Lutani apo pali nkhani

Lutani apo pali mitu ya nkhani

Yehova Wakuvumbura Ucindami Wake kwa Ŵakujiyuyura

Yehova Wakuvumbura Ucindami Wake kwa Ŵakujiyuyura

Yehova Wakuvumbura Ucindami Wake kwa Ŵakujiyuyura

“Njombe ya kujiyuyura na kumopa Yehova ndi usambazi, na ulemu [ucindami], na umoyo.”—ZINTHARIKA 22:4.

1, 2. (a) Kasi buku la Milimo likulongora wuli kuti Stefano wakaŵa ‘munthu wakuzura na cipulikano na mzimu utuŵa’? (b) Mbukaboni wuli uwo ukulongora kuti Stefano wakaŵa wakujiyuyura?

 STEFANO wakaŵa ‘munthu wakuzura na cipulikano na mzimu utuŵa.’ Wakaŵaso “wakuzura na ucizi na nkhongono.” Wakacitanga vimanyikwiro na minthondwe yinandi mu ŵanthu, pakuŵa yumoza wa ŵasambiri ŵakwamba ŵa Yesu. Zuŵa limoza, ŵanalume ŵanyake ŵakawuka kuti ŵimikane nayo, kweni ‘ŵakamanya cara kwimikana na vinjeru na mzimu weneuwo wakayowoyeranga.’ (Milimo 6:5, 8-10) Apa cikulongolerathu kuti Stefano wakaŵikapo mtima kusambira Mazgu gha Ciuta, nakuti wakajivikilira makora pamaso pa ŵalara ŵa cisopo ca Ŵayuda mu nyengo yira. Ukaboni mu buku la Milimo cipaturo 7 ukulongora kuti Stefano wakanweka nadi kuti wawone khumbo la Ciuta likuvumbulika.

2 Pakuŵa wakujiyuyura, Stefano wakapambana comene na ŵalara ŵa cisopo, awo ŵakajiwonanga ŵakuzirwa kuluska ŵanthu bweka cifukwa ca kumanya tunthu. (Mateyu 23:2-7; Yohane 7:49) Nangauli wakamanyanga vinandi mu Malemba, kweni wakazomera na mtima wose ‘kuteŵetera pa magome’ mwakuti ŵapositole ŵafwilirenge pa ‘kuromba na uteŵeti wa mazgu.’ Stefano wakaŵa na mbiri yiwemi mu ŵabali lekani wakaŵa yumoza wa ŵanalume 7 awo ŵakasankhika kuti ŵagaŵenge cakurya zuŵa na zuŵa. Wakazomera mulimo uwu.—Milimo 6:1-6.

3. Nchilongolero wuli ca lusungu lwa Ciuta ico Stefano wakawona?

3 Yehova wakawona mtima wa Stefano wa kujiyuyura, kutemwa vyauzimu, na kugomezgeka. Apo Stefano wakapharazgiranga ŵalara Ŵaciyuda mu Sanhedrin awo ŵakamulotokera, iwo “ŵakawona cisko cake nga nchisko ca mungelo.” (Milimo 6:15) Cisko cake cikaŵa nga ncha thenga la Ciuta, liza na mtende kufuma kwa Yehova, Ciuta wa ucindami. Stefano wati wapharazgira ŵanthu mwacikanga mu Sanhedrin, Ciuta wakamucitira lusungu mwapadera nkhanira. “Pakuzura na mzimu utuŵa, na kudodoliska kucanya, wakawona ucindami wa Ciuta, na Yesu wakwimilira ku woko la malyero la Ciuta.” (Milimo 7:55) Kwa Stefano, mboniwoni yakuzizika iyi yikakhozgera kuti Yesu ni Mwana wa Ciuta kweniso Mesiya. Mboniwoni iyi yikakwezga nkhongono na kukhwimiska munthu wakujiyuyura Stefano, na kumupanikizgira kuti Yehova wakaŵa nayo.

4. Kasi Yehova wakuvumbulira ŵanjani ucindami wake?

4 Kuyana na mboniwoni iyo Stefano wakawona, Yehova wakuvumbura ucindami na khumbo lake kwa ŵakujiyuyura na awo ŵakopa Ciuta, ŵeneawo ŵakuwukora makora ubwezi wawo na Iyo. Baibolo likuti: “Njombe ya kujiyuyura na kumopa Yehova ndi usambazi, na ulemu [ucindami], na umoyo.” (Zintharika 22:4) Ipo nchiwemi kupulikiska ng’anamuro la kujiyuyura kweneko, umo tingaŵira na mukhaliro wakuzirwa uwu, na umo tikupindulira mu vyakucita vithu vyose.

Kujiyuyura—Mukhaliro wa Ciuta

5, 6. (a) Kasi kujiyuyura ni vici? (b) Kasi Yehova walongora wuli kujiyuyura? (c) Kasi tikwenera kukhwaskika wuli pakumanya kuti Yehova ngwakujiyuyura?

5 Ŵanyake ŵangazizikika kuti Yehova Ciuta, uyo ngwaucindami kweniso wapacanya nkhanira mu cilengiwa, ndiyo ngwakujiyuyura comene. Fumu Davide yikati kwa Yehova: ‘Mwandipa nguru ya ciponosko cinu; woko linu la malyero landikolelera ndipo kujiyuyura kwinu kwandikuzga.’ (Salmo 18:35) Apo Davide wakayowoya kuti Yehova ngwakujiyuyura, wakazunura lizgu la Cihebere ilo likung’anamura “kusindama.” Padera pa lizgu la “kujiyuyura,” paliso mazgu ghanyake ghakuyana nalo ghakuti “kujipepura,” “kujicepeska,” na “kujikhizga.” Yehova wakajiyuyura apo wakajikhizga kuzakacita vinthu na Davide, munthu wakwananga—kumwimika kuŵa fumu na mwimiliri Wake. Mzere wakwamba pa Salmo cipaturo 18 ukulongora kuti Yehova wakamuvikilira, kumovwira na ‘kumuthaska ku ŵarwani ŵake,’ kusazgapo Sauli. Pakuŵa fumu, Davide wakamanya kuti usange waŵenge na lumbiri na ucindami nchifukwa cakuti Yehova ngwakujiyuyura pakucita vinthu na iyo. Kumanya fundo iyi kukamovwira Davide kuti waŵe wakujiyuyura nyengo zose.

6 Ise ke? Yehova watisambizga unenesko, ndipo nyengo zinyake wangatipa uteŵeti wapadera mu gulu lake, panji wangatisankha kucita nchito yinyake mwakuti wafiske khumbo lake. Kasi tikwenera kujiwona wuli na milimo iyi? Kasi tikwenera kujiyuyura yayi? Kasi tikwenera kuwonga cara kuti Yehova ngwakujiyuyura, na kuleka kujikwezga, pakuti kungaticemera soka?—Zintharika 16:18; 29:23.

7, 8. (a) Kasi Yehova wakalongora wuli kujiyuyura kuyana na umo wakacitira na Manase? (b) Kasi Yehova na Manase ŵali kutipa ciyelezgero wuli ca kujiyuyura cakuti tilondezge?

7 Yehova walongora kuti ngwakujiyuyura comene pakucita vinthu na ŵanthu ŵakwananga. Kweniso wacitira lusungu ŵakuyuyulika, nanga nkhuwuska na kukwezga ŵakujipepura. (Salmo 113:4-7) Wonani ciyelezgero ca Manase, Fumu ya caru ca Yuda. Manase wakacita makora yayi na mazaza ghake, wakambiska kusopa kwautesi, nakuti “wakacita uheni unandi pamaso pa Yehova kumusosomolera ku ukali.” (2 Midauko 33:6) Paumaliro, Yehova wakamulanga Manase, wakazomerezga fumu ya Asiriya kumuwuskapo pa mpando. Apo wakaŵa mu jere, Manase “wakaŵeyelera Yehova Ciuta wake, na kujiyuyura comene,” Yehova wakamuwezgerapo pa ufumu mu Yerusalemu, ndipo “wakamanya kuti Yehova ndiye Ciuta.” (2 Midauko 33:11-13) Yehova wakakondwa cifukwa ca mtima wa kujiyuyura wa Manase, lekani nayo wakajiyuyura, kumugowokera na kumuwezgerapo pa mpando.

8 Pakumanya kuti Yehova ngwakugowokera, kweniso pakuwona mtima wakulapa wa Manase, tikutorapo sambiro lakuzirwa la kujiyuyura. Nyengo zose tikwenera kukumbuka kuti Yehova wacitenge nase mwakuyana na mtima uwo tikuŵa nawo para tananga kweniso umo tikucitira na awo ŵatikwiyiska. Usange tikuŵagowokera ŵanyithu ivyo ŵakutinangira na kuzomera para tabuda, Yehova waticitirenge lusungu.—Mateyu 5:23, 24; 6:12.

Ucindami wa Ciuta Ukavumbulika kwa Ŵakujiyuyura

9. Kasi kujiyuyura nchilongolero ca ujira? Longosorani.

9 Ndipouli, kujiyuyura na mikhaliro yinyake yakuyanako, tingayiwonanga nga mbujira panji kulekelera uheni yayi. Malemba Ghakupatulika ghakulongora kuti Yehova ngwakujiyuyura, ndipouli, wakukalipa mwakwenelera na kuwoneska nkhongono zake zikuru para wakhumba. Pakuti ngwakujiyuyura, Yehova wakupwelelera mwapadera ŵanthu awo mbakujicepeska, kweni wakuŵa kutali na ŵakujikuzga. (Salmo 138:6) Kasi Yehova wapwelelera wuli mwapadera ŵateŵeti ŵake ŵakujiyuyura?

10. Kuyana na mazgu gha pa 1 Ŵakorinte 2:6-10, kasi Yehova wakuvumburaci kwa ŵakujiyuyura?

10 Mu nyengo iyo wimika, kweniso kwizira mu nthowa iyo wanozga kuti wayowoyerengemo, Yehova wavumbulira ŵanthu ŵakujiyuyura umo wafiskirenge khumbo lake. Kuyana na ŵakujikuzga, panji awo ŵakuthemba vinjeru vya ŵanthu palije ico ŵakumanya. (1 Ŵakorinte 2:6-10) Kweni ŵakujiyuyura, pakuti ŵakumanya khumbo la Yehova, ŵakumukwezga na kumulumba cifukwa ca ucindami wake ukuru.

11. Mu nyengo yakale, kasi ŵanyake ŵakalongora wuli kuti mbakujikuzga, ndipo cifukwa wuli cikaŵa ciheni kwa iwo?

11 Mu nyengo yakale, ŵanthu ŵanandi, kusazgapo awo ŵakatenge Mbakhristu, ŵakaŵavya mtima wakujiyuyura, lekani ŵakakhuŵara na ivyo mpositole Paulosi wakaŵavumbulira kuyana na khumbo la Ciuta. Paulosi wakazgoka “mpositole wa ŵamitundu,” cifukwa ca fuko lake yayi, masambiro yayi, nesi ulara, panji mbiri yiwemi iyo wakaŵa nayo nyengo yitali. (Ŵaroma 11:13) Kanandi awo ŵali na mahara gha wunthu ŵakughanaghana kuti vinthu ivi ndivyo Yehova wakuwona pakusankha munthu uyo waŵenge citeŵetero cake. (1 Ŵakorinte 1:26-29; 3:1; Ŵakolose 2:18) Ndipo mbu, Yehova wakasankha Paulosi mu lusungu lwake lukuru na khumbo Lake. (1 Ŵakorinte 15:8-10) Awo Paulosi wakati ‘mbapositole ŵapacanya,’ kweniso ŵanyake awo ŵakamutinkhanga, ŵakakana kupulikizga ivyo wakayowoyanga kufuma mu Malemba. Cifukwa ca kujikuzga, ŵakamanya yayi nthowa zapadera izo Yehova wakufiskira khumbo lake. Cingaŵa ciwemi kuti nase tileke kudelera awo Yehova waŵasankha kuti ŵacite khumbo lake.—2 Ŵakorinte 11:4-6.

12. Kasi ciyelezgero ca Mozesi cikulongora wuli kuti Yehova wakutumbika awo mbakujiyuyura?

12 Kweniso mu Baibolo muli viyelezgero vinandi ivyo vikulongora ŵanthu ŵakujiyuyura awo ŵakawona mzgetu wa ucindami wa Ciuta. Mozesi, munthu “wakuzika comene” kuluska ŵanthu wose, wakawona ucindami wa Ciuta, nakuti wakaŵa paubwezi uwemi na iyo. (Maŵazgo 12:3) Munthu wakujiyuyura uyu, uyo wakamalira vilimika 40 kuliska viŵeto, mutepanji kanandi wakaliskanga mu dambo la Arabiya, Mlengi wakamutumbika mu nthowa zinandi. (Exodus 6:12, 30) Na nkhongono za Yehova, Mozesi ŵakaŵa thenga na mulongozgi wa mtundu wa Israyeli. Wakayowoyanga na Ciuta. Mu mboniwoni, wakawona “kawonekero ka Yehova.” (Maŵazgo 12:7, 8; Exodus 24:10, 11) Ŵanyake awo ŵakapulikira muteŵeti na mwimiliri wakuzika uyu wa Ciuta nawoso ŵakatumbikika. Nase Ciuta watitumbikenge usange tikumanya na kupulikira Yesu, mprofeti mulara kuluska Mozesi, na “muzga wa magomezgeko na wa vinjeru” uyo wamwimika.—Mateyu 24:45, 46; Milimo 3:22.

13. Kasi ucindami wa Yehova ukavumbulika wuli ku ŵaliska ŵakujiyuyura mu nyengo yakale?

13 Kasi ‘ucindami wa Fumu [Yehova] ukaŵalira’ ŵanjani apo mungelo wakapharazga makani ghawemi kuti “Mponoski, uyo ndi Khristu Fumu” wababika? Ukaŵalira ŵalara ŵa cisopo ŵakujitukumura yayi, nesi ŵanthu ŵakumanyikwa, kweni ŵaliska ŵakuyuyulika awo “ŵakalindiliranga mskambo wawo na usiku.” (Luka 2:8-11) Ŵaliska aŵa ŵakaŵa ŵanthu ŵapacanya yayi nakuti nchito yawo yikaŵa yapasi. Ndipo mbu, Yehova wakawona kuti ndiwo ŵakwenera kumanya dankha za kubabika kwa Mesiya. Enya, Yehova wakuvumbura ucindami wake kwa ŵakujiyuyura na awo ŵakumopa.

14. Kasi Ciuta wakuŵatumbika wuli awo mbakujiyuyura?

14 Kasi viyelezgero ivi vikutisambizgaci? Vikulongora kuti Yehova wakutumbika ŵakujiyuyura na kuŵavumbulira vinthu kuti ŵamanye makora khumbo lake. Wakusankha ŵanthu awo ŵalije na kalikose kakuti ŵamanyikwe nako mwakuti ŵathuwuske khumbo lake. Ici cikwenera kutovwira kuti tigomezgenge Yehova, Mazgu ghake gha ucimi, na gulu lake kuti watilongozge. Tikugomezga na mtima wose kuti Yehova waŵaphalirenge nipera ŵateŵeti ŵake umo khumbo lake lifiskikirenge. Mprofeti Amosi wakati: “Yehova kuti wakucita kanthu cara kwambura kuti wavumbulire cakuubende cake ku ŵateŵeti ŵake zinchimi.”—Amosi 3:7.

Jiyuyurani Kuti Mutemweke na Ciuta

15. Cifukwa wuli nyengo na nyengo tikwenera kujiyuyura, ndipo Sauli, Fumu ya Israyeli yikacita wuli?

15 Kuti Ciuta walutilire kutitumbika, tikwenera kujiyuyura nyengo zose. Kujiyuyura pa cakucitika cimoza cikung’anamura kuti munthu waŵenge nthena nyengo zose yayi. Cingacitika kuti munthu wambe kujitemwa, kujikuzga, na kujiŵikamo—mikhaliro iyo yingamucemera soka. Sauli, fumu yakwamba ya Israyeli, ndimo yikacitira. Wakati wasankhika, wakajiwona kuti ‘ni mucoko.’ (1 Samuel 15:17) Ndipo mbu, wakati wakhala vilimika viŵiri pa ufumu, wakamba kucita mawara. Wakaduka dango la Yehova lakuti mprofeti Samuel ndiyo wapelekenge sembe, na kwamba kupenja vifukwa vya kujigowokera. (1 Samuel 13:1, 8-14) Ili likaŵa waka jando la vyakucitika ivyo vikalongora kuti Sauli wamba kujitukumura. Nyengo yikati yalutapo, Ciuta wakamupoka mzimu wake na vitumbiko, paumaliro wakafwa mwacikhozga soni. (1 Samuel 15:3-19, 26; 28:6; 31:4) Apa sambiro likuwonekerathu: Tikwenera kuŵikapo mtima kuti nyengo zose tiŵenge ŵakujiyuyura, ŵakujilambika, na kukana maghanoghano gha kujikwezga, apo ndipo tingaŵambara mzimu wakujiŵikamo uwo ungakwiyiska Yehova.

16. Kasi kughanaghanira ubwezi withu na Yehova na ŵanyithu kungatovwira wuli kuti tijiyuyure?

16 Nangauli mukhaliro wa kujiyuyura ukuzunulikapo yayi pa vipambi vya mzimu, kweni ni mukhaliro uwo Ciuta wakutemwa, weneuwo tikwenera kuŵa nawo. (Ŵagalatiya 5:22, 23; Ŵakolose 3:10, 12) Pakuti mukhaliro uwu ukusazgapo mtima—umo tikujiwonera na umo tikuwonera ŵanyithu—ipo tikwenera kupilipita kuti tiŵe nawo. Kughanaghanira comene ubwezi withu na Yehova na ŵanyithu kutovwirenge kuti tiŵe ŵakujiyuyura nyengo zose. Mu maso gha Ciuta, ŵanthu wose ŵakwananga ŵali nga mbutheka uŵisi uwo ukubiliŵira kanyengo, ukufota na komira. Mu maso ghake, ŵanthu ŵali nga ni mphazi mu caru. (Yesaya 40:6, 7, 22) Kasi utheka umoza wuli na cifukwa ca kujikuzgira pakuti ngutali kuluska utheka unyake? Kasi mphazi yili na cifukwa ca kujitukumulira pakuti yingaduka kuluska zinyake? Nchambura kupulikikwa kughanaghana nthena. Lekani mpositole Paulosi wakakumbuska Ŵakhristu ŵanyake kuti: “Ndi njani wakukupambaniska iwe? Ndipo uli na cici ico ukawura kucipokera? Ndipo usange ukacipokera; ukujikuzgiraci nga ndi para ukawura kucipokera?” (1 Ŵakorinte 4:7) Kughanaghanira Malemba ghanthena agha kutovwirenge kuti tijiyuyure.

17. Nchivici cikamovwira mprofeti Daniyele kuti waŵe wakujiyuyura, ndipo nchivici ico nase cingatovwira?

17 Daniyele, mprofeti Wacihebere wakaŵa “munthu wakutemweka” na Ciuta cifukwa ca “kujicefya.” (Daniel 10:11, 12) Nchivici cikamovwira Daniyele kuti waŵe wakujiyuyura? Cikuru pa vyose cikaŵa cakuti wakagomezga Yehova nkhanira fikepo, wakarombanga nyengo na nyengo. (Daniel 6:10, 11) Kweniso, Daniyele wakafwilirangapo kusambira Mazgu gha Ciuta, gheneagho ghakamovwira kuti nyengo zose waghanaghanirenge khumbo la Ciuta. Wakazomeranga maubudi gha ŵanthu ŵakwake pera yayi, kweniso na ghake wuwo. Nakuti mtima wake wose ukaŵa pa kuthuwuska urunji wa Ciuta, kuluska kujipangira mbiri. (Daniel 9:2, 5, 7) Kasi tingasambirapo kanthu pa ciyelezgero ciwemi ca Daniyele, na kuyezga kukhala mwakujiyuyura mu vinthu vyose?

18. Kasi awo mbakujiyuyura ŵakulindilira ucindami wuli?

18 Lemba la Zintharika 22:4 likuti: “Njombe ya kujiyuyura na kumopa Yehova ndi usambazi, na ulemu [ucindami], na umoyo.” Enya, Yehova wakutemwa awo mbakujiyuyura, ndipo njombe yake ni ucindami na umoyo. Apo wakaghanaghananga kuti waleke waka kuteŵetera Ciuta, kweni pamanyuma Yehova wati wamovwira, wamasalmo Asafu wakati: ‘Mundilongozge na ulongozgi winu, pamanyuma mundipokelere mu ucindami.’ (Salmo 73:24) Ise ke lero? Ni ucindami wuli uwo ukulindilira ŵakujiyuyura? Padera pa kuŵa na ubwezi uwemi na Yehova, ŵakujiyuyura ŵazamukondwa kuwona kuti mazgu gha Fumu Davide ghafiskika: “Ŵakuzika ndiwo tiŵaharenge caru, tiŵakondwenge na kusakata comene.” Uwu ni ucindami wapadera nkhanira!—Salmo 37:11.

Kasi Mukukumbuka?

• Ni mwauli umo Stefano waliri ciyelezgero ca ŵanthu ŵakujiyuyura awo Yehova wakuŵavumbulira ucindami?

• Kasi Yehova walongora kujiyuyura mu nthowa wuli?

• Ni viyelezgero wuli ivyo vikulongora kuti Yehova wakuvumbura ucindami wake kwa ŵakujiyuyura?

• Kasi ciyelezgero ca Daniyele cingatovwira wuli kuti tijiyuyurenge?

[Mafumbo]

[Bokosi pa peji 22]

Wacikanga Kweni Wakujiyuyura

Mu 1919, pa ungano wa cigaŵa wa Ŵasambiri ŵa Baibolo (awo sono ŵakucemeka Ŵakaboni ŵa Yehova), ku Cedar Point, Ohio, U.S.A., J.F. Rutherford, uyo wakaŵa na vilimika 50, ndiyo wakalaŵiliranga uteŵeti pa nyengo iyo. Pa ungano uwu, iyo wakajipeleka kuti wapelekezgenge ŵalendo ku malo ghakugona na kuthwika katundu wawo. Pa zuŵa laumaliro la ungano, wakayowoya mazgu ghakukwezga nkhongono ku ŵanthu 7,000 kuti: “Ndimwe ŵimiliri ŵa Fumu ya mafumu na Kalonga wa ŵakalonga, pharazgani ku ŵanthu ucindami wa Fumu yithu.” Mbali Rutherford wakaŵa munthu wacikanga na wamazaza pakuyowoya ivyo wakagomezganga kuti mbunenesko. Kweni wakaŵa wakujiyuyura pamaso pa Ciuta, nakuti kanandi apo wakarombanga pa lemba la dazi ku Beteli wakawonekanga kuti ngwakujiyuyura nadi.

[Cithuzithuzi pa peji 19]

Nangauli Stefano wakamanyanga vinandi mu Malemba, wakazomera mulimo wa kugaŵira ŵanthu cakurya

[Cithuzithuzi pa peji 20]

Manase wakakondweska Yehova cifukwa ca mtima wake wa kujiyuyura

[Cithuzithuzi pa peji 22]

Nchivici cikapangiska Daniyele kuŵa “munthu wakutemweka”