Yehova, Ciuta wa Unenesko
Yehova, Ciuta wa Unenesko
“Mwandiwombora mwe Ciuta wa unenesko.”—SALMO 31:5.
1. Kasi vintu vikaŵa wuli kucanya na pasi apo utesi kukaŵavya?
YIKAŴAPO nyengo apo kukaŵavya utesi. Kucanya kukakhalanga vilengiwa vyakufikapo vyauzimu ivyo vikateŵeteranga Mlengi wawo, “Ciuta wa unenesko.” (Salmo 31:5) Kukaŵavya utesi, nesi upusikizgi. Yehova wakayowoyanga unenesko pera ku ŵana ŵake ŵauzimu. Wakacitanga ntena cifukwa ca kuŵatemwa na kuŵakhumbira viweme. Ndimo vikaŵiraso pa caru capasi. Yehova wakalenga mwanarumi na mwanakazi wakwamba, ndipo nyengo zose wakayowoyanga nawo mwakupulikikwa makora kwizira mu ntowa iyo wakasanka, mwambura kubisa kweniso mwaunenesko. Ici cikwenera kuti cikaŵa ciweme comene!
2. Ninjani wakayambiska utesi, ndipo cifukwa wuli?
2 Ndipouli, nyengo yikati yarutapo, mwana munyake wa Ciuta wakajigangira, kujizgora ciuta na kwamba kususka Yehova. Cilengiwa cauzimu ici, ico pamanyuma cikacemeka Satana Dyabulosi, cikakhumbanga kuti ŵanyake ŵacisopenge. Kuti wafiske khumbo lake, wakayambiska utesi, nga ni ntowa yakwambira kuwusa ŵanyake. Mwanteura, wakazgoka “mutesi, ndipo ndi wiske wa utesi.”—Yohane 8:44.
3. Kasi Adamu na Heva ŵakacita wuli na mautesi gha Satana, ndipo pakaŵa vyakufumapo wuli?
3 Kwizira mu njoka, Satana wakaphalira mwanakazi wakwamba, Heva, kuti usange walekenge kupulikira dango la Ciuta na kurya cipambi cakukanizgika, wafwenge yayi. Wura ukaŵa utesi. Wakamuphaliraso kuti para warya, waŵenge nga ni Ciuta, kumanya uweme na uheni. Uwu nawo ukaŵa utesi. Nangauli Heva wakaŵa kuti wandapusikikepo, wakwenera kuti wakamanya kuti ivyo njoka yikayowoya vikaŵa vyakupambana na ivyo Ciuta wakaphalira mfumu wake Adamu. Kweni wakasanka kugomezga Satana, kuleka Yehova. Wakati wapusikika, wakatora cipambi na kurya. Pamanyuma pake, Adamu nayo wakaryako cipambi cira. (Genesis 3:1-6) Nga ni Heva, Adamu nayo wakaŵa kuti wandapulikepo utesi, kweni kuti wakapusikika cara. (1 Timote 2:14) Vyakucita vyake vikarongora kuti wakakana Mlengi wake. Ndipo vyakufumapo vikaŵa vyakofya. Cifukwa cakuti Adamu wakaleka kupulikira, kwananga na nyifwa—pamoza na masuzgo ghanandi ghambura kupendeka vikayambukira mpapu yake yose.—Ŵaroma 5:12.
4. (a) Ni mautesi wuli agho ghakayowoyeka mu Edeni? (b) Kasi tikwenera kucitaci kuti tileke kupusikika na Satana?
4 Utesi nawo ukathandazgika. Timanye kuti mautesi ghara ghakayowoyeka m’munda wa Edeni ghakususka Yehova iye mweneko, nga nipara ni mutesi na wambura kugomezgeka. Satana wakati Ciuta wakaŵanora kantu kanyake kaweme ŵantu ŵaŵiri ŵakwamba ŵara. Kweni ndimo vikaŵira yayi. Adamu na Heva ŵakasanga phindu lirilose yayi na cigaruka cawo. Ŵakafwa, nga ni umo Yehova wakayowoyera. Kweni Satana wakarutilira nipera kuwukira Yehova, mwakuti virimika vinandi panyuma pake, mpostole Yohane wakatumika kulemba kuti Satana “wakupusika caru cose ca pasi.” (Civumbuzi 12:9) Kuti tileke kupusikika na Satana Dyabulosi, tikwenera kugomezga comene unenesko wa Yehova na Mazgu ghake. Mungacita wuli kuti muyambe kugomezga Yehova na kukhozga cigomezgo cinu, kweniso kujivikilira ku upusikizgi na mautesi gha Murwani wake?
Yehova Wakumanya Unenesko
5, 6. (a) Kasi Yehova wali na umanyi wuli? (b) Kasi ivyo muntu wakumanya vikupambana wuli na ivyo Yehova wakumanya?
5 Nyengo zose Baibolo likuyowoya kuti Yehova ndiyo “wakata (kulenga) vintu vyose.” (Ŵaefeso 3:9) Ndiyo “wakata kucanya na pasi na nyanja, na vintu vyose ivyo viri mumo.” (Milimo 4:24) Pakuti Yehova ni Mlengi, wakumanya unenesko pa vintu vyose. Tiyerezgere kuti muntu wanozga pulani ya nyumba na kuyizenga yekha na mawoko ghake, kuŵika thabwa lirilose na kukhoma muzumali wuliwose. Wakwenera kuyimanya makora comene nyumba iyo kuruska muntu uyo wakuyiwona waka. Ŵantu ŵakumanya makora vintu ivyo ŵapanga. Mwakuyana waka, Mlengi wakumanya cilicose pakuyowoya za ivyo wali kulenga.
6 Mprofeti Yesaya wakarongosora makora za umanyi wa Yehova. Tikuŵazga kuti: ‘Ndinjani wapima maji mu cikufi cake panji kupima mtambo na [minwe yake], panji kuwunganya fuvu la caru mu mweso na [kupima] mapiri pa miyeso panji tumapiri mu cakupimira-uzitu? Ndinjani uyo walangura mzimu wa Yehova, panji kumupa fundo . . . kumusambizga? Kasi iye wakhala wupu na njani kumumanyiska, na kumusambizga ntowa ya weruzgi, panji kumupa vinjeru na kumurongora ntowa ya umanyi?’ (Yesaya 40:12-14) Mbunenesko, Yehova ni “Ciuta wa mahara” ndiposo “ngwakufikapo mu mahara.” (1 Samuel 2:3; Job 36:4; 37:16) Para tikujiyaniska na iye, ise tikumanya tuntu tucoko comene! Nangauli ŵantu ŵasanga cimanyisko cinandi comene, kweni ivyo tikumanya vyakukhwaskana na cilengiwa vikufikapo yayi pa “tuvigaŵa . . . tucoko twa mendero gha [Ciuta].” Vili nga [“nkuphwepwerezga,” NW] para tikuyaniska na “kundindima kwa nkongono [za leza].”—Job 26:14.
7. Kasi Davide wakamanya vici pakuyowoya za umanyi wa Yehova, ndipo ncivici ico tikwenera kumanya?
7 Pakuti Yehova wakatilenga, ncakwenelera kuyowoya kuti wakutimanya makora. Fumu Davide wakamanya fundo iyi. Wakalemba kuti: “A Yehova mwandisanda, mwandimanya! Mukumanya para ndakhala pasi na para ndawuka; mukupulikiska patali maghanoghano ghane. Mukupenja na kumanya uko nkwenda na apo ndagona, mwazgoŵerana nagho mendero ghane ghose. Pakuti kulije mazgu mu lulimi lwane, kweni, ehe, A Yehova, mukughamanya nkanira.” (Salmo 139:1-4) Enya, Davide wakamanyanga kuti muntu wali na wanangwa wa kucita ivyo wakukhumba—Ciuta wali kupereka mupata, viri kwa ise, kumupulikira panji yayi. (Duteronome 30:19, 20; Joshua 24:15) Ndipouli, Yehova wakutimanya makora comene kuruska umo tikujimanyira taŵene. Iye wakutikhumbira viweme, ndipo ndiyo wangamanya kurongozga ntowa zithu. (Yeremiya 10:23) Enya nadi, palije msambizgi, muntu waluso panji munjirikizgi wakufikapo uyo wangatisambizga unenesko na kutipangiska kuŵa ŵamahara na ŵakukondwa.
Yehova Ni Munenesko
8. Kasi tikumanya wuli kuti Yehova ni munenesko?
8 Kumanya waka unenesko na kuyowoya unenesko nyengo zose ni vintu vyakupambana. Mwaciyerezgero, Dyabulosi wakasanka kuleka “kwimirira mu unenesko.” (Yohane 8:44) Mwakupambanako, Yehova ‘ngwakuzura na uweme na unenesko.’ (Exodus 34:6) Malemba ghakukhozgera kuti Yehova ni munenesko. Mpostole Paulos wakayowoya kuti “nkwambura macitiko kuti Ciuta watete,” nakuti Ciuta “walive kumanya kuteta.” (Ŵahebere 6:18; Tito 1:2) Unenesko ncigaŵa cakuzirwa comene ca mikhaliro ya Yehova. Tingamugomezga Yehova na kutamira mwa iye cifukwa ni munenesko; wakuŵapusika yayi ŵantu ŵake ŵakugomezgeka.
9. Kasi zina la Yehova likukolerana wuli na unenesko?
9 Zina la Yehova ilo lene mbukaboni wakuti ni munenesko. Ilo likung’anamura kuti “Wakucitiska Vintu Kuŵako.” Ici cikurongora kuti Yehova nyengo zose wakucita ivyo walayizga. Palijeso munyake uyo wangacita ntena. Cifukwa cakuti Yehova Ngwapacanya-pa-vyose, palije ico cingamutondeska kucita ivyo wakukhumba. Yehova ni munenesko pera yayi, kweniso iyo pera ndiyo wali na nkongono na vinjeru vyakucitira ivyo wayowoya.
10. (a) Kasi Yoswa wakawona ukaboni wuli wakuti Yehova ni munenesko? (b) Ni malayizgo wuli gha Yehova agho mwawonapo kuti ghafiskika?
10 Yoswa wakaŵa yumoza wa awo ŵakajiwonera ŵekha vyakucitika vyakurongora kuti Yehova ni munenesko. Yoswa wakaŵa mu Egupto apo Yehova wakatuma miliri khumi pa mtundu uwo, ndipo wakayowoyanga muliri wuliwose pambere undacitike. Cinyake ico Yoswa wakawona, nkufiskika kwa malayizgo gha Yehova gha kufumiska Ŵaisrayeli mu Egupto na kuŵarongozgera ku Caru ca Layizgano, na kuthereska Ŵasilikari ŵankongono ku Kenani. Apo wakaŵa pafupi kufwa, Yoswa wakaphalira ŵanarumi ŵarara ŵa mtundu wa Israyeli kuti: “Mukumanya mu mitima yinu yose na miyoyo yinu yose, kuti palive kutondeka kantu pa viweme vyose ivyo Yehova Ciuta winu wakayowoya namwe; vyose vyafiskika kwa imwe, palive cintu cimoza ca ivyo catondeka.” (Joshua 23:14) Nangauli mukayiwona yayi minthondwe iyo Yoswa wakawona, kweni kasi muli kuwonapo kuti malayizgo ghaunenesko gha Ciuta ghakufiskika mu umoyo winu?
Yehova Wakuvumbura Unenesko
11. Ncivici ico cikurongora kuti Yehova wakukhumba kuti ŵantu ŵamanye unenesko?
11 Ghanaghanani waka kuti mupapi uyo wakumanya vintu vinandi, wakuyowoya na ŵana ŵake kamoza-kamoza. Kasi mukuwonga cara kuti Yehova wali ntena yayi? Yehova wakuyowoyeskana na ŵantu mwacitemwa na mwalusungu. Mu Malemba wakucemeka kuti “Musambizgi Murara-nkanira.” (Yesaya 30:20, NW) Cifukwa ca lusungu lwake, wakuyowoyaso na ŵantu ŵambura kunweka kuti ŵapulikizge kwa iye. Mwaciyerezgero, Ezekiel wakatumika kukapharazgira ŵantu awo Yehova wakamanya kuti ŵangapulika yayi. Yehova wakati: “Mwana wa muntu, ruta, uye ku nyumba ya Israel, ukayowoye . . . mazgu ghane kwa iŵo.” Ndipo wakamucenjezga kuti: ‘Nyumba ya Israel kuti yamkupulikira cara cifukwa kuti yikukhumba kundipulikira Ine cara; pakuti nyumba yose ya Israel nja [mitu yinonono] na mtima unonono.’ Iyi yikaŵa ncito yakusuzga comene, kweni Ezekiel wakayicita mwakugomezgeka, ndipo mwakucita ntena wakarongora lusungu lwa Yehova. Usange mwasanga kuti ncito yinu yakupharazga njakusuzga ndipo mukuthemba Ciuta, mungaŵa na cigomezgo cakuti wamupaninge nkongono nga ni umo wakacitira kwa mprofeti wake Ezekiel.—Ezekiel 3:4, 7-9.
12, 13. Kasi Ciuta wakuyowoya na ŵantu muntowa wuli?
12 Yehova wakukhumba kuti “ŵantu wose ŵaponoskeke, na kufikapo pa kumanya unenesko.” (1 Timote 2:4) Iye wayowoya kwizira mu ŵaprofeti, ŵangelo kweniso Mwana wake wakutemweka, Yesu Kristu. (Ŵahebere 1:1, 2; 2:2) Yesu wakati kwa Pilato: “Ceneici ndico nkababikira, ndipo ndico nkizira mu caru, mwakuti ndipanikizge na unenesko. Yose uyo ni munenesko [“wakupulika mazgu ghane,” NW].” Ukaŵa mwaŵi wakuti Pilato wasambire unenesko ku Mwana wa Ciuta, unenesko wakuyowoya za manozgero gha Yehova ghakuponoskera ŵantu. Ndipouli, Pilato wakaŵa ku cigaŵa ca unenesko yayi, ndipo wakakhumba yayi kusambira kwa Yesu. M’malo mwake, Pilato wakazgora mwakugoska kuti: “Kasi unenesko ncici?” (Yohane 18:37, 38) Ncacitima comene! Kweni ŵanandi ŵakapulikizga unenesko uwo Yesu wakayowoyanga. Wakaphalira ŵasambiri ŵake kuti: “Ngamwaŵi maso ghinu, cifukwa ghakuwona; na makutu ghinu, cifukwa ghakupulika.”—Mateyu 13:16.
13 Yehova wasungilira unenesko mu Baibolo ndipo wawupereka ku ŵantu kulikose uko ŵakusangika. Baibolo likuvumbura vintu nkanira ndendende umo viliri. Likurongosora mikhaliro yapadera ya Ciuta, ivyo wakukhumba, marango ghake, na umo vintu viliri pakati pa ŵantu. Pakuromba kwa Yehova, Yesu wakati: “Mazgu ghinu mbunenesko.” (Yohane 17:17) Ndico cifukwa Baibolo ni buku lapadera. Ni Baibolo lekha ilo likalembeka mwakukhuŵirizgika na mzimu wa Ciuta, uyo wakumanya vintu vyose. (2 Timote 3:16) Ncawanangwa ca mtengo wapatali cakuperekeka ku ŵantu, ico ncakuzirwa ku ŵateŵeti ŵa Ciuta. Nciweme kuti tiliŵazgenge zuŵa lirilose.
Koreskani Unenesko
14. Ni vintu wuli vinyake ivyo Yehova wakuti wacitenge, ndipo cifukwa wuli tikwenera kumugomezga?
14 Tikwenera kuŵikako mahara comene ku ivyo Yehova wakutiphalira mu Mazgu ghake. Umo wakujirongosolera ndimo waliri nadi, ndipo wacitenge ivyo wakulayizga. Tiri na vifukwa vyakukwana vyakugomezgera Ciuta. Tingagomezga para Yehova wakuyowoya kuti wawezgerenge “nduzga awo ŵalive kumanya Ciuta, na awo ŵakureka kupulikira ivangeli la Fumu yithu Yesu.” (2 Ŵatesalonika 1:8) Kweniso tingagomezga mazgu gha Yehova para wakuyowoya kuti wakutemwa awo ŵakucita urunji, para wakuti wazamupereka umoyo wamuyirayira kwa awo ŵali na cipulikano, ndiposo para wakuti wazamumazga vyakuŵinya, kulira na nyifwa wuwo. Yehova wakarongora kuti layizgo lake laumaliro ndakugomezgeka mu urongozgi wake kwa mpostole Yohane, wakuti: “Lemba: pakuti mazgu gheneagha ngakugomezgeka na ghakuneneska.”—Civumbuzi 21:4, 5; Zintharika 15:9; Yohane 3:36.
15. Ni mautesi wuli ghanyake agho Satana wakhuŵirizga?
15 Satana ngwakupambana kutali na Yehova. M’malo mwa kuŵangweruska ŵantu, iye wakuŵapusika. Kuti wafiske khumbo lake la kupatuska ŵantu ku cisopo caunenesko, Satana wakukhuŵirizga mautesi ghanandi. Mwaciyerezgero, Satana wakukhumba kuti ise tigomezge kuti Ciuta wakutighanaghanira yayi nakuti wakupwererako yayi za masuzgo agho ghali pacaru. Kweni Baibolo likurongora kuti Yehova wakupwererera comene vilengiwa vyake ndipo ngwacitima cifukwa ca uheni na masuzgo. (Milimo 17:24-30) Satana wakukhumbaso kuti ŵantu ŵagomezge kuti kulimbikira kucita vintu vyauzimu nkwakutayiska waka nyengo. Kulwande linyake, Malemba ghakutisimikizgira kuti “Ciuta . . . ngwambura urunji cara, kuti waruwe mulimo winu na kutemwa uko mukarongora ku zina lake.” Kusazgaso apa, ghakuyowoya makora kuti “[wakuŵapa njombe, NW] awo ŵakumupenja.”—Ŵahebere 6:10; 11:6.
16. Cifukwa wuli Ŵakristu ŵakwenera kurutilira kuŵa maso na kukoreska unenesko?
16 Pakuyowoya za Satana, Paulos wakalemba kuti: “Ciuta wa caru cino wali kuburumutizga mahara gha . . . ŵambura cipulikano, mwakuti kungweruka kwa ivangeli la ucindami wa Kristu, uyo ncilinganizgo ca Ciuta, kureke kuŵala pa iŵo.” (2 Ŵakorinte 4:4) Nga ni Heva, ŵanyake ŵapusikika na Satana Dyabulosi. Ŵanyake ŵakurondezga ciyerezgero ca Adamu, uyo kuti wakapusikika yayi, kweni wakasankira dara kuleka kupulikira. (Yuda 5, 11) Ipo ncakuzirwa kuti Ŵakristu ŵarutilire kuŵa maso na kukoreska unenesko.
Yehova Wakukhumba “Cipulikano Cambura Kupusikizga”
17. Tikwenera kucitaci kuti Yehova waticitire lusungu?
17 Pakuti ni munenesko mu vyakucita vyake vyose, Yehova wakulindizga kuti awo ŵakumusopa nawo ŵaŵenge ŵaunenesko. Wamasalmo wakalemba kuti: ‘A Yehova, kasi ndinjani wangakhala mu hema linu? Ndinjani wangakhala mu phiri linu lakupatulika? Mweneuyo walije kafukwa, na kucita urunji, uyo wakuyowoya vyaunenesko mu mtima wake.’ (Salmo 15:1, 2) Pakuzunura phiri lituŵa, Ŵayuda awo ŵakimbanga mazgu agha ŵakwenera kuti ŵakakumbukanga Phiri la Ziyoni, uko Fumu Davide wakaŵika likasa la pangano mu cihema ico wakazenga. (2 Samuel 6:12, 17) Phiri na cihema vikwenera kuti vikaŵakumbuskanga malo agho Yehova wakakhalangamo mwakuyezgelera. Uku kukaŵa kumalo uko ŵantu ŵakizanga kwa Yehova na kumuromba kuti waŵacitire lusungu.
18. (a) Kasi pakukhumbikwira vici kuti tiŵe paubwezi na Ciuta? (b) Ncivici ico cizamurongosoreka mu mutu wakurondezgapo?
18 Waliyose uyo wakukhumba kuŵa paubwezi na Yehova wakwenera kuyowoya unenesko “mu mtima wake,” pa mulomo waka yayi. Ŵabwezi ŵanadi ŵa Ciuta ŵakwenera kuŵa ŵaunenesko mu mtima na kurongora kuti ŵali na “cipulikano cambura kupusikizga,” cifukwa milimo yaunenesko yikufuma mu mtima. (1 Timote 1:5; Mateyu 12:34, 35) Mubwezi wa Ciuta ŵakuŵa muryarya panji mupusikizgi yayi, cifukwa “Yehova wakupata . . . [muntu] wa upusikizgi.” (Salmo 5:6) Ŵakaboni ŵa Yehova pa caru cose capasi ŵakuyezga-yezga kuyowoya unenesko pakurondezga Ciuta wawo. Mutu wakurondezgapo uzamusanda nkani iyi.
Kasi Mungazgora Wuli?
• Ncifukwa wuli Yehova wakumanya unenesko pa cintu cilicose?
• Ncivici ico cikurongora kuti Yehova ni munenesko?
• Kasi Yehova wavumbura wuli unenesko?
• Ncivici ico tikukhumbikwira pa nkani ya unenesko?
[Mafumbo]
[Vithuzithuzi pa peji 23]
Ciuta wa unenesko wakumanya vyose ivyo wali kulenga
[Vithuzithuzi pa peji 25]
Ivyo Yehova walayizga vicitikenge nadi