Ukuru wa Yehova Ngwambura Mapenjeko
Ukuru wa Yehova Ngwambura Mapenjeko
“Yehova, ngwakurumbika comene, ukuru wake ngwambura mapenjeko.”—SALMO 145:3, NW.
1, 2. Kasi Davide wakaŵa munthu wuli, ndipo wakajiwonanga wuli pamaso pa Ciuta?
MULEMBI wa Salmo 145 njumoza wa ŵanthu ŵakumanyikwa comene ŵakale. Apo wakaŵa msepuka, wakarwa na msilikari wankhongono uyo wakaŵa na vilwero, ndipo wakamukoma. Kweniso apo wakaŵa themba ndiposo msilikari, mulembi uyu wakathereska ŵalwani ŵanandi. Zina lake wakaŵa Davide, ndipo wakaŵa themba laciŵiri la Israyeli. Ŵanthu ŵakamukumbuka Davide pamanyuma pa nyifwa yake, ndipo na lero wuwo ŵanthu ŵanandi ŵakumanyapo kanthu za iyo.
2 Nangauli Davide wakacita vinthu vikuru, kweni wakaŵa wakujiyuyura. Pakuyowoya za Yehova, wakimba kuti: “Apo nkhupima mitambo yinu, mlimo wa minwe yinu, na mwezi na nyenyezi izo muli kwimika; kasi munthu ngwaci, kuti mumukumbuke? Na mwana wa munthu, kuti mucezge naye?” (Salmo 8:3, 4) M’malo mwa kughanaghana kuti iyo mweneko wakaŵa mukuru, Davide wakamanya kuti Yehova ndiyo wakamuthaska ku ŵalwani ŵake wose, ndipo wakayowoya kwa Yehova kuti: “Mwandipa nguru ya ciponosko, ndipo [“kujiyuyura kwinu kwandikuzga,” NW].” (2 Samuel 22:1, 2, 36) Yehova wakujiyuyura para wakucitira lusungu ŵakwananga, ndipo Davide wakawonga cifukwa ca lusungu lwa Ciuta.
‘Ndicindikenge Fumu Ciuta Wane’
3. (a) Kasi Davide wakawonanga kuti fumu ya Israyeli ni njani? (b) Kasi Davide wakakhumbanga kutumbika Yehova mupaka pawuli?
3 Nangauli Davide wakasankhika na Ciuta kuŵa fumu, kweni wakawonanga kuti Fumu yeneko ya Israyeli yikaŵa Yehova. Iyo wakati: “Winu mbufumu, A Yehova, ndipo mwakwezgeka nga ndi mutu pacanya pa vyose.” (1 Midauko 29:11) Davide wakamucindika comene Ciuta, pakuti ni Fumu! Wakimba kuti: “Ndimucindikeninge, Ciuta wane, Yehova, na kutumbika zina linu muyirayira swi-i. Zuŵa na zuŵa ndimutumbikeninge, na kulumba zina linu muyirayira swi-i.” (Salmo 145:1, 2) Davide wakakhumbanga kuti watumbike Yehova Ciuta zuŵa lose kwa muyirayira.
4. Kasi Salmo 145 likuvumbura utesi wuli?
4 Salmo 145 likuzgora makora utesi wa Satana wakuti Ciuta ni fumu ya cigolo, iyo yikunora vilengiwa vyake wanangwa. (Genesis 3:1-5) Salmo ili likuvumburaso utesi wa Satana wakuti awo ŵakupulikira Ciuta ŵakucita ntheura cifukwa cakuti ŵakumutemwa yayi, kweni kuti ŵasangepo njombe. (Job 1:9-11; 2:4, 5) Nga ni Davide, Ŵakhristu ŵaunenesko lero ŵakuzgora mautesi gha Dyabulosi. Iwo ŵakulindizga kuti ŵazamukhala pa caru capasi kwa muyirayira apo Ufumu uzamuwusa, cifukwa ŵakukhumba kuti ŵazakalumbe Yehova muyirayira swii. Ŵanandi ŵayambapo kale kucita ntheura apo ŵakugomezga sembe ya Yesu yakuwombolera, na kuteŵetera Yehova na kumupulikira cifukwa cakuti ŵakumutemwa, ndipo ŵakujipatulira kwa iyo na kubapatizika.—Ŵaroma 5:8; 1 Yohane 5:3.
5, 6. Kasi pali mipata wuli yakuti titumbike na kulumba Yehova?
5 Ghanaghanirani mipata yinandi iyo ise ŵateŵeti ŵake tili nayo kuti titumbike na kulumba Yehova. Tingacita ici mu lurombo usange takhuŵilizgika na fundo iyo taŵazga mu Mazgu ghake, Baibolo. Tingalumba Ciuta na kumutumbika usange takhwaskika na umo wakucitira na ŵanthu ŵake panji para tawona cinthu cinyake mu cilengiwa cake cakuzizwiska. Kweniso tikulumba Yehova Ciuta usange tikudumbiskana za khumbo lake na Ŵakhristu ŵanyithu pa maungano panji para tikucezga. Tiyowoye kuti ‘milimo yiwemi’ yose iyo yikucitika cifukwa ca Ufumu wa Ciuta yikupeleka malumbo kwa Yehova.—Mateyu 5:16.
6 Ciyelezgero cimoza ca milimo yiwemi lero ni nchito ya kuzenga malo ghakusoperamo iyo ŵanthu ŵa Yehova ŵakucita mu vyaru vikavu. Cigaŵa cikuru ca nchito iyi cacitika na ndarama izo Ŵakhristu ŵanyithu mu vyaru vinyake ŵakupeleka. Ŵakhristu ŵanyake ŵakujipeleka kuluta na kukawovwira pa nchito ya kuzenga Nyumba za Ufumu. Ndipo pa vyose, mulimo wakuzirwa comene uwo tingalumba nawo Yehova nkhupharazga makani ghawemi gha Ufumu wake. (Mateyu 24:14) Nga ni umo mavesi ghakulondezgapo gha Salmo 145 ghakulongolera, Davide wakawonga muwuso wa Ciuta, na kuthuwuska ufumu wake. (Salmo 145:11, 12) Kasi namwe mukuwonga cifukwa ca muwuso wacitemwa wa Ciuta? Ndipo kasi mukuphalirako ŵanthu za Ufumu wake nyengo zose?
Viyelezgero vya Ukuru wa Ciuta
7. Yowoyani cifukwa cikuru ca kulumbira Yehova.
7 Salmo 145:3 likupeleka cifukwa cikuru comene ico tikwenera kulumba naco Yehova. Davide wakwimba kuti: “Ndi mukuru Yehova, ngwakulumbika comene, ukuru wake ngwambura mapenjeko.” Ukuru wa Yehova ukugota yayi. Ŵanthu ŵangakwaniska yayi kuwupenja, kuwupulikiska panji kuwupima. Kweni sono tisangenge candulo apo tikuwona viyelezgero vya ukuru wambura mapenjeko wa Yehova.
8. Kasi cilengiwa cikuvumbura vici vya ukuru na nkhongono za Yehova?
8 Yezgani kukumbukira apo mukafuma mu nyumba yinu usiku na kulaŵiska mtambo wambura mabingo. Kasi mukazizwa yayi kuwona unandi wa nyenyezi mu mlengalenga? Kasi mukakhuŵilizgika yayi kulumba Yehova cifukwa cakuti wali kulenga vinthu vyakucanya ivi? Kweni imwe mukawona nyenyezi zicoko waka para tikughanaghanira unandi wa nyenyezi zose izo zili mu cipinga usiku. Ndipo pali vipingausiku pafupifupi 100 biliyoni, kweni vitatu pera ndivyo tingaviwona na maso ghithu. Inya, nyenyezi zinandi zambura mapendeko na vipingausiku ivyo vikupanga cilengiwa cikuru mbukaboni wa nkhongono za kulenga za Yehova na ukuru wake wambura mapenjeko.—Yesaya 40:26.
9, 10. (a) Kasi tawona vigaŵa wuli vya ukuru wa Yehova pakukhwaskana na Yesu Khristu? (b) Kasi ciwuka ca Yesu cikwenera kukhwaska wuli cipulikano cithu?
9 Wonaniso vigaŵa vinyake vya ukuru wa Yehova—vyakukhwaskana na Yesu Khristu. Ukuru wa Ciuta ukawoneka pakulenga Mwana wake na kumuŵika kuŵa “fundi” (misiri) kwa vilimika vinandi comene. (Zintharika 8:22-31) Ukuru wa citemwa ca Yehova ukawoneka apo wakapeleka sembe Mwana wake yumoza pera kuti wawombole ŵanthu. (Mateyu 20:28; Yohane 3:16; 1 Yohane 2:1, 2) Ndipo cinthu ico ŵanthu ŵangapulikiska yayi ni thupi lauzimu lambura kufwa ilo Yehova wakavwarika Yesu pa ciwuka cake.—1 Petros 3:18.
10 Pa ciwuka ca Yesu pakacitika vinthu vinandi ivyo vikalongora ukuru wambura mapenjeko wa Yehova. Kwambura kukayika, Ciuta wakakumbuska Yesu nchito iyo yikaŵapo pakulenga vinthu vyakuwoneka na vyambura kuwoneka. (Ŵakolose 1:15, 16) Vinyake mwa vinthu ivi ni vilengiwa vyauzimu, mtambo, caru capasi na vyamoyo vyose ivyo vili pa caru cithu cino. Padera pa kukumbuska Mwana wake vyose kwambira apo vinthu vikayambira kulengeka kucanya na pasi, apo Yesu wakaŵa kucanya, Yehova wakamukumbuska ivyo vikamucitikira nga ni munthu murunji. Inya, ciwuka ca Yesu cikuvumbura ukuru wambura mapenjeko wa Yehova. Kuluska vyose, cakucitika ici mbukaboni wakuti ciwuka cizamuŵako nadi. Cikwenera kukhozga cipulikano cithu cakuti Ciuta wangawuska ŵanthu ŵanandi ŵakufwa awo wakuŵakumbuka.—Yohane 5:28, 29; Milimo 17:31.
Milimo Yakuzizwiska na Nchito Zikuru
11. Ni nchito wuli yikuru iyo Yehova wakayamba pa Pentekoste mu 33 C.E.?
11 Kwambira pa ciwuka ca Yesu, Yehova wacita milimo yinandi yikuru na yakuzizwiska. (Salmo 40:5) Pa Pentekoste mu 33 C.E., Yehova wakayamba mtundu uphya wa “Ŵaisrayeli ŵa Ciuta,” uwo ukapangika na ŵasambiri ŵa Khristu ŵakuphakazgika na mzimu utuŵa. (Ŵagalatiya 6:16) Mtundu uphya wauzimu uwu ukakura mu nthowa yapadera comene pa caru cose nyengo iyo. Nangauli pamanyuma pa nyifwa ya ŵapostole ŵa Yesu ŵanyake ŵakagaruka na kwamba Cikhristu cautesi, kweni Yehova wakalutilira kucita milimo yakuzizwiska mwakuti khumbo lake licitike.
12. Kasi kuŵa na Baibolo mu viyowoyero vinandi pa caru mbukaboni wa vici?
12 Mwaciyelezgero, mabuku ghakuzomelezgeka gha Baibolo ghakasungika makora na kung’anamurika mu viyowoyero vyose vikuru vya pa caru. Kanandi cikaŵa cipusu yayi kung’anamura Baibolo, cifukwa ŵanthu ŵa Satana ŵakakomanga awo ŵakacitanga nchito iyi. Kuyowoya unenesko, nchito ya kung’anamura Baibolo mu viyowoyero vyakujumpha 2,000 yikacitika cifukwa ca khumbo la Yehova Ciuta, uyo ukuru wake ngwambura mapenjeko!
13. Kwamba mu 1914, kasi ukuru wa Yehova walongoreka wuli pakukhwaskana na vilato vya Ufumu wake?
13 Ukuru wa Yehova wawoneka kwizira mu ivyo wakucita mwakukolerana na Ufumu wake. Mwaciyelezgero, mu cilimika ca 1914, wakavwarika Ufumu Mwana wake Yesu Khristu kucanya. Nyengo yicoko waka pamanyuma pake, Yesu wakawukira Satana na viŵanda vyake. Wakaŵacimbizga kucanya na kuŵajalira pa caru capasi, ndipo ŵakulindilira kuzakaponyeka mu cizongwe. (Civumbuzi 12:9-12; 20:1-3) Kwambira apo, ŵalondezgi ŵa Yesu ŵakuphakazgika na mzimu ŵatambuzgika comene. Ndipouli, Yehova waŵawovwira mu nyengo iyi ya kuŵapo kwa Yesu.—Mateyu 24:3; Civumbuzi 12:17.
14. Kasi Yehova wakacita mulimo wuli wakuzizwiska mu 1919, ndipo ukaŵa na nchito wuli?
14 Mu cilimika ca 1919, Yehova wakacita mulimo unyake wakuzizwiska uwo ukalongora ukuru wake. Ŵalondezgi ŵakuphakazgika ŵa Yesu awo ŵakalopwa mwauzimu ŵakawuka. (Civumbuzi 11:3-11) Mu vilimika ivyo vyalutapo kwambira pa nyengo iyo, ŵakuphakazgika ŵapharazga makani ghawemi gha Ufumu uwo wakhazikika kucanya. Ŵakuphakazgika ŵakusazgikira ŵacemeka kuti ŵakwaniske nambara ya 144,000. (Civumbuzi 14:1-3) Ndipo kwizira mu ŵalondezgi ŵakuphakazgika ŵa Khristu, Yehova wakayambiska “caru ciphya,” ico cikwimira awo ŵakucita urunji. (Civumbuzi 21:1) Kweni nchivici cizamucitikira “caru ciphya” para Ŵakhristu ŵakuphakazgika wose ŵaluta kucanya?
15. Kasi Ŵakhristu ŵakuphakazgika ŵakulongozga pa nchito wuli, ndipo yapambika vici?
15 Mu 1935, Magazini yino ya Ogasiti 1 na Ogasiti 15 yikaŵa na nkhani zakukhwaskana na “mzinda ukuru” uwo ukuzunulika mu Civumbuzi cipaturo 7. Ŵakhristu ŵakuphakazgika ŵakayamba kupenja na kuwunganiska ŵasopi ŵanyawo aŵa kufuma ku mitundu yose, mafuko, ŵanthu na viyowoyero. “Mzinda ukuru” uwu uzamupona pa “cisuzgo cikuru” ico cili pafupi, na kulindilira kuzakakhala mu Paradiso kwa muyirayira, kuzakaŵa ŵeneko ŵa “caru ciphya.” (Civumbuzi 7:9-14) Cifukwa ca nchito ya kupharazga Ufumu na kupanga ŵasambiri iyo yikulongozgeka na Ŵakhristu ŵakuphakazgika, sono ŵanthu ŵakujumpha 6 miliyoni ŵakulindilira kuzakapokera umoyo wamuyirayira mu caru ca paradiso. Kasi ni njani uyo wakwenera kuwongeka cifukwa ca kusazgikira uku, nangauli tikususkika na Satana pamoza na caru cake ciheni? (1 Yohane 5:19) Yehova pera ndiyo wangacita ici mwakugwiliskira nchito mzimu wake.—Yesaya 60:22; Zekariya 4:6.
Ucindami Wakutowa wa Yehova
16. Cifukwa wuli ŵanthu ŵangawuwona na maso yayi ucindami wakutowa wa Yehova?
16 Mtundu wuliwose wa milimo ‘yakuzizwiska’ na “nchito zikuru” za Yehova ziluwikenge yayi. Davide wakalemba kuti: ‘Nthanga yimoza yilumbenge nchito zinu ku yinyake, na kuphara minthondwe yinu. Ine ndilangurukenge pa ucindami wa kutowa kwinu na milimo yinu yakuzukumiska. Ŵanthu ŵapharenge ukuru wa milimo yinu yakofya, ndipo ine ndithuwuskenge ukuru winu.’ (Salmo 145:4-6) Kweni kasi Davide wakawumanya wuli ucindami wakutowa wa Yehova, pakuti “Ciuta ndi mzimu” ndipo ngwambura kuwoneka ku ŵanthu?—Yohane 1:18; 4:24.
17, 18. Kasi Davide wakacita wuli kuti wayambe kuwongera ‘ucindami wa kuwusa wa Yehova’?
17 Nangauli Davide wakamuwonanga na maso yayi Ciuta, kweni pakaŵa nthowa zinyake izo zikamovwira kuti wamanye makora ucindami wa Yehova. Mwaciyelezgero, wakaŵazganga nkhani zakulongosora nchito zikuru za Ciuta mu Malemba, nga umo wakapalanyira caru ciheni na cigumula. Davide wakwenera kuti wakasambira umo Ciuta wakalengeskera ŵaciuta ŵatesi ŵa Egupto apo wakafumiskanga Ŵaisrayeli mu wuzga. Vyakucitika ivi mbukaboni wa ucindami na ukuru wa Yehova.
18 Mwambura kukayika, Davide wakamucindika comene Ciuta cifukwa ca kuŵazga Malemba pera yayi, kweniso kulanguruka. Mwaciyelezgero, wakwenera kuti wakalanguruka za ivyo vikacitika apo Yehova wakapelekanga Dango kwa Ŵaisrayeli. Pa nyengo iyo, kukaŵa kundindima, ŵaleza, bingo lifipa bii, kweniso mbata yikaliranga comene. Phiri la Sinayi likasunkhunyika na kusunkha josi. Ŵaisrayeli ŵakawungana musi mwa phiri, ndipo ŵakapulika “Malango Khumi” kufumira mukati mu moto na bingo apo Yehova wakayowoyanga nawo kwizira mwa mungelo. (Duteronome 4:32-36; 5:22-24; 10:4; Exodus 19:16-20; Milimo 7:38, 53) Nawo mbukaboni wa ucindami wa Yehova! Awo ŵakutemwa Mazgu gha Ciuta na kulanguruka pa nkhani izi ŵakukhuŵilizgika na ‘ucindami wa kuwusa wa Yehova.’ Lero tili na Baibolo lose ilo liri na mboniwoni zinandi za ucindami izo zikutikhorweska kuti Yehova ni mukuru.—Ezekiel 1:26-28; Daniel 7:9, 10; Civumbuzi, cipaturo 4.
19. Kasi nchivici ico citovwirenge kuti timucindike comene Yehova?
19 Davide wakweneraso kuti wakakhorwa na ucindami wa Yehova mwa kusambira malango agho Ciuta wakapeleka kwa Ŵaisrayeli. (Duteronome 17:18-20; Salmo 19:7-11) Mtundu wa Israyeli ukaŵa wakucindikika ndiposo wapadera cifukwa ca kupulikira malango gha Yehova. (Duteronome 4:6-8) Nga ni umo wakacitira Davide, usange tikuŵazga Malemba nyengo zose, kulanguruka comene na kulimbikira kughasambira, mbwenu tizamuwona kuti Yehova wakwenera kupokera nchindi.
Mikhaliro ya Ciuta Njapacanya Nkhanira
20, 21. (a) Kasi Salmo 145:7-9 likulumba ukuru wa Yehova mwakukolerana na mikhaliro wuli? (b) Kasi mikhaliro ya Ciuta iyo yazunurika pano yikuŵakhwaska wuli awo ŵakumutemwa?
20 Umo tawonera, mavesi ghakwamba ghankhondi na limoza mu Salmo 145 ghakutipa vifukwa vya kulumbira Yehova, cifukwa ca vinthu vyakukhwaskana na ukuru wake wambura mapenjeko. Salmo 145:7-9 ghakulumba ukuru wa Ciuta mwa kuzunura mikhaliro yake. Davide wakwimba kuti: ‘Ŵayowoyenge comene . . . uwemi winu ukuru, ndipo ŵimbirenge pacanya urunji winu. Yehova ngwa ucizi na kumanya kulengera lusungu, kukalipa luŵiro cara, na wa lusungu lwakuzara. Ku wose Yehova ndi muwemi; ciwuravi cake cili pa vyose vilengiwa vyake.’
21 Apa, cakwamba Davide wakuzunura uwemi na urunji wa Yehova—mikhaliro iyo Satana Dyabulosi wakuti Yehova walije. Kasi awo ŵakutemwa Ciuta na kujilambika ku muwuso wake, ŵakukhwaskika wuli na mikhaliro iyi? Eya, uwemi wa Yehova na urunji wake pakuwusa ukupeleka cimwemwe ku ŵasopi ŵake awo ŵangaleka yayi kumwimbira malumbo. Kusazgaso apa, Yehova wakucitira uwemi vilengiwa vyake “vyose.” Na cigomezgo cose, ici covwirenge ŵanandi kuti ŵalape na kuŵa ŵasopi ŵa Ciuta waunenesko pambere nyengo yindamare.—Milimo 14:15-17.
22. Kasi Yehova wakucita nawo wuli ŵateŵeti ŵake?
22 Davide wakamanya kuzirwa kwa mikhaliro iyo Ciuta iyo mwene wakazunura apo wakajumpha ‘pamaso pa [Mozesi], na kupharazga kuti: “Yehova, Yehova, Ciuta wa lusungu na ucizi, wakukunthirapo, wakuzara na uwemi na nenesko.’” (Exodus 34:6) Ndico cifukwa Davide wakati: ‘Yehova ngwa ucizi na kumanya kulengera lusungu, kukalipa luŵiro cara, na wa lusungu lwakuzara.’ Nangauli Yehova ni mukuru wambura mapenjeko, iyo wakucindika ŵanthu awo ŵakumuteŵetera mwa kuŵalongora ucizi. Ndipo ngwakuzura na lusungu, wakukhumbisiska kugowokera awo ŵalapa cifukwa ca sembe ya Yesu. Kweniso Yehova wakukalipa luŵiro cara, cifukwa wakuŵapa mwaŵi ŵateŵeti ŵake kuti ŵaleke mikhaliro yiheni iyo yingaŵatondeska kunjira mu caru cake ciphya ca urunji.—2 Petros 3:9, 13, 14.
23. Kasi ni mukhaliro wuli wapacanya uwo tizamudumbirana mu mutu wakulondezgapo?
23 Davide wakalumba Ciuta cifukwa ca cisungusungu cake. Cigaŵa cinyake ca Salmo 145 ico cakhalako cikutovwira kuwona umo Yehova wakulongolera mukhaliro uwu, na umo ŵateŵeti ŵake ŵakugomezgeka ŵakucitira na cisungusungu cake. Fundo izi zizamudumbika mu mutu wakulondezgapo.
Kasi Mungazgora Wuli?
• Kasi pali mipata wuli iyo tingalumbira Yehova “zuŵa na zuŵa”?
• Kasi ni viyelezgero wuli ivyo vikulongora kuti ukuru wa Yehova ngwambura mapenjeko?
• Kasi tingacita wuli kuti tiyambe kumucindika comene Yehova?
[Mafumbo]
[Cithuzithuzi pa peji 3]
Vipingausiku mu mtambo mbukaboni wakuti Yehova ni mukuru
[Kulongosora Cithuzithuzi]
Mwakuzomelezgeka na Anglo-Australian Observatory, cithuzithuzi cakujambulika na David Malin
[Cithuzithuzi pa peji 5]
Kasi ukuru wa Yehova wavumbulika wuli pakukhwaskana na Yesu Khristu?
[Cithuzithuzi pa peji 6]
Apo Ŵaisrayeli ŵakapokera Dango pa Phiri la Sinayi, ŵakajiwonera ŵekha ucindami wa Yehova