Kupenja Umoyo Wakukondweska

VILIMIKA vicoko waka ivyo vyajumpha, ku France, Germany, Great Britain na ku United States of America ŵanthu ŵakafumbika kuti, “Kasi nchivici cikukhumbikwa kuti munthu waŵe wakukondwa?” Pa awo ŵakafumbika, ŵanthu 89 pa 100 ŵakazgora kuti cakukhumbikwa mbumoyo wambura matenda; 79 pa 100 ŵakati ico cikukhumbikwa ni nthengwa yiwemi panji kukolerana; 62 pa 100 ŵakati ŵana mbakukhumbikwa; ndipo 51 pa 100 ŵakati nchito yiwemi njakukhumbikwa kuti munthu waŵe wakukondwa. Nangauli ŵanandi ŵakumanya kuti ndarama zikucitiska munthu kuŵa wakukondwa yayi, kweni pa awo ŵakafumbika, 47 pa 100 ŵakasimikizga kuti zikucitiska munthu kuŵa wakukondwa. Kasi ukaboni ukulongora vici?

Cakwamba tiyeni tiwone usange ni nadi kuti ndarama na kukondwa vikwendezgana. Ŵanthu 100 ŵasambazi comene ŵakafumbika ku United States of America, ndipo vikawoneka kuti ŵakaŵa ŵakukondwa viŵi yayi pakuyelezgera na ŵanthu bweka. Kweniso, nangauli ku United States ŵanandi ŵali na katundu munandi kuluska vilimika 30 ivyo vyajumpha, iwo mbakukondwa nga ni kale yayi, kuyana na ivyo ŵasanga ŵadokotara ŵakusanda maghanoghano. Nakuti lipoti linyake likuti: “Ŵanandi ŵayamba kwenjerwa mukati mu vilimika ivi. Ŵawukirano ŵanandi comene ŵakujikoma. Nthengwa zinandi zikumara.” Mu vyaru 50, kafukufuku wa kuwona usange ndarama na kukondwa vikukolerana walongora kuti ndarama zingacitiska umoyo kuŵa wakukondweska yayi.

Fumbo lakulondezgapo ndakuti, kasi umoyo wambura matenda, nthengwa yiwemi na nchito yiwemi ni vyakuzirwa kuti munthu waŵe wakukondwa? Usange vinthu ivi ni vyakuzirwa kuti munthu waŵe wakukondwa, wuli za ŵanthu ŵanandi awo mbalwari na awo ŵalije nthengwa ziwemi? Tingayowoyaci za ŵakutorana awo ŵalije ŵana, na ŵanalume kweniso ŵanakazi awo ŵalije nchito ziwemi? Kasi wose aŵa ndikuti ŵakhalenge waka mwacitima nyengo zose? Ndipo usange vinthu vingasintha, kasi awo ŵakuwoneka ngati mbakukondwa cifukwa ca umoyo wambura matenda na nthengwa yiwemi ŵangalutilira kuŵa ŵakukondwa?

Kasi Tikupenja ku Malo Ghakwenelera?

Waliyose wakukhumba kuŵa wakukondwa. Ici nchakuzizika yayi cifukwa Mlengi wa munthu wakucemeka “Ciuta wakukondwa,” ndipo munthu wakapangika mu cikozgo ca Ciuta. (1 Timote 1:11, NW; Genesis 1:26, 27)  Ntheura nchakupulikikwa kuti ŵanthu ŵakupenja umoyo wakukondweska. Ndipouli, ŵanandi ŵakuwona kuti kupenja umoyo wakukondweska vikuyana waka na kukoreska mcenga—uwo ukukaŵa yayi kulopoka.

Ndipouli, kasi cingaŵa cifukwa cakuti ŵanyake ŵakutalulira comene pakupenja umoyo wakukondweska? Wafilosofi Eric Hoffer ndimo wakaghanaghaniranga. Iyo wakati: “Kupenja umoyo wakukondweska nchimoza ca vinthu ivyo vikucitiska ŵanthu kuŵa ŵacitima.” Ndimo vikuŵira nadi usange tikupenja umoyo wakukondweska kumalo ghambura kwenelera. Usange ndimo tikucitira, mbwenu tiphyokenge pawaka na kukhuŵara. Kupenja usambazi, kujipangira zina; panji kunjira ndyali, kupenja udindo panji umoyo wapacanya panji mtima wa manyatwako ndiposo kucita vinthu na cilato ca kujikondweska nyengo yeneyiyo, vyose vikutondeka kucitiska umoyo kuŵa wakukondweska. Lekani ŵanyake ŵayamba kugomezga maghanoghano gha mlembi munyake uyo wakati: “Usange tingaleka kupenja umoyo wakukondweska, tingaŵa ŵakukondwa.”

Kweniso, wonani kuti pa awo tanguyowoya kuti ŵakafumbika pakwamba nkhani iyi, ŵanthu 4 pa 10 ŵakati munthu wakuŵa wakukondwa para wakucitira viwemi ŵanyake na kuŵawovwira. Ndipo yumoza pa ŵanthu ŵanayi wakati cipulikano na cisopo vikovwira comene kuti munthu waŵe wakukondwa. Ipo tikwenera kusanda ico cikukhumbikwa kuti munthu waŵe wakukondwa nadi. Nkhani yakulondezgapo yitovwirenge kucita ntheura.

[Cithuzithuzi pa peji 3]

Ŵanandi ŵakughanaghana kuti ndarama, umoyo uwemi wa mbumba panji nchito yiwemi ni vyakuzirwa kuti munthu waŵe wakukondwa. Kasi mukukolerana nawo?