Wovwirani Ŵantu Kuti Ŵapokelere Uthenga wa Ufumu

‘Agripa wakanena na Paulos, Na kukopa kucokocoko ukukhumba kundizgora Mkristu.’—MILIMO 26:28.

1, 2. Kasi vikenda wuli kuti Paulos wasangike pantazi pa Kazembe Festo na Fumu Herode Agripa Waciŵiri?

 MU 58 C.E., Fumu Herode Agripa Waciŵiri na mudumbu wake Bernike ŵakacezgera Kazembe wa Roma Porkiyo Festo ku Kesareya. Kazembe Festo wakaŵacema, ndipo ŵakiza kufuma ku Yerusalemu. Namacero ghake, ‘na kuthumbwa kukuru, ŵakanjira mu mphara pamoza na nduna zikuru, na ŵarara ŵa msumba.’ Festo wakalangura ndipo ŵakiza nayo Paulos mpostole Wacikristu. Kasi vikenda wuli kuti murondezgi wa Yesu Kristu uyu weruzgike pantazi pa Kazembe Festo?—Milimo 25:13-23.

² Mazgu agho Festo wakaphalira ŵalendo ŵake ghakupereka zgoro la fumbo ili. Wakati: ‘Karonga Agripa, na mwa madoda mose muli nase muno, mukuwona muntu uyu mzinda wose wa Ŵayuda ukamusinginikira kwa ine, kose na ku Yerusalemu na kuno wuwo, kucemerezga kuti wakwenera kuŵaso wamoyo cara. Kweni ine nkasanga kuti wakaŵavye kucita kantu kakwenera nyifwa; ndipo apo mweneco wakapazga mphara ya Augusto, nkadumula kumutuma. Kweni kuti ndiri na kantu kenekene cara kakulembera Fumu yithu za iyo. Cifukwa ici ndamutorera pantazi pinu, ndipo comene-comene pantazi pa imwe, mwa Ŵakaronga Agripa, mwakuti, para mwamufumbisiska ndiŵe na kantu kakulemba. Cifukwa nkupima ine kuti nkwakupusa kutuma wa vikondo (kayidi) kwambura kurongora mirandu yake.’—Milimo 25:24-27.

3. Cifukwa wuli ŵarongozgi ŵa cisopo ŵakamukaka Paulos?

³ Mazgu gha Festo ghakurongora kuti ŵakamupusikizgira Paulos kuti wakugarukira boma—murandu uwo cilango cake yikaŵa nyifwa. (Milimo 25:11) Kweni Paulos wakananga kantu yayi. Ivi vikacitika cifukwa ca sanje za ŵarongozgi ŵa cisopo mu Yerusalemu. Ŵakasuskanga uteŵeti wa Paulos wa kupharazga Ufumu, na kukwiya cifukwa cakuti Paulos wakawovwiranga ŵantu kuti ŵayambe kurondezga Yesu Kristu. Ŵasilikari awo ŵakaŵa na virwero ŵakamutora kufuma mu Yerusalemu ndipo ŵakamuperekezga ku msumba wa Kesareya, uko wakapempa kuti wakeruzgike na Kesare. Kufuma apa, ŵakamutorera ku Roma.

4. Ni mazgu wuli ghakuzizika agho Fumu Agripa yikayowoya?

⁴ Ghanaghanani kuti Paulos wali pantazi pa gulu la ŵantu, kusazgapo Fumu iyo yikuwusa cigaŵa cikuru ca Ufumu wa Roma. Fumu Agripa yikuzgokera kwa Paulos, ndipo yikuti: “Wazomerezgeka kujiyowoyera wekha.” Apo mazgu ghakufuma mu mlomo wa Paulos, cintu cacilendo cikucitika. Ivyo Paulos wakuyowoya vikwamba kuyiconta fumu. Inya, Agripa wakuti: ‘Na kukopa kucokocoko ukukhumba kundizgora Mkristu.’—Milimo 26:1-28.

5. Cifukwa wuli mazgu gha Paulos kwa Agripa ghakaŵa ghakukora mtima?

⁵ Ghanaghanani waka! Cifukwa cakuti Paulos wakajivikilira mwaluso, mweruzgi wakakhwaskika na nkongono yakuconta ya Mazgu gha Ciuta. (Ŵahebere 4:12) Ncivici ico cikaŵa cakukora mtima mu mazgu gha Paulos ghakujivikilira? Kasi tingasambiraci kwa Paulos ico cingatovwira pa ncito yithu ya kupanga ŵasambiri? Usange tingawona makora, mu mazgu ghake ghakujivikilira muli fundo zikuru ziŵiri: (1) Paulos wakaŵa wakukopa pakuyowoya.  (2) Wakagwiriskira ncito mwaluso Mazgu gha Ciuta, nga ni umo misiri wakucitira na vyakugwilira ncito.

Gwiriskirani Ncito Luso lwa Kukopa

6, 7. (a) Kasi mu Baibolo lizgu lakuti “kukopa” likung’anamuraci? (b) Kasi kukopa nkhwakuzirwa wuli pakovwira ŵantu kuti ŵazomere cisambizgo ca Baibolo?

⁶ Mu buku la Milimo, mazgu gha Cigiriki agho ghakung’anamura kukopa kanandi ghakugwiriskirika ncito pakuyowoya za Paulos. Kasi ici cikukolerana wuli na ncito ya kupanga ŵasambiri?

⁷ Mu Cipangano Cipya ico cikalembeka mu Cigiriki cakwambilira, lizgu lakuti “kukopa” likung’anamura “kusonga” panji “kusinta maghanoghano gha muntu mwa kudumbirana nayo,” ndimo yikuyowoyera Vine’s Expository Dictionary of New Testament Words. Kughanaghanira ivyo lizgu ili likung’anamura kutovwirenge kuti tipulikiske. Kugomezga ndiyo ni fundo ya lizgu ili. Nteura para mwakopa muntu kuti wazomere cisambizgo ca Baibolo, ndikuti mwamusonga kuti wagomezge unenesko uwo mwamusambizga. Kuti muntu wagomezge na kucitapo kantu, ncakukwana yayi kumuphalira waka ivyo Baibolo likuyowoya. Iyo wakwenera kukhorwa kuti ivyo mukuyowoya ni vyaunenesko, kwali muntu uyo waŵe mwana, muzengezgani, munyithu wa pancito, uyo tikusambira nayo sukulu panji mubali withu.—2 Timote 3:14, 15.

8. Ni vintu wuli ivyo vikukhumbikwa kuti tikhorweske muntu na unenesko wa mu Malemba?

⁸ Kasi mungakhorweska wuli muntu kuti ivyo mukuyowoya kufuma mu Mazgu gha Ciuta ni vyaunenesko? Paulos wakasinta maghanoghano gha awo wakayowoyanga nawo mwakugwiriskira ncito fundo izo ŵantu ŵakawangamo ŵekha, kurongora mpambano, ndiposo kuŵeya. a Nteura, m’malo mwa kususka waka cisambizgo cautesi, mukwenera kupereka ukaboni wakukhozgera ivyo mukuyowoya. Kasi mungacita wuli ntena? Woneseskani kuti mukuyowoya fundo zakufuma mu Mazgu gha Ciuta, m’malo mwa kuyowoya maghanoghano ghinu. Ndiposo sazganipo ukaboni unyake kuti mukhozgere fundo zinu zakufuma mu Malemba. (Zintharika 16:23) Mwaciyerezgero, usange mukuyowoya kuti ŵantu ŵakupulikira ŵazamukhala mu paradiso pa caru capasi, khozgerani fundo iyi na Malemba nga ni Yesaya 65:21-25. Kasi mungapereka wuli ukaboni unyake? Mungayowoya ivyo muntu uyo wakumanya kale. Mungamukumbuska umo tikukondwera na kutowa kwa mtambo para zuŵa likunjira, sungu liweme la maluŵa, vipasi vyakunowa, panji kuwonelera kayuni kakufunyilira citwana cake, vyose ivi tikulipira yayi. Movwirani kuwona kuti vintu viweme ivi mbukaboni wakuti Mlengi wakukhumba kuti tikondwenge na umoyo pa caru capasi.—Mupharazgi 3:11, 12.

9. Kasi tingacita wuli mwamahara mu ncito yithu ya kupharazga?

⁹ Para mukukhumba kukopa muntu kuti wazomere cisambizgo ca Baibolo, pwerererani kuti pakuyowoya mureke kuŵa nga mukumucicizga, ico cingacitiska kuti wagongowe. Buku la Sukulu ya Uteŵeti likucenjezga kuti: “Kuyowoya mwakudunjika fundo yaunenesko kuti muvumbure cigomezgo [cautesi] ico muntu wakucitemwa, nangauli mungakhozgera fundo yinu na Malemba ghanandi, kanandi kayowoyero kanteura ako ŵantu ŵakukondwa nako yayi. Mwaciyerezgero, usange viphikiro vyakumanyikwa comene vingasuskika waka kuti ni vyambura kwenelera cifukwa vikambika na ŵantu ŵambura kusopa, mbwenu kayowoyero kanteura aka kangasinta yayi kaghanaghaniro ka ŵantu awo ŵakugomezga viphikiro ivi. M’malo mwake, mukwenera kuyowoya mwakudumbiskana kuti muŵe na vyakufumapo viweme.” Cifukwa wuli tikwenera kuyezgayezga kudumbiskana? Buku ili likuti: “Kuyowoya mu ntowa yakudumbiskana kukupangiska cidumbirano kuti cirutilire, kukupangiska kuti ŵantu ŵaghanaghanirepo ivyo vikuyowoyeka, ndiposo kukupereka mwaŵi kuti cidumbirano cizakarutilire kuntazi. Ntowa yakudumbiskana yingaŵa yakukopa.”—Ŵakolose 4:6.

 Kukopa Uko Kukuconta Mtima

10. Kasi Paulos wakayowoya wuli mazgu ghake ghakujivikilira kwa Agripa?

¹⁰ Sono tiyeni tighawone makora mazgu gha Paulos ghakujivikilira mu Milimo cipaturo 26. Wonani umo wakayambira nkani yake. Pakuzunura mutu wa nkani, Paulos wakasanga mupata wakuti wawongere Agripa, nangauli Fumu iyi yikacitanga uzaghali na mudumbu wake Bernike. Paulos wakati: ‘Ku vyose vyeneivyo nkukakika na Ŵayuda, nkujipima wa mwaŵi kujivikilira lero pantazi pinu: comene-comene cifukwa mukumanya maluso ghose na mafumbo gha mu Ŵayuda; cifukwa ceneici nkumuŵeyani mundipulikizge na kuzizipizga.’—Milimo 26:2, 3.

11. Kasi mazgu gha Paulos kwa Agripa ghakarongora wuli ncindi, ndipo ghakaŵa na candulo wuli?

¹¹ Kasi mwawona kuti Paulos wakamanya udindo wapacanya wa Agripa mwa kumucema kuti Fumu? Izi zikaŵa ncindi, ndipo pakugwiriskira ncito mazgu mwavinjeru, Paulos wakamucindika Agripa. (1 Petros 2:17) Mpostole uyu wakamanya kuti Agripa wakaŵa mulendo yayi ku maluso na marango gha ŵantu ŵake Ŵaciyuda, ndipo wakayowoya kuti wakaŵa wakukondwa kujivikilira pamaso pa muwusi wakumanya vintu yura. Paulos, pakuŵa Mkristu, wakajirongora kuti ngwapacanya yayi kwa Agripa wamitundu. (Ŵafilipi 2:3) M’malo mwake, wakaromba kuti fumu yimupulike mwakuzizipizga. Nteura, Paulos wakacitiska Agripa na wose awo ŵakapulikanga kuti ŵategherezge ivyo wakakhumbanga kuyowoya. Wakayowoya fundo iyo wose ŵakakolerana nayo kuti wasange pakwambira nkani yake.

12. Kasi tingaŵaconta wuli mitima ŵapulikizgi ŵithu mu ncito ya kupharazga Ufumu?

¹² Nga ni umo wakacitira Paulos kwa Agripa, para tikupharazga uthenga wa Ufumu tiyowoyenge mazgu ghakukora mtima kufuma pakwamba mupaka paumaliro. Tingacita nteura mwa kurongora ncindi zeneko kwa uyo tikumupharazgira na kunweka na vigomezgo vyake panji ivyo wakughanaghana.—1 Ŵakorinte 9:20-23.

 Gwiriskirani Ncito Mwaluso Mazgu gha Ciuta

13. Nga ni Paulos, kasi mungakhuŵirizga wuli ŵapulikizgi ŵinu?

¹³ Paulos wakakhumbanga kuti ŵantu ŵacitepo kantu para ŵapulika makani ghaweme. (1 Ŵatesalonika 1:5-7) Kuti wacite ici, wakaŵafikanga pa mtima, cifukwa mtima ndiwo ukukhuŵirizga muntu kuti wacitepo kantu. Kuweleraso ku mazgu gha Paulos kwa Agripa, wonani umo iyo ‘wakarunjikira makora mazgu gha Ciuta’ mwa kurongosora ivyo Moses na ŵaprofeti ŵakayowoya.—2 Timote 2:15.

14. Rongosorani umo Paulos wakayowoyera mwakukopa kwa Agripa.

¹⁴ Paulos wakamanya kuti Agripa wakaŵa Muyuda zina pera. Pakuti Agripa wakamanyanga kasopero ka Ŵayuda, Paulos wakawona kuti pakupharazga wakenera kuyowoya “kantu kanji [yayi], kweni ivyo Ŵaprofeti na Moses wuwo ŵakanenanga kuti vizenge”—vyakukhwaskana na nyifwa ndiposo ciwuka ca Mesiya. (Milimo 26:22, 23) Mwakucita kuzunura zina, Paulos wakafumba kuti: “[Imwe Karonga] Agripa, mukupulikana na Ŵaprofeti kasi?” Agripa wakatondeka kuzgora. Wakanenge ŵaprofeti mphanyi zina lakuti wakaŵa Muyuda likamalira papo. Kweniso, wazomerenge mazgu gha Paulos mphanyi wakarongora pakweru kuti wakakhozgeranga mpostole uyu, na kujiŵika pa ngozi ya kucemeka Mkristu. Mwavinjeru, Paulos wakazgora yekha fumbo lake, wakati: “Nkumanya kuti mukupulikana.” Kasi mtima wa Agripa ukamukhuŵirizga kuzgora wuli? Iyo wakati: ‘Na kukopa kucokocoko ukukhumba kundizgora Mkristu.’ (Milimo 26:27, 28) Nangauli Agripa wakazgoka Mkristu yayi, tawona kuti Paulos wakamuconta wuwo Agripa na uthenga wake.—Ŵahebere 4:12.

15. Kasi Paulos wakacita wuli kuti wayambiske mpingo mu Tesalonika?

¹⁵ Kasi mwawona kuti pakuyowoya makani ghaweme Paulos wakacitanga vyose, kupharazga na kukopa? Cifukwa cakuti wakagwiriskiranga ncito ntowa iyi apo ‘wakarunjikanga makora mazgu gha Ciuta,’ ŵanyake ŵakareka kupulikizga waka ndipo ŵakagomezga. Ici ndico cikacitika ku Tesalonika, uko Paulos  wakasanga Ŵayuda na Ŵamitundu ŵakopa Ciuta pa sunagoge. Nkani iyi, pa Milimo 17:2-4 yikuti: “Paulos, nga nkuzgoŵera kwake, wakanjira kwa iŵo, ndipo masabata ghatatu wakadumbirananga nawo vya mu Malembo, wakubanula na kurongora kuti kukamwenerera Kristu kukomwa na kuwuka ku ŵakufwa . . . Ndipo ŵanyake ŵa iŵo ŵakaguzika.” Paulos wakaŵa wakukopa. Wakadumbiskana nawo, kurongosora na kupereka ukaboni wakufuma mu Malemba kuti Yesu wakaŵa Mesiya wakulayizgika. Cakufumapo? Mpingo ukayambika.

16. Kasi mungacita wuli kuti mukondwe comene na ncito yinu ya kupharazga Ufumu?

¹⁶ Kasi mungasambira luso lwa kukopa pakurongosora Mazgu gha Ciuta? Usange ni ntena, muzamukhorwa na kukondwa mu ncito yinu ya kupharazga na kusambizga ŵantu za Ufumu wa Ciuta. Ivi ndivyo ŵawona ŵapharazgi ŵaluso ŵa makani ghaweme awo ŵarondezga masacizgo gha kugwiriskira ncito Baibolo mu ncito ya kupharazga.

17. Kuti murongore uweme wa kugwiriskira ncito Baibolo, rongosorani cakucitika ca mu uteŵeti panji ico carongoreka mu ndime iyi.

¹⁷ Mwaciyerezgero, mulaŵiliri wa dera wa Ŵakaboni ŵa Yehova wakalemba kuti: “Ŵabali na ŵadumbu ŵanandi sono ŵakuyegha Mabaibolo para ŵakupharazga nyumba-na-nyumba. Ici cawovwira ŵapharazgi kuti ŵaŵazgenge malemba kwa ŵantu ŵanandi awo ŵakukumana nawo. Cawovwira ŵeneko nyumba na ŵapharazgi kuwona kuti uteŵeti withu ngwakupereka waka magazini na mabuku yayi, kweni ukujinta pa Baibolo.” Para tikupharazga, kwali tikuyegha Baibolo pakweru panji yayi, vikuthemba pa umo vintu viliri, kusazgapo mitheto ya kukwinu. Kweni tikwenera kumanyikwa kuti tikugwiriskira ncito Mazgu gha Ciuta mwaluso kuti tikope ŵantu mwakuti ŵapokelere uthenga wa Ufumu.

Wonani Uteŵeti Umo Ciuta Wakuwuwonera

18, 19. (a) Kasi Ciuta wakuwuwona wuli uteŵeti withu, ndipo cifukwa wuli nase tikwenera kuwuwona ntena? (b) Ncivici ico cizamutovwira kupanga maulendo ghakuwelerako gha candulo? (Wonani bokosi la mutu wakuti “Umo Tingacitira Maulendo Ghakuwelerako gha Candulo” pa peji 14.)

¹⁸ Ntowa yinyake yakucontera mtima awo ŵakutipulika yikusazgapo kuwona uteŵeti umo Ciuta wakuwuwonera na kuŵa ŵakuzika. Khumbo la Ciuta ndakuti ŵantu wose ‘ŵafikepo pa kumanya unenesko.’ (1 Timote 2:3, 4) Kasi ndilo khumbo lithu yayi? Yehova ngwakuzika, ndipo wakuŵapa mwaŵi ŵantu ŵanandi kuti ŵarape. (2 Petros 3:9) Ipo para tasanga muntu uyo wakukhumba kupulika uthenga wa Ufumu, cingaŵa ciweme kuwelerako mwakuti tikakuzge khumbo ilo. Vikutora nyengo ndipo mukwenera kuzika kuti muwone mbuto ya unenesko yikumera. (1 Ŵakorinte 3:6) Bokosi ilo liri mu nkani iyi la mutu wakuti “Umo Tingacitira Maulendo Ghakuwelerako gha Candulo” likupereka masacizgo ghakukuzgira cikondwelero. Kumbukani, umoyo wa ŵantu, masuzgo ghawo na vyakucitika vikusinta nyengo na nyengo. Pangakhumbikwira kurutako kanandi waka kuti muŵasange panyumba, kweni ici ncakuzirwa. Tikukhumba kuŵapa mwaŵi wakuti ŵapulike uthenga wa Ciuta wa ciponosko. Nteura, rombani vinjeru kwa Ciuta kuti musambire maluso gha kukopa mu ncito yinu ya kovwira ŵantu kuti ŵapokelere uthenga wa Ufumu.

¹⁹ Para tasanga muntu uyo wakukhumba kupulikiska uthenga wa Ufumu, ncivici cinyake ico ise nga ŵancito Ŵacikristu tingacita? Nkani yithu yakurondezgapo yizamutovwira.

[Mazgu ghamusi]

Kasi Mukukumbuka?

• Ncivici ico cikapangiska kuti mazgu ghakujivikilira gha Paulos kwa Fumu Agripa ghaŵe ghakukora mtima?

• Kasi uthenga withu ungaconta wuli mtima?

• Ncivici ico cingatovwira kugwiriskira ncito makora Mazgu gha Ciuta kuti tifike muntu pa mtima?

• Kasi tingawuwona wuli uteŵeti umo Ciuta wakuwuwonera?

[Mafumbo]

[Box/Pictures on page 14]

Umo Tingacitira Maulendo Ghakuwelerako gha Candulo

• Rongorani kunweka na ŵantu.

• Sankani mutu wa mu Baibolo wakukora mtima kuti mudumbiskane.

• Sangani fundo yakuti muzakayambirepo ulendo unyake.

• Ghanaghanani za muntu uyo para mwawerako.

• Weleraniko luŵiro, panyake panyuma pa zuŵa limoza panji ghaŵiri kuti mukakuzge khumbo lake.

• Kumbukani kuti khumbo linu ndakuti muyambe sambiro la Baibolo.

• Rombani kuti Yehova wakuzge khumbo la muntu uyo mukumupharazgira.

[Cithuzithuzi pa peji 15]

Paulos wakayowoya mwakukopa kwa Kazembe Festo na Fumu Agripara