Ŵawukirano—Endani Mwakwenerera Yehova

ŴAWUKIRANO ŵanyake Ŵacikristu ŵakukhala kutali na mbumba zawo na mpingo wa kukwawo. Ŵanji ŵacita ntena mwakuti ŵasazgireko uteŵeti wawo. Ŵanji ŵasamuka mu vikaya vyawo cifukwa ca kukana kunjizgika mu vintu vya caru. (Yesaya 2:4; Yohane 17:16) Mu vyaru vinyake, “Kesare” (mafumu gha caru) wakujalira ŵawukirano ŵakugomezgeka mu jere panji kuŵagwiriska ncito za caru. a—Marko 12:17; Tito 3:1, 2.

Uku ŵakugwira jere cifukwa ca kukana kunjizgikamo mu vintu vya caru, ŵawukirano aŵa ŵangajalirika lumoza na ŵantu ŵampuvya kwa nyengo yitali. Kukhala kutali na cikaya pa vifukwa vinyake, nako kwacicizga ŵawukirano kugwira ncito mu malo ghakuzara na uzaghali. Kasi ŵanyamata Ŵacikristu aŵa panji ŵanji awo ŵakucicizgika kukhala mu malo ghantena agha ŵangalimbana wuli na viyezgo kweniso mikhaliro iyo ŵakukumana nayo peneapo ŵakukhumba kuti ‘ŵende mwakwenerera Ciuta?’ (1 Ŵatesalonika 2:12) Kasi ŵapapi ŵawo ŵangaŵawovwira wuli kuti ŵatonde mikhaliro yiliyose yiheni?—Zintharika 22:3.

Masuzgo Ghapadera

Tákis wa virimika 21, uyo wakakhala myezi 37 kutali na kukwake wakuti: “Kukaniŵira kunonono na kwakofya kukhala kutali na civikiliro ca ŵapapi ŵane kweniso ulaŵiliri wacitemwa wa ŵarara awo ŵakunimanya makora.” b Iye wakusazgirapo kuti: “Nyengo zinyake nkajipulikanga kuŵa wambura kuvikilirika.” Pétros wa virimika 20 wakakhalanga kutali na kukwake kwa virimika vyakujumpa viŵiri. Iye wakuzomerezga kuti: “Kakaŵa kakwamba mu umoyo wane, kuti nijisankirenge ndekha vyakusanguruska na mabwezi, ndipo vyakusanka vyane kanandi vikaŵanga vya vinjeru yayi.” Ndipo wakuyowoyaso kuti: “Nyengo zinyake nkaŵanga wakwenjerwa na udindo ukuru uwo ukaŵangapo cifukwa ca wanangwa unandi.” Tássos, murara Wacikristu uyo nyengo zinandi wakukumana na ŵawukirano Ŵacikristu mu mikhaliro yanteura iyi, wakati: “Kayowoyero ka ukazuzi, ucigaruka, na ukhaliro wankaza wa ŵanyawo ŵambura cipulikano vingapuruska ŵawukirano ŵambura civikiliro.”

Uku ŵakukhala na kugwira ncito pakati pa ŵantu awo ŵakusurako ivyo Baibolo likuyowoya, ŵawukirano Ŵacikristu aŵa ŵakwenera kuŵa maso kuti ŵareke kurondezga ntowa zambura kuzomerezgeka za ŵa misinku yawo. (Salmo 1:1; 26:4; 119:9) Kuŵa na cizgoŵi ciweme ca sambiro la ŵeneko, kufika pa maungano, na uteŵeti wa m’munda vingamba kuŵa nga ni mphingo. (Ŵafilipi 3:16) Kungaŵaso kunonono kuti ŵapange na kufiska vilato vyauzimu.

Ŵawukirano ŵakugomezgeka Ŵacikristu ŵakukhumba nadi kukondweska Yehova mu kakhaliro na kayowoyero kawo. Ŵakuyezga kupulikira mwakugomezgeka ncemo ya Ŵawiskewo ŵakucanya yakuti: “Mwana wane, khala wavinjeru na kukondwereska mtima wane, mwakuti ndimuzgore uyu wandicenya.” (Zintharika 27:11) Ŵakumanya kuti kawonekero na nkaro yawo vingakhwaska  umo ŵanji ŵakuwonera Yehova na ŵantu ŵake.—1 Petros 2:12.

Cakurumbika comene ncakuti ŵawukirano ŵanandi ŵakulimbikira kuti ŵakozgane na ŵabali ŵawo ŵakale awo mpostole Paulos wakaŵarombera kuti: ‘Mwendenge mwakwenerera [Yehova] na kumukondweska kose-kose pakupambika vipambi mu mulimo wose uweme . . . ku cizizipizgo cose na kuzika pamoza na kukondwa.’ (Ŵakolose 1:9-11) Baibolo likupereka viyerezgero vyakupambana-pambana vya ŵawukirano ŵakopa Ciuta awo ŵakenda mwakwenerera Ciuta pakati pa ŵantu ŵacilendo, ŵakofya, ndiposo ŵakusopa vikozgo.—Ŵafilipi 2:15.

‘Yehova Wakaŵa Na Yosefe’

Pa usepuka wake, Yosefe, mwana wakutemweka wa Yakobe na Rakelo, wakaŵa kutali comene na kukaya kwa ŵadada ŵake ŵakopa Ciuta. Wakaguriskika ku wuzga ku Egupto. Yosefe wakapereka ciyerezgero ciweme comene nga ni munyamata wakutokatoka, wakugomezgeka, kweniso wa nkaro yiweme. Nangauli wakateŵeteranga Potifara—muntu uyo wakaŵa musopi wa Yehova yayi—Yosefe wakaŵa na njuŵi yiweme kweniso wamwampu, mwakuti sekuru wake wakamuŵika kuŵa mulaŵiliri wa vintu vyake vyose. (Genesis 39:2-6) Yosefe wakaŵika cigomezgo cake mwa Yehova, ndipo para wakaponyeka mu jere cifukwa ca cigomezgo cake, wakayowoyapo yayi kuti: “Kasi kugomezgeka kuli na phindu wuli?” Nanga mungaŵa mu jere wakarongora mikhaliro yiweme, ndipo nakalinga wakaŵa mulaŵiliri wa vintu mu jere. (Genesis 39:17-22) Ciuta wakamutumbika, ndipo nga ni umo pakuyowoyera pa Genesis 39:23, ‘Yehova wakaŵa na Yosefe.’

Pakuti wakaŵa kutali na mbumba yakwake yakopa Ciuta, cikatenge ciŵenge cipusu nkanira kwa Yosefe kutolera makhaliro gha ŵantu ŵambura kusopa awo wakakhalanga nawo, na kurondezga umoyo wa uzaghali wa Ŵaegupto! M’malo mwake, wakarondezga marango gha Ciuta ndipo wakasunkunyika yayi kwambura kupwererako za viyezgo vyakofya comene. Peneapo muwoli wa Potifara wakamupepekanga mwakuwerezga-werezga kuti wagone naye, zgoro lake lakusimikizga likaŵa lakuti: “Kasi ningacita wuli uheni uwu ukuru na kwanangira Ciuta?”—Genesis 39:7-9.

Lero, Ŵakaboni ŵaciwukirano ŵakwenera kupulikira ivyo Baibolo likucenjezga pakuyowoya za mendezgano ghaheni, vyakusanguruska viheni, vithuzithuzi vyakurongora vintu vyakuwuska khumbo la kugonana, na sumu za ukazuzi. Ŵakumanya kuti “maso gha Yehova ghali mu malo ghose kulaŵiska ŵaheni na ŵaweme.”—Zintharika 15:3.

Moses Wakakana “Masekeresko gha Uheni”

Moses wakakulira mu mbumba ya Faro yakusopa vikozgo na kutemwa vyakusekereska. Pakuyowoya za iye, Baibolo likuti: “Na cipulikano  Moses . . . wakakana kucemeka mwana wa mwana-mwanakazi wa Faro, wakasanka kusuzgika pamoza na ŵantu ŵa Ciuta kwakuruska kuti wademwere na masekeresko gha uheni.”—Ŵahebere 11:24, 25.

Ubwezi na caru ungaŵa na uweme wake, kweni ukuŵa wambura kukhaliska. Nakwenenako, ungaŵapo pa nyengo yicoko waka iyo yakhalako pambere caru cindamare. (1 Yohane 2:15-17) Kasi cingaŵa ciweme yayi kurondezga ciyerezgero ca Moses? Baibolo likuyowoya kuti ‘wakazizipizga nga wakumulaŵiska Uyo ngwambura kuwoneka.’ (Ŵahebere 11:27) Wakaŵika maghanoghano ghake pa ciharo cauzimu ca ŵasekuru ŵake ŵakopa Ciuta. Yehova ŵakaŵa pakwamba mu umoyo wake, ndipo wakaŵikapo mtima kucita khumbo Lake.—Exodus 2:11; Milimo 7:23, 25.

Usange ŵawukirano ŵakopa Ciuta ŵali pakati pa ŵantu ŵambura kusopa, ŵangakhozga ubwezi wawo na Yehova kwizira mu sambiro la iwo ŵene, kuti ŵamumanye makora “Uyo ngwambura kuwoneka.” Programu yose ya vyakucita vya Cikristu, kusazgapo kufika pa maungano nyengo zose na uteŵeti wa m’munda, vizamovwira ŵawukirano aŵa kuŵika maghanoghano ghawo pa vintu vyauzimu. (Salmo 63:6; 77:12) Ŵakwenera kulimbikira kuŵa na cipulikano ndiposo cilindizga cakukhora nga nca Moses. Ŵangacita makora kujinta maghanoghano na vyakucita vyawo pa Yehova, na kukondwa kuŵa bwezi lawo.

Wakarumba Ciuta na Mlomo Wake

Muwukirano munyake uyo wakaŵa ciyerezgero ciweme uku wakaŵa kutali na kukwake ni msungwana wa ku Israyeli uyo wakakoreka na ŵa Asiriya mu mazuŵa gha Elisha mprofeti wa Ciuta. Wakaŵa mteŵetikazi wa muwoli wa Namani cirongozgi wa nkondo wa Asiriya uyo wakaŵa na vyoni. Msungwana uyu wakaphalira fumukazi yake kuti: “Sekuru wane wakharenge na ncimi iyo yiri ku Samariya! Mphanyi yirikumucizga ku vyoni vyake.” Cifukwa ca ukaboni wake, Namani wakaruta kwa Elisha mu Israyeli ndipo wakacizgika ku vyoni vyake. Kweniso, Namani wakamba kusopa Yehova.—2 Mathemba 5:1-3, 13-19.

Ciyerezgero ca msungwana uyu cikudidimizgapo kukhumbikwa kwa ŵawukirano kuti ŵacindikenge Ciuta na lulimi lwawo, nanga ŵangaŵa kutali na ŵapapi ŵawo. Usange msungwana yura waŵenge na cizgoŵi ca kuyowoya “vibwetu” panji “milangwe,” kasi mphanyi wakajipulika makora pa kuyowoya nga umo wakacitira apo mupata ukasangika? (Ŵaefeso 5:4; Zintharika 15:2) Níkos, munyamata wa virimika vya mu ma 20 uyo wakaŵikika mu jere cifukwa ca kukana vintu vya caru, wakukumbuka kuti: “Apo nkaŵa ku jere pamoza na ŵabali ŵanyane ŵawukirano, kutali na urongozgi wa ŵapapi na mpingo, nkawona kuti kayowoyero kithu kakanangika. Kuti kakaperekanga marumbo kwa Yehova cara.” Cakukondweska ncakuti Níkos na ŵanyake ŵakovwirika kupulikira urongozgi wa Paulos pa nkani iyi, wakuti: “Uzaghali na ukazuzi wose, panji udokezi, vireke nanga nkuzunulikapo mukati mwinu umo kukwenerera ŵatuŵa.”—Ŵaefeso 5:3.

 Yehova Wakaŵa Wanadi kwa Iwo

Ico Ŵahebere ŵatatu, ŵanyake ŵa Daniel, ŵakakumana naco mu Babulone wakale cikukhozgera unenesko wa fundo iyo Yesu wakayowoya yakuti kugomezgeka mu tuntu tucoko kukurongozgera ku kugomezgeka na mu vintu vikuru wuwo. (Luka 16:10) Apo ŵakakumana na cakumara-mahara cakuti ŵaryenge vyakurya vyakukanizgika mu Dango la Moses, ŵakatenge ŵajikhungulufyenge kuti mbazga mu caru cacilendo, anteura ŵakaŵavya cakusanka pa nkani iyi. Kweni, nalo ni thumbiko ilo ŵakapokera cifukwa ca kughanaghanirapo comene nanga mpa ako kakawonekanga nga nkantu kacoko comene! Ŵakaŵa ŵakututuŵa kweniso ŵavinjeru kuruska ŵazga ŵanyawo awo ŵakaryanga manoni-noni gha themba. Kwambura kukayika, kugomezgeka mu vintu vicoko ivi kukaŵakhozga, mwakuti apo ŵakakumana na ciyezgo cikuru ca kusopa cikozgo, ŵakathera cara.—Daniel 1:3-21; 3:1-30.

Yehova wakaŵa wanadi kwa ŵanyamata ŵatatu ŵara. Nangauli ŵakaŵa kutali na kukwawo kweniso ku caru ca kusopa Ciuta, ŵakaŵa ŵakusimikizga kuti ŵaŵe ŵambura kabanga kufuma ku caru. (2 Petros 3:14) Ŵakawona ubwezi wawo na Yehova kuŵa wakuzirwa comene mwakuti ŵakaŵa ŵakunozgeka kufwirapo.

Yehova Wamutayaninge Yayi

Para ŵawukirano ŵali kutali na ŵantu awo ŵakuŵatemwa na kuŵagomezga, ncakupulikikwa kuti ŵangajipulika kuŵa ŵambura kuvikilirika, ŵakukayika, ndiposo ŵakwenjerwa. Ndipouli, ŵangalimbana na viyezgo vyawo na cisimikizgo cose cakuti ‘Yehova waŵatayenge yayi.’ (Salmo 94:14) Usange ŵawukirano ŵantena aŵa ‘ŵakusuzgika cifukwa ca urunji,’ Yehova waŵawovwirenge kuti ŵarutilire kwenda ‘mu ntowa ya urunji.’—1 Petros 3:14; Zintharika 8:20.

Yehova wakakhozga na kutumbika Yosefe, Moses, msungwana wa ku Israyeli na Ŵahebere ŵakugomezgeka ŵatatu. Lero, wakugwiriskira ncito mzimu wake utuŵa, Mazgu ghake, na gulu lake kuti wapwererere awo ‘ŵakurwa nkondo yiweme ya cipulikano,’ na kujiŵikira pantazi pawo njombe ya “umoyo wa muyirayira.” (1 Timote 6:11, 12) Inya, kwenda mwakwenerera Yehova nkhwamacitiko, ndipo nca vinjeru kucita ntena.—Zintharika 23:15, 19.

[Mazgu ghamusi]

[Bokosi pa peji 11]

ŴAPAPI—SAMBIZGANI ŴANA ŴINU!

‘Nga ndi mivwi mu woko la cinkara ndimo ŵaliri ŵana ŵa uwukirano wako.’ (Salmo 127:4) Muvwi ungarasa cintu ico mukukhumba mwamwaŵi yayi. Kweni mukwenera kuwudinika mwaluso. Mwakuyana waka, ŵana ŵekha ŵanganozgekera yayi kukumana na suzgo ya kukhala kutali na kukwawo kwambura urongozgi wakwenerera wa ŵapapi.—Zintharika 22:6.

Ŵana ŵakutemwa kucita vintu mwa pyumpyu panji kuthera ku “makhumbiro gha uwukirano.” (2 Timote 2:22) Baibolo likucenjezga kuti: ‘Luswazu na ncenyo vikupa vinjeru, kweni mwana uyo ŵakumurekerera wamkhozga soni nyina.’ (Zintharika 29:15) Kutondeka kuŵika mphaka pa nkaro ya uwukirano kuzamupangiska mwana kuŵa wambura kunozgekera masuzgo gha umoyo wa kutali na kukaya.

Mwacitemwa, ŵapapi Ŵacikristu ŵakwenera kuŵarongosolera ŵana ŵawo za masuzgo, viyezgo, na umo umoyo wuliri mu kaŵiro aka ka vintu. Kwambura kuŵagongoweska, ŵangakonkoska mikhaliro yiheni iyo muwukirano wangakumana nayo usange iye wangakhala kutali na kukwake. Kasambizgiro aka, pamoza na vinjeru vyakupika na Ciuta, vipangiskenge kuti ‘ŵambura vinjeru ŵapike vinjeru, na muwukirano wapike mahara na maghanoghano.’—Zintharika 1:4.

Ŵapapi awo ŵakusambizga citemwa na ntowa za Ciuta mu mitima ya ŵana ŵawo ŵakuwovwira kuti ŵatonde masuzgo gha umoyo. Sambiro la Baibolo la mbumba la nyengo zose, kuyowoyeskana mwakufwatuka, na citemwa canadi pa mwana, vingapangiska kucita makora panji kutondeka. Ŵapapi ŵakwenera kusambizga ŵana ŵawo mu ntowa yiweme mwakuti ŵazakajiyimire paŵekha muntazi. Na ciyerezgero cawo, ŵapapi ŵangasambizga ŵana ŵawo kuti ncamacitiko kukhala mu caru kweni kureka kuŵa cigaŵa cake.—Yohane 17:15, 16.

[Cithuzithuzi pa peji 8]

Ŵawukirano ŵanyake ŵasamuka pa nyumba zawo

[Vithuzithuzi pa peji 9]

Mwa kukanizga ciyezgo, ŵawukirano ŵangarondezga Yosefe na kukhalirira ŵatuŵa

[Vithuzithuzi pa peji 10]

Rondezgani msungwana wa ku Israyeli, uyo wakagwiriskira ncito lulimi lwake kuperekera ucindami kwa Yehova