Ŵanakazi Awo Ŵakakondweska Mtima wa Yehova
Ŵanakazi Awo Ŵakakondweska Mtima wa Yehova
“Yehova [watumbike, NW] mlimo wako, na njombe yikuru yipike kwa iwe na Yehova.”—RUTH 2:12.
1, 2. Kasi tingapindura wuli mwa kughanaghanira viyerezgero vya mu Baibolo vya ŵanakazi awo ŵakakondweska mtima wa Yehova?
KOPA Ciuta kukakhuŵirizga ŵanakazi ŵaŵiri kusurako languro la Faro. Cipulikano cikaciska mwanakazi mureŵi kuŵika umoyo wake pa ngozi mwakuti wathaske mphaci ziŵiri za Ciisrayeli. Mahara na kujiyuyura pa nyengo yakusuzga kukawovwira mwanakazi kuthaska ŵantu ŵanandi na kovwira wakuphakazgika wa Yehova kutceŵa murandu wa ndopa. Cipulikano mwa Yehova pamoza na mzimu wa kupokelera ŵalendo vikaciska cokoro kukwangulira mprofeti wa Ciuta cakurya cake. Ivi ni vinyake mwa viyerezgero vinandi vya mu Malemba vya ŵanakazi awo ŵakakondweska mtima wa Yehova.
2 Umo Yehova wakaŵawoneranga ŵanakazi aŵa na vitumbiko ivyo wakaŵapa, vikurongora kuti ico cikumukondweska comene kuruska vyose ni mikhaliro yauzimu. Lero, mu caru ici cakuzara na vintu vyakuthupi, kuŵika vintu vyauzimu pakwamba nkhwakusuzga. Kweni suzgo iyi yingamazgika, nga ni umo vyarongorekera na ŵanakazi ŵanandi ŵakopa Ciuta awo ŵakupanga cigaŵa cikuru ca ŵantu ŵa Ciuta lero. Ŵanakazi Ŵacikristu aŵa ŵakurondezga cipulikano, mahara, kupokerera ŵalendo, na mikhaliro yinyake yiweme yakurongoreka na ŵanakazi ŵakopa Ciuta ŵakuzunurika mu Baibolo. Ndipouli, ŵanarumi Ŵacikristu nawo ŵakukhumbikwira kurondezga mikhaliro iyo ŵanakazi ŵa viyerezgero viweme ŵakarongora mu nyengo zakale. Kuti tiwone umo tingacitira nteura mwakukwana, tiyeni tiwone nkani za mu Baibolo zakukhwaskana na ŵanakazi aŵo ŵazunurika pakwamba.—Ŵaroma 15:4; Yakobe 4:8.
Ŵanakazi Awo Ŵakagoda Faro
3, 4. (a) Ncifukwa wuli Shifra na Pua ŵakakana kupulikira Faro apo wakalangura kuti ŵabonda wose ŵanarumi ŵa Israyeli ŵakomeke? (b) Kasi Yehova wakatumbika wuli ŵazamba ŵaŵiri aŵa cifukwa ca cikanga cawo na kopa Ciuta?
3 Pa mirandu ya ku Nuremberg, iyo yikacitikira ku Germany panyuma pa Nkondo Yaciŵiri ya Caru Cose, ŵanandi awo ŵakasangika na mirandu wakukoma ŵantu ŵanandi, ŵakayezga kujigowokera pa mirandu iyi, mwa kuyowoya kuti ŵakapulikiranga waka marango. Sono yerezgerani ŵantu aŵa na ŵazamba ŵaŵiri ŵa fuko la Israyeli, Shifra na Pua, awo ŵakakhalanga mu Egupto wakale mu nyengo ya muwuso wankaza wa Faro. Cifukwa ca kopa kwandana kwa mtundu wa Ŵahebere, Faro wakalangura ŵazamba ŵaŵiri kuwoneseska kuti bonda mwanarumi yose uyo wababika papo wa Cihebere wakomeke. Kasi ŵanakazi aŵa ŵakacita wuli na languro la nkaza ili? ‘Nta ŵakacita umo fumu ya Egupto yikaŵalayizgira, kweni ŵakaponoska ŵana ŵanarumi kukhala na umoyo.’ Kasi ŵanakazi aŵa ŵakalekeraci kuthera kwa muntu? Cifukwa cakuti ‘ŵakopanga Ciuta.’—Exodus 1:15, 17; Genesis 9:6.
4 Inya, ŵazamba ŵakabisama mwa Yehova, ndipo iye wakaŵa “nguru” yawo ya kuŵavikilira ku ukari wa Faro. (2 Samuel 22:31; Exodus 1:18-20) Kweni vitumbiko vya Yehova vikamalira penepapo yayi. Iye wakatumbika Shifra na Pua mwa kuŵapa mbumba za iwo ŵene. Ndipo wakaŵacindikaso ŵanakazi aŵa mwa kulemba mazina na milimo yawo mu Mazgu ghake ghakufunyilirika kuti ŵantu ŵazakaŵazge kuntazi, peneapo zina la Faro liri kuruwika kale.—Exodus 1:21; 1 Samuel 2:30b; Zintharika 10:7.
5. Kasi ŵanakazi ŵanandi Ŵacikristu mazuŵa ghano ŵakurongora wuli mzimu wakuyana na wa Shifra na Pua, ndipo Yehova wazamuŵatumbika wuli?
5 Kasi mazuŵa ghano ŵalipo ŵanakazi ŵakuyana na Shifra na Pua? Nkanira! Cirimika cilicose, ŵanakazi ŵanandi ŵantena aŵa ŵakupharazga mwambura wofi uthenga wa mu Baibolo wa kuponoska umoyo mu vyaru ivyo “languro la karonga” likukanizga ncito iyi, anteura ŵakuŵika pangozi wanangwa wawo nanga ni umoyo wawo. (Ŵahebere 11:23; Milimo 5:28, 29) Cifukwa ca kutemwa Ciuta na ŵazengezgani, ŵanakazi ŵacikanga aŵa ŵakukana kupulikira muntu uyo wakuŵakanizga kuphalirako ŵanji makani ghaweme gha Ufumu wa Ciuta. Pa cifukwa ici, ŵanakazi ŵanandi Ŵacikristu ŵakususkika na kutambuzgika. (Marko 12:30, 31; 13:9-13) Nga ni umo wakacitira kwa Shifra na Pua, Yehova wakuwona milimo ya ŵanakazi ŵaweme na ŵacikanga ŵantena aŵa, ndipo wazamurongora citemwa cake kwa iwo mwa kusunga mazina ghawo mu “buku la umoyo,” malinga ŵazizipizga mwakugomezgeka mupaka ku umaliro.—Ŵafilipi 4:3; Mateyu 24:13.
Uyo Pakwamba Wakaŵa Mureŵi Wakakondweska Mtima wa Yehova
6, 7. (a) Kasi Rahabi wakamanyaci kuyana na Yehova na ŵantu ŵake, ndipo cimanyisko ici cikamukhwaska wuli? (b) Mazgu gha Ciuta ghakumucindika wuli Rahabi?
6 Mu cirimika ca 1473 B.C.E., mwanakazi mureŵi zina lake Rahabi wakakhalanga mu Yeriko, msumba ukuru wa Ŵakenani. Ncakuwonekerathu kuti Rahabi wakaŵa mwanakazi wakumanya vintu vinandi. Peneapo mphaci ziŵiri za ku Israyeli zikasanga malo ghakugona mu nyumba yake, wakazirongosolera makoraghene za ulendo wakuzizwiska wa Israyeli kufuma mu Egupto, nangauli pakajumpa virimika 40 kufuma apo vikacitikanga! Wakamanyaso makora nkanira umo Israyeli wakatondera Mathemba gha Ŵaamori Sihoni na Ogi. Wonani umo cimanyisko ici cikamukhwaskira. Iye wakati kwa ŵanarumi ŵara “Nkumanya kuti Yehova wamupani caru, . . . cifukwa Yehova Ciuta winu ndiye Ciuta wa mtambo kucanya na wa caru capasi.” (Joshua 2:1, 9-11) Inya, ivyo Rahabi wakamanya kuyana na Yehova na milimo yake iyo wakacitira Israyeli vikamuconta ndipo vikamupangiska kuti waŵe na cipulikano mwa iye.—Ŵaroma 10:10.
7 Cipulikano ca Rahabi cikamuciska kuti wacitepo kantu. Wakapokelera mphaci za ku Israyeli “na cimango,” ndipo wakapulikira ivyo ŵakamuphalira kuti wacite mwakuti wazakathaskike para Israyeli wazamubwangandura Yeriko. (Ŵahebere 11:31; Joshua 2:18-21) Palije kukayika kuti milimo ya Rahabi ya cipulikano yikakondweska mtima wa Yehova, pakuti wakafunyilira musambiri Wacikristu Yakobe kulemba zina lake pamoza na Abrahamu, bwezi la Ciuta, nga nciyerezgero ca Ŵakristu kuti ŵarondezge. Yakobe wakalemba kuti: “Nteura pera asi Rahabi mureŵi nayoso wakarunjiskika na milimo, para wakapokelera zimpaci ndipo wakazifumiska mu ntowa yinyake?”—Yakobe 2:25.
8. Kasi Yehova wakatumbika wuli Rahabi cifukwa ca cipulikano na kupulikira kwake?
8 Yehova wakatumbika Rahabi mu ntowa zinandi. Ntowa yimoza njakuti wakathaska iyo na wose awo ŵakabisama mu nyumba yake—inya “wose ŵa nyumba ya wiske, na vyose ivyo wakaŵa navyo.” Ndipo wakaŵazomerezga wose aŵa kukhala ‘mwa Israyeli,’ umo ŵakeneranga kutoreka nga mbene-cikaya. (Joshua 2:13; 6:22-25; Leviticus 19:33, 34) Kweni kuti ni vyeneivyo pera yayi. Yehova wakamupaso Rahabi thumbiko la kuŵa gogo panji buya wa Yesu Kristu. Ici cikaŵa cisungusungu cikuru comene kwa mwanakazi wa ku Kenani uyo pakwamba wakasopanga vikozgo. a—Salmo 130:3, 4.
9. Kasi ŵanakazi mazuŵa ghano ŵangakhuŵirizgika wuli na umo Yehova wakawoneranga Rahabi na ŵanakazi ŵanyake Ŵacikristu mu nyengo yakale?
9 Nga ni Rahabi, ŵanakazi ŵanyake Ŵacikristu, kwambira mu virimika vya handiredi lakudanga kuzakafika lero, ŵakureka ntowa za uzaghali mwakuti ŵakondweske Ciuta. (1 Ŵakorinte 6:9-11) Mwambura kukayika ŵanji ŵa iwo ŵakakulira mu malo ghakuyana waka na Kenani wakale, umo uzaghali ukaŵa palipose ndipo ukawonekanga nga mbuheni yayi. Kweni ŵakasinta ntowa zawo, mwa kukhuŵirizgika na cipulikano cakujinta pa cimanyisko cakufikapo ca Malemba. (Ŵaroma 10:17) Rekani tingayowoya kuti ŵanakazi ŵantena aŵa “Ciuta wali nawo na soni cara, kucemeka Ciuta wawo.” (Ŵahebere 11:16) Ili ni thumbiko nadi!
Wakatumbikika Cifukwa ca Mahara Ghake
10, 11. Kasi pakaŵa nkani wuli pakati pa Nabala na Davide iyo yikapangiska Abigelu kuti wacitepo kantu?
10 Ŵanakazi ŵanandi ŵakugomezgeka mu nyengo zakale ŵakarongora vinjeru mu ntowa yiweme comene, ndipo vikaŵapangiska kuŵa ciŵiya cakuzirwa ku ŵantu ŵa Yehova. Yumoza wa ŵanakazi ŵantena aŵa wakaŵa Abigelu, muwoli wa Nabala, Muisrayeli musambazi. Cifukwa ca mahara ghake, Abigelu wakathaska ŵantu ŵanandi na kovwira Davide, themba la kuntazi la Israyeli, kutceŵa murandu wa ndopa. Tingaŵazga nkani yakukhwaskana na Abigelu yakulembeka pa 1 Samuel cipaturo 25.
11 Pakwamba pa nkani iyi, Davide na ŵantu ŵake ŵakukhala pafupi na mskambo wa viŵeto vya Nabala, ivyo ŵakuvipwererera kwambura malipiro muhanya na usiku cifukwa ca kucitira lusungu Muisrayeli munyawo Nabala. Penepapo vyakurya vya Davide vikumara, iye wakutuma ŵanyamata khumi kwa Nabala kuti ŵakarombe vyakurya. Uwu ni mwaŵi wakuti Nabala wawonge Davide na kumucindika nga ni wakuphakazgika wa Yehova. Kweni Nabala wakuwonga yayi. Na ukari ukuru, iye wakutuka Davide na kuŵawezga ŵanyamata ŵake mawoko ghawaka. Peneapo Davide wapulika za ici, iye wakuwunganya ŵasilikari 400 na kuruta kuti ŵakawezgere nduzga. Abigelu wapulika za musinjiro wa mfumu wake ndipo mwaluŵiro na mwamahara wakucitapo kantu kuti wakaŵeyelere Davide mwa kutumizga katundu wa vyawanangwa. Ndipo iye mweneco wakwizaso kwa Davide.—1 Sam. 25:2-20.
12, 13. (a) Kasi Abigelu wakarongora wuli kuti wakaŵa wamahara kweniso wakugomezgeka kwa Yehova na wakuphakazgika wake? (b) Ncivici ico Abigelu wakacita para wakawelera ku nyumba, ndipo vintu vikamwendera wuli?
12 Peneapo Abigelu wakukumana na Davide, na kuŵeyelera mwakujiyuyura kuti wamucitire lusungu, iye wakurongora kuti wakucindika wakuphakazgika wa Yehova. Iye wakuti “Yehova tiwacitire nadi sekuru wane nyumba yakukhora, apo sekuru wane wakurwa nkondo za Yehova,” ndipo wakusazgirapo kuti Yehova wazamwimika Davide kuŵa themba pa Israyeli. (1 Sam. 25:28-30) Pa nyengo yeneyiyo pera, Abigelu wakurongora cikanga mwa kumuphalira Davide kuti wangaŵa na murandu wa ndopa usange wakureka kujiwezga. (1 Sam. 25:26, 31) Davide wajinyumwa cifukwa ca kujiyuyura, ncindi, kweniso kaghanaghaniro kaweme ka Abigelu. Iye wakuzgora kuti: ‘Watumbikike Yehova Ciuta wa Israyeli, uyo wakutuma iwe muhanya uno kwizakakumana nane! Ndipo yitumbikike fundo yako, nawe utumbikike, wandikanizga muhanya uno kureka kwiza kuthiska ndopa.’—1 Sam. 25:32, 33.
13 Apo wakuwelera ku nyumba, Abigelu wakukhumba kukamuphalira mfumu wake za vyawanangwa ivyo wapereka kwa Davide. Ndipouli, wasanga kuti mfumu wake “waloŵera comene.” Anteura walindilira mupaka moŵa wamara mu mutu ndipo wakumuphalira. Kasi Nabala wakuzgoraci? Wakuciruka comene mwakuti wakomira gwagwarara na kufwa cipoyoyo. Ndipo mazuŵa khumi panyuma pake Ciuta wakamumarizga. Peneapo Davide wapulika za nyifwa ya Nabala, iye wakusonga Abigelu kuti wamutore, mweneuyo wakumudokera nadi na kumucindika comene. Abigelu wazomera pempo la Davide.—1 Sam. 25:34-42.
Kasi Imwe Mungaŵa Nga ni Abigelu?
14. Ni mikhaliro wuli ya Abigelu iyo ise tingatemwa kuyisambira?
14 Kasi mukuwona mikhaliro yinyake mwa Abigelu iyo imwe ŵanarumi kweniso ŵanakazi mungatemwa kuyisambira? Mutepanji mukudokera kucita mwakucenjera na mwamahara comene para pawuka masuzgo. Panji mungakhumba kuyowoya mwakuzika na mwakujipepula para ŵantu ŵanji awo mukukhala nawo pafupi ŵakwiyiskika. Usange ni ntena, mwalekeraci kuromba Yehova pa nkani iyi? Iye wakulayizga kupereka vinjeru, umanyi na kughanaghana mwamahara kwa wose awo ‘ŵakurutilira kuromba na cipulikano.’—Yakobe 1:5, 6; Zintharika 2:1-6, 10, 11.
15. Kasi mpauli apo nkhwakuzirwa comene kwa ŵanakazi Ŵacikristu kurongora mikhaliro ya Abigelu?
15 Mikhaliro yiweme yanteura iyi njakuzirwa comene kwa mwanakazi uyo mufumu wake ngwambura kupulikana, mweneuyo wakupwererako cara za marango gha mu Baibolo. Mutepanji wakumwa comene moŵa. Na cigomezgo cose, ŵanarumi ŵantena aŵa ŵazamusinta. Ŵanandi ŵacita ntena, kanandi cifukwa ca kuwojeka na kuzika, ncindi, na kakhaliro katuŵa ka ŵawoli ŵawo.—1 Petros 3:1, 2, 4.
16. Manyi ni mikhaliro wuli iyo wakusangana nayo pa nyumba, kasi mudumbu Wacikristu wangarongora wuli kuti wakuzirwiska ubwezi wake na Yehova kuruska vyose?
16 Manyi ni masuzgo wuli agho mukwenera kuzizipizga pa nyumba, kumbukani kuti Yehova walipo nyengo zose kumovwirani. (1 Petros 3:12) Ipo yezgayezgani kujikhozga mwaŵene mwauzimu. Rombani kuti muŵe na vinjeru ndiposo mtima wakuzika. Inya, sendererani kwa Yehova kwizira mu sambiro la Baibolo la nyengo zose, lurombo, kuranguruka, ndiposo kuwungana na Ŵakristu ŵanyinu. Nangauli mfumu wake wakaŵa muntu wambura kutemwa vintu vyauzimu, kweni Abigelu wakareka yayi kutemwa Yehova na kucindika muteŵeti wake wakuphakazgika. Wakacita kwakuyana na marango ghaurunji. Nanga mungaŵa mu mbumba iyo mwanarumi ni muteŵeti wa Ciuta wa ciyerezgero ciweme, mwanakazi Wacikristu wakumanya kuti wakwenera kutokatoka kuti wakhozge umoyo wauzimu wa iyemwene. Mbunenesko kuti mwanarumi wali na udindo wa m’Malemba wa kupwererera mwanakazi mwauzimu na mwakuthupi, kweni kuruska vyose, iye wakwenera kulimbikira cifukwa ca ‘ciponosko ca iyemwene na wofi na citente.’—Ŵafilipi 2:12; 1 Timote 5:8.
Wakapokera “Njombe ya Mprofeti”
17, 18. (a) Kasi cokoro ca ku Zarefati cikakumana na ciyezgo wuli ca cipulikano? (b) Kasi cokoro ici cikacita wuli na pempo la Eliya, ndipo Yehova wakacitumbika wuli?
17 Ntowa iyo Yehova wakapwererera cokoro mu nyengo ya mprofeti Eliya yikurongora kuti wakuwonga comene awo ŵakukhozgera kusopa kwaunenesko mwa kujipereka iwoŵene na vyuma vyawo. Cifukwa cakuti vura yikakalara nyengo yitali mu mazuŵa gha Eliya, njara yikakhwaska ŵantu ŵanandi comene, kusazgapo cokoro na mwana wake musepuka awo ŵakakhalanga mu Zarefati. Peneapo ŵakakhala na kacakurya kacoko comene, mbwenu mulendo nayo buli—mprofeti Eliya. Iye wakaromba cintu cinonono comene. Nangauli wakamanyanga za suzgo ya mwanakazi yura, kweni wakamupempa kuti wamuphikire “kacingwa kacoko waka,” mwa kugwiriskira ncito tumafuta na tuufu uto tukakhalapo. Kweni wakayowoyaso kuti: ‘Pakuti wati nteura Yehova Ciuta wa Israyeli, Ciŵiya ca ufu nta ticimare, nanga ndi supa ya mafuta nta tiyiperere, [mupaka] lifike zuŵa ilo Yehova tiwalokweske vura pa caru’—1 Mathemba 17:8-14.
18 Kasi imwe mphanyi mukacita wuli na kapempero kakukomora aka? Pakumanya kuti Eliya wakaŵa mprofeti wa Yehova, cokoro ca ku Zarefati, “cikacita kwakulingana na mazgu gha Eliya.” Kasi Yehova wakamuzgora wuli cifukwa ca kacitiro kake ka kupokerera ŵalendo? Wakapereka cakurya mwakuzizwiska kwa mwanakazi, mwana wake, na Eliya mu nyengo ya njara. (1 Mathemba 17:15, 16) Inya, Yehova wakapa cokoro ca ku Zarefati “njombe ya mprofeti,” nangauli cikaŵa ca mtundu wa Israyeli yayi. (Mateyu 10:41) Mwana wa Ciuta nayo wakacindika cokoro ici apo wakacizunura nga nciyerezgero pamaso pa ŵantu ŵambura cipulikano ŵa kukwake ku Nazareti.—Luka 4:24-26.
19. Ni mwauli umo ŵanakazi ŵanandi Ŵacikristu lero ŵakurongolera mzimu wa cokoro ca ku Zarefati, ndipo Yehova wakujipulika wuli na ŵantu ŵantena aŵa?
19 Lero, ŵanakazi ŵanandi Ŵacikristu ŵakurongora mzimu wa cokoro ca ku Zarefati. Mwaciyerezgero, sabata yiliyose ŵadumbu Ŵacikristu—ŵanandi ŵa iwo mbakavu ndipo ŵali na mbumba izo ŵakupwererera—ŵakupokerera ŵalaŵiliri ŵakwendakwenda na ŵawoli ŵawo. Ŵanji ŵakugaŵana vyakurya na ŵateŵeti ŵa nyengo zose wa mu cigaŵa cawo, kovwira ŵakavu, panji mu ntowa zinyake ŵakujipereka ŵekha na vyuma vyawo kuti ŵawovwire pa mlimo wa Ufumu. (Luka 21:4) Kasi Yehova wakuwona kupereka kwa ntena uku? Nkanira kwali! “Ciuta kuti ngwambura urunji cara, kuti waruwe mlimo winu na kutemwa uko mukarongora ku zina lake, apo mukaŵateŵetera ŵatuŵa, ndipo mucali kuŵateŵetera.”—Ŵahebere 6:10.
20. Kasi mu nkani yakurondezgapo tizamudumbiskana vici?
20 Mu virimika vya handiredi lakudanga, ŵanakazi ŵakupambana-pambana ŵakopa Ciuta ŵakaŵa na mwaŵi wakuteŵetera Yesu na ŵapostole ŵake. Mu nkani yakurondezgapo, tizamudumbiskana umo ŵanakazi aŵa ŵakakondweskera mtima wa Yehova, ndiposo tizamuwona viyerezgero vya ŵanakazi ŵa mazuŵa ghano awo ŵakuteŵetera Yehova na mtima wose, nanga ni mu nyengo zakusuzga.
[Mazgu ghamusi]
a Pakulemba za kawiro ka Yesu, Mateyu wakuzunura mazina gha ŵanakazi ŵanayi—Tamare, Rahabi, Rute, na Mariya. Wose aŵa ŵakucindikika comene mu Mazgu gha Ciuta.—Mateyu 1:3, 5, 16.
Kuweleramo
• Kasi ŵanakazi aŵa ŵakakondweska wuli mtima wa Yehova?
• Shifra na Pua
• Rahabi
• Abigelu
• Cokoro ca ku Zarefati
• Kasi kuranguruka pa viyerezgero vya ŵanakazi aŵa kungawovwira wuli waliyose wa ise? Perekani ciyerezgero.
[Mafumbo]
[Vithuzithuzi pa peji 23]
Ŵanakazi ŵanandi ŵakugomezgeka ŵateŵetera Ciuta mwambura kupwererako za “languro la Fumu”
[Cithuzithuzi pa peji 24]
Cifukwa wuli Rahabi nciyerezgero ciweme kwa muntu uyo wali na cipulikano?
[Cithuzithuzi pa peji 24]
Kasi ni mikhaliro wuli ya Abigelu iyo mungatemwa kuyirondezga?
[Cithuzithuzi pa peji 26]
Ŵanakazi ŵanandi Ŵacikristu wakurongora mzimu wa cokoro ca ku Zarefati