Kasi Cisangulusko Ceneko Cingasangika Nku?
Kasi Cisangulusko Ceneko Cingasangika Nku?
‘Ŵawiske ŵa Fumu yithu Yesu Kristu . . . ŵakutisanguluska mu suzgo yithu yose.’—2 ŴAKORINTE 1:3, 4.
1. Ni masuzgo wuli ghangapangiska ŵantu kukhumba cisangulusko?
NTENDA ya kukoma viŵaro yingapangiska muntu kughanaghana kuti umoyo wake wamalira papo. Vindindindi, kavuluvulu, na njara vingapangiska ŵantu kuti ŵasoŵe pakukora. Nkondo yingakoma ŵabali ŵithu, kusakaza nyumba, panji kupangiska ŵeneko nyumba kuleka katundu wawo na kucimbira. Nkaza zingacitiska ŵantu kughanaghana kuti kulije uko ŵangaruta kuti ŵapokere wovwiri. Awo masuzgo agha ghakuŵacitikira ŵakukhumba cisangulusko nadi. Kasi cingasangika nku?
2. Cifukwa wuli cisangulusko ca Yehova ncapadera comene?
2 Ŵantu na mawupu ghanyake ŵakuyezga kupereka cisangulusko. Kuyowoya nawo mwacitemwa awo ŵakusuzgika ncintu ciweme comene. Kuŵapa cakurya, maraya na kuŵazengera nyumba kungawovwira pa nyengo yicoko waka. Kweni Yehova yekha, Ciuta waunenesko, ndiyo wangawezgerapo vyose ivyo vyanangika na kupereka wovwiri wakwenelera mwakuti masuzgo agha ghaleke kuzakaŵaposo. Baibolo likuyowoya za iyo kuti: ‘Wacindikike Ciuta, Ŵawiske ŵa Fumu yithu Yesu Kristu, Ŵawiske ŵa lusungu, Ciuta wa cisangulusko cose; mweneuyo wakutisanguluska mu suzgo yithu yose, mwakuti ise timanye kusanguluska awo ŵali mu suzgo, na cisangulusko ceneico ise taŵene tikusanguluskika naco na Ciuta.’ (2 Ŵakorinte 1:3, 4) Kasi Yehova wakutisanguluska wuli?
Kumarana na Ico Cikwambiska Masuzgo
3. Kasi cisangulusko ico Ciuta wakupereka cikumarana wuli na masuzgo gha ŵantu?
3 Ŵantu wose ŵali kuhara kwananga uko kukambika na Adamu, ndiko kukucitiska masuzgo ghambura kupendeka agho ghakurongozgera ku nyifwa. (Ŵaroma 5:12) Vintu vikuhenipira-henipira cifukwa Satana Dyabulosi ni “Fumu ya caru cino.” (Yohane 12:31; 1 Yohane 5:19) Yehova wakaŵalengera waka citima yayi ŵantu umo ŵakusuzgikira. Wakatuma Kananda wake kuzakatiwombora, nakuti wali kutiphalira kuti tingafwatuka ku zakwananga za Adamu para tipulikanenge na Mwana wake. (Yohane 3:16; 1 Yohane 4:10) Kweniso, Ciuta wakayowoyerathu kuti Yesu Kristu, uyo wapika mazaza ghose kucanya na pasi, wazamung’anya Satana na kuparanya caru cake cose ciheni.—Mateyu 28:18; 1 Yohane 3:8; Civumbuzi 6:2; 20:10.
4. (a) Kasi Yehova watipa vici kuti tigomezge malayizgo ghake gha kutiwombora? (b) Kasi Yehova wakutovwira wuli kuti timanye nyengo yakuwomborekera?
4 Kuti tigomezge nadi ivyo walayizga, Ciuta wasunga ukaboni unandi uwo ukurongora kuti ivyo wayowoya vikuwa pawaka yayi. (Joshua 23:14) Mu Baibolo, wali kusazgamo ivyo wacita kuti wathaske ŵateŵeti ŵake, ivyo mu maso gha ŵantu vingawoneka vinonono comene. (Exodus 14:4-31; 2 Mathemba 18:13–19:37) Kwizira mwa Yesu Kristu, Yehova wakarongora kuti khumbo Lake likusazgapo kucizga “maurwari ghose” na kuwuska ŵakufwa wuwo. (Mateyu 9:35; 11:3-6) Mphauli apo vyose ivi vicitikenge? Baibolo likuyowoya za ivyo viŵengeko mu mazuŵa ghaumaliro, ndipo para vyajumpa, caru cipya ca Ciuta na macanya ghapya vizenge. Ivyo Yesu wakayowoya vikukolerana ndendende na nyengo iyo tikukhalamo.—Mateyu 24:3-14; 2 Timote 3:1-5.
Cisangulusko kwa Awo Ŵakuyuzgika
5. Pa kusanguluska Ŵaisrayeli kale, kasi Yehova wakati ŵaghanaghanire za vici?
5 Kuyana na umo Yehova wakacitira na Ŵaisrayeli kale, tikuwona umo wakaŵasanguluskira mu nyengo ya kuyuzgika. Wakaŵakumbuska umo iyo waliri. Ici cikaŵapangiska kuti ŵagomezge malayizgo ghake. Yehova wakatuma ŵaprofeti ŵake kuti ŵarongore mphambano yikuru pakati pa Ciuta waunenesko na wamoyo, na vikozgo ivyo vingajovwira yayi nesi kovwira awo ŵakuvisopa. (Yesaya 41:10; 46:1; Yeremiya 10:2-15) Apo wakaphalira Yesaya kuti, ‘Sangaluska, sanguluska, ŵantu ŵane,’ Yehova wakatuma mprofeti wake kuyowoya vintu ivyo Iyo wali kulenga mwakuti wawoneske ukuru Wake pakuti ndiyo Ciuta yekha waunenesko.—Yesaya 40:1-31.
6. Ni vimanyikwiro wuli ivyo Yehova nyengo zinyake wakaperekanga kurongora apo kufwatuka ku wuzga kuzamucitika?
6 Pa kusanguluska ŵantu, nyengo zinyake Yehova wakazunuranga nyengo, yapafupi panji yakuntazi, iyo ŵantu ŵake ŵazamufwatukira. Apo kufwatuka ku wuzga wa Ŵaegupto kukaŵa pafupi, iyo wakaphalira Ŵaisrayeli awo ŵakayuzgikanga kuti: ‘Kwakhala suzgo yimoza yakuŵinyamtima nditize nayo pa Faro, na pa Egupto; panyuma pa ici tiwamuzomerezgani murute.’ (Exodus 11:1) Apo vyaru vitatu vikapangana kuti virwe nkondo na caru ca Yuda mu nyengo ya Themba Yehoshafati, Yehova wakaŵaphalira kuti waŵarwerenge “namacero.” (2 Midauko 20:1-4, 14-17) Kufwatuka ku Ŵababulone, kulwande linyake, kukalembekerathu na Yesaya pafupifupi virimika 200 pambere kundacitike. Nakutiso vinandi vikayowoyeka na Yeremiya pafupifupi virimika 100 pambere ŵandafumemo mu wuzga. Malayizgo ghose agha ghakaŵa ghakusanguluska nkanira kwa ŵateŵeti ŵa Ciuta apo nyengo yikasendelera yakuti ŵafumemo mu wuzga!—Yesaya 44:26–45:3; Yeremiya 25:11-14.
7. Ni vici ivyo kanandi vikasazgikangamo mu malayizgo gha kufwatura ŵantu, ndipo ŵantu ŵakugomezgeka mu Israyeli ŵakati wuli?
7 Ncakukondweska nadi kumanya kuti malayizgo agho ghakasanguluska ŵantu ŵa Ciuta, kanandi ghakayowoyanga za Mesiya. (Yesaya 53:1-12) Mu muwiro uwu na unyake, malayizgo agha ghakapangiska ŵantu ŵakugomezgeka kulindirira nipera nangauli viyezgo vinandi vikaŵawiranga. Pa Luka 2:25 tikuŵazga kuti: ‘Wakaŵamo muntu mu Yerusalemu zina lake Simeone: ndipo muntu uyu wakaŵa murunji na wakusopa, wakalindiriranga cisangulusko ca Israyeli [panji cipembuzgo; kwiza kwa Mesiya]: ndipo mzimu utuŵa ukaŵa pa iyo.’ Simeone wakamanya kuti Malemba ghakuyowoya kuti Mesiya wizenge, ivyo wakacita mu umoyo wake vikarongozgeka na cigomezgo cakuti layizgo ili lizamukwaniriskika. Wakamanya yayi umo vyose vizamucitikira, nakuti wakawona yayi ciponosko, kweni wakasekelera apo wakawona Uyo wazamuŵa ntowa ya Ciuta ‘yakuponoskera’ ŵantu.—Luka 2:30.
Cisangulusko Kwizira mwa Kristu
8. Kasi wovwiri uwo Yesu wakapereka ukupambana wuli na uwo ŵantu ŵanandi ŵakakhumbanga?
8 Apo Yesu Kristu wakacitanga uteŵeti wake pano pasi, kuti ni nyengo zose yayi apo wakaperekanga wovwiri uwo ŵantu ŵakalindizganga. Ŵanyake ŵakakhumbanga Mesiya uyo wangaŵafwatura ku wuzga wa Ŵaroma. Kweni Yesu wakaciskanga ŵantu kuti ŵagarukire ŵamazaza yayi; wakaŵaphalira kuti “vya Kesare perekani kwa Kesare.” (Mateyu 22:21) Khumbo la Ciuta likasazgapo vinandi kuruska kuwombora waka ŵantu ku ufumu wankaza. Ŵantu ŵakakhumbanga kumuvwarika ufumu Yesu, kweni wakayowoya kuti wakizira “kupereka umoyo wake thumba la kuwombola ŵanandi.” (Mateyu 20:28; Yohane 6:15) Yikaŵa nyengo yake yayi yakuti waŵire fumu, nakuti mazaza ghakuti wawuse ghakenera kuperekeka na Yehova, na ŵantu ŵakuyeyeka-yeyeka yayi.
9. (a) Ni uthenga wuli wakusanguluska uwo Yesu wakapharazganga? (b) Kasi Yesu wakarongora wuli kuzirwa kwa uthenga pa masuzgo gha ŵantu? (c) Kasi uteŵeti wa Yesu ukaŵika ciyerezgero ca vici?
9 Cisangulusko ico Yesu wakiza naco cikaŵa mu “makani ghaweme gha ufumu wa Ciuta.” Ukaŵa uthenga uwo Yesu wakapharazganga kulikose uko wakendanga. (Luka 4:43) Kaŵiri-kaŵiri wakayowoyanga za kuzirwa kwa uthenga uwu pa kucepeskako masuzgo gha ŵantu gha zuŵa na zuŵa, na kurongora ivyo wazamucitira ŵantu nga Mesiya. Yesu wakapereka cifukwa cakuti awo ŵakasuzgikanga ŵawone kuti umoyo ngwakunozga mwa kujura maso gha ŵaciburumutira na milomo ya ŵambuwu, (Mateyu 12:22; Marko 10:51, 52) kucizga ŵakupendera (Marko 2:3-12), kucizga Ŵaisrayeli-ŵanyake awo ŵakaŵa na vyoni. (Luka 5:12, 13) Wakacizgaso maurwari ghanyake ghakuru. (Marko 5:25-29) Wakapereka wovwiri ukuru ku mbumba yinyake mwa kuwuska mwana wawo uyo wakafwa. (Luka 7:11-15; 8:49-56) Wakarongora nkongono zake mwa kulekeska cimpepo cakofya, na kuryeska mizinda yinandi. (Marko 4:37-41; 8:2-9) Kweniso, Yesu wakaŵasambizga marango gha kakhaliro kaweme agho ghakatenge ghaŵawovwirenge kumazga masuzgo agho ghakaŵapo, kupangiska ŵantu kulindirira ufumu waurunji pasi pa Mesiya. Lekani apo Yesu wakacitanga uteŵeti wake, wakasanguluska ŵantu awo ŵakamupulikanga, kweniso wakaŵika ciyerezgero ca kuzakakhozgera ŵantu virimika vya kuntazi.
10. Kasi sembe ya Yesu yili kupangiska vici?
10 Virimika vyakujumpa 60 vikati vyarutapo kufuma apo Yesu wakaperekera sembe umoyo wake na kuwukira kucanya, mzimu ukakhuŵirizga mpostole Paulos kulemba mazgu agha: “Mwa twana twane, nkumulemberani vyeneivi, mwakuti mureke kwananga. Ndipo usange muntu wakwananga, tiri na nkoswe kwa Ŵawiske, Yesu Kristu murunji: ndipo mweneuyo ndi mpepeska ya zakwananga zithu: ndipo ya zithu pera cara, kweniso ya za caru cose.” (1 Yohane 2:1, 2) Tikusanguluskika cifukwa ca ivyo sembe ya Yesu yili kucita. Tikumanya kuti ncamacitiko kugowokereka zakwananga, kuŵa na njuŵi yituŵa, ubwezi uweme na Ciuta, na kulindilira umoyo wambura kumara.—Yohane 14:6; Ŵaroma 6:23; Ŵahebere 9:24-28; 1 Petros 3:21.
Mzimu Utuŵa—Msanguluski
11. Ni msanguluski wuli uyo Yesu wakalayizga pambere wandafwe?
11 Apo wakaŵa na ŵapostole ŵake pa nyengo yaumaliro yira, namise pambere wandafwe, Yesu wakayowoya za ico Dada wake wakucanya waperekenge kuti waŵasanguluske. Yesu wakati: ‘Nditi ndirombenge Ŵadada, ndipo ŵati ŵamupani Msanguluski munyake [mu Cigiriki, pa·raʹkle·tos], kuti wakhalenge namwe mazuŵa ghose swi, ndiwo mzimu wa unenesko.’ Wakaŵaphaliraso kuti: ‘Msanguluski, mzimu utuŵa, uwo Ŵadada ŵati ŵatumenge mu zina lane, uzamkumusambizgani vyose, na kumukumbuskani vyose ivyo ndayowoya namwe.’ (Yohane 14:16, 17, 26) Kasi mzimu utuŵa ukaŵasanguluska wuli?
12. Kasi mzimu utuŵa, uwo ukakumbuskanga vintu ŵasambiri ŵa Yesu, ukasanguluska wuli ŵanandi?
12 Ŵapostole ŵakasambizgika mwakukwana na Yesu. Ŵakaruwa yayi ivyo ŵakasambira, kweni kasi ŵakakumbuka mazgu gheneko agho Yesu wakayowoya? Kasi ŵakaruwa marango ghakuzirwa cifukwa cakuti mbantu ŵakwananga kweniso ŵaciruwa? Yesu wakaŵasimikizgira kuti mzimu utuŵa ‘uŵakumbuskenge vyose ivyo wakayowoya.’ Lekani virimika vinkondi na vitatu vikati vyajumpa kufuma apo Yesu wakafwira, Mateyu wakalemba Makani ghaweme, agho ghakasazgapo Upharazgi wa Yesu wa pa Phiri, viyerezgero vyakukhwaskana na Ufumu, na vimanyikwiro vinandi vya kuŵapo kwake. Virimika vyakujumpa pa 50 vikati vyarutapo, mpostole Yohane wakalemba nkani yambura kususkika iyo yikazura na ivyo vikacitika mu mazuŵa ghacoko gha umoyo wa Yesu pano pasi. Kufuma papo kale mupaka sono, nkani izi zaŵa zakukhwimiska comene!
13. Ni mwauli umo mzimu utuŵa ukaŵira msambizgi kwa Ŵakristu ŵakale?
13 Kuruska kuŵakumbuska waka mazgu, mzimu utuŵa ukasambizga na kurongozga ŵasambiri kuti ŵamanye makora khumbo la Ciuta. Apo Yesu wakaŵa na ŵasambiri ŵake, wakaŵaphalira vintu ivyo pa nyengo yira ŵakavipulikiskanga viŵi yayi. Nyengo yikati yarutapo, mzimu ukati waŵakhuŵirizga, Yohane, Petros, Yakobe, Yuda, na Paulos ŵakarongosora vinyakeso vyakukhwaskana na khumbo la Ciuta. Mwanteura, mzimu utuŵa ukaŵa nga ni msambizgi, kuŵapa cigomezgo cose cakuti Ciuta ndiyo wakaŵarongozganga.
14. Kasi mzimu utuŵa ukawovwira wuli ŵantu ŵa Yehova?
14 Vyawanangwa vya mzimu navyoso vikarongora kuti Ciuta wauskapo citemwa cake pa Ŵaisrayeli ŵakuthupi na kuŵika pa mpingo Wacikristu. (Ŵahebere 2:4) Ukaboni unyake wakumanyira awo mbasambiri nadi ŵa Yesu ukaŵa wakuti waliyose payekha wakapambikanga vipambi vya mzimu. (Yohane 13:35; Ŵagalatiya 5:22-24) Mzimu ukakhozgaso Ŵakristu mu mpingo kuti ŵapharazge uthenga na cikanga.—Milimo 4:31.
Wovwiri pa Nyengo ya Kusuzgika Kukuru
15. (a) Ni suzgo wuli yaŵa pa Ŵakristu, kale na sono wuwo? (b) Cifukwa wuli awo ŵakukhozga ŵanyawo nyengo zinyake ŵangakhumbikwira kusanguluskika?
15 Wose awo ŵakusopa Yehova na kukhala mwakugomezgeka ŵakuzikizgika. (2 Timote 3:12) Ndipouli, Ŵakristu ŵanandi ŵasangana na suzgo yikuru ya zanimuwone. Mu nyengo yalero, ŵanyake ŵacimbizgika na kuŵikika mu jere, panji mu misasa yiheni yakuti mukwenera kukhala ŵantu yayi. Maboma nagho ghanjilirapo pa kusuzga Ŵakristu, ghakulaŵiskako waka para magulu ghankaza ghakusuzga Ŵakristu. Kusazgaso apa, Ŵakristu ŵasangana na urwari uzito na masuzgo ghanyake. Kweniso, Mkristu wakukhwima uyo wakukhozga Ŵakristu-ŵanyake mu nyengo zinonono, nayoso wangaŵa kuti wakusuzgika. Para ndimo viliri, uyo wakukhozga munyake nayoso wangakhumbikwira kusanguluskika.
16. Kasi Davide wakapokera wuli wovwiri apo wakacimbizgikanga?
16 Apo Themba Sauli likacimbizganga Davide kuti limukome, Davide wakazgokera kwa Ciuta Movwiri wake, wakati, “Pulikani lurombo lwane, A Ciuta. Mu mfwiri wa mapapindo ghinu ndimo muli ciphokwero [cane].” (Salmo 54:2, 4; 57:1) Kasi Davide wakawovwirika? Nkanira. Pa nyengo yira, Yehova wakatuma mprofeti Gad na musofi Abiyata kuti ŵamupe urongozgi Davide, wakatumaso Jonatani mwana wa Sauli kukamukhwimiska munyamata uyu. (1 Samuel 22:1, 5; 23:9-13, 16-18) Yehova wakazomerezgaso Ŵafilisti kunjira mu caru, lekani Sauli wakaleka kumuronda Davide.—1 Samuel 23:27, 28.
17. Kasi Yesu wakazgokera kwa njani kuti wapokere wovwiri mu nyengo yinonono yira?
17 Yesu Kristu wakafipa mtima comene apo umaliro wa umoyo wake ukasendelera. Wakamanya kuti kacitiro kake kakhwaskenge zina la Adada ŵake ŵakucanya, kweniso ŵantu wose kuntazi. Wakafwilirapo pa kuromba, enya, nanga ‘nkulimbalimba.’ Ciuta wakawoneseska kuti Yesu wapokera wovwiri pa nyengo yinonono yira.—Luka 22:41-44.
18. Kasi Ciuta wakaŵasanguluska wuli Ŵakristu ŵakale apo ŵakasuzgika comene cifukwa ca unenesko?
18 Pamanyuma pakuti mpingo wapangika, Ŵakristu ŵakasuzgika comene cifukwa ca unenesko mwakuti wose ŵakafumamo mu Yerusalemu kulekapo ŵapostole ŵekha. Ŵanarumi na ŵanakazi ŵakacimbizgika mu nyumba zawo. Kasi Ciuta wakaŵasanguluska na vici? Wakaŵasanguluska na Mazgu ghake ghakuti ŵakaŵa na “[cuma,] mpango ziweme zakuruska na zakukhalirira.” (Ŵahebere 10:34; Ŵaefeso 1:18-20) Apo ŵakarutilira kupharazga, ŵakawona ukaboni wakuti mzimu wa Ciuta ukaŵa nawo, nakuti ivyo vikaŵacitikiranga panji ivyo ŵakacitanga vikaŵapa cifukwa cakuti ŵasekelere.—Mateyu 5:11, 12; Milimo 8:1-40.
19. Nangauli Paulos wakasuzgika uheni comene, kasi wakati naco wuli cisangulusko ico Ciuta wakupereka?
19 Nyengo yikati yarutapo, Saulos (Paulos), uyo wakasuzganga Ŵakristu, nayoso wakamba kusuzgika cifukwa cakuti wakazgoka Mkristu. Pa cirwa ca Kupro, pakaŵa muntu wamayere uyo wakakanizganga Paulos kuti waleke uteŵeti wake. Paulos ŵakamuswa na malibwe mu Galatiya kwakuti ŵantu ŵakatenge waka wafwa. (Milimo 13:8-10; 14:19) Wakatimbika na ndodo ku Makedoniya. (Milimo 16:22, 23) Pamanyuma pakuti gulu linyake lamuwukira ku Efeso, Paulos wakalemba kuti: ‘Tikaŵa mu suzgo yizito comene yakujumpa nkongono zithu, kwakuti tikakayika kuti tiŵenge ŵamoyo. Ndipo nadi, tikajipulika mukati mwithu kuti tapokera ceruzgo ca nyifwa.’ (2 Ŵakorinte 1:8, 9, NW) Kweni mu karata yeneyiyi pera, Paulos wakalembamo mazgu ghakusanguluska agho ghali pa ndime 2 mu mutu wuno.—2 Ŵakorinte 1:3, 4.
20. Kasi mu nkani iyo yikwiza tizamuwona vici?
20 Kasi mungasanguluska wuli ŵanyinu? Lero, pali ŵanandi awo ŵakukhumba kusanguluskika cifukwa ca citima, kwali cifukwa ca soka ilo likuwira tose panji suzgo yawo na yawo. Mu nkani iyo yikwiza, tizamuwona umo tingasanguluskira ŵanyithu awo masuzgo agha ghakuŵawira.
Kasi Mukukumbuka?
• Cifukwa wuli cisangulusko ca Ciuta ncapadera comene?
• Ncisangulusko wuli ico cilipo kwizira mwa Kristu?
• Kasi mzimu utuŵa ukaŵa wuli msanguluski?
• Zunuranipo viyerezgero vya cisangulusko ico Ciuta wakapereka apo ŵateŵeti ŵake ŵakaŵa mu suzgo yinonono.
[Mafumbo]
[Vithuzithuzi pa peji 23]
Baibolo likutirongora kuti Yehova wakasanguluska ŵantu ŵake mwa kuŵawombora
[Vithuzithuzi pa peji 24]
Yesu wakasanguluska ŵantu mwa kuŵasambizga, kucizga, na kuwuska ŵakufwa
[Cithuzithuzi pa peji 26]
Yesu wakapokera wovwiri kufuma kucanya