Lutani apo pali nkhani

Lutani apo pali mitu ya nkhani

Kasi Machalichi Ghachinthenge?

Kasi Machalichi Ghachinthenge?

Kasi Machalichi Ghachinthenge?

“KU BRITAIN, ŵanthu ŵacali kugomezga Ciuta kweni ŵakukhumba yayi kugomezga Khristu,” ndimo wakayowoyera muliska wa ku Uganda, Stephen Tirwomwe. Vilimika 20 ivyo vyajumpha, iyo wakapona apo boma likawukira chalichi lake mu Uganda. Lero wakupharazgira makilabu gha ŵanalume ku Leeds, England, maminiti 10 pambere ŵategherezgi ŵake ŵandambe kugoma nchuŵa.

Sonosono apa, mishoni ya Anglican iyo yili mu America nayo yalongora kuti yili na suzgo lanthena ili. Lipoti lakufuma pa mishoni iyi likuti: “Machalichi ghanandi mu caru ca United States sono ghalije ŵanthu ŵanandi, nakuti ŵanthu ŵake ŵakutemwa viŵi yayi kusopa. Ŵamishonale ŵakwenera kwiza mu caru ici.” Pakuti mishoni iyi yikatondeka kusintha vinthu mu chalichi lake, yikamba kupulikana na ŵaliska ŵa ku Asia na Africa kuti ŵatume “ŵamishonale ŵize mu United States.”

Cifukwa wuli pera ŵamishonale ŵakufuma ku Africa, Asia, na Latin America ŵakukapharazgira ŵanthu awo ŵakuti Mbakhristu kale ku Europe na North America?

Ni Njani Wakuthaska Munyake?

Vilimika vyakujumpha 400, ŵamishonale ŵanandi ŵakufuma ku Europe ŵathilimukira ku vyaru ivyo vikawusikanga na Europe ku Africa, Asia, Pacific, na South America. Ŵakaluta kukambiska cisopo ku vyaru vya ŵanthu ŵambura kusopa. Nyengo yikati yalutapo, vyaru ivyo vikawusikanga na America vikaluska ŵamishonale ŵa ku Europe pakwambiska machalichi ghawo pa caru cose. Vinthu sono vyang’anamuka.

“Cinyina ca Cikhristu [ca zina waka] casintha,” ndimo wakayowoyera Andrew Walls, uyo wakambiska masambiro gha kusanda Cikhristu ku vyaru vya mu Africa, Asia, na Latin America. Mu 1900, ŵanthu ŵanandi (80 peresenti) awo ŵakatenge Mbakhristu ŵakaŵa ŵa ku Europe panji ku America. Ndipouli, lero ŵanthu ŵanandi awo ŵakuti Mbakhristu (60 peresenti) ŵali mu Africa, Asia, na Latin America. Sonosono apa kwapulikikwa kuti: “Mipingo ya Ŵakatolika ku Europe yikuthemba ŵapristi ŵakufuma ku Philippines na India,” nakuti “yumoza pa ŵapristi 6 awo ŵakugwira nchito mu mishoni za Ŵakatolika ku America, wakufuma ku vyaru vinyake.” Ŵaliska ŵa ku Netherlands, awo ŵali kufuma ku Africa, comenecomene ku Ghana, ŵakujiwona nga “mbamishonale mu kontinenti la ŵanthu ŵambura kusopa.” Ŵaliska ŵakufuma ku Brazil sono ndiwo ŵatora malo mu vigaŵa vinandi vya Britain. Mulembi munyake wakuti: “Vinthu vyang’anamuka pa nkhani ya kutuma ŵamishonale.”

Mphindano Yikulutilira

Ŵamishonale ŵakhumbikwenge mu caru ca ŵanthu ŵambura kusopa ca Europe na North America. Magazini yinyake yikati: “Ku Scotland, ŵanthu ŵacoko comene ndiwo ŵakuluta ku chalichi lero.” Ku France na ku Germany nakoso kuli ŵacoko comene awo ŵakuluta ku chalichi. Nyuzipepara yinyake yikuti: “Ŵanthu ŵa ku America ŵacoko waka (panji 40 peresenti), na ŵa ku Canada (20 peresenti) ndiwo ŵakuluta ku chalichi nyengo na nyengo.” Mwakupambanako, ku Philippines ŵakuti ŵanthu ŵanandi (pafupifupi 70 peresenti) ŵakuluta ku chalichi, ndipo ndimo viliriso mu vyaru vinyake ivyo vikutukuka sono.

Cinyake ico cikuzizika comene nchakuti ŵanthu ŵa kuno ku Africa, Asia, na Latin America ndiwo ŵakutemwa comene kusopa kuluska ŵa ku Europe na North America. Mwaciyelezgero, para Ŵakatolika ku United States na Europe ŵafumbika, kanandi ŵakuti ŵaliska mbakugomezgeka yayi, ndipo ŵakuti ŵakukhumba ŵanthu bweka ŵacitengeko milimo ya chalichi, ndiposo ŵakuti ŵanakazi nawo ŵaŵenge na mazaza. Kweni chalichi la Katolika ku Africa, Asia, na Latin America lilije suzgo pa nkhani izi. Pakuti kusopa kwang’anamukira ku Africa, Asia, na Latin America, nchakuwonekerathu kuti mphindano yikulenge kunthazi uku. Philip Jenkins, munthu wakumanya mbiri na cisopo, wakati: “Nchakuwonekerathu kuti vilimika 10 panji 20 ivyo vikwiza, ŵanthu ku Europe na North America ndiposo Africa, Asia, na Latin America ŵazamutondeka kumanya ŵanyawo ŵa cisopo cimoza.”

Pakuwona vyose ivi, Andrew Walls wakuti nkhani njakuti: “Kasi Ŵakhristu ŵa ku Africa, Asia, Latin America, North America na Europe ŵakoleranenge wuli mu chalichi limoza, kuti wose ŵaŵe na cigomezgo cimoza?” Imwe mukuti wuli? Kasi machalichi ghachinthenge mu caru cakugaŵikana ici? Nchivici ico cingawovwira kuti paŵe kukolerana kweneco pakati pa Ŵakhristu? Nkhani yapanthazi yipelekenge mazgoro gha mu Malemba, na kulongora ukaboni wakuti nanga ni sono nthena pali Ŵakhristu awo mbakukolerana pa caru cose.

[Cithuzithuzi pa peji 4]

Ilo kale likaŵa chalichi, sono ŵakwimbiramo sumu

[Credit]

AP Photo/Nancy Palmieri