŵakristu ŵanyithu kwazimwa, kungaweleraposo. Tiŵenge na vitumbiko vinandi nkanira usange tiŵikengepo mtima pa kuwona ŵanyithu mwakwenelera—inya, kuŵawona umo Yehova wakuŵawonera.

[Mazgu ghamusi]

Kasi Muzgorenge Wuli?

• Ni mwauli umo Yehova wakuwonera maubudi gha ŵateŵeti ŵake ŵakugomezgeka?

• Ni mikhaliro wuli yiweme ya Yona na Petros iyo mungayizunura?

• Kasi mwaŵikapo mtima kuti muŵawonenge wuli ŵabali ŵinu?

[Mafumbo]

[Box on Page 9]

Ghanaghanani Umo Ŵanyinu Ŵakuwonekera kwa Ciuta

Apo mukughanaghanirapo nkani ya Yona, kasi mukuwona kuzirwa kwa kuwona mwakwenelera ŵantu awo tikuŵapharazgira makani ghaweme nyengo na nyengo? Ŵangawoneka nga mbantu ŵakusura uthenga wa Ciuta, nga umo ŵakacitira Ŵaisrayeli. Kweni kasi ŵakuwoneka wuli kwa Ciuta? Nanga ni ŵantu ŵanyake ŵasambazi mu caru ciheni ici, dazi limoza ŵangazgokera kwa Yehova, nga umo themba la Nineve likang’anamukira lati lakupulika uthenga wa Yona.—Yona 3:6, 7.

[Cithuzithuzi pa peji 8]

Kasi mukuwona ŵanyinu umo Yehova wakuŵawonera?

[Cithuzithuzi pa peji 10, 11]

Yesu wakawona kantu kanyake kaweme ako wakayowoya mu cakucitika ca Yona