“Muzga” Uyo Ngwa Magomezgeko na wa Vinjeru
“Muzga” Uyo Ngwa Magomezgeko na wa Vinjeru
“Ipo ndi njani muzga wa magomezgeko na wa vinjeru, uyo fumu yake yamwimika pa ŵa mu nyumba yake, kuŵapa vyakurya mu nyengo yakwenelera?”—MATEYU 24:45.
1, 2. Cifukwa wuli nchakuzirwa kuti tipokerenge cakurya cauzimu nyengo zose lero?
PA Ciŵiri namise, Nisan 11, 33 C.E., ŵasambiri ŵa Yesu ŵakafumba fumbo ilo ndakuzirwa comene kwa ise lero. Ŵakati: “Nchici cimanyikwiro ca kwiza kwinu, na ca umaliro wa mgonezi?” Pakuzgora, Yesu wakayowoya ucimi wakuzirwa comene. Wakayowoya za nyengo yinonono iyo kuzamuŵa nkhondo, njara, vindindindi, na matenda. Ndipo wakati vyose ivi “nkhwamba kwa mihero.” Ukhaliro uzamuhenipa comene. Munthazi mukaŵa mwakofya nadi!—Mateyu 24:3, 7, 8, 15-22; Luka 21:10, 11.
2 Vinandi ivyo Yesu wakayowoya vyafiskika kwambira mu 1914. Ŵanthu ŵakomwa na “mihero” panji vyakuŵinya vyambura kuyowoyeka. Ndipo mbu, Ŵakhristu ŵaunenesko ŵakwenera kopa yayi. Cifukwa Yesu wakalayizga kuti wazamuŵapa cakurya ciwemi cauzimu. Pakuti sono Yesu wali kucanya, kasi nchivici ico wacita kuti ise pano pa caru capasi tipokere cakurya cauzimu?
3. Nchivici ico Yesu wacita kuti ise tipokerenge “vyakurya mu nyengo yakwenelera”?
3 Yesu wakazgora yekha fumbo ili. Wacali kuyowoya ucimi wake, wakafumba kuti: “Ipo ndi njani muzga wa magomezgeko na wa vinjeru, uyo fumu yake yamwimika pa ŵa mu nyumba yake, kuŵapa vyakurya mu nyengo yakwenelera?” Ndiposo wakati: “Ngwamwaŵi muzga mweneuyo, uyo fumu yake para yikwiza yizamkumusanga wakucita ntheura. Inya nadi nkhumunenerani, yizamkumwimika pa vyose ivyo yili navyo.” (Mateyu 24:45-47) Inya, paŵenge “muzga” uyo wapika nchito ya kupeleka cakurya cauzimu, “muzga” mweneuyo waŵenge wakugomezgeka na wa vinjeru. Kasi muzga uyu wakaŵa munthu yumoza pera, udindo wakulekerana para munyake wafwa, panji cinthu cinyake? Pakuti muzga wa magomezgeko ngwakuti watipe cakurya cauzimu ico tikukhumba, ipo nchiwemi kuti timumanye.
Munthu Yumoza Panji Gulu?
4. Kasi tikumanya wuli kuti “muzga wa magomezgeko na wa vinjeru” wangaŵa munthu yumoza yayi?
4 “Muzga wa magomezgeko na wa vinjeru” wangaŵa munthu yumoza yayi. Cifukwa wuli? Cifukwa cakuti muzga uyu wakamba kupeleka cakurya cauzimu mu nyengo yakale, ndipo kuyana na mazgu gha Yesu, wakenera kulutilira kucita ntheura mupaka apo Fumu yake yizirenge mu 1914. Ntheura ici cikulongora kuti para ni munthu yumoza, wakenera kuteŵetera mwakugomezgeka vilimika 1,900. Nanga ni Metusela wakakwaniska yayi vilimika ivi.—Genesis 5:27.
5. Longosorani cifukwa ico lizgu lakuti “muzga wa magomezgeko na wa vinjeru” kuti likung’anamura Mkhristu waliyose payekha yayi.
5 Ipo kasi lizgu lakuti “muzga wa magomezgeko na wa vinjeru” likung’anamura Mkhristu waliyose payekha? Mbunenesko kuti Ŵakhristu wose ŵakwenera kuŵa ŵakugomezgeka na ŵavinjeru; ndipouli, Yesu wakenera kuti wakang’anamuranga vinandi apo wakayowoya za “muzga wa magomezgeko na wa vinjeru.” Kasi tikumanya wuli? Cifukwa iyo wakati “fumu yake para yikwiza” yizamumuŵika muzga uyo “pa vyose ivyo yili navyo.” Kasi munthu yumoza wangaŵikika wuli pa vinthu vyose, inya pa “vyose” ivyo Fumu yili navyo? Cingacitika yayi!
6. Kasi mtundu wa Israyeli ukenera kucita wuli pakuŵa “muteŵeti,” panji “muzga” wa Ciuta?
6 Ipo zgoro lakupulikikwa ndakuti apo Yesu wakayowoyanga za “muzga wa magomezgeko na wa vinjeru,” wakanenanga gulu la Ŵakhristu. Kasi mbunenesko kuti muzga wangaŵa gulu la ŵanthu? Inya. Vilimika 700 pambere Yesu wandize, Yehova wakacemanga mtundu wose wa Israyeli kuti “muteŵeti wane uyo namusankha.” (Yesaya 43:10, NW) Ici cikung’anamura kuti kufuma apo Dango la Mozesi likapelekeka mu 1513 B.C.E., kuzakafika pa Pentekoste mu 33 C.E., Muisrayeli waliyose wakaŵa mu gulu la muteŵeti uyu. Kweni Mbaisrayeli wose yayi awo ŵakaŵa na maudindo pa kulongozga mtundu panji vinthu vyauzimu. Yehova wakatuma mathemba, ŵeruzgi, zinchimi, ŵasofi, na Ŵalevi kuti ndiwo ŵacitenge nchito izi. Ndipouli, mtundu wa Israyeli ukenera kukhozgera muwuso wa Yehova na kupharazga malumbo ghake mu ŵamitundu. Muisrayeli waliyose wakenera kuŵa kaboni wa Yehova.—Duteronome 26:19; Yesaya 43:21; Malaki 2:7; Ŵaroma 3:1, 2.
“Muteŵeti” Wajowoleka
7. Cifukwa wuli mtundu wakale wa Israyeli ukatondeka kuŵa “muteŵeti” wa Ciuta?
7 Pakuti Israyeli wakaŵa “muteŵeti” wa Ciuta kale comene, kasi ndiyo ni muzga uyo Yesu wakayowoyanga? Yayi, cifukwa Israyeli wakale wakatondeka kuŵa wakugomezgeka panji wavinjeru. Paulosi wakuyowoyapo umo vinthu vikaŵira apo wakuzunura mazgu agho Yehova wakayowoya ku mtundu wula kuti: “Zina la Ciuta likutukika mu Ŵamitundu cifukwa ca imwe.” (Ŵaroma 2:24) Inya nadi, mbiri ya kugaluka kwa Israyeli yikafika paheni apo ŵakamukana Yesu, ico cikapangiska kuti Yehova nayo waŵakane.—Mateyu 21:42, 43.
8. Kasi “muteŵeti” wakasankhika pawuli kunjira m’malo mwa Israyeli wakale, ndipo pa nyengo iyo vinthu vikaŵa wuli?
8 Kuleka kugomezgeka kwa Israyeli, kukung’anamura kuti ŵasopi ŵakugomezgeka ŵalekenge kupokera cakurya cauzimu yayi. Pa Pentekoste mu 33 C.E., mazuŵa 50 panyuma pa kuwuka kwa Yesu, ŵanthu 120 awo ŵakaŵa mu cipinda ca pacanya mu Yerusalemu ŵakapokera mzimu utuŵa. Pa nyengo yira, mtundu uphya ukababika. Kubabika kwa mtundu uwu kukamanyikwa apo ŵanthu ŵake ŵakamba kuphalira ŵanthu ŵa mu Yerusalemu za “vikuru vya Ciuta.” (Milimo 2:11) Antheura, mtundu uphya uwu wauzimu, ukazgoka “muteŵeti” uyo wapharazgenge ucindami wa Yehova ku ŵamitundu na kupeleka vyakurya mu nyengo yakwenelera. (1 Petros 2:9) Lekani, ukamba kucemeka kuti ‘Israyeli wa Ciuta.’—Ŵagalatiya 6:16.
9. (a) Mbanjani awo ŵakupanga “muzga wa magomezgeko na wa vinjeru”? (b) Mbanjani awo ‘mba mu nyumba’?
9 ‘Muisrayeli waliyose wa Ciuta’ ni Mkhristu wakujipatulira, wakubapatizika na kuphakazgika na mzimu utuŵa kweniso wali na cilindizga ca kukakhala kucanya. Lekani, lizgu lakuti “muzga wa magomezgeko na wa vinjeru” likung’anamura Ŵakhristu wose ŵakuphakazgika awo ŵacali na umoyo pa caru capasi kwambira mu 33 C.E. mupaka sono. Vili nga umo vikaŵira kale kuti Muisrayeli waliyose wakaŵa mu gulu la muteŵeti pa nyengo iyo wakaŵira na umoyo kwambira mu 1513 B.C.E. mupaka pa Pentekoste mu 33 C.E. Ipo pera, “ŵa mu nyumba,” awo ŵakupokera cakurya cauzimu kufuma kwa muzga mbanjani? Mu nyengo yakale, Mkhristu waliyose wakaŵa na cilindizga ca kuluta kucanya. Antheura, ŵa mu nyumba ŵakaŵanga Ŵakhristu ŵakuphakazgika, nga gulu cara, kweni munthu payekha. Wose ŵakapokeranga cakurya cauzimu kufuma kwa muzga, nanga ni awo ŵakaŵa na maudindo mu mpingo.—1 Ŵakorinte 12:12, 19-27; Ŵahebere 5:11-13; 2 Petros 3:15, 16.
‘Waliyose Mulimo Wake’
10, 11. Kasi tikumanya wuli kuti wose awo ŵali mu gulu la muzga ŵali na mulimo wakuyana yayi?
10 Nangauli ‘Israyeli wa Ciuta’ uyo ni gulu la muzga wa magomezgeko na wa vinjeru wali kupokera nchito yakucita, kweni munthu waliyose wali na mulimo wake na wake. Mazgu gha Yesu ghakulembeka pa Marko 13:34 ghakulongosora makora nkhani iyi. Wakati: ‘Kuli nga ndi munthu uyo wakukhala ku caru cinyake, para wakasida nyumba yake, na kupa mazaza ku ŵazga ŵake, ku yumoza na yumoza mulimo wake, wakamulayizga mulinda wa pa muryango nayo kuŵa maso.’ Ntheura, waliyose uyo wali mu gulu la muzga wali kupokera mulimo wa kwandaniska vinthu vya Khristu vya pa caru capasi. Waliyose wakucita mulimo wake kuyana na nkhongono zake kweniso mipata iyo wali nayo.—Mateyu 25:14, 15.
11 Mwakusazgirapo, mpostole Petrosi wakaphalira Ŵakhristu ŵakuphakazgika kuti: “Kwakulingana na umo munthu na munthu wali kupokelera cawanangwa, muteŵeteranenge naco mwaŵene, nga mbalinda-ŵalara ŵawemi ŵa ucizi wamtundu-mtundu wa Ciuta.” (1 Petros 4:10) Pa cifukwa ici, Ŵakhristu ŵakuphakazgika wakwenera kuteŵeterana na vyawanangwa ivyo Ciuta wali kuŵapa. Kweniso, mazgu gha Petrosi ghakulongora kuti Ŵakhristu wose ŵangaŵa na nkhongono, milimo, panji maudindo ghakuyana yayi. Ndipouli, waliyose uyo wali mu gulu la muzga wangawovwira mu nthowa zinyake kuti mtundu wauzimu ukule. Wangawovwira wuli?
12. Kasi waliyose uyo wali mu gulu la muzga, kwali ni mwanalume panji mwanakazi, wakawovwira wuli kuti mtundu wauzimu ukule?
12 Cakwamba, waliyose wakenera kuŵa kaboni wa Yehova, na kupharazga makani ghawemi gha Ufumu. (Yesaya 43:10-12; Mateyu 24:24) Pambere wandakwere kucanya, Yesu wakalangura ŵasambiri ŵake ŵakugomezgeka, ŵanalume na ŵanakazi wuwo, kuti ŵasambizgenge. Wakati: ‘Ntheura lutaninge mukasambizge mitundu yose, mukaŵabapatize mu zina la Ŵawiske na la Mwana na la mzimu utuŵa: muŵasambizge kukoreska vyose ivyo ndamulangulirani: ndipo wonani, ine ndili namwe mazuŵa ghose mupaka ku umaliro wa mgonezi.’—Mateyu 28:19, 20.
13. Kasi Ŵakhristu wose ŵakuphakazgika ŵakaŵa na mulimo wuli?
13 Para ŵasambiri ŵaphya ŵasangika, ŵakeneranga kusambizgika makora kukoreska vyose ivyo Khristu wakalangura ŵasambiri ŵake. Para ŵasambizgika, nawo ŵakenera kusambizga ŵanyawo. Mu vyaru vinandi, cakurya ciwemi cauzimu cikapelekekanga kwa awo ŵakenera kuŵa mu gulu la muzga. Ŵakhristu wose ŵakuphakazgika, ŵanalume na ŵanakazi wuwo, ŵakacitanga nchito ya kupanga ŵasambiri. (Milimo 2:17, 18) Nchito iyi yikenera kulutilira kufuma apo muzga wakambiranga nchito yake mupaka umaliro wa caru ici.
14. Mbanjani awo ŵakapika mulimo wa kusambizga mu mpingo, ndipo ŵanakazi ŵakuphakazgika ŵakajipulikanga wuli?
14 Ŵakhristu ŵakuphakazgika awo ŵabapatizika waka, ŵakaŵanga mu gulu la muzga. Kweni ŵakapokerangaso ulongozgi kufuma ku ŵabali awo ŵakaŵa ŵalaŵiliri mu mpingo kwambura kughanaghanira kuti pakwamba ŵakasambizgika na njani. (1 Timote 3:1-7; Tito 1:6-9) Antheura, ŵanalume ŵakwimikika aŵa ŵakaŵa na mwaŵi wa kovwira mtundu kuti ukule mu nthowa yapadera comene. Ŵanalume pera ndiwo ŵakapika nchito ya kusambizga mu mpingo, ndipouli, ŵanakazi ŵakuphakazgika awo ŵakaŵa ŵakugomezgeka ŵakadinginyikanga yayi. (1 Ŵakorinte 14:34, 35) M’malo mwake, ŵakaŵa ŵakukondwa cifukwa ca kutokatoka kwa ŵanalume ŵa mu mpingo kweniso ŵakaŵa ŵakusekelera na mulimo wapadera uwo ŵakaŵa nawo, wa kuphalira ŵanji makani ghawemi. Lero napo ŵadumbu ŵakuphakazgika ŵakulongora mzimu wakujiyuyura, kwali ŵalara ŵa mpingo mbakuphakazgika panji yayi.
15. Kasi kale cakurya cauzimu cikafumanga nkhu, ndipo mbanjani awo wakalongozganga pa kugaŵa cakurya ici?
15 Kale, cakurya cauzimu cikafumanga mu ulongozgi uwo ŵapostole ŵakalembanga mu makalata kweniso ku ŵasambiri ŵanyake awo ŵakalongozganga mu mpingo. Makalata agho ŵakalemba ni mabuku 27 gha mu Testamenti la Sono, ghakapelekekanga mu mipingo ndipo kwambura kukayika ghakawovwira ŵalara mu mipingo kusambizga makora. Mu nthowa iyi, awo ŵakayimiranga muzga ŵakagaŵanga cakurya cinandi cauzimu ku Ŵakhristu ŵaunenesko. Gulu lakale la muzga likaŵa lakugomezgeka nadi pa nchito yake.
“Muzga” Panyuma pa Vilimika 1,900
16, 17. Kasi muzga wakalongora wuli kuti ngwakugomezgeka pakucita nchito yake kuzakafika mu 1914?
16 Kasi lero vili wuli? Apo kwiza kwa Yesu kukamba mu 1914, kasi likaŵapo gulu la Ŵakhristu ŵakuphakazgika ilo mwakugomezgeka likapelekanga vyakurya mu nyengo yakwenelera? Inya likaŵapo nadi. Gulu ili likamanyikwanga makora comene cifukwa ca vipambi viwemi ivyo likapambikanga. (Mateyu 7:20) Kufuma pa nyengo iyo, mbiri yalongora kuti cimanyikwiro ici nchaunenesko.
17 Pa nyengo ya kwiza kwa Yesu, ŵanthu ŵakukwana 5,000 ŵakaŵa ŵakutangwanika kuthandazga unenesko wa mu Baibolo. Ŵanchito ŵakaŵa ŵacoko comene, kweni muzga wakagwiliskira nchito nthowa zapacanya kuti wathandazge makani ghawemi. (Mateyu 9:38) Mwaciyelezgero, wakapanga ndondomeko yakuti upharazgi wa nkhani za mu Baibolo usindikizgike mu nyuzipepara pafupifupi 2,000. Mu nthowa iyi, unenesko wa Mazgu gha Ciuta ukafika ku ŵanthu ŵanandi comene pa nyengo yimoza. Kweniso, wakanozga programu ya maora ghankhondi na ghatatu ya kulongora vithuzithuzi na sinema. Cifukwa ca nthowa iyi, uthenga wa Baibolo, wakulongosora za Kulengeka kwa caru mupaka umaliro wa Muwuso wa Vilimika 1,000 wa Khristu, ukapharazgika ku magulu gha ŵategherezgi ghakujumpha 9 miliyoni mu makontinenti ghatatu. Nthowa yinyake yakupharazgira yikaŵa mabuku. Mwaciyelezgero, mu 1914, magazini ghakukwana 50,000 gha Gongwe la Mulinda ghakagaŵirika.
18. Mphauli apo Yesu wakamuŵika muzga pa vyose ivyo wali navyo, ndipo cifukwa wuli?
18 Inya, apo Fumu yikati yiza, yikasanga muzga wake wakugomezgeka ngwakutangwanika kupwelelera ŵa mu nyumba yake kweniso kupharazga makani ghawemi. Muzga uyu sono wakalindiliranga mulimo unyake. Yesu wakati: “Inya nadi nkhumunenerani, [Fumu] yizamkumwimika pa vyose ivyo yili navyo.” (Mateyu 24:47) Muzga wakati wajumpha nyengo ya kuyezgeka, Yesu wakamuŵika pa vinthu vyake vyose mu 1919. Kweni nchifukwa wuli “muzga wa magomezgeko na wa vinjeru” wakapokera milimo yinandinandi? Cifukwa vinthu vya Fumu vikandana comene. Yesu wakapokera ufumu mu 1914.
19. Longosorani umo “mzinda ukuru” wawovwilikira mwauzimu.
19 Kasi vinthu ivyo Fumu yikamupa muzga wake wakugomezgeka ni vici? Ni vinthu vyake vyose vyauzimu ivyo wali navyo pano pa caru capasi. Mwaciyelezgero, “mzinda ukuru” wa “mberere zinyake” ukamanyikwa pakati pajumpha vilimika 20 kufuma apo Khristu wakapokera ufumu mu 1914. (Civumbuzi 7:9; Yohane 10:16) Aŵa kuti ŵakaŵa ŵakuphakazgika ŵa ‘Israyeli wa Ciuta’ yayi, kweni ŵakaŵa ŵanalume na ŵanakazi ŵakugomezgeka awo ŵakulindilira kuzakakhala pa caru capasi, ndipo ŵakutemwa Yehova na kukhumba kumuteŵetera umo ŵakucitira ŵakuphakazgika. Mu kayowoyero kanyake, ŵakuti kwa “muzga wa magomezgeko na wa vinjeru”: “Mutizomerezge tilute tose, cifukwa tapulika kuti Ciuta wali namwe.” (Zekariya 8:23) Ŵakhristu ŵaphya aŵa ŵakaryanga cakurya cauzimu cakuyana waka na ico ŵakuphakazgika ŵakaryanga, ndipo magulu ghose ghaŵiri ghakulyera pamoza kufuma pa nyengo iyo. Ili ni thumbiko likuru comene ku “mzinda ukuru”!
20. Kasi “mzinda ukuru” wawovwira wuli pa kwandaniska vinthu vya Fumu?
20 “Mzinda ukuru” ukasekelera comene cifukwa ca kukolerana na gulu la muzga pakupharazga makani ghawemi. Peneapo ŵakapharazganga, vinthu vya Fumu vya pa caru capasi vikandananga, ndipo nchito ya “muzga wa magomezgeko na wa vinjeru” nayo yikasazgikiranga. Apo ŵanthu ŵakupenja unenesko ŵakasazgikiranga, cikaŵa cakwenelera kuti ŵasazgireko mafakitale ghakusindikizgira mabuku mwakuti mabuku ghakulongosora Baibolo ghaŵe ghakukwana. Maofesi gha Ŵakaboni ŵa Yehova ghakazengeka mu vyaru vinandi. Ŵamishonale ŵakatumika “ku vigoti vya caru.” (Milimo 1:8) Kufuma pa ŵakuphakazgika pafupifupi 5,000 mu 1914, ŵanthu ŵakusopa Ciuta wasazgikira na kujumpha mamiliyoni ghankhondi na limoza lero, ndipo ŵanandi mba “mzinda ukuru.” Nadi pano, vinthu vya Fumu vyandana nadi kwambira apo yikapokera ufumu mu 1914!
21. Ni ntharika wuli ziŵiri izo tizamudumbiskana mu nkhani yakulondezgapo?
21 Vyose ivi vikulongora kuti muzga ŵaŵa nadi “wa magomezgeko na wa vinjeru.” Wakati wamara kuyowoya za “muzga wa magomezgeko na wa vinjeru,” Yesu wakayowoya ntharika ziŵiri izo zikulongosora mikhaliro ya kugomezgeka na vinjeru: ntharika ya ŵamwali ŵakucenjera na ŵakupusa kweniso ntharika ya matalente. (Mateyu 25:1-30) Tanweka comene na ntharika izi! Kasi zikung’anamuraci kwa ise lero? Tizamudumbiskana fumbo ili mu nkhani yakulondezgapo.
Mukutipo Wuli?
• Mbanjani awo ŵakupanga “muzga wa magomezgeko na wa vinjeru”?
• Mbanjani awo mba “mu nyumba”?
• Mphauli apo muzga wakugomezgeka wakaŵikika pa vinthu vyose vya Fumu, ndipo cifukwa wuli vikacitika pa nyengo iyo?
• Mbanjani awo ŵawovwira kuti vinthu vya Fumu vyandane mu vilimika vya sonosono apa, ndipo ŵacita wuli?
[Mafumbo]
[Vithuzithuzi pa peji 24]
Gulu la muzga mu nyengo yakale likaŵa lakugomezgeka pa nchito yake