“Ciuta Nkutemwa”
“Ciuta Nkutemwa”
“Uyo wakuwura kutemwa, kuti wakumanya Ciuta cara; pakuti Ciuta nkutemwa.”—1 YOHANE 4:8.
1-3. (a) Kasi Baibolo likuyowoyaci za citemwa ca Yehova, ndipo mazgu ghake ngapadera wuli? (b) Cifukwa wuli Baibolo likuti “Ciuta nkutemwa”?
MIKHALIRO yose ya Yehova njiweme pera, njakunyoroka ndiposo njakukondweska. Kweni mukhaliro wapacanya comene pa mikhaliro yake yose ncitemwa. Palije ico cikutiguzira comene kwa Yehova kuruska citemwa. Cakukondweska ncakuti citemwa ni mukhaliro wake ukuru. Tikumanya wuli?
2 Kuyana na citemwa, Baibolo likuyowoyapo kantu kanyake ako kuti likuyowoyapo yayi pa mikhaliro yinyake ya Yehova. Malemba ghakuyowoyapo yayi kuti Ciuta ni nkongono, Ciuta ni urunji panji Ciuta ni mahara. Enya, wali nayo nadi mikhaliro yitatu iyi, nakuti yikufuma kwa iyo. Kweni pakuyowoya za citemwa, lemba la 1 Yohane 4:8 likuyowoyapo kantu kanyake kakuzirwa nkanira, likuti: “Ciuta nkutemwa.” Enya nadi, Yehova ngwakuzura na citemwa. Ndimo waliri, ndiko kaŵiro kake, panji titi, ndiwo wuntu wake. Unenesko pa nkani iyi ngwakuti: Nkongono za Yehova zikumupangiska kucita milimo. Urunji na mahara ghake vikurongozga umo wakucitira. Kweni citemwa ca Yehova cikumutuma kuti wacitepo kantu. Nakuti citemwa cake kanandi cikuwoneka umo wakucitira na mikhaliro yake yinyake.
3 Kanandi kukuyowoyeka kuti Yehova ndiyo ncitemwa. Pa cifukwa ici, usange tikukhumba kusambira za citemwa, ipo tikwenera kumanya za Yehova. Tiyeni tiwone vinyake mwa ivyo vikurongora citemwa cambura kuyerezgereka ca Yehova.
Mulimo Ukuru Comene wa Citemwa
4, 5. (a) Ni mulimo wuli ukuru wa citemwa uwo undacitikepo nakale? (b) Cifukwa wuli tingayowoya kuti Yehova na Mwana wake mbakukolerana na kutemwana comene?
4 Yehova warongora citemwa mu ntowa zinandi, kweni pali ntowa yimoza iyo yikuruska zose. Ni ntowa wuli? Kutuma Mwana wake kuzakatifwira. Tingayowoya kuti uwu ni mulimo ukuru comene wa citemwa uwo undacitikepo nakale. Cifukwa wuli tingayowoya ntena?
5 Baibolo likuyowoya za Yesu kuti ni “muŵere wa cakwatika cose.” (Ŵakolose 1:15) Aghanaghanani waka—Mwana wa Yehova wakaŵako pambere vyose vindaŵeko. Kasi ni utali wuli uwo Dada na Mwana ŵakakhalira pamoza? Ŵasayansi ŵanyake ŵakusacizga kuti pajumpa virimika 13 biliyoni kufuma apo vintu vyose vikalengekera. Nangauli ŵasayansi ŵakuneneska, kweni virimika ivi vikupereŵera kutali nkanira na ivyo Mwana wakwamba wakakhalira pamoza na Yehova! Kasi wakacitanga vici mu virimika vyose ivi? Na cimwemwe cose, Mwana wakaŵa “fundi (misiri)” wa Dada wake. (Zintharika 8:30; Yohane 1:3) Yehova na Mwana wake ŵakagwiranga lumoza ncito ya kulenga vintu vyose. Ŵakwenera kuti ŵakakondwanga comene! Ninjani wa ise wangamanya ubwezi uwo waŵapo nyengo yitali yose iyi? Ncakuwonekerathu kuti Yehova Ciuta na Mwana wake mbakukolerana na kutemwana comene.
6. Yesu wakati wabapatizika, kasi Yehova wakarongora wuli kuti wakutemwa Mwana wake?
6 Ndipouli, Yehova wakatuma Mwana wake ku caru kuzakababika nga bonda. Yehova wakenera kudumurizga ubwezi na Mwana wake pa virimika vinandiko. Na mtima wakukondwa, Ciuta kucanya wakamuwonanga Yesu wakukura mupaka kuŵa mwanarumi wakufikapo. Apo wakaŵa na virimika 30, Yesu wakabapatizika. Pa nyengo yira, Wiske iyo mweneko wakayowoya kuti: “Uyu ndi Mwana wane wakutemweka, mweneuyo nkuca nayo.” (Mateyu 3:17) Dada wake wakwenera kuti wakasekelera comene kuwona kuti Yesu wacita mwakugomezgeka vyose ivyo vikayowoyekerathu, na kufiska vyose ivyo wakatumika!—Yohane 5:36; 17:4.
7, 8. (a) Nivici ivyo vikacitikira Yesu pa Nisan 14, 33 C.E., ndipo Dada wake wakucanya wakajipulika wuli mu mtima? (b) Cifukwa wuli Yehova wakazomerezga Mwana wake kusuzgika na kufwa?
7 Kasi Yehova wakapulika wuli mu mtima apo Yesu wakakoreka na ŵantu ŵankaza pa Nisan 14, 33, C.E.? Apo Yesu wakanyozekanga, kufunyirika mata, na kutimbika na mafayiti? Apo wakathyapulikanga, msana wake kuzwatuka? Apo wakakhomekanga marundi na mawoko pa khuni na kumuleka papo kuti ŵantu ŵamuhoye? Kasi Dada wakapulika wuli mu mtima apo Mwana wake wakutemweka wakamuliriranga mu urwirwi ukuru comene? Kasi Yehova wakajipulika wuli apo Yesu wakamalizgikanga, nakuti pa nyengo yakwamba kufuma apo vintu vyose vikaŵirako, Mwana wake wakutemweka wakaŵaso wamoyo yayi?—Mateyu 26:14-16, 46, 47, 56, 59, 67; 27:26, 38-44, 46; Yohane 19:1.
8 Pakuti citima cikumukora, apo Mwana wake wakafwanga, Yehova wakwenera kuti wakaŵa na citima cikuru cakuti tingacirongosora yayi napacoko. Kweni ico tingarongosora ni cifukwa ico Yehova wakazomerezgera ici kucitika. Cifukwa wuli Dada wakazomerezga kuti wapulike vyakuŵinya ivi mu mtima? Yehova wakutivumbulira cintu cinyake cakukondweska pa Yohane 3:16, lemba ilo ndakuzirwa comene mu Makani ghaweme. Lemba ili likuti: “Ciuta wakamanca kucitemwa caru, rekani wakapereka Kananda wake, mwakuti yose uyo wakupulikana nayo wareke kutayika, kweni waŵenge na umoyo wamuyirayira.” Mwanteura, cifukwa ico Ciuta wakacitira ici ncitemwa. Palije citemwa cikuru cantena ici ico cili kuŵapo nakale.
Umo Yehova Wakupanikizgira Citemwa pa Ise
9. Kasi Satana wakukhumba kuti tighanaghane wuli kuyana na umo Yehova wakutiwonera, kweni Yehova wakutipanikizgira vici?
9 Ndipouli, fumbo lakuzirwa comene likufumbika. Kasi Ciuta wakutemwa waliyose wa ise? Ŵanyake ŵangazomerezga kuti Ciuta wakutemwa ŵantu wose nga ni umo pakuyowoyera pa Yohane 3:16. Kweni ŵakukayika, na kuyowoya kuti, ‘Ciuta wanganitemwa ine yayi pandekha.’ Fundo njakuti Satana Dyabulosi wakukhumba kuti tighanaghanenge kuti Yehova wakutitemwa yayi nesi kutipenda. Kulwande linyake, tingajiwona nga tiri ŵawakawaka panji ŵambura kutemweka, kweni Yehova wakutipanikizgira kuti muteŵeti wake waliyose wakugomezgeka ngwakuzirwa kwa iye.
10, 11. Kasi ciyerezgero ca Yesu ca tumpeta cikurongora wuli kuti tiri ŵakuzirwa pamaso pa Yehova?
10 Mwaciyerezgero, wonani mazgu gha Yesu pa Mateyu 10:29-31. Kuti waphalire ŵasambiri ŵake kuti mbakuzirwa, Yesu wakati: “Asi tumpeta tuŵiri tukugulika [na] kakopara? Ndipo palive kamoza kakuwa pasi kwambura Ŵawiskemwe [kumanya]: kweni masisi nagho gha mitu yinu ghali kupendeka ghose. Nteura mungopanga; imwe muli ŵakuzirwa kuruska tumpeta tunandi.” Aghanaghanani umo mazgu agha ghakaŵira ghakukondweska ku ŵapulikizgi ŵa Yesu mu nyengo yira.
11 Mu nyengo ya Yesu tumpeta tukaŵa tuyuni twakutchipa comene. Muntu wakaguranga tuyuni tuŵiri na kandarama kamoza kacoko. Kweni pamanyuma pake, kuyana na Luka 12:6, 7, Yesu wakati usange muntu wali na tumakorapa tuŵiri, wakapikanga mpeta zinayi yayi, kweni zinkondi. Kayuni kanyake kakaŵanga ka bashera nga kuti nkambura kuzirwa. Panyake tuyuni utu tukaŵa twambura kuzirwa nadi mu maso gha ŵantu, kweni kasi Ciuta wakatuwonanga wuli? Yesu wakati: “Palive kamoza ka ito [nanga ni ako kakaŵa ka bashera] kakuruwika pamaso gha Ciuta.” Sono tingamba kupulikiska fundo ya Yesu. Pakuti Yehova wakuwona kampeta kamoza kuŵa kakuzirwa, asi muntu ndiyo ngwakuzirwa comene? Kuyana na umo Yesu wakayowoyera, Yehova wakutimanya makora nkanira. Yehova wakutimanya makora nadi, mupaka na kupenda sisi lithu wuwo!
12. Kasi tingagomezga wuli kuti Yesu wakaneneska nadi apo wakati Ciuta wakupenda sisi lithu?
12 Ŵanyake ŵangaghanaghana kuti Yesu wakatarulira pakuyowoya ntena. Aghanaghanani waka za ciwuka. Yehova wakutimanya makora nkanira kuti wazakatilengeso. Tiri ŵakuzirwa nadi kwakuti wakumanya kalikose mu thupi lithu kusazgapo majini na vyose ivyo vili mu muntu. Kupenda sisi lithu—ilo kanandi likuŵa pafupifupi 100,000 ku mutu umoza—ni ncito yayi kwa iyo. Mazgu gha Yesu ghakurongora kuti Yehova wakupwererera nadi waliyose wa ise!
13. Kasi nkani ya Fumu Yehoshafati yikurongora wuli kuti Yehova wakuwona viweme mwa ise nangauli tiri ŵakwananga?
13 Baibolo likuvumbura cinyakeso ico cikurongora kuti Yehova wakutitemwa. Wakuwona viweme mwa ise. Mwaciyerezgero, tiyeni tiwone Fumu yiweme Yehoshafati. Fumu iyi yikati yabuda, mprofeti wa Yehova wakayiphalira kuti: ‘[Pa] cifukwa ici ukari wakufuma kwa Yehova wuli pa iwe.’ Mazgu agha tikwenera kughanaghanirapo. Kweni uthenga wa Yehova ukagota penepapo yayi. Ukarutilira kuti: ‘Kweni kawoneka [kantu] kaweme mwa iwe.’ (2 Midauko 19:1-3) Nangauli Yehova wakakaripa, kweni wakawona nipera ‘kantu kaweme’ mwa Yehoshafati. Kasi ncakukondweska yayi kumanya kuti Ciuta withu wakuwona viweme mwa ise nangauli tiri ŵakwananga?
Ciuta Uyo ‘Ngwakugowokera’
14. Para tananga, ni vici ivyo tingasuzgika navyo, kweni kasi Yehova wangatigowokera wuli?
14 Para tananga, soni, citima, na kupyoka na maghanoghano vingatipangiska kughanaghana kuti tiri ŵakwenelera yayi kuteŵetera Yehova. Kweni kumbukani kuti Yehova ‘ngwakugowokera.’ (Salmo 86:5) Enya, usange tarapa zakwananga na kuŵikapo mtima kuti tileke kuwerezgaso, mbwenu Yehova watigowokerenge. Tiyeni tiwone umo Baibolo likurongosolera cigaŵa ici ca citemwa ca Yehova.
15. Kasi Yehova wakusezga zakwananga zithu pa utali wuli?
15 Davide wakarongora makora umo Yehova wakugowokelera, wakati: “Umo wuliri utali kufuma ku vuma mupaka ku zambwe, ndimo wawuskirapo zakwananga pa ise.” (Ndise tagwenyuska mazgu; Salmo 103:12, The Amplified Bible) Kasi pali mtunda utali wuli kufuma ku vuma kufika ku zambwe? Unenesko ngwakuti pakati pa ku vuma na ku zambwe pali mtunda utali comene wambura kuyerezgereka napacoko; malo ghaŵiri agha ghazamukumanapo yayi. Muntu munyake wakusambira comene wakuti mazgu gha mu Baibolo ili ghakung’anamura “mtunda utali nkanira, kuŵenuka ŵenu-ŵenu; nga umo tikumanyira.” Mazgu gha Davide ghakurongora kuti Yehova para wakugowokera, wakusezgera kutali comene zakwananga zithu.
16. Para Yehova watigowokera zakwananga, cifukwa wuli tikwenera kugomezga kuti wakutiwona ŵakutowa?
16 Kasi muli kufyurapo dontho pa cakuvwara cituŵa? Mutepanyake mukayezgera umu na umu kuti muwuskepo, kweni mbwenu licali papo. Wonani umo Yehova wakurongosolera kugowokera kwake: ‘Nanga zakwananga zinu ziŵe ziswesi, ziŵenge zituŵa nga ni matalala; nanga ziŵe zicesamu ce-e, ziŵenge nga ni weya wa mberere.’ (Yesaya 1:18) a Na nkongono zithu tingakwaniska yayi kuwuskapo dontho la zakwananga. Kweni, Yehova wangamarana nazo zakwananga izo zili nga ni dontho liswesi na kuzizgora zituŵa nga nciwuvi. Pa cifukwa ici, para Yehova watigowokera zakwananga, tileke kujiwona nga ticali na dontho la zakwananga mu umoyo withu wose.
17. Nimwauli umo Yehova wakutayira zakwananga zithu kumanyuma kwake?
17 Hezekiya wakati wacira ku urwari wa manyi-manyi, wakimba sumu yakunozga yakurumba Yehova, wakati: ‘Mwataya kumanyuma kwinu zakwananga zane zose.’ (Yesaya 38:17) Apa Yehova wakuyowoyeka kuti wakutora zakwananga za muntu uyo warapa na kuzitaya ku musana Wake kwenekuko wakuzilaŵiskaso yayi nesi kuzikumbuka. Kuyana na umo buku linyake likuyowoyera, fundo iyo yili apa njakuti: “Mwasisita [zakwananga zane] nga ni para zanguŵapo cara.” Kasi ncakupembuzga yayi kupulika ntena?
18. Kasi mprofeti Mika wakurongora wuli kuti Yehova para wakugowokera wakuwuskapo zakwananga zithu muyirayira?
18 Mu layizgo lakuti Ŵaisrayeli ŵazamuwelera ku caru cawo, mprofeti Mika wakaŵaphalira kuti Yehova wazamugowokera ŵantu Ŵake awo ŵarapa, wakati: ‘Ninjani Ciuta wakukozgana na imwe, . . . wakujumpa kwananga kwa ŵakukharako ŵa ciharo cake? . . . Imwe muzamutaya zakwananga zithu zose mu nyanja.’ (Mika 7:18, 19) Aghanaghanani waka umo mazgu agha ghakakhwaskira ŵantu mu nyengo yira. Kasi pakaŵaso mwaŵi wa kuzuwura cintu ico catayika ‘mu nyanja’? Mwanteura, Mazgu gha Mika ghakurongora kuti Yehova para wagowoka, wakuwuskapo zakwananga muyirayira.
Ciuta Withu ‘Wacisungusungu’
19, 20. (a) Kasi lizgu la Cihebere ilo likulembeka ‘kurongora lusungu’ panji ‘kulengera citima’ likung’anamuraci? (b) Pakutisambizga za cisungusungu ca Yehova, kasi Baibolo likuyowoyaci za umo mama wakucitira na bonda?
19 Cisungusungu ncigaŵa cinyake ca citemwa ca Yehova. Kasi cisungusungu cikung’anamuraci? Mu Baibolo, cisungusungu cikuyanako na lusungu na kulengera citima. Mazgu ghanandi gha Cihebere na Cigiriki ghali na ng’anamuro la kulengera citima. Mwaciyerezgero, lizgu la Cihebere lakuti ra·chamʹ kanandi likulembeka “cisungusungu” panji “kucitira citima.” Lizgu ili la Cihebere, ilo Yehova wakujirongosolera, likuyana na lizgu ilo likung’anamura “cibabiro,” nakuti lingayowoyekaso kuti “cisungusungu ca mama.”
20 Pakutisambizga za Yehova pa nkani ya kulengera citima, Baibolo likuyowoya umo mama wakucitira na bonda wake. Lemba la Yesaya 49:15 likuti: “Kasi mwanakazi wangamanya kuruwa mwana wake wakonka, kuti wareke kuŵa naye na cisungusungu [ra·cham] mwana wa nthumbo yake? Enya, wangaruwa nadi, kweni ine nta ndikuruwenge.” Ncinonono kughanaghana kuti mama wangaruwa konkeska na kupwererera mwana wake. Napapo kale bonda wangajovwira yayi; muhanya na usiku bonda wakukhumba mama wake waŵenge pafupi. Ncacitima kuwona kuti ŵamama ŵanyake ŵakuŵikako mahara yayi ku ŵana, comene-comene mu “nyengo zinonono” izi. (2 Timote 3:1, 3) “Kweni,” Yehova wakuti, “nta ndikuruwenge.” Cisungusungu ico Yehova wali naco pa ŵateŵeti ŵake ncikuru comene kuruska ico taŵantu tiri naco—kuruska cisungusungu ico mama wakuŵa naco pa bonda.
21, 22. Kasi Ŵaisrayeli ŵakakhalanga wuli mu Egupto, ndipo Yehova wakatipo wuli pa kuŵeya kwawo?
21 Nga ni mupapi wacitemwa, kasi Yehova wakurongora wuli cisungusungu? Mukhaliro uwu ukuwoneka makora umo wakacitira na Ŵaisrayeli mu nyengo yakale. Kumbukani pa nyengo iyo Ŵaisrayeli ŵanandi ŵakaŵa ŵazga ku Egupto, uko ŵakasuzgikanga kwa mtima bi. (Exodus 1:11, 14) Mukati mu suzgo yawo, Ŵaisrayeli ŵakaŵeya Yehova kuti waŵawovwire. Kasi Ciuta wacisungusungu wakatipo wuli?
22 Yehova cikamuŵinya mu mtima. Wakati: ‘Nawona visuzgo vya ŵantu ŵane awo ŵali mu Egupto, napulika kulira kwawo . . . nkumanya vitima vyawo.’ (Exodus 3:7) Cikaŵa cambura kupulikikwa kuti Yehova wawone suzgo ya ŵantu ŵake na kulira kwawo kwambura kuŵalengera lusungu. Yehova ni Ciuta walusungu. Lusungu ni kufipira mtima ŵanyithu—mukhaliro uwo ukuyana na cisungusungu. Ndipo mbu, Yehova kuti wakalengera waka lusungu ŵantu ŵake yayi; kweni wakacitapo kantu kuti waŵawovwire. Lemba la Yesaya 63:9 likuti: ‘Mu citemwa na lusungu lwake wakaŵawombola.’ Wakafumiska Ŵaisrayeli mu Egupto ‘na woko lake la nkongono.’ (Duteronome 4:34) Pamanyuma pake, wakaŵapa cakurya mu ntowa yapadera na kuŵanjizga mu caru cawo na cawo ca vundira.
23. (a) Kasi mazgu gha wamasalmo ghakutipa wuli cigomezgo cakuti Yehova wakupwererera waliyose wa ise? (b) Kasi Yehova wakutovwira wuli?
23 Yehova wakurongora cisungusungu pa gulu pera yayi. Ciuta withu wacitemwa wakufipira mtima waliyose wa ise. Wakumanya makora vyose ivyo tikusuzgika. Wamasalmo wakati: ‘Maso gha Yehova ghakulaŵiska ŵarunji, makutu ghake ghakupulika kulira kwawo. Yehova wali pafupi na awo mbakupyoka mu mtima, ndipo wakuponoska awo mbamzimu [wakuphwanyika, NW].’ (Salmo 34:15, 18) Kasi Yehova wakovwira wuli waliyose wa ise? Kuti wakuwuskapo viŵi yayi ivyo vikucitiska masuzgo. Kweni wakupereka vintu vinandi ivyo vingawovwira awo ŵakupempa wovwiri kwa iyo. Mazgu ghake ghakupereka urongozgi uweme nkanira wakuti ungawovwira pa suzgo. Mu mpingo, wakupereka ŵalaŵiliri ŵakukhwima, awo pakovwira ŵanyawo, ŵakuyezga kurongora cisungusungu nga ndiyo. (Yakobe 5:14, 15) Pakuti ‘wakupulika malurombo,’ Yehova wakupereka ‘mzimu utuŵa kwa awo ŵakumuromba.’ (Salmo 65:2; Luka 11:13) Vyose ivi vikurongora ‘lusungu lwa Ciuta withu.’—Luka 1:78.
24. Kasi mucitengepo vici pa citemwa ca Yehova?
24 Kasi ncakukondweska yayi kuwona citemwa ca Dada withu wakucanya? Nkani iyo yajumpa yikatikumbuska kuti Yehova watirongora nkongono, urunji, na mahara ghake mwacitemwa. Mu nkani iyi tawona kuti Yehova warongora mwapadera citemwa pa ŵantu wose—na pa waliyose wa ise. Ipo yose wa ise wangacita makora kujifumba kuti, ‘Kasi nicitengepo vici pa citemwa ca Yehova?’ Mphanyi mwamutemwa na mtima wose, maghanoghano, umoyo, na nkongono zose. (Marko 12:29, 30) Kakhaliro kinu zuŵa lirilose karongore kuti mukukhumba nadi kusenderera kwa Yehova. Mphanyi Yehova, Ciuta wacitemwa, wasenderera kwa imwe—muyirayira swii!—Yakobe 4:8.
[Mazgu ghamusi]
a Muntu munyake wa masambiro ghapacanya wakuti kale mtundu uswesi para “wademelera pa cintu mbwenu kwamara, ukafumangapo bweka yayi. Jumi, vula, kucapa, vikatondekanga kuwuskapo.”
Kasi Mukukumbuka?
• Kasi tikumanya wuli kuti citemwa ni mukhaliro ukuru wa Yehova?
• Cifukwa wuli tingayowoya kuti pakutuma Mwana wake kuzakatifwira, Yehova wali kucita mulimo ukuru wa citemwa uwo undacitikepo nakale?
• Kasi Yehova wakutipanikizgira wuli kuti wakutemwa waliyose wa ise?
• Kasi Baibolo likurongosora wuli umo Yehova wakugowokelera?
[Mafumbo]
[Cithuzithuzi pa peji 24]
“Ciuta . . . wakapereka Kananda wake”
[Cithuzithuzi pa peji 25]
“Imwe muli ŵakuzirwa kwakuruska tumpeta tunandi”
[Credit line]
© J. Heidecker/VIREO
[Cithuzithuzi pa peji 26]
Tingasambirapo za cisungusungu ca Yehova umo mama wakucitira na bonda wake