Lutani apo pali nkhani

Lutani apo pali mitu ya nkhani

Kuzizipizga Viyezgo Kukucindika Yehova

Kuzizipizga Viyezgo Kukucindika Yehova

Kuzizipizga Viyezgo Kukucindika Yehova

“Kweni para mukuvimyantirapo pakucita uweme ndipo mukuzizipizga, ceneici ncamapokerereko na Ciuta.”—1 PETROS 2:20.

1. Pakuti Ŵakristu ŵeneco ŵakuŵikapo mtima kuti ŵakhale mwakuyana na kujipatulira, ni fumbo wuli ilo tikwenera kuliwona makora?

 ŴAKRISTU ŵali kujipatulira kwa Yehova ndipo ŵakukhumba kucita khumbo lake. Kuti ŵakhale mwakuyana na kujipatulira, ŵakulimbikira comene kuti ŵarondezge Yesu Kristu, Ciyerezgero cawo, na kupanikizgira unenesko. (Mateyu 16:24; Yohane 18:37; 1 Petros 2:21) Ndipouli, cifukwa ca cipulikano cawo, Yesu na ŵantu ŵanyake ŵakugomezgeka ŵakafwirapo. Kasi ici cikung’anamura kuti Ŵakristu wose ŵakulindizga kuti ŵafwenge cifukwa ca cipulikano cawo?

2. Kasi Ŵakristu ŵakuviwona wuli viyezgo na kusuzgika?

2 Pakuŵa Ŵakristu, tikuphalirika kuti tiŵe ŵakugomezgeka mupaka ku nyifwa, kufwa cifukwa ca cipulikano viŵi yayi. (2 Timote 4:7; Civumbuzi 2:10) Ici cikung’anamura kuti nangauli tiri ŵakunozgeka kusuzgika—nakuti usange ncakwenelera kufwa—cifukwa ca cipulikano, kweni tikukhumba yayi kuti tikomwenge nesi kufwa. Tikukondwapo yayi napacoko para ŵantu ŵakutisuzga nesi kusekerera para ŵakutihoya. Ndipouli, pakuti tikumanya kuti viyezgo vitiwirenge ndiposo kuti tisuzgikenge, ipo tikwenera kuwona umo tingacitira usange suzgo yantena iyi yafika.

Kugomezgeka mu Nyengo ya Ciyezgo

3. Ni viyerezgero wuli vya mu Baibolo ivyo mungazunurapo ivyo vikuyowoya za suzgo? (Wonani bokosi lakuti “Umo Ŵakacitira Apo Suzgo Yikaŵasanga, pa peji 27.)

3 Mu Baibolo tikusangamo nkani zinandi izo zikurongora umo ŵateŵeti ŵakale ŵa Ciuta ŵakacitira apo ŵakasangana na suzgo zakofya. Umo ŵakacitira mu ntowa zakupambana-pambana kukurongora Ŵakristu lero umo ŵangacitira usange viyezgo vyaŵasanga. Wonani ivyo vili mu bokosi lakuti “Umo Ŵakacitira Apo Suzgo Yikaŵasanga,” ndipo muwone ivyo mungasambirapo.

4. Kasi mungayowoyapo wuli za umo Yesu na ŵateŵeti ŵanyake ŵakugomezgeka ŵakacitira apo ŵakaŵa mu viyezgo?

4 Nangauli Yesu na ŵateŵeti ŵanyake ŵakugomezgeka ŵa Ciuta ŵakacitapo kantu mu ntowa izi na izi malinga na umo vintu vikaŵira, kweni ncakuwonekerathu kuti ŵakaŵavya mtima wakuti nkhwaci nanga nifwenge. Usange ŵawona kuti apa vintu vyasuzga, ŵakacitanga mwacikanga kweni mwakucenjera. (Mateyu 10:16, 23) Mtima wawo ukaŵa wakuti ŵarutilire kucita ncito ya kupharazga nakuti nyengo zose ŵaŵe ŵakugomezgeka kwa Yehova. Umo ŵakacitira mu viyezgo ivi na ivi kukupereka ciyerezgero kwa Ŵakristu awo lero ŵakuyezgeka na kutambuzgika.

5. Ni suzgo wuli yikambika mu Malaŵi mu ma 1960, ndipo Ŵakaboni ŵakacita wuli?

5 Lero, ŵantu ŵa Yehova ŵasuzgika kwa zanimuwone, ŵaluza katundu cifukwa ca nkondo, kucimbizgika, panji kuŵakanizga ncito yawo ya kupharazga. Mwaciyerezgero, mu ma 1960, Ŵakaboni ŵa Yehova mu Malaŵi ŵakasuzgika kwa mtima bii. Nyumba zawo zakugonamo, za Ufumu, vyakurya, na mabizinesi—titi waka vyose ivyo ŵakaŵa navyo—vikasakazika. Ŵakatimbika comene na kuŵacitira vinyake vyankaza. Kasi ŵabali ŵakacita wuli? Ŵanandi ŵakacimbira kureka vikaya vyawo. Ŵanandi ŵakajoŵanga mu thengere, ŵanyake ŵakaruta ku msasa wapafupi ku Mozambique. Nangauli ŵanyake ŵanandi ŵakugomezgeka ŵakafwa, ŵanyake ŵakasanka kufumamo mu malo gha ngozi, ndipo ico ŵakacita cikaŵa cakwenelera malinga na umo vintu vikaŵira. Pakucita ntena, ŵabali ŵakarondezganga ico Yesu na Paulos ŵakacita.

6. Ncivici ico Ŵakaboni mu Malaŵi ŵakarutilira kucita nangauli ŵakaŵa mu suzgo yakofya?

6 Nangauli ŵabali mu Malaŵi ŵakenera kufumamo panji kujoŵa, kweni ŵakarondezganga urongozgi wa Ciuta na kurutilira kucita uteŵeti Wacikristu mwakubisirizga. Cakufumapo cake? Apo kukakhala pacoko kuti boma lijare ncito yawo mu 1967, pakazakaŵa ŵapharazgi ŵa Ufumu 18,519. Nanga ni apo boma likaŵa kuti lajara ncito ya kupharazga nakuti ŵanandi ŵacimbilira ku Mozambique, kweni kuzakafika mu 1972 nambara ya ŵapharazgi yikakwera kufika pa 23,398. Mwezi wuliwose, waliyose ŵakaŵanga na maora ghakujumpa 16 mu uteŵeti. Tikukayika yayi kuti ivyo ŵakacitanga vikapereka marumbo kwa Yehova, nakuti Yehova wakaŵawovwiranga nadi ŵabali ŵakugomezgeka mu nyengo yose yira yakusuzga. a

7, 8. Nangauli ŵangasuzgika uheni, kasi ŵanyake ŵakusanka kureka kufumamo mu caru pa vifukwa wuli?

7 Kulwande linyake, mu vyaru ivyo vikusuzga Ŵakaboni, ŵabali ŵanyake ŵangasanka kuti ŵakhale mwenemumo nangauli ŵangaŵa na mwaŵi wa kufumamo. Kufumamo mu caru kungamazga suzgo yinyake, kweni kungambiska yinyakeso. Mwaciyerezgero, kasi nyengo zose ŵaŵenge pafupi na ŵabali Ŵacikristu, kureka kujipatura ku cigaŵa cauzimu? Kasi nyengo na nyengo ŵacitenge vintu vyauzimu apo ŵakulimba-limba kuti ŵakhazikike mu caru cisambazi comene?—1 Timote 6:9.

8 Ŵanyake ŵakusanka kureka kufumamo mu caru cifukwa ŵakufipira mtima umoyo wauzimu wa ŵabali ŵawo. Ŵakusanka kukhala mwenemumo na kulimbana nayo suzgo mwakuti ŵarutilire kupharazga mu cigaŵa cawo nakuti ŵakhwimiske Ŵakristu ŵanyawo. (Ŵafilipi 1:14) Cifukwa ca kusanka kukhala mwenemumo mu caru, ŵanyake ŵacita ncito yikuru kuti vintu viŵe makora mu caru cawo. b

9. Ni vici ivyo muntu wakwenera kughanaghanirapo danka pambere wandasanke kukhala mu caru panji kufumamo para suzgo yamba?

9 Kukhala mwenemumo mu caru panji kufumamo, ici ncakusanka ca muntu yekha. Kweni kusanka uku kukwenera kucitika pamanyuma pakuti waromba Yehova kuti wamurongozge. Ndipouli, mulimose umo tingasankira, tikwenera kukumbuka ivyo mpostole Paulos wakayowoya kuti: “Ise tose yumoza [na] yumoza tizamkujipataulira kwa Ciuta.” (Ŵaroma 14:12) Nga ni umo tawonera kale, ico Yehova wakukhumba ncakuti ŵateŵeti ŵake ŵaŵe ŵakugomezgeka pa suzgo yiliyose. Ŵateŵeti ŵake ŵanyake ŵakusangana na masuzgo na viyezgo lero; ŵanyake ŵangasangana navyo muntazi. Wose ŵayezgekenge mu ntowa iyi na iyi, ndipo paŵavye wakughanaghana kuti wayezgekenge yayi. (Yohane 15:19, 20) Pakuŵa ŵateŵeti ŵakujipatulira ŵa Yehova, tingagwenta yayi nkani iyo yikukhwaska waliyose iyo yikusazgapo kutuŵiska zina la Yehova kweniso kuzomerezga kuti ngwakwenelera nadi kuwusa.—Ezekiel 38:23; Mateyu 6:9, 10.

‘Mungawezgeranga Uheni pa Uheni Cara’

10. Nciyerezgero wuli ciweme ico Yesu na ŵapostole ŵali kupereka kwa ise kuyana na umo ŵakacitira na viyezgo?

10 Cinyake cakuzirwa ico tingasambirapo pa Yesu na ŵapostole ŵake umo ŵakacitira apo ŵakasuzgikanga ndico kureka kuwezgera awo ŵakutisuzga. Mu Baibolo, palije apo tikusangapo kuti Yesu na ŵarondezgi ŵake ŵakapangana kuti ŵaukire panji ŵatimbane na awo ŵakaŵasuzganga. M’malo mwake, mpostole Paulos wakaphalira Ŵakristu kuti: ‘Mungawezgeranga uheni pa uheni cara. Mungajitayiranga nduzga cara, mwa ŵakutemweka, kweni musezgere malo ukali wa Ciuta: cifukwa kuli kulembeka, Nduzga nzane; ine ndizamuwezgera, ndimo yikunenera Fumu [Yehova].’ Kweniso, ‘mungatondekanga na uheni, kweni uheni muwutonde na uweme.’—Ŵaroma 12:17-21; Salmo 37:1-4; Zintharika 20:22.

11. Kasi muntu munyake wakayowoyaci za Ŵakristu ŵakwambilira umo ŵakacitiranga na Boma?

11 Ŵakristu ŵakwambilira ŵakarondezga urongozgi uwu. Muntu munyake uyo wakumanya mbiri yakale, Cecil J. Cadoux mu buku lakuti The Early Church and the World, wakurongosora umo Ŵakristu ŵakacitiranga na boma mu nyengo ya 30-70 C.E. Wali kulemba kuti: “Tilije ukaboni weneko wakuti Ŵakristu mu nyengo yira ŵakacitanga nkhwesa apo ŵakasuzgikanga. Cekha ico ŵakacitanga ndico kureka kubisa pakuyowoya na ŵarara ŵa boma, nyengo zinyake ŵakacimbiranga waka nyeremu. Nangauli vikaŵa ntena, Ŵakristu kanandi ŵakaŵanga ŵakujikora para ŵakucitapo kantu pa suzgo, kweni ŵakakananga mwankongono kurondezga marango gha boma usange ghakuŵatondeska kupulikira Kristu.”

12. Cifukwa wuli nciweme kuzizipizga suzgo kuruska kuwezgera?

12 Kasi kujilambika kwa nga ni uku nkuweme? Kasi ciŵenge cipusu yayi kuti ŵarwani ŵawo ŵakore yose uyo wakucita ntena? Kasi nciweme yayi kujivikilira wamweneko? Taŵantu ndimo tingaghanaghanira ntena. Ndipouli, pakuŵa ŵateŵeti ŵa Yehova, tikumanya makora nkanira kuti kupulikira urongozgi wa Yehova mu vintu vyose ndiko nkuweme. Tikukumbuka ivyo Petros wakayowoya kuti: “Para mukuvimyantirapo pakucita uweme ndipo mukuzizipizga, ceneici ncamapokerereko na Ciuta.” (1 Petros 2:20) Tiri na cigomezgo kuti Yehova wakumanya makora suzgo yose ndipo wazomerezgenge yayi kuti yirutilire muyirayira. Kasi tingagomezga wuli? Apo ŵantu ŵake ŵakaŵa ku wuzga ku Babulone, Yehova wakati kwa iwo: ‘Uyo wakukhwaska imwe wakukhwaska mboni ya jiso lane.’ (Zekariya 2:8) Kasi muntu wangazomerezga kuti mboni ya jiso lake yikhwaskike nyengo yitali? Pa nyengo yakwenelera, Yehova wazamuwuskapo suzgo. Palije kukayika kulikose pa nkani iyi.—2 Ŵatesalonika 1:5-8.

13. Cifukwa wuli Yesu wakazomerezga ŵarwani ŵake kuti ŵamukake kwambura na kujunta wuwo yayi?

13 Kuyana na nkani iyi, tiyeni tiwone Yesu, ciyerezgero cithu. Apo wakazomerezga ŵarwani ŵake kumukaka mu munda wa Getsemane, kuti wakaŵavya nkongono za kujivikilira yayi. Nakuŵanako, wakaphalira ŵasambiri ŵake kuti: ‘Kasi mukughanaghana kuti ndirive kumanya kuŵeyera Ŵadada, ndipo ŵanditumizgirenge sono pano mipingo yakuruska khumi na yiŵiri ya ŵangelo? Ipo ghangafiskika wuli Malemba kuti kukwenera kuŵa nteura?’ (Mateyu 26:53, 54) Kufiska khumbo la Yehova ndico cikaŵa cintu cakuzirwa comene kwa Yesu, nangauli kukaŵa kuti wasuzgikirengepo. Wakaŵa na cigomezgo cose mu mazgu ghaucimi gha wamasalmo Davide: ‘Mulije [“kunisida,” NW] mu Sheol, nanga nkuzomera kuti mutuŵa winu wawone kuvunda.’ (Salmo 16:10) Virimika vikati vyarutapo, mpostole Paulos wakayowoya za Yesu kuti: ‘Cifukwa ca cimwemwe ico cikaŵikika pa ntazi zake, wakazizipizga [urwirwi], wakerura soni, ndipo wali kukhala ku maryero gha cizumbe ca Ciuta.’—Ŵahebere 12:2.

Cimwemwe ca Kutuŵiska Zina la Yehova

14. Ncimwemwe wuli ico cikamovwira Yesu mu nyengo ya viyezgo?

14 Ncimwemwe wuli ico cikamovwira Yesu kuzizipizga viyezgo vyakofya comene? Pa ŵateŵeti wose ŵa Yehova, Satana wakamurotokera Yesu, Mwana wakutemweka wa Ciuta. Mwanteura, apo Yesu wakakhala mwakugomezgeka mu nyengo ya kuyezgeka ndikuti wakamuzgora Satana uyo wakunyoza Yehova. (Zintharika 27:11) Kasi mungaghanaghana za cimwemwe ico Yesu wakaŵa naco pamanyuma pakuti wawuka? Wakwenera kuti wakakondwa comene pakumanya kuti wafiska ncito iyo wakenera kucita pakuŵa muntu murunji ya kuthuwuska mazaza gha Yehova na kutuŵiska zina Lake. Kweniso, pakuti wakukhala “ku maryero gha cizumbe ca Ciuta,” kuyowoya unenesko izi ni ncindi zapadera nkanira, nakuti Yesu wali na cimwemwe cambura kuyowoyeka.—Salmo 110:1, 2; 1 Timote 6:15, 16.

15, 16. Nciyezgo wuli cakofya ico Ŵakaboni ku Sachsenhausen cikaŵasanga, ndipo ncivici cikaŵapa nkongono kuti ŵazizipizge?

15 Ŵakristu nawo ŵali na cimwemwe ca kutuŵiska zina la Yehova para ŵakuzizipizga visuzgo na viyezgo apo ŵakurondezga ciyerezgero ca Yesu. Ciyerezgero ciweme nca Ŵakaboni awo ŵakakomwa uheni comene ku msasa wa Sachsenhausen, nakuti ŵakakhala pacoko kufwa apo ŵakaŵa pa ulendo wa kukakomeka yati yamara Nkondo Yaciŵiri. Mukati mu ulendo, ŵakayidi ŵanandi ŵakafwa na matenda, njara kweniso cifukwa ca kutimbika comene na ŵapolisi ŵa Hitler (SS). Ŵakaboni 230, wose pamoza, ŵakapona cifukwa ŵakabumbana pamoza na kovwirana nangauli kucita ntena kukatenge kuŵakomeskenge.

16 Ncivici cikaŵapa Ŵakaboni aŵa nkongono zakuti ŵazizipizgire suzgo yakofya iyi? Ŵati ŵafumamo mu suzgo, ŵakarongora cimwemwe cawo na kuwonga Yehova mu karata iyo yikamba na mazgu ghakuti “Ico ŵalayizga Ŵakaboni ŵa Yehova 230 ŵakufuma mu vyaru 6, awo ŵawungana ku thengere pafupi na Schwerin mu Mecklenburg.” Mu karata iyi ŵakalembamo kuti: “Nyengo yitali ya viyezgo sono yajumpa ndipo awo ŵapona ŵakuŵa nga ŵafuma mu ng’anjo ya moto, kweni ŵalije na sungu wuwo ha la moto. (Wonani Daniel 3:27.) M’malo mwake ŵali na nkongono zinandi zakufuma kwa Yehova, nakuti ŵakulindirira na mtima wose ivyo Themba liŵaphalirenge kucita mwakuti uteŵeti wa Ciuta uye pantazi.” c

17. Ni viyezgo wuli vinyake ivyo ŵantu ŵa Ciuta ŵakusangana navyo?

17 Nga umo ŵakacitira ŵantu ŵakugomezgeka aŵa 230, ise nase cipulikano cithu cingayezgeka, nangauli ‘tindacinte kuya kafika na ku ndopa.’ (Ŵahebere 12:4) Kweni viyezgo vingiza mu ntowa zakupambana-pambana. Ŵanyinu ku sukulu ŵangamuhoyani, panji ŵana ŵanyinu ŵangamunyengani kuti mucite uzaghali na uheni unyake. Kweniso, kukana kupokera ndopa, kutorana mu Fumu pera, na kulera ŵana mu cipulikano mu mbumba iyo yili na vigomezgo vyakupambana nyengo zinyake kungapereka viyezgo vikuru.—Milimo 15:29; 1 Ŵakorinte 7:39; Ŵaefeso 6:4; 1 Petros 3:1, 2.

18. Kasi tiri na cigomezgo wuli ico cingatovwira kwimilira nga-nga-nga mu nyengo ya viyezgo vyakofya?

18 Ndipouli, kwali nciyezgo ca mtundu wuli catisanga, tikumanya kuti tikukomwa cifukwa tikudangizga Yehova na Ufumu wake, ndipo tikuwona kuti ni mwaŵi wapadera nkanira ndiposo kukutipa cimwemwe. Nkongono zikukwera para tikupulika mazgu ghakukhwimiska gha Petros ghakuti: ‘Usange mukutombozgekera zina la Kristu muli ŵa mwaŵi; pakuti mzimu wa ucindami nanga ni mzimu wa Ciuta ukukhala pa imwe.’ (1 Petros 4:14) Cifukwa ca mzimu wa Yehova, tiri na nkongono za kuŵira ŵakukhora mu nyengo ya viyezgo vyakofya, ndipo ncindi na marumbo vikuruta kwa Ciuta.—2 Ŵakorinte 4:7; Ŵaefeso 3:16; Ŵafilipi 4:13.

[Mazgu ghamusi]

a Ivyo vikacitika mu ma 1960 vikaŵa waka jando la suzgo yakofya iyo Ŵakaboni mu Malaŵi ŵakazizipizga pafupifupi virimika 30. Kuti mumanye vyose ivyo vikacitika, wonani brosha lakuti Ŵakaboni ŵa Yehova mu Malaŵi—Mdauko Wakuphara za Kugomezgeka Kwawo.

b Wonani nkani yakuti “Khoti Lalikulu Lagamula Kuti Kulambira Koona Kupitirire ‘M’dziko la ku Ararati’” mu Gongwe la Mulinda la Ciceŵa la April 1, 2003, mapeji 11-14.

c Kuti mumanye makora ico Ŵakaboni ŵakaŵikapo mtima kucita, wonani 1974 Yearbook of Jehovah’s Witnesses, mapeji 208-9. Kweniso Gongwe la Mulinda la Ciceŵa la January 1, 1998, mapeji 25-9, liri na nkani ya muntu uyo wakapona pa ulendo wa kukakomeka.

Kasi Mungarongosora?

• Kasi Ŵakristu ŵakuviwona wuli viyezgo panji visuzgo?

• Kasi tingasambirapo vici umo Yesu na ŵantu ŵanyake ŵakugomezgeka ŵakacitira mu nyengo ya viyezgo?

• Cifukwa wuli ncamahara kureka kuwezgera para tikutambuzgika?

• Ncimwemwe wuli cikakhozga Yesu mu nyengo ya viyezgo, ndipo tingasambirapo vici?

[Mafumbo]

[Bokosi/Vithuzithuzi pa peji 27]

Umo Ŵakacitira Apo Suzgo Yikaŵasanga

• Ŵasilikari ŵa Herode ŵacali ŵandize mu Betelehemu kuzakakoma ŵabonda wose ŵasepuka ŵa virimika viŵiri kukhilira pasi, Yosefe na Mariya ŵati ŵaphalirika na mungelo, ŵakatora bonda Yesu na kucimbilira nayo ku Egupto.—Mateyu 2:13-16.

• Nyengo zinandi apo Yesu wakacitanga uteŵeti wake, ŵarwani ŵake ŵakakhumbanga kumukoma cifukwa ca upharazgi wake wambura kubisa. Nyengo yiliyose Yesu wakaŵapulumukanga.—Mateyu 21:45, 46; Luka 4:28-30; Yohane 8:57-59.

• Apo ŵasilikari na maofesala ŵakiza ku munda wa Getsemane kuzakakora Yesu, wakaŵaphalira kaŵiri kuti: “Ndine.” Nakuti wakarekeska ŵarondezgi ŵake kulimbana nawo, kweni wakazomerezga ŵarwani ŵake kumutora na kuruta nayo.—Yohane 18:3-12.

• Mu Yerusalemu, Petros na ŵanyake ŵakakakika, kutimbika, na kuphalirika kuti ŵareke kuyowoya za Yesu. Ndipo mbu, ŵati ŵafwatulika, ŵakaruta ndipo “mazuŵa ghose, mu tempele na mu nyumba, kuti ŵakarekanga cara kusambizga na kupharazga Yesu kuti ndi Kristu.”—Milimo 5:40-42.

• Saulos, uyo wakazakaŵa mpostole Paulos, wati wamanya kuti Ŵayuda ku Damaseko ŵakukhumba kumukoma, nausiku ŵabali ŵakamuŵika mu citete na kumukhizgira pasi, kumufumiskira pa dangazi la ciliŵa ca msumba, wakacimbira.—Milimo 9:22-25.

• Virimika vikati vyarutapo, Paulos wakamangara mrandu wake kwa Kesare, nangauli Kazembe Festo na Karonga Agripa ŵakasanga “kantu kakwenera nyifwa cara” mwa iyo.—Milimo 25:10-12, 24-27; 26:30-32.

[Vithuzithuzi pa peji 27, 28]

Nangauli suzgo yikapangiska Ŵakaboni kufumamo mu Malaŵi, ŵanandi ŵakugomezgeka ŵakarutilira kucita ncito ya Ufumu na cimwemwe cose

[Vithuzithuzi pa peji 29]

Cimwemwe ca kutuŵiska zina la Yehova cikakhozga ŵantu ŵakugomezgeka aŵa ku Nazi mu misasa na pa ulendo wa kukakomeka

[Credit line]

Ulendo wa kukakomeka: KZ-Gedenkstätte Dachau, na cizomerezgo ca USHMM Photo Archives

[Vithuzithuzi pa peji 31]

Viyezgo vingiza mwakupambana-pambana