Lutani apo pali nkhani

Lutani apo pali mitu ya nkhani

‘Mazgu Ghawo Ghakapulikikwa mu Caru Cose’

‘Mazgu Ghawo Ghakapulikikwa mu Caru Cose’

‘Mazgu Ghawo Ghakapulikikwa mu Caru Cose’

‘Mukasambizge mitundu yose, mukaŵabapatize mu zina la Ŵawiske na la Mwana na la mzimu utuŵa.’—MATEYU 28:19.

1, 2. (a) Ni nchito wuli iyo Yesu wakapa ŵasambiri ŵake? (b) Cifukwa wuli Ŵakhristu ŵakale ŵakayigwira comene?

 NYENGO yicoko waka pambere wandakwere kucanya, Yesu wakaŵapa nchito ŵasambiri ŵake. Wakaŵaphalira kuti: ‘Mukasambizge mitundu yose, mukaŵabapatize mu zina la Ŵawiske na la Mwana na la mzimu utuŵa.’ (Mateyu 28:19) Iyi yikaŵa nchito yamaseŵera yayi!

2 Ghanaghanani waka! Pa Pentekoste mu 33 C.E., ŵasambiri pafupifupi 120 ŵakapokera mzimu utuŵa ndipo ŵakamba kugwira nchito iyi mwa kuphalirako ŵanji kuti Yesu ndiyo Mesiya uyo ŵakalindiliranga kwa nyengo yitali mwa mweneuyo ŵangasanga ciponosko. (Milimo 2:1-36) Kasi kagulu kacoko waka aka kakatenge kafikenge wuli ku ‘ŵanthu ŵa mitundu yose’? Ku ŵanthu ici nchambura macitiko, kweni “kwa Ciuta vyose nvya macitiko.” (Mateyu 19:26) Ŵakhristu ŵakale ŵakawovwirika na mzimu utuŵa wa Yehova, kweniso ŵakaŵikapo mtima comene. (Zekariya 4:6; 2 Timote 4:2) Lekani, mu vilimika vicoko waka, mpostole Paulosi wakazakayowoya kuti makani ghawemi ghakapharazgika “mu cakwatika cose kusi ku mtambo.”—Ŵakolose 1:23.

3. Nchivici cikasikizga Ŵakhristu ŵanadi awo ni “tirigu” kuti ŵaleke kuwoneka?

3 Kusopa kwaunenesko kukalutilira kuthandazgika mu vilimika vyose vya mu handiredi lakudanga. Ndipo mbu, Yesu wakayowoyerathu kuti nyengo yizamuŵapo apo Satana wazamuseŵa “duru” ndipo Ŵakhristu ŵaunenesko awo ŵakuyana na ‘tirigu’ ŵazamusikizgika kwa vilimika vinandi mupaka pa nyengo ya kuvuna. Ucimi uwu ukafiskika pamanyuma pakuti ŵapostole wose ŵafwa.—Mateyu 13:24-39.

Kusazgikira Kukuru Lero

4, 5. Kwambira mu 1919, ni nchito wuli iyo Ŵakhristu ŵakuphakazgika ŵakamba kucita, ndipo cifukwa wuli yikaŵa yakusuzga?

4 Mu cilimika ca 1919, yikakwana nyengo yakuti Ŵakhristu ŵanadi ŵapatukeko ku duru. Ŵakhristu ŵakuphakazgika ŵakamanya kuti nchito yikuru ya Yesu yikulutilira. Ŵakagomezga nadi kuti ŵakukhala mu “mazuŵa gha umaliro” ndipo ŵakamanya makora za ucimi wa Yesu wakuti: “Makani ghawemi gheneagha gha ufumu ghamkupharazgika mu vyaru vyose ghaŵe cipanikizgo ku mitundu yose; penepapo ndipo umaliro uti wizenge.” (2 Timote 3:1; Mateyu 24:14) Inya, ŵakamanya kuti ŵali na mulimo ukuru wakuti ŵacite.

5 Ndipouli, nga ni umo vikaŵira na ŵasambiri mu 33 C.E., Ŵakhristu ŵakuphakazgika aŵa ŵakasangana na suzgo yikuru. Iwo ŵakaŵa ŵacoko comene kweniso mu vyaru vyakupendeka waka. Kasi ŵakatenge ŵakwaniskenge wuli kupharazga makani ghawemi “mu vyaru vyose”? Kumbukani kuti ŵanthu ŵakasazgikira kufuma pa 300 miliyoni mu nyengo ya Kesare kufika pa 2 biliyoni nkhondo yakwamba ya pa caru cose yikati yamara. Ndiposo mu vilimika vyose vya 1900, ŵanthu ŵakasazgikiranga mwaluŵiro.

6. Mu vilimika vya mu ma 1930, kasi nchito ya kupharazga makani ghawemi yikagwilika wuli?

6 Nangauli vikaŵa nthena, na cigomezgo cose mwa Yehova, ŵateŵeti ŵakuphakazgika aŵa nga mbanyawo ŵakale, ŵakawukilamo kugwira nchito iyo ŵakapika, ndipo mzimu wa Yehova ukaŵa nawo. Kuzakafika mukatikati mwa vilimika vya mu 1930, ŵapharazgi ŵakukwana 56,000 ŵakapharazga unenesko wa Baibolo mu vyaru 115. Kufika apa, nchito yikuru yikagwilika kweni yinandi yikakhalakoso.

7. (a) Kasi ni suzgo wuli yinyake iyo Ŵakhristu ŵakuphakazgika ŵakasangana nayo? (b) Na wovwiri wa “mberere zinyake,” ni mwauli umo mulimo wa kuwunganya wakulira lero?

7 Ndiposo, ŵakati ŵapulikiska ng’anamuro la “mzinda ukuru” uwo ukuzunulika pa Civumbuzi 7:9, nchito yikasazgikirapo kweni Ŵakhristu ŵacitatata aŵa ŵakamanya kuti ŵasangenge wovwiri. Mzinda wambura mapendeko wa “mberere zinyake,” izo zikulindilira kuzakakhala pa caru capasi, zikenera kuwunganyika kufuma ku “mitundu yose na mafuko na mayowoyero.” (Yohane 10:16) Aŵa nawo ‘ŵateŵeterenge Yehova muhanya na usiku.’ (Civumbuzi 7:15) Ici cikung’anamura kuti ŵawovwirenge pa nchito ya kupharazga na kusambizga. (Yesaya 61:5) Lekani Ŵakhristu ŵakuphakazgika ŵakasekelera comene kuwona kuti ŵapharazgi ŵasazgikira kufuma pa masauzandi kufika pa mamiliyoni. Mu cilimika ca 2003, tikaŵa na ciŵelengero ciphya cakukwana 6,429,351 ca awo ŵakacitako upharazgi, inya ŵanandi ŵa iwo mba mzinda ukuru. a Ŵakhristu ŵakuphakazgika mbakuwonga comene cifukwa ca wovwiri uwu, ndipo ŵa mberere zinyake nawo mbakuwonga comene cifukwa ca mwaŵi wa kovwira ŵabali ŵawo ŵakuphakazgika.—Mateyu 25:34-40.

8. Kasi Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakacita wuli apo ŵakatambuzgikanga mu nkhondo yaciŵiri ya caru cose?

8 Apo gulu la tirigu likamba kuwonekaso, Satana wakamba nkhondo yakofya kulimbana nalo. (Civumbuzi 12:17) Kasi wakajipulika wuli apo mzinda ukuru ukamba kuwoneka? Wakalotoka na ukali ukuru! Kasi tingakayika nthena kuti iyo ndiyo wakapangiska kuti ŵanthu ŵawukire kusopa kwaunenesko mu nkhondo yaciŵiri ya pa caru cose? Ŵakhristu ŵakasuzgika comene na magulu ghose agho ghakatimbananga. Ŵabali na ŵadumbu ŵithu ŵakutemweka ŵakatambuzgika comene, ŵanji na kukomeka wuwo cifukwa ca cipulikano cawo. Nangauli vikaŵa nthena, ŵakazomerezgana na mazgu gha wamasalmo ghakuti: ‘Mwa Ciuta mweneuyo mazgu ghake nkhughalumba, ndimo nkhugomezga kwambura kopa. Kasi munthu wa thupi wangacitaci kwa ine?’ (Salmo 56:4; Mateyu 10:28) Ŵati ŵakhozgeka na mzimu wa Yehova, Ŵakhristu ŵakuphakazgika pamoza na mberere zinyake ŵakimilira nganganga. (2 Ŵakorinte 4:7) Mwantheura, “mazgu gha Ciuta ghakakulanga.” (Milimo 6:7) Apo nkhondo yikambanga mu 1939, Ŵakhristu ŵakugomezgeka 72,475 ŵakapeleka lipoti la nchito ya kupharazga. Ndipouli, lipoti lambura kumalizgika la mu 1945, apo nkhondo yikamaliranga, likavumbura kuti Ŵakaboni ŵamwamphu 156,299 ŵakathandazganga makani ghawemi. Satana wakatondeka mwacikhozga soni!

9. Ni sukulu ziphya zini izo zikapharazgika apo Nkhondo Yaciŵiri ya Caru Cose yikaŵa mukati?

9 Nadi pano, ŵateŵeti ŵa Yehova ŵakadonda yayi pa mulimo wa kupharazga cifukwa ca kutambuzgika mu nkhondo yaciŵiri ya caru cose. Inya nadi, apo nkhondo yikafika pa wafwawafwa mu 1943, sukulu ziphya ziŵiri zikayambika. Yinyake iyo sono yikucemeka Sukulu ya Uteŵeti wa Ciuta, yikapangika kuti yicitikenge mu mipingo yose, kusambizga Kaboni waliyose kupharazga na kupanga ŵasambiri. Yinyakeso yikucemeka Sukulu ya Gileadi, iyo yikusambizga awo ŵangapharazga ku vyaru vinyake nga mbamishonale. Inya, nkhondo yikati yamara, Ŵakhristu ŵaunenesko ŵakaŵa ŵakunozgeka kusazgirako mulimo.

10. Kasi mwamphu wa ŵanthu ŵa Yehova ukawoneka wuli mu 2003?

10 Ŵakacita nchito yikuru nkhanira! Mwa kusambizgika mu Sukulu ya Uteŵeti wa Ciuta, ŵacoko na ŵalara, ŵapapi na ŵana na ŵakunyotwa wuwo, wose ŵacita ndipo ŵakulutilira kucita nchito yikuru iyo Yesu wakalangura. (Salmo 148:12, 13; Joel 2:28, 29) Mu cilimika ca 2003, pa avereji ya mwezi wuliwose, ŵanthu 825,185 ŵakalongora kuti ŵali maso mwa kucitako uteŵeti wa upayiniya kwa nyengo yicoko panji mwakulutilira. Mu cilimika cenecico pera, Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakamalira maora 1,234,796,477 pa kuyowoya na ŵanthu makani ghawemi gha Ufumu. Yehova wakukondwa nadi na mwamphu wa ŵanthu ŵake!

Mu Vigaŵa Vyacilendo

11, 12. Ni viyelezgero wuli ivyo vikulongora kuti ŵamishonale ŵacita vikuru?

11 Kwa vilimika vinandi, ŵanthu ŵakufuma ku sukulu ya Gileadi kweniso ku Sukulu Yakusambizga Uteŵeti ŵataya lumbiri luwemi comene. Mwaciyelezgero, apo ŵamishonale ŵakwamba ŵakafika ku Brazil mu 1945, kukaŵa ŵapharazgi ŵakucepera pa 400. Ŵamishonale aŵa na ŵanyawo awo ŵakiza pamanyuma, kusazgapo ŵabali ŵa ku Brazil ŵakalimbikira comene, ndipo Yehova watumbika nadi citatata cawo. Nchakunotheska nadi kwa waliyose uyo wakukumbuka mazuŵa ghakale para wakuwona kuti mu 2003 Brazil waŵa na ciŵelengero ciphya cakukwana 607,362!

12 Ghanaghanani ku Japan. Mu Japan mukaŵa ŵapharazgi ŵa Ufumu pafupifupi 100, pambere nkhondo yaciŵiri ya caru cose yindambe. Apo nkhondo yikaŵa mukati, ciŵelengero ca ŵapharazgi cikacepa cifukwa ca kutambuzgika, ndipo apo nkhondo yikati yamara, Ŵakaboni ŵacoko waka ndiwo ŵakaŵa ŵamoyo mwauzimu kweniso mwakuthupi. (Zintharika 14:32) Ŵanthu ŵakugomezgeka ŵacoko waka aŵa ŵakakondwa nadi mu 1949 apo ŵakapokelera ŵamishonale 13 kufuma ku Gileadi, ndipo nakalinga ŵamishonale nawo ŵakakondwa cifukwa cakuti ŵabali ŵa ku Japan ŵakaŵapokelera makora. Mu cilimika ca 2003, pati pajumpha vilimika 50, mu Japan mukaŵa ŵapharazgi ŵakukwana 217,508! Yehova watumbika nadi ŵanthu ŵake mu caru ici. Ndimo viliri nthena na mu vyaru vinyake wuwo. Awo ŵakukwaniska kupharazga mu vigaŵa vyacilendo ŵacita nchito yikuru comene pa kuthandazga makani ghawemi, mwakuti mu 2003 mazgu agha ghakapulikikwa mu vyaru, virwa, na vigaŵa vyakukwana 235 pa caru cose. Inya, mzinda ukuru ukufuma ku “mitundu yose.”

Kufuma ku . . . Mafuko na Ŵanthu na Mayowoyero’

13, 14. Kasi Yehova wakalongora wuli uwemi wa kupharazga makani ghawemi mu ‘viyowoyero vyose’?

13 Ŵasambiri ŵati ŵapokera mzimu utuŵa pa Pentekoste 33 C.E., munthondwe wakudanga uwo ŵakacita ukaŵa wakuti ŵakayowoya mu malulimi ku mizinda ya ŵanthu. Wose awo ŵakaŵategherezganga ŵakwenera kuti ŵakayowoyanga ciyowoyero cakumanyikwa comene, mutepanji Cigiriki. Pakuŵa “ŵanthu ŵakusopa,” ŵakwenera kuti maungano gha pa tempele gha mu Cihebere nagho ŵakaghapulikanga makoraghene. Kweni ŵakategherezga comene apo ŵakapulika makani ghawemi mu ciyowoyero cawo cakonkhera.—Milimo 2:5, 7-12.

14 Lero napo, nchito ya kupharazga yikucitika mu viyowoyero vinandi. Mzinda ukuru ukayowoyeka kuti ufumenge ku mitundu pera cara kweniso “mafuko na ŵanthu na mayowoyero.” Mwakukolerana na fundo iyi, Yehova wakayowoyerathu kwizira mwa Zekariya kuti: “Ŵanthu khumi ŵa mafuko gha kayowoyero kose ŵati ŵakore saru ya uyo ndi mu Yuda na kuti: ‘Mutizomerezge tilute tose, cifukwa tapulika kuti Ciuta wali namwe.’” (Zekariya 8:23) Nangauli Ŵakaboni ŵa Yehova ŵalije cawanangwa ca malulimi, kweni ŵakumanya kuti kusambizga ŵanthu mu ciyowoyero cawo nkhwakuzirwa comene.

15, 16. Kasi ŵamishonale na ŵanthu ŵanji ŵajipeleka wuli pa kupharazga mu viyowoyero vinyake?

15 Mbunenesko kuti lero pali viyowoyero vicoko comene ivyo vikuyowoyeka na ŵanthu ŵanandi, nga ni Cingelezi, Cifulenci, na Cisipanishi. Ndipouli, awo ŵasamuka ku kwawo kukateŵetera ku vyaru vinyake ŵakuyezga kusambira viyowoyero vya kumalo agho mwakuti ŵapharazge makani ghawemi kwa ‘awo mbakwenelera umoyo wamuyirayira.’ (Milimo 13:48) Kweni ici cingaŵa cinonono. Apo ŵabali ŵa mtundu wa Tuvalu ku South Pacific ŵakakhumbanga mabuku mu ciyowoyero cawo, yumoza wa ŵamishonale wakajipeleka kuti wawovwire. Pakuti kukaŵavya dikishonare, wakamba kuwunjika mazgu gha ciyowoyero ca Tuvalu. Pamanyuma pake, buku la Mungathe Kukhala ndi Moyo Kosatha mu Paradaiso pa Dziko Lapansi b likapharazgika mu ciyowoyero ca Tuvalu. Apo ŵamishonale ŵakafikanga ku Curaçao, kukaŵavya buku lililose lakulongosora Baibolo kweniso dikishonare mu ciyowoyero ca Papiamento. Kweniso ŵanthu ŵakasuskananga umo ciyowoyero ici cikwenera kulembekera. Nangauli vikaŵa nthena, mu vilimika viŵiri ivyo ŵamishonale ŵakwamba ŵakafikira, trakiti lakulongosora Baibolo lakwamba likapharazgika mu ciyowoyero ici. Lero, Gongwe la Mulinda likupharazgika kaŵiri pa mwezi mu viyowoyero 133, ndipo Papiamento nchimoza cake.

16 Ku Namibia, kukaŵavya Kaboni waliyose kuti wawovwire ŵamishonale ŵakwamba pa nchito ya kung’anamura. Kusazgaso apa, ciyowoyero cimoza ca Nama cikaŵavya mazgu gha fundo zakumanyikwa makora nga ni “urunji.” Mishonale munyake wakuti: “Comene nkhagwiliskiranga nchito ŵasambizgi awo nkhasambiranga nawo Baibolo pa nchito ya kung’anamura. Pakuti unenesko ŵakawumanyanga makora yayi, nkhakhalanga nawo pafupi mwakuti niwoneseske kuti sentesi yiliyose njaunenesko.” Ndipo mbu, trakiti la Umoyo mu Caru Cipya likang’anamurika mu viyowoyero vinayi vya ku Namibia. Lero, Gongwe la Mulinda likupharazgika nyengo zose mu ciyowoyero ca Kwanyama na Ndonga.

17, 18. Ni nchito wuli iyo yikucitika ku Mexico na vyaru vinyake?

17 Cisipanishi nchiyowoyero cikuru ku Mexico. Ndipouli, pambere ŵanthu ŵa ku Spain ŵandize, kukaŵa viyowoyero vinandi comene ku Mexico, ndipo vinyake vicali kuyowoyeka mupaka lero. Lekani sono mabuku gha Ŵakaboni ŵa Yehova ghakupangika mu viyowoyero vinkhondi na viŵiri kusazgapo ciyowoyero cakugwiliskira nchito mawoko ca ku Mexico. Cakupharazga cakwamba mu ciyowoyero ca Ŵamwenye ŵa ku America ukaŵa Uteŵeti wa Ufumu wa ciyowoyero ca Maya. Inya nadi, masauzandi ghanandi gha ŵa Maya, Aztec, na ŵanyakeso mbamoza ŵa ŵapharazgi ŵa Ufumu ŵakukwana 572,530 ku Mexico.

18 Sonosono apa, ŵanthu ŵanandi wacimbilira ku vyaru vinyake cifukwa ca nkhondo, panji ŵasamukirako cifukwa ca ukavu. Mwantheura, vyaru vinandi sono vili na vigaŵa viwemi vya ŵanthu ŵakuyowoya viyowoyero vyacilendo. Ŵakaboni ŵa Yehova ŵacitapo kanthu. Mwaciyelezgero, ku Italy kuli mipingo na magulu gha viyowoyero 22 padera pa Citaliyani. Sonosono apa, makalasi gha viyowoyero 16 ghakambika, mwakuti ŵawovwire ŵabali pa nchito ya kupharazga kwa ŵanthu ŵa viyowoyero vinyake, kusazgapo ciyowoyero cakugwiliskira nchito mawoko ca ku Italy. Mu vyaru vinandi, Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakulimbikira mwakuyana waka kuti ŵawovwire ŵanthu ŵanandi awo ŵasamukira mu caru cawo. Inya, na wovwiri wa Yehova, mzinda ukuru ukufuma nadi ku viyowoyero vinandi comene.

“Mu Caru Cose”

19, 20. Kasi ni mazgu wuli gha Paulosi agho ghakufiskika lero? Longosorani.

19 Kale mpostole Paulosi wakalemba kuti: ‘Kasi ŵakaleka kupulika? Nadi ŵakapulika, pakuti kamphomezi kawo kakapulikikwa mu caru cose, na mazgu ghawo ku mphelelekezgo za pano pasi.’ (Ŵaroma 10:18) Usange kale ndimo vikaŵira, ipo lero vikwenera kuluska apo! Kuluska kumanyuma kose uku, lero ŵanthu ŵakukwana mamiliyoni ŵakuti: ‘Nditumbikenge Yehova nyengo zose, nchindi zake ziŵenge mu mlomo wane lutaluta.’—Salmo 34:1.

20 Kweniso nchito iyi yikuwelera nyuma yayi. Ŵapharazgi ŵa Ufumu ŵakulutilira kusazgikira. Nyengo yinandi nkhanira yikumalira mu nchito ya kupharazga. Maulendo ghakuwelerako ghakukwana mamiliyoni, na masambiro gha Baibolo ghakukwana masauzandi ghanandi ghakucitika. Ndipo ŵanthu ŵakulutilira kunweka. Cilimika camara, kakaŵa kakwamba kuti ŵanthu ŵakukwana 16,097,622 ŵafike pa Cikumbusko ca nyifwa ya Yesu. Nchakuwonekerathu kuti nchito yicalipo. Ipo tilutilire kutolera kugomezgeka kwa ŵabali ŵithu awo ŵazizipizga kutambuzgika. Ndipo mphanyi talongora mwamphu wa ŵabali ŵithu wose, awo kwambira mu 1919, ŵajipeleka kuteŵetera Yehova. Tiyeni tose tilutilire kukoŵerana sumu ya wamasalmo yakuti: “Cinthu cilicose ico cikuthuta mvuci cilumbe Yehova! Lumbani Yehova imwe mwaŵanthu!”—Salmo 150:6, NW.

[Mazgu ghamusi]

a Wonani lipoti la cilimika pa mapeji 26 mupaka 29 gha magazini yino.

b Lakupharazgika na Ŵakaboni ŵa Yehova.

Kasi Mungalongosora?

• Ni nchito wuli iyo ŵabali ŵakamba kucita mu 1919, ndipo cifukwa wuli yikaŵa yakusuzga?

• Mbanjani ŵakawunganiskika kuti ŵawovwire pa mulimo wa kupharazga?

• Kasi ŵamishonale na ŵanji awo ŵakuteŵetera mu vyaru vyacilendo ŵataya lumbiri wuli?

• Kasi mbukaboni wuli uwo imwe mungazunura kulongora kuti Yehova wakutumbika mulimo wa ŵanthu ŵake lero?

[Mafumbo]

[Chati pa peji 26-29]

LIPOTI LA CILIMIKA CA UTEŴETI CA 2003

(Mu magazini yakusindikizga ndimo vikuwoneka makora)