‘Runjikani Makora Mazgu gha Ciuta’

“Uŵe na mwampu kujirongora wakurumbika kwa Ciuta, wancito wambura kukhozgeka soni, wakurunjika makora mazgu gha unenesko.”—2 TIMOTE 2:15.

1, 2. (a) Cifukwa wuli ŵancito ŵakwenera kuŵa na viteŵetero? (b) Kasi Ŵakristu ŵali na ncito wuli, ndipo ŵakurongora wuli kuti ŵakupenja danka Ufumu?

 ŴANCITO ŵakwenera kuŵa na viteŵetero kuti ŵagwire makora ncito yawo. Kweni kuŵa waka na citeŵetero cilicose nkhwakukwana yayi. Wancito wakwenera kuŵa na citeŵetero ciweme na kucigwiriskira ncito makora. Mwaciyerezgero, pakuzenga cigongwe, kuti mukhome mathabwa ghaŵiri pamoza, kuŵa waka na nyondo na mizumali nkhwakukwana yayi. Mukwenera kumanya kukhoma kuti muzumali unjire kwambura kugombereka. Usange mukumanya yayi kukhoma, cingaŵa cinonono kukhoma muzumali pa thabwa, nakuti mungagongowa. Kweni para tikugwiriskira ncito makora viteŵetero, ncito yikucitika.

² Pakuŵa Ŵakristu, tiri na ncito yakuti ticite. Iyi ni ncito yakuzirwa comene. Yesu Kristu wakaciska ŵasambiri ŵake kuti ‘ŵapenje danka ufumu.’ (Mateyu 6:33) Kasi tingawupenja wuli? Ntowa yimoza ndiyo kuŵikapo mtima pa kupharazga Ufumu na kupanga ŵasambiri. Ntowa yinyake nkujinta uteŵeti withu pa Mazgu gha Ciuta. Ntowa yacitatu ni nkaro yiweme. (Mateyu 24:14; 28:19, 20; Milimo 8:25; 1 Petros 2:12) Kuti ticite makora kweniso mwakukondwa ncito yithu Yacikristu iyi, tikwenera kuŵa na viteŵetero na kumanya umo tingavigwiriskira ncito makora. Mpostole Paulos wakapereka ciyerezgero ciweme comene pa nkani iyi, pakuti nayo wakaŵa wancito Wacikristu ndipo wakakhuŵirizga Ŵakristu ŵanyake kuti ŵamurondezge. (1 Ŵakorinte 11:1; 15:10) Ncivici pera ico tingasambirako kwa Paulos, wancito munyithu?

Paulos—Mupharazgi Wamwampu wa Ufumu

3. Cifukwa wuli tingayowoya kuti mpostole Paulos wakaŵa wancito wamwampu wa Ufumu?

³ Kasi Paulos ŵakaŵa wancito wa mtundu wuli? Ncakuwonekerathu kuti wakaŵa wamwampu. Paulos wakajipereka nkanira kupharazga makani ghaweme mu cigaŵa cikuru comene ca Meditereniyani. Pakuyowoya cifukwa ico wakakhukira ntena kupharazga Ufumu, mpostole wacitatata uyu wakati: “Cifukwa usange nkupharazga ivangeli, kuti ndiri na kantu kakuthumbwa nako cara: cifukwa nkukhuŵirizgika kupharazga; soka kwa ine usange nkureka kupharazga ivangeli!” (1 Ŵakorinte 9:16) Kasi Paulos wakakhumbanga kuthaska umoyo wake pera? Yayi. Wakaghanaghananga vya iye pera yayi. M’malo mwake, wakakhumbanga kuti ŵanyake nawo ŵasange candulo na makani ghaweme. Wakalemba kuti: “Vyose nkucitira cifukwa ca ivangeli, mwakuti ndiŵe wakusangana na ŵanyake mwa ilo.”—1 Ŵakorinte 9:23.

4 Kasi nciteŵetero wuli ico ŵancito Ŵacikristu ŵakugomezga comene?

⁴ Mpostole Paulos wakaŵa wancito wakujiyuyura, ndipo wakamanya kuti maluso ghake pera ghakaŵa ghakukwana yayi. Nga ni umo kalipentara wakukhumbikwira nyondo, Paulos wakakhumbikwira cakugwilira ncito ciweme kuti wakhomerezge mazgu gha Ciuta mu mitima ya ŵantu. Kasi wakagwiriskiranga ncito vici comene? Mazgu gha Ciuta, Malemba ghatuŵa. Mwakuyana waka, Baibolo ndilo citeŵetero cikuru ico cikutovwira kupanga ŵasambiri.

5. Kuti tiŵe ŵateŵeti ŵaluso, tikweneraso kucita vici padera pa kuzunura Malemba?

⁵ Paulos wakamanya kuti kurunjika makora  Mazgu gha Ciuta kukasazgapo vinandi kuruska kughazunura waka. Wakagwiriskira ncito “kukopa.” (Milimo 28:23) Mwauli? Wakagwiriskira ncito mwaluso Mazgu gha Ciuta kuti wakhorweske ŵantu ŵanandi, mwakuti ŵapokelere unenesko wa Ufumu. Wakadumbirana nawo. Kwa myezi yitatu mu Sunagoge ku Efeso, Paulos ‘wakadumbirana na ŵantu na kuŵakopa na vya Ufumu wa Ciuta.’ Nangauli “ŵanyake ŵakaŵa ŵanonono na ŵa mtafu,” ŵanyake ŵakapulikizga. Cifukwa ca uteŵeti wa Paulos ku Efeso, “mazgu gha Fumu [Yehova] ghakakulanga na nkongono, ndipo ghakaruskanga.”—Milimo 19:8, 9, 20.

6, 7. Kasi Paulos wakacindika wuli uteŵeti wake, ndipo ise tingamuyezga wuli?

⁶ Pakuti wakaŵa mupharazgi wamwampu wa Ufumu, Paulos ‘wakacindika uteŵeti wake.’ (Ŵaroma 11:13) Mwauli? Wakakhumbanga yayi kujipenjera vikuru iye mweneko; panji kukhozgeka soni cifukwa ca kumanyikwa kuti njumoza wa ŵateŵeti ŵa Ciuta. Kweni wakawonanga uteŵeti wake kuti ukaŵa mwaŵi wapacanya comene. Paulos wakagwiriskiranga ncito mazgu gha Ciuta mwaluso kweniso mwakukhorweska. Cifukwa ca uteŵeti wake wakupambika vipambi, ŵanyake ŵakakhuŵirizgika kuti ŵasazgireko uteŵeti wawo. Mwa ntowa iyi, uteŵeti wake ukacindikikaso.

⁷ Nga ni umo wakacitiranga Paulos, nase tingacindika ncito yithu nga mbateŵeti mwakugwiriskira ncito makora Mazgu gha Ciuta. Pakucita ntowa zose za uteŵeti wa m’munda, khumbo lithu liŵenge lakuti tiphalire ŵantu ŵanandi ivyo viri mu Malemba. Kasi tingaŵaphalira wuli mwakukopa? Wonani ntowa zitatu zakuzirwa: (1) Ntowa iyo mukurongolera Mazgu gha Ciuta ku ŵantu yirongore kuti mukughacindika. (2) Gharongosorani mwaluso ndipo rongorani umo ghangagwilira ncito. (3) Dumbiskanani Malemba mwakukhorweska.

8. Kasi ni vyakupharazgira wuli ivyo tiri navyo lero, ndipo mwavigwiriskira ncito wuli?

⁸ Ŵapharazgi ŵa Ufumu lero ŵali na viteŵetero ivyo Paulos wakaŵavye nyengo yira. Ivi ni vintu nga mabuku, magazini, mabrosha, makadi, matrakiti, matepi na matepi gha vidiyo. Mu virimika ivyo vyajumpa, ŵakagwiriskiranga ncito viphambano, giramafoni, magalimoto ghakuŵa na vyakukuzgira mazgu na kupharazga pa wayilesi. Kweni, citeŵetero cithu cikuru ni Baibolo, ndipo tireke kuruwa kuligwiriskira ncito makora.

Uteŵeti Withu Ukwenera Kujinta pa Mazgu gha Ciuta

9, 10. Pakugwiriskira ncito Mazgu gha Ciuta, kasi urongozgi wa Paulos kwa Timote ukutisambizga vici?

⁹ Ni mwauli umo tingagwiriskira ncito Mazgu gha Ciuta nga nciteŵetero cakovwira? Mwa kurondezga mazgu agho Paulos wakaphalira wancito munyake Timote ghakuti: “Uŵe na mwampu kujirongora wakurumbika kwa Ciuta, wancito wambura  kukhozgeka soni, wakurunjika makora mazgu gha unenesko.” (2 Timote 2:15) Kasi ‘kurunjika makora mazgu gha unenesko’ kukusazgapo vici?

¹⁰ Lizgu la Cigiriki ilo kwafuma mazgu ghakuti ‘kurunjika makora,’ likung’anamura “kudumura mwakunyoroka” panji “kwenda mu ntowa yakunyoroka.” Mu Testamenti la Sono, lizgu ili likugwiriskirika ncito mu mazgu gha Paulos pera agho wakaphaliranga Timote. Lizgu ili lingagwiraso ncito pakuyowoya za kujima mugelo mu munda. Cingaŵa cakukhozga soni kwa mulimi waluso usange wangajima mugelo wakugombereka. Kuti waŵe “wancito wambura kukhozgeka soni,” Timote wakakumbuskika kuti cikaŵa cambura kuzomerezgeka kureka visambizgo vya Mazgu gha Ciuta. Timote wakenera kusambizga maghanoghano ghake yayi. Wakenera kupharazga na kusambizga kufumira mu Malemba pera. (2 Timote 4:2-4) Mwa ntowa iyi, ŵantu ŵanenesko mtima ŵakenera kuwona vintu umo Yehova wakuviwonera, na kukana vinjeru vya caru. (Ŵakolose 2:4, 8) Ndimo viliri na lero wuwo.

Tiŵe na Nkaro Yiweme

11, 12. Kasi nkaro yithu yikukhwaska wuli kurunjika makora Mazgu gha Ciuta?

¹¹ Tikwenera kupharazga unenesko kuruska kurunjika waka Mazgu gha Ciuta. Nkaro yithu yikwenera kukolerana na unenesko. “Tiri ŵalimi ŵamoza na Ciuta,” nteura tireke kuŵa ŵancito ŵapusikizgi. (1 Ŵakorinte 3:9) Mazgu gha Ciuta ghakuti: “Wa mweneiwe ukusambizga munyako, kasi ulive kujisambizga wamwene? Iwe ukupharazga kuti muntu wareke kwiba, kasi wamwene ukwiba? Iwe ukunena kuti muntu wareke kureŵa, kasi wamwene ukureŵa? Iwe ukutinka vikozgo, kasi wamwene ukuskogha matempele?” (Ŵaroma 2:21, 22) Pakuŵa ŵancito ŵa Ciuta ŵa mazuŵa ghano, ntowa yimoza iyo tingarunjikira makora Mazgu gha Ciuta ndiyo kupulikira mazgu agha: ‘Tamira mwa Yehova na mtima wako wose, ungeghamanga ku umanyi wako wekha. Mu mendero ghako ghose umuzomere iye, ndipo tiwanyoroskenge ntowa zako.’—Zintharika 3:5, 6.

¹² Ncivici ico tingasanga usange tikurunjika makora Mazgu gha Ciuta? Ghanaghanirani nkongono iyo Mazgu ghakulembeka gha Ciuta ghangaŵa nayo pa ŵantu ŵanenesko mtima.

Mazgu gha Ciuta Ghali na Nkongono ya Kusinta

13. Kasi Mazgu gha Ciuta ghangacitaci kwa muntu para waghagwiriskira ncito?

¹³ Para uthenga wa Mazgu gha Ciuta wapokelereka na mtima wose, ukuŵa na nkongono yikuru iyo yikovwira ŵantu kusinta umoyo. Paulos wakajiwonera yekha umo Mazgu gha Ciuta ghakagwilira ncito pa awo ŵakazgoka Ŵakristu mu Tesalonika wakale. Ndico cifukwa wakaŵaphalira kuti: “Tikuwonga Ciuta kwambura kureka, cifukwa para mukapokerera kwa ise mazgu gha uthenga, ndigho mazgu gha Ciuta, kuti mukaghapokerera nga ndi mazgu gha ŵantu cara, kweni nga umo ghariri kwakuneneska, mazgu gha Ciuta, gheneaghoso [ghakugwira ncito, NW] mwa imwe ŵakupulikana.” (1 Ŵatesalonika 2:13) Kwa Ŵakristu aŵa—enya, kwa wose awo ŵakurondezga Yesu mwaunenesko, vinjeru vya ŵantu vikupereŵera kutali pakuyaniska na vinjeru vyapacanya vya Ciuta. (Yesaya 55:9) Ŵatesalonika “ŵakapokera mazgu [mu] suzgo yikuru, pamoza na cimwemwe ca mzimu utuŵa” ndipo ŵakaŵa ciyerezgero kwa Ŵakristu ŵanyawo.—1 Ŵatesalonika 1:5-7.

14, 15. Kasi uthenga wa Mazgu gha Ciuta ngwankongono wuli, ndipo cifukwa wuli?

¹⁴ Mazgu gha Ciuta ngankongono nga ni umo waliri mweneko Yehova. Ghakufuma kwa “Ciuta wamoyo,” uyo “mtambo ukalengeka” na mazgu ghake, ndipo mazgu agha nyengo zose ‘ghakufiska ico waghatumira.’ (Ŵahebere 3:12; Salmo 33:6; Yesaya 55:11) Muntu munyake uyo wakusambira vya Baibolo wakati: “Ciuta wakujipatula yayi ku Mazgu ghake. Wakughasezgera kumpepete yayi, nga nipara ghakureka kukhwaskana nayo. . . . Nteura, ngawaka-waka yayi, ghakuti usange ghayowoyeka ghareke kurongora  nkongono yake; igho ghakutiguzira kufupi na Ciuta wamoyo.”

¹⁵ Kasi uthenga wakufuma mu Mazgu gha Ciuta ngwankongono wuli? Wuli na nkongono comene. Ndico cifukwa Paulos wakalemba kuti: “Mazgu gha Ciuta ngamoyo, ndipo [ngankongono], ngakutwa kwakuruska lupanga lwa uyi kose kose, ghakuporota ghasuke ghapatulanye pakati umoyo na mzimu, na marungo na mongo wuwo, ghapusu kuvumbura maghanoghano na madazgo gha mtima.”—Ŵahebere 4:12.

16. Kasi Mazgu gha Ciuta ghangasinta wuli muntu?

¹⁶ Uthenga uwo wuli mu Mazgu ghakulembeka gha Ciuta ‘ngwakutwa kuruska lupanga lwa uyi kose kose.’ Wuli na nkongono iyo yikuporota kuruska citeŵetero cilicose ca ŵantu. Mazgu gha Ciuta ghakunjira mu viŵaro vya mukati vya muntu, ndipo ghangasinta wuntu wake wamukati, kaghanaghaniro kake na ivyo wakutemwa mwakuti wacitenge ncito za Ciuta. Nciteŵetero cankongono nadi!

17. Rongosorani nkongono yakusinta ya Mazgu gha Ciuta.

¹⁷ Mazgu gha Ciuta ghakuvumbura umo muntu waliri mukati, kuruska umo mweneko wakujiwonera panji umo ŵanyake ŵakumuwonera. (1 Samuel 16:7) Muntu muheni nayo nyengo zinyake wakujibisa na lusungu panji kusopa. Ŵantu ŵaheni ŵakujibisa mwakuti ŵacite makora uheni. Ŵakujikuzga ŵakurongora kujiyuyura, uku ŵakukhumba kuti ŵarumbike na ŵantu. Kweni mwa kuvumbura ivyo viri mu mtima wake, Mazgu gha Ciuta ghangakhuŵirizga muntu wakujiyuyura kuti wavure wuntu wakale na ‘kuvwara wuntu wupya, weneuwo wuli kulengeka mwakuyana na khumbo la Ciuta mu urunji na mu utuŵa wa unenesko.’ (Ŵaefeso 4:22-24) Kweniso visambizgo vya Mazgu gha Ciuta vingasinta ŵantu ŵawofi kuti ŵaŵe ŵapharazgi ŵa Ufumu ŵacikanga na ŵamwampu.—Yeremiya 1:6-9.

18, 19. Kufuma mu ndime izi panji mu ivyo imwe mwawona mu uteŵeti wa m’munda, rongorani umo unenesko wa mu Malemba ungasintira muntu.

 ¹⁸ Nkongono yakusinta ya mazgu gha Ciuta yawovwira ŵantu kulikose. Mwaciyerezgero, ŵapharazgi ŵa Ufumu ŵakufuma ku Phnom Penh, Cambodia, ŵakapharazganga mu cigaŵa ca Kompong Cham kaŵiri pa mwezi. Apo pastara munyake wakapulika ŵanyake ŵakuyowoya viheni vyakukhwaskana na Ŵakaboni ŵa Yehova, wakanozgeka kuti wakumane nawo usange ŵizaso mu cigaŵa ico. Wakaŵafumba mafumbo ghanandi ghakukhwaskana na kukumbukira maholide, ndipo wakategherezga makora apo ŵakadumbiskananga nayo Malemba. Ndipo wakati: “Sono namanya kuti ŵapastara ŵanyane ŵakatetanga! Ŵakati imwe mukugwiriskira ncito Baibolo yayi, kweni mulenji wuno mwagwiriskira ncito Baibolo pera!”

¹⁹ Mwanakazi uyu wakarutilira kudumbiskana Malemba na Ŵakaboni, nangauli ŵakamofyanga kuti ŵamurekeskenge upastara. Wakaphalira mubwezi wake ivyo wakasambiranga mu Malemba, ndipo nayo wakayamba kusambira Baibolo na Ŵakaboni ŵa Yehova. Mubwezi wake wakatoreka mtima comene na ivyo wakasambiranga mwakuti zuŵa limoza apo ŵakasopanga wakati, “Zaninge, sambirani Baibolo na Ŵakaboni ŵa Yehova!” Nyengo yicoko waka kufuma apo, wakareka tcharitchi lake. Iye na ŵantu ŵanyake ŵakayamba kusambira Baibolo na Ŵakaboni ŵa Yehova.

20. Kasi ico wakacita mwanakazi ku Ghana cikurongora wuli nkongono ya Mazgu gha Ciuta?

²⁰ Tikuwonaso nkongono ya Mazgu gha Ciuta mu nkani ya Paulina, mwanakazi wa ku Ghana. Mupharazgi wa nyengo zose wakasambira nayo Baibolo mwakugwiriskira ncito buku la Cimanyisko Ceneico Cikurongozgera ku Umoyo Wamuyirayira. a Paulina wakaŵa pa mitala ndipo wakawona kuti cikaŵa cakwenerera kusinta, kweni mfumu wake na ŵabali ŵake wose ŵakamususka uheni comene. Agogo ŵake ŵanarumi awo ŵakweruzga mirandu mu khoti likuru kweniso mbarara ŵa tcharitchi, ŵakayezga kumupusika na Lemba la Mateyu 19:4-6. Ŵakayowoyanga mwakusimikizga, kweni Paulina wakamanya kuti ici cikayana waka na umo Satana wakabendezgera Malemba apo wakayezganga Yesu Kristu. (Mateyu 4:5-7) Iye wakakumbukira mazgu gha Yesu pakuyowoya za nthengwa kuti Ciuta wakalenga ŵantu ŵaŵiri, mwanarumi na mwanakazi, wakalenga mwanarumi na ŵanakazi yayi, ndiposo kuti ŵaŵiri ŵaŵenge thupi limoza, ŵatatu yayi. Wakademelera ku ico wakasanka ndipo paumaliro ŵakadumura kuti nthengwa yamara. Wakabapatizika mwaluŵiro na kuŵa mupharazgi wa Ufumu wamwampu.

Rutilirani Kurunjika Makora Mazgu gha Ciuta

21, 22. (a) Kasi tikusimikizga kucita vici nga mbapharazgi ŵa Ufumu? (b) Kasi tizamusambira vici mu nkani yakurondezgapo?

²¹ Mazgu ghakulembeka gha Ciuta nciteŵetero cankongono nadi cakuti tigwiriskire ncito pakovwira ŵantu kuti ŵasinte umoyo wawo mwakuti ŵasenderere kwa Yehova. (Yakobe 4:8) Nga ni umo ŵancito ŵaluso ŵakugwiriskira ncito makora viteŵetero kuti ŵacite ncito yiweme, nase mphanyi tagwiriskira ncito mwaluso Mazgu gha Ciuta, Baibolo, pa ncito iyo Ciuta watipa ya kupharazga Ufumu.

²² Ni mwauli umo tingagwiriskira ncito Malemba mwaluso mu ncito yithu ya kupanga ŵasambiri? Ntowa yimoza nkujisambizga kuŵa ŵasambizgi ŵakukopa. Conde tegherezgani ku nkani yakurondezgapo, cifukwa yikusacizga ntowa izo tingasambizgira na umo tingawovwirira ŵantu kuti ŵapokelere uthenga wa Ufumu.

[Mazgu ghamusi]

Kasi Mukukumbukira?

• Kasi ŵapharazgi ŵa Ufumu ŵali na viteŵetero wuli?

• Ni mwauli umo Paulos wakaŵira ciyerezgero pakuŵa wancito wa Ufumu?

• Kasi kurunjika makora Mazgu gha Ciuta kukusazgapo vici?

• Kasi Mazgu ghakulembeka gha Yehova nciteŵetero cankongono wuli?

[Mafumbo]

[Vithuzithuzi pa peji 10]

Viteŵetero vinyake ivyo Ŵakristu ŵakugwiriskira ncito pa kupharazga Ufumu