Umo Mungakhozgera Nthengwa Yinu

AGHANAGHANIRANI za nyumba iyo yiri mu kaŵiro kakucitiska citima. Penti wakususuwuka, mtenje ngwakunangika, ndipo nanga mpa luŵaza pali utheka cucululu. Mutepanji nyumba iyi yanangika ntena cifukwa ca vura yankongono, ndipo ŵeneco ŵali kundakayireka waka cii! Kasi cingaŵa ciweme kuyibwangandulirathu? Cara nadi. Usange lufura ndwakukhora ndipo viliŵa ni vyankongono, mbwenu yinganozgekaso.

Kasi nyumba iyi yikumukumbuskani za nthengwa yinu? Kwa virimika vinandi, vura yankongono, ndimo tiyowoyere, mutepanji yiri kunanga comene ubwezi winu wa mu nthengwa. Panji kacitiro kakujoworana kakaŵapo pa yumoza wa imwe panji mose mwa ŵaŵiri wuwo. Mungajipulika nga ni umo wakacitira Sandy. Panyuma pa kukhala pa nthengwa virimika 15, iye wakati: “Palije ico tikayanangapo, kweni cekha cakuti tiri kutorana. Ndipo ici cikaŵa cakukwana yayi.”

Nangauli nthengwa yinu yingafika pantena apa, mungapusumpanga kuyowoya kuti yikwenera kumara yayi. Mwanadi, nthengwa yinu yingaŵaso yiweme. Vinandi vikuthemba pa kusunga pangano ilo liripo pakati pa imwe na munyinu wa mu nthengwa. Kusunga pangano kungawovwira nthengwa yinu kuŵa yakukhora mu nyengo za ciyezgo. Kweni kasi kusunga pangano kukung’anamuraci? Ndipo Baibolo lingamovwirani wuli kuti mulikhozge?

Pangano Likusazgapo Udindo

Kusunga pangano kukung’anamura kujipulika “kujimanya kuti muli na udindo panji kuŵa wakucicizgika mu maghanoghano.” Nyengo zinyake, lizgu ili likugwira ncito pa vintu vinyake, nga ni kukolerana mu bizinesi. Mwaciyerezgero, para muzengi wapika ncito ya kuzenga nyumba, wangajipulika kuŵa na udindo wakuti wafiske mulimo wake. Nyengo zinyake wangamumanya viŵi cara mweneco wa ncito iyi. Kweni wakuŵa wakucicizgika kuti wacite kwakuyana na pangano lake.

Nangauli nthengwa ni bizinesi cara, kweni pangano ilo likunjizgikamo likusazgapo udindo. Imwe na munyinu mukarapa pamaso pa Ciuta na ŵantu kuti mukhalenge pamoza, visuzge viti wuli. Yesu wakati: “Uyo wakaŵalenga pakudanga, wakaŵalenga mwanarumi na mwanakazi, ndipo wakati, ‘Cifukwa ceneici muntu wati wasidenge ŵawiske na ŵanyina wademelerenge ku muwoli wake.’” Yesu wakasazgirapo kuti: “Ico Ciuta wagumanya muntu wareke kupatulanya.” (Mateyu 19:4-6) Nteura usange vyakumara-mahara  vyawuka, imwe na munyinu mukwenera kulimbikira kuti mufiske ivyo mukapangana. a Mwanakazi munyake wakayowoya kuti: “Vintu vikamba kusinta peneapo tikareka kughanaghanira za kupatana.”

Ndipouli, pali vinandi pa kusunga pangano mu nthengwa kuruska kughanaghanira waka udindo. Kasi cinyake ico cikunjizgikamo ni vici?

Kucitira Vintu Pamoza Kukukhozga Pangano la Nthengwa

Kusunga pangano la nthengwa kukung’anamura kuti ŵantu ŵakutorana ŵazamureka kupambana maghanoghano cara. Para mpindano yaŵapo, pakwenera kuŵa kuyezgayezga kuti mumazge nkani iyo, kuti ncifukwa ca cirapo pera yayi kweni cifukwa ca kukolererana maghanoghano. Pakuyowoya za mfumu na muwoli, Yesu wakati: “Nteura kuti mbaŵiriso cara, kweni thupi limoza.”

Kasi cikung’anamuraci kuŵa “thupi limoza” na munyinu wa mu nthengwa? Mpostole Paulos wakalemba kuti “ŵafumu ŵakwenerera kutemwa ŵawoli ŵawo na ŵawo nga ni mathupi ghawo na ghawo.” (Ŵaefeso 5:28, 29) Anteura, kulwande linyake, kuŵa “thupi limoza” kukung’anamura kughanaghanira umoyo wa munyinu wa mu nthengwa nga ni umo mukucitira na umoyo winu. Ŵantu ŵakutorana ŵakwenera kusinta kaghanaghaniro kawo kufuma pa “cane” kwiza pa “cithu” ndiposo kufuma pa “ine” kufika pa “ise.” Murongozgi munyake wakalemba kuti: “Wose ŵaŵiri wuwo ŵakwenera kureka kughanaghana nga ni para kuti ŵandatorane, ndipo ŵambe kughanaghana nga ni ŵantu ŵakutorana.”

Kasi imwe na munyinu “mukughanaghana nga ni ŵantu ŵakutorana”? Ncamacitiko kukhala pamoza kwa virimika vinandi kweni mucali mundaŵe “thupi limoza.” Inya, ici cingacitika, kweni buku lakuti Giving Time a Chance, likuti: “Nthengwa yikung’anamura kugaŵana umoyo, ndipo para wose ŵaŵiri ŵakucitira vintu pamoza ŵakupangiska umoyo wa nthengwa kuŵa wakukondweska comene.”

Ŵantu ŵanyake ŵakutorana ŵakukhala pamoza cifukwa ca ŵana ŵawo panji cifukwa ca usambazi. Ŵanji ŵakuzizipizga cifukwa cakuti ŵakususka comene kupatana panji cifukwa cakuti ŵakopa ivyo ŵantu ŵangaghanaghana usange ŵapatana. Uku ncakwenerera nadi kuti nthengwa izi zikwenera kukhaliska, kweni kumbukani kuti cilato cinu cikwenera kuŵa cakuti mutemwanenge, kuruska kukhalira waka pamoza.

Kucita Mwakughanaghanira Munyinu Kukukhozga Pangano la Nthengwa

Baibolo likayowoyerathu kuti mu “mazuŵa gha ku umaliro,” ŵantu ŵazamuŵa  “ŵakujitemwa.” (2 Timote 3:1, 2) Nga ni umo ucimi uwu ukayowoyera, mazuŵa ghano ŵantu ŵakucita vintu ivyo vikuŵakondweska iwo ŵene. Mu mbumba zinandi, ŵanandi ŵakuwona nga nkupusa kucitira munyake cintu kwambura kumanya kuti ndimo nayo wazamucitira nawe. Ndipouli, mu nthengwa izo ni zakukhora, wose ŵaŵiri ŵakurongora mzimu wakujipereka. Kasi imwe mungarongora wuli mzimu wanteura uwu?

M’malo mwa kughanaghanira comene fumbo lakuti, ‘Kasi nkusangapo candulo wuli pa ubwezi uwu?’ jifumbani kuti, ‘Kasi ine pandekha nkucitapo vici kuti nikhozge nthengwa yane?’ Baibolo likuyowoya kuti Ŵakristu ŵakwenera ‘kupwerera vintu vyawo pera cara, kweni na vya ŵanyawo wuwo.’ (Ŵafilipi 2:4) Peneapo mukughanaghanira fundo iyi ya mu Baibolo, weleranimo mu milimo yinu iyo mukacita sabata yajumpa. Kasi mukacita kalinga mulimo walusungu comene-comene kuti mukondweske munyinu wa mu nthengwa? Peneapo munyinu wakakhumbanga kuyowoya, kasi mukapulikizga—nangauli mukakhumbanga yayi kuti mupulikizge? Kasi ni milimo yilinga iyo mukacita yeneiyo yikakondweska comene munyinu kuruska mwaŵene?

Pa kupima mafumbo ghose agha, mungenjerwanga yayi kuti milimo yinu yiweme yizamureka kuwoneka nesi kureka kumupani njombe. “Mu nthengwa zinandi,” likuyowoya nteura buku linyake, “nkaro yiweme yikupangiska ŵantu kuti ŵacite vintu makora, anteura yezgayezgani kukhuŵirizga munyinu kuti wacitenge makora ndipo mwambe ndimwe kuŵa na nkaro yiweme.” Milimo ya kujipereka yikukhozga nthengwa yinu cifukwa yikurongora kuti mukuyizirwiska ndipo mukukhumba kuti yirutilire kuŵa yakukhora.

Ncakuzirwa Kuwona Nthengwa Kuŵa Ubwezi wa Umoyo Wose

Yehova Ciuta wakuzirwiska mukhaliro wa kugomezgeka. Inya nadi, Baibolo likuti: “Na ŵakufiska pangano imwe [Yehova] mukujiwonya wakufiska pangano.” (2 Samuel 22:26) Kuŵa wakugomezgeka ku manozgero gha nthengwa agho Ciuta wali kwimika ncigaŵa cinyake ca kurongora kugomezgeka kwa iye.—Genesis 2:24.

Usange imwe na munyinu mu nthengwa mukugomezgana, mungakondwa kumanya kuti ubwezi winu ukhaliskenge. Para mukughanaghanira za myezi, cirimika panji virimika vinandi kuntazi, mukuŵa na cithuzithuzi cakuti muzamuŵa mucali pamoza. Cingaŵa cauzereza kughanaghana kuti mundatorane ndipo kuwona vintu mu ntowa iyi kungavikilira ubwezi winu. Mwanakazi munyake wakati: “Nanga ni para nakwiyiskika comene na mfumu wane ndipo naseruka comene na ivyo vikuticitikira, nkufipa mtima cara kuti nthengwa yithu yingamara. Kweni nkufipira mtima na umo tingacitira kuti ubwezi withu uŵeso nga ni umo ukaŵira pakwamba. Nkukayika cara kuti tizamupulikanaso, kuti waka nkumanya yayi umo tizamucitira panyengo iyo.”

Cingaŵa cakukondweska comene kwa munyinu usange imwe mukuwona pangano linu la nthengwa kuti ndakukhaliska, ndipouli, ncacitima kuti mu nthengwa zinandi kaghanaghaniro aka mulije. Mukati mu kukalipirana, yumoza wa mu nthengwa wangakoromoka kuti, “Nikurekenge!”  panji, “Nkuruta namupenja munyake uyo wanganizirwiska!” Mbunenesko kuti nyengo zinandi mazgu ghanteura agha ghakuŵa ghakofya waka. Ndipouli, Baibolo likuyowoya kuti lulimi lungaŵa ‘lwakuzura na ulembe (poyizoni) wakukoma.’ (Yakobe 3:8) Kofyana na kufingirana kukuyana waka na kuyowoya kuti: ‘Nthengwa yithu njakukhaliska yayi. Ningayireka nyengo yiliyose.’ Kucita nteura kungapankura nthengwa.

Para imwe mukuwona nthengwa kuŵa yakukhaliska, mungagomezga kuti muzamuŵa na munyinu kwali mpa masuzgo panji pa mtende. Ici ciri na candulo cake. Cizamuŵa cipusu comene kwa imwe na munyinu wa mu nthengwa kuzomerezga maubudi ghinu na kurutilira kuzizipizgirana na kugowokerana. (Ŵakolose 3:13) “Mu nthengwa yiweme,” likuyowoya nteura buku linyake, “ncamacitiko kuti mose mwa ŵaŵiri mungabuda mu vintu vinyake, kweni cikuŵa cipusu kuti nthengwa yiŵe yakukhora kwambura kupwererako kantu kuti vinyake vingamutondani.”

Pa zuŵa la ukwati winu, mukapanga pangano, kuti na nthengwa cara, kweni na muntu wamoyo, uyo ni munyinu wa mu nthengwa. Fundo iyi yikwenera kukhwaska umo mukughanaghanira ndiposo umo mukucitira vintu nga ni muntu wakutora panji wakutengwa. Kasi mukuzomerezga yayi kuti mukwenera kukhalirira na munyinu cifukwa cakuti nthengwa njakupatulika pera yayi, kweniso cifukwa cakuti mukumutemwa muntu uyo muli kutorana nayo?

[Mazgu ghamusi]

[Bokosi/Cithuzithuzi pa peji 5]

Ivyo Mungacita pa Nyengo Yasono

Kasi pangano la nthengwa yinu ndakukhora wuli? Mutepanji mukuwona kuti pakukhumbikwira kunyolorera. Kuti mukhozge pangano linu, yezgani kucita vyakurondezgapo ivi:

● Jisandani mwaŵene. Jifumbani kuti: ‘Kasi nkujipulika nadi kuti nili wakutora panji wakutengwa, panyake nicali kughanaghana na kucita vintu nga nipara nili pandekha?’ Fumbani munyinu wa mu nthengwa umo wakughanaghanira za imwe pa nkani iyi.

● Ŵazgani nkani iyi na munyinu. Ndipo dumbiskanani mwakuzika ntowa izo mungakhozgera pangano linu la nthengwa.

● Citirani pamoza milimo iyo yingakhozga pangano linu la nthengwa. Mwaciyerezgero: Laŵiskani vithuzithuzi vya pa ukwati winu na vyakucitika vinyake vyambura kuruwika. Citani vintu ivyo vikamukondweskaninge panyengo iyo mukaŵa pa cibwezi panji pakwamba apo nthengwa yikanozganga. Mose pamoza ŵazgani nkani za kujinta pa Baibolo kufuma mu Gongwe la Mulinda na Galamukani! izo zikuyowoya za nthengwa.

[Bokosi/Cithuzithuzi pa peji 6]

Mu Nthengwa, Kusunga Pangano Kukusazgamo . . .

● Udindo “Fiska kwakuyana na cirapo cako. Nkuweme kureka kurapa kwakuruska kurapa na kureka kufiska.”—Mupharazgi 5:4, 5.

● Kucitira Vintu Pamoza “Kuŵa ŵaŵiri nkuweme kwakuruska yumoza pa yekha . . . Cifukwa usange wawa, yumoza tiwawuske munyake.”—Mupharazgi 4:9, 10.

● Kujipereka “Nkwa mwaŵi kupa kwakuruska kupokera.”—Milimo 20:35.

● Kuwona Nthengwa Kuŵa Yakukhaliska ‘Citemwa . . . cikuzizipizga vintu vyose.’—1 Ŵakorinte 13:4, 7.

[Vithuzithuzi pa peji 7]

Para munyinu wakukhumba kuyowoya, kasi mukutegherezga?