“Muŵe Ŵakutemwana na Ciwuravi”

“Pa kuŵatemwa ŵabali, muŵe ŵakutemwana na ciwuravi.”—ŴAROMA 12:10.

1, 2. Kasi mishonale munyake na mpositole Paulosi wakaŵa na ubwezi wa mtundu wuli na ŵabali ŵawo?

 VILIMIKA vyose 43 vya uteŵeti wa umishonale ku vyaru vya ku Asia, Don wakamanyikwa comene cifukwa ca kutemwa ŵanthu awo wakaŵateŵeteranga. Apo wakaŵa mu ulwari wa manyimanyi uwo ukamukoma, ŵanthu ŵanyake awo wakaŵasambizganga Baibolo ŵakenda mitunda yitali comene kukamuwona na kuyowoya kuti, “Kamsahamnida, kamsahamnida!,” mazgu agho mu ciyowoyero ca ku Korea ghakung’anamura kuti “Yewo, yewo!” Mitima yawo yikakhwaskika cifukwa ca ciwuravi ca Don.

² Ni Don pera yayi uyo wakaŵa na ciwuravi canthena. Kale napo, mpositole Paulosi wakaŵa na ciwuravi comene kwa ŵanthu awo wakaŵateŵeteranga. Paulosi wakaŵa munthu wakujipeleka comene. Nangauli wakaŵa munthu wacikanga, kweni wakaŵaso wakuzika na waciwuravi, “umo mulezi wakulelera ŵana ŵake.” Wakalembera mpingo wa Tesalonika kuti: “[Pakuŵa na ciwuravi kwa imwe, NW] tikakondwa kumugaŵirani ivangeli la Ciuta pera cara, kweni na umoyo withu wuwo, pakuti mukaŵa ŵakutemweka ŵithu comene.” (1 Ŵatesalonika 2:7, 8) Pamanyuma pake, apo Paulosi wakaphalira ŵabali ŵa ku Efeso kuti ŵazamumuwonaso cara, “wose ŵakalira comene, ŵakamuwira Paulosi pa singo ŵakamufyofyontha.” (Milimo 20:25, 37) Apa cikulongolerathu kuti padera pa kuŵa na cipulikano cimoza, ubwezi uwo ukaŵapo pakati pa Paulosi na ŵabali ŵake ukaŵa ukuru comene. Ŵakaŵa na ciwuravi yumoza na munyake.

Ciwuravi na Citemwa

3. Kasi mu Baibolo mazgu ghakuti ciwuravi na citemwa ghakukolerana wuli?

³ Mu Malemba, mazgu ghakuti ciwuravi, kulengerana citima na lusungu vyose vikukolerana comene na citemwa, ico ni mukhaliro ukuru Wacikhristu. (1 Ŵatesalonika 2:8; 2 Petros 1:7) Umo viliri vigaŵa vyose vya libwe lakutowa la Diyamondi, ntheura pera mikhaliro yose iyi ya Ciuta yikukolerana kuti yifiske cinthu cimoza. Yikovwira Ŵakhristu kuŵa pamoza pera cara kweniso kuŵasendezga kufupi na Ŵawiskewo ŵakucanya. Lekani mpositole Paulosi wakaciska ŵasopi ŵanyake kuti: “Kutemwa [kwinu] kuŵe kwambura upusikizgi. . . . Pa kuŵatemwa ŵabali, muŵe ŵakutemwana na ciwuravi.”—Ŵaroma 12:9, 10.

4. Kasi lizgu lakuti “ciwuravi” likung’anamuraci?

⁴ Lizgu la Cigiriki ilo Paulosi wakazunura kuti “ciwuravi” likung’anamura vinthu viŵiri, kuŵa na ubwezi kweniso citemwa cakawiro. Umo mwanalume munyake wakusanda Baibolo wakulongosolera, ici cikulongora kuti Ŵakhristu “ŵakwenera kumanyikwa nga ni mbumba iyo njakujipeleka pa kutemwana, kukolerana kweniso kovwirana.” Kasi ndimo mukucitira na ŵabali na ŵadumbu ŵinu Ŵacikhristu? Mpingo Wacikhristu ghakwenera kuŵa malo ghakufwasirana na kulongora kuti mose muli ŵamoza pera. (Ŵagalatiya 6:10) Lekani pakung’anamura lemba la Ŵaroma 12:10, Baibolo la The New Testament in Modern English, lakung’anamulika na J. B. Phillips, likuti: “Titemwanenge comene nga mpha ukuru na unung’una.” Ndipo Baibolo la Phangano Liphya likuti: “Mutemwanenge na mtima wose nga mbabali.” Inya, citemwa pakati pa Ŵakhristu cikusazgapo vinandi kuluska kucita vinthu mwa dango waka. ‘Pa kutemwa ŵabali kwambura upusikizgi,’ tikwenera ‘kufwilirapo kutemwana kufumira mu mtima.’—1 Petros 1:22.

“Mukusambizgika na Ciuta Kutemwana”

5, 6. (a) Kwizira mu maungano gha mitundu yose, kasi Yehova wakusambizga wuli ŵanthu ŵake kutemwana kwa Cikhristu? (b) Kasi ubwezi pakati pa ŵabali ukukhora wuli para ŵateŵetera lumoza nyengo yitali?

⁵ Nangauli mu caru ici ‘citemwa ca ŵanandi’  cikuzizima, kweni Yehova wakusambizga ŵanthu ŵake “kutemwana.” (Mateyu 24:12; 1 Ŵatesalonika 4:9) Maungano gha mitundu yose gha Ŵakaboni ŵa Yehova ni nyengo yapadera iyo wakusambizgira ŵanthu ŵake. Pa maungano agha, Ŵakaboni ŵa uko kukucitikira ungano ŵakukumana na ŵabali ŵakufuma ku vyaru vyakutali, ndipo ŵanandi ŵakukondwa kupokelera ŵalendo mu nyumba zawo. Pa ungano unyake uwo ukacitika sonosono apa, ŵabali ŵanyake ŵakafuma ku vyaru ivyo ŵanthu ŵakulongora yayi umo ŵakujipulikira. Mkhristu munyake uyo wakawovwira kunozga malo ghakugona wakuti: “Apo ŵabali aŵa ŵakafikanga, ŵakaŵa ŵakukakika kweniso ŵasoni. Kweni apo ŵakalayirananga pamanyuma pa mazuŵa ghankhondi na limoza, ŵakavumbatirana na awo ŵakaŵapokelera pamoza na kulira. Ŵakakondwa na citemwa ca Cikhristu ico ŵazamuciluwa yayi.” Kupokelera ŵabali ŵithu, kwambura kusankha, ni thumbiko kwa ŵalendo na ŵeneko nyumba wuwo.—Ŵaroma 12:13.

⁶ Vyakucitika vya pa ungano ivi ni vyakukondweska nadi, kweni cakukondweska comene ni ubwezi uwo ukuŵapo para Ŵakhristu ŵakuteŵetera lumoza Yehova nyengo yitali. Para tikuŵamanya makora ŵabali ŵithu, nase tingadokerako mikhaliro yawo yiwemi, nga kutemwa unenesko, kugomezgeka, lusungu, kupa, kughanaghanira, kulengerana citima, na kuleka kughanaghana vya ŵekha pera. (Salmo 15:3-5; Zintharika 19:22) Mark, uyo wakacitanga umishonale ku East Africa wakati: “Kuteŵetera lumoza na ŵabali ŵithu kukutipangiska kuŵa na ubwezi uwo ungamara bweka yayi.”

7. Kasi tikwenera kucitaci kuti tiŵe paubwezi na Ŵakhristu ŵanyithu mu mpingo?

⁷ Kuti mu mpingo muŵe ubwezi wanthena uwu, ŵanthu wose ŵakwenera kufwasirana. Para tikufika pa maungano nyengo zose, tikukhozga ubwezi withu na ŵabali kweniso ŵadumbu. Usange tikwiza pa maungano ndiposo kucezga na ŵabali pambere na panyuma pa maungano, kweniso kuzgorapo nyengo ya maungano, ndikuti ‘tikukhuŵilizgirana ku kutemwa na ku milimo yiwemi.’ (Ŵahebere 10:24, 25) Mulara munyake wa ku United States wakuti: “Nkhukumbuka makora comene kuti apo nkhaŵa mwanici, mbumba yithu yikaŵanga yimoza mwa mbumba izo zikakhaliranga pa Nyumba ya Ufumu. Tikakhaliranga mwakuti ticezgenge na ŵabali na kukhozgana umo takhumbira.”

Kasi Mukukhumbikwira ‘Kusanuzga’?

8. (a) Kasi apo Paulosi wakaciskanga Ŵakorinte kuti ‘ŵasanuke’ wakang’anamurangaci? (b) Kasi tingacita vici kuti mu mpingo muŵe ciwuravi?

⁸ Kuti tilongore mwakukwana ubwezi uwu, tingakhumbikwira ‘kusanuzga’ mu mitima yithu. Mpositole Paulosi wakalembera mpingo wa Korinte kuti: “Mitima yithu nja kusanuka. Kuti mukufinyirizgika mwa ise cara.” Ndipo Paulosi wakaŵaciska kuti nawo ‘ŵasanuke.’ (2 Ŵakorinte 6:11-13) Kasi namwe ‘mungasanuzga’ ubwezi winu? Lekani kulindilira kuti ŵanyinu ndiwo ŵadankhe kwiza kwa imwe. Mu kalata yake ku Ŵaroma, Paulosi wakazunura kukhumbikwa kwa ciwuravi mu ulongozgi uwu: ‘Pakucindikana, ndimwe muŵe panthazi.’ (Ŵaroma 12:10, NW) Kuti mucindike ŵanyinu, mungambapo ndimwe mwa kuŵatawuzga para muli pa maungano. Nyengo zinyake mungaŵapempha kuti mwendere lumoza mu uteŵeti wa m’munda panji kunozgekera lumoza maungano. Para tikucita nthena, ndikuti tikovwira kuti ciwuravi cilutilire.

9. Kasi ŵanyake ŵacita wuli kuti ŵaŵe na ubwezi weneco na Ŵakhristu ŵanyawo? (Mungazunuraso ivyo vikucitika mu mpingo winu.)

⁹ Mbumba na waliyose mu mpingo ‘ŵangasanuzga’ mwa kwenderana. Nyengo zinyake munganozga cakurya kuti mulyere pamoza, panji kucezgera pamoza. (Luka 10:42; 14:12-14) Hakop wakutemwa kucema ŵanthu ŵacoko waka kuti ŵakalyere lumoza cakurya kumalo ghanyake. Iyo wakuti: “Ŵanthu ŵa misinkhu yose ŵakuŵapo, na ŵapapi awo ŵalije munyawo. Waliyose wakuŵa wakukondwa para wakuwera, ndipo wose ŵakuŵa ŵakufwasirana comene.” Pakuŵa Ŵakhristu, tikwenera kusopera waka pamoza cara kweniso tiŵenge ŵabwezi ŵanadi.—3 Yohane 14.

10. Kasi tingacitaci para tikutondeka kukolerana na ŵabali kweniso ŵadumbu ŵithu?

¹⁰ Ndipo mbu, cifukwa cakuti tili ŵambura  kufikapo, nyengo zinyake vingatisuzga kuti tiŵe paubwezi ndiposo kuti titemwane na ŵanyithu. Kasi tingacitaci? Cakwamba, tingaromba kwa Ciuta kuti tiŵe pa wenenawene na ŵabali ŵithu. Pakuti khumbo la Ciuta ndakuti ŵateŵeti ŵake ŵapulikanenge, wazgorenge malurombo ghakufumira pasi pa mtima. (1 Yohane 4:20, 21; 5:14, 15) Kweniso tikwenera kucitapo kanthu kuyana na malurombo ghithu. Ric, muteŵeti wakwendakwenda ku East Africa, wakukumbuka mbali munyake uyo pakuti wakawonekanga nga ni mukali, cikaŵa cinonono kuti munthu wacezge nayo. Ric wakulongosora kuti: “M’malo mwa kumugega mbali uyu, nkhaŵikapo mtima kuti nimumanye makora. Ndipo nkhamanya kuti ŵawiske ŵa mbali uyu wakaŵa munthu wakuti mungacita nayo ving’unu yayi. Sono nkhati namanya umo mbali uyu wakacitira kuti wamalane na ukhaliro uwu kweniso kuwona umo wasinthira, cikanikondweska nadi. Ndipo tikamba kutemwana comene.”—1 Petros 4:8.

Julani Mtima Winu!

11. (a) Kuti mu mpingo muŵe ubwezi, kasi cikukhumbikwa nchivici? (b) Cifukwa wuli tingapwetekeka mwauzimu para tikuleka kucezga na ŵanyithu?

¹¹ Lero, ŵanthu ŵanandi ŵakujikhalira kwambura kuŵa paubwezi na waliyose. Nchacitima comene! Kweni ndimo vikwenera kuŵira cara mu mpingo Wacikhristu. Kutemwa ŵabali kuti nkhudumbiskana nawo mwanchindi na kujipepura pera yayi, nesi kuŵasekelera ŵanyithu na kulongora kuti tikuŵatemwa nadi. Kweni tikwenera kuŵa mucanya kujura mtima withu, nga umo wakacitira Paulosi ku Ŵakorinte, na kulongora ŵasopi ŵanyithu kuti tikuŵakhumbira viwemi. Nangauli ni waliyose yayi uyo mwakawiro wakutemwa kucezga panji kuyowoya, kweni kujipatura comene nkhujikoma. Baibolo likucenjezga kuti: “Uyo wakujipatula wakupenja khumbo la yekha, ndipo wakugalukira vinjeru vyose.”—Zintharika 18:1.

12. Cifukwa wuli nchakuzirwa kuyowoyeskana makora kuti tiŵe na ubwezi wanadi mu mpingo?

¹² Para mukukhumba kuŵa paubwezi wanadi, mukwenera kuyowoya na ŵanyinu kufumira pasi pa mtima. (Yohane 15:15) Tose tikukhumba ŵabwezi awo tingaŵaphalirako vyakusingo kweniso ivyo tikughanaghana na umo tikujipulikira. Nakuti, para tikumanyana makora, cikuŵa cipusu kuti tovwirane para munyake wasuzgika. Usange ndimo tikuwonera ŵanyithu, ndikuti tikovwira kuti ciwuravi cilutilire, nakuti tiwonenge unenesko wa mazgu gha Yesu ghakuti: ‘Muli cimwemwe cikuru mu kupa kuluska kupokera.’—Milimo 20:35, NW; Ŵafilipi 2:1-4.

13. Kasi tingacitaci kulongora kuti tikuŵatemwa nadi ŵabali ŵithu?

¹³ Kuti citemwa cithu ciŵe ca candulo, tikwenera kucilongora. (Zintharika 27:5) Para citemwa cithu nchanadi, cisko naco cikuphara, ndipo cingapangiska kuti ŵanyithu nawo ŵacitepo kanthu. Ntharika ya mu Baibolo yikuti: “Kungweruka kwa maso kukusekereska mtima.” (Zintharika 15:30) Kweniso ciwuravi cikuŵapo para tikucitirana vinthu viwemi. Nangauli palije munthu uyo wangagura ciwuravi canadi, kweni kupeleka cawanangwa na mtima wose kungacita vikuru comene. Kadi, kalata, na “lizgu lakuyowoyeka mwakwenelera,” vyose ivi vingalongora kuti tili na ciwuravi. (Zintharika 25:11; 27:9) Malinga tambapo kutemwana na ŵanyithu, tilimbikire kuti titemwanenge kwambura uzukusi. Comene para ŵanyithu ŵasuzgika, tikwenera kuŵapo kuti tiŵawovwire. Baibolo likuti: “Mwanase [mubwezi] wakutemwa nyengo zose, ndipo mwanamunyako wakubabiwira kovwira mu suzgo.”—Zintharika 17:17.

14. Kasi tingacitaci usange munthu munyake wakuŵa ngati wakutifwasira yayi?

¹⁴ Kuyowoya unenesko, vingacitika yayi kuti  tiŵe paubwezi na waliyose mu mpingo. Paŵenge ŵanyake awo tingafwasirana comene kuluska ŵanyake. Ntheura, usange munthu munyake wakumufwasirani cara umo imwe mukukhumbira, lekani kughanaghana kuti kalipokalipo pakati pa iyo na imwe. Ndipo lekani kumucicizga kuti muŵe nayo paubwezi. Kweni ico mungacita nchakuti mulutilire kucezga nayo para iyo ngwakufwatuka, ndipo ici cingapangiska kuti kunthazi muzakaŵe paubwezi.

“Nkhuca Nawe”

15. Kasi ŵanyithu ŵangakhwaskika wuli para tikuŵalumba panji para tikuleka kuŵalumba?

¹⁵ Apo Yesu wakabapatizikanga, wakwenera kuti wakasekelera comene kupulika mazgu kufuma kucanya kuti: “Nkhuca nawe”! (Marko 1:11) Pakupulika mazgu agha, Yesu wakwenera kuti wakapanikizga kuti Ŵawiske ŵakumutemwa nadi. (Yohane 5:20) Cacitima nchakuti ŵanyake ŵandalumbikepo na ŵanthu awo ŵakuŵacindika kweniso kuŵatemwa. Msungwana munyake zina lake Ann wakuti: “Ŵawukirano ŵanandi nga ndine ŵalije ŵabali ŵa cigomezgo cimoza na cawo. Para tili ku nyumba tikususkika waka nthena. Ndipo ine citima cikunikora comene.” Kweni para ŵiza ku mpingo, ŵakukondwa ndipo ŵakovwirika na mbumba yauzimu ya ŵadada na ŵamama, kweniso ŵabali na ŵadumbu mu cipulikano.—Marko 10:29, 30; Ŵagalatiya 6:10.

16. Cifukwa wuli mtima wa kutemwa kususka ŵanyithu ngwakovwira yayi?

¹⁶ Ku malo ghanyake, ŵapapi, ŵanthu ŵalara, na ŵasambizgi ŵakulumba viŵi yayi ŵawukirano, cifukwa ŵakughanaghana kuti para ŵangacita nthena mbwenu ŵajikuzgenge. Maghanoghano ghanthena ghanganjiraso nanga ni mu mbumba za Cikhristu kweniso mu mpingo. Para muwukirano wayowoya nkhani panji wacita cinthu cinyake, ŵanthu ŵalara ŵangati: “Para wangucita makora, kweni ungasazgirako!” Panji mu nthowa yinyake, ŵangalongora kuti ŵandakondwe nayo muwukirano. Ŵanandi ŵakuti para ŵakucita nthena ndikuti ŵakucocozera ŵawukirano kuti ŵacite na nkhongono zose. Kweni kanandi ici cikuŵa cakugongoweska, cifukwa ŵawukirano ŵangamba kukhweca panji kughanaghana kuti ŵangafiska yayi.

17. Cifukwa wuli tikwenera kupenja mipata yakulumbira ŵanyithu?

¹⁷ Ndipo mbu, tikwenera kulumba munthu para tikukhumba kumupa ulongozgi pera yayi. Mu mbumba na mu mpingo mukuŵa ciwuravi para ŵanthu ŵakulumbana kufuma pasi pa mtima. Ndipo ici cingakhuŵirizga ŵawukirano kuromba wovwiri ku ŵabali na ŵadumbu ŵakukhwima.  Ntheura, m’malo mwa kulongozgeka na mitheto umo tikucitira na ŵanyithu, tiyeni ‘tivware wunthu uphya wakulengeka umo waliri Ciuta mu urunji na mu utuŵa wa unenesko.’ Mulumbenge umo Yehova wakucitira.—Ŵaefeso 4:24.

18. (a) Ŵawukirano, para ŵalara ŵamupani ulongozgi, kasi mukwenera kuwuwona wuli? (b) Cifukwa wuli ŵalara ŵakupwelelera para ŵakukhumba kupeleka ulongozgi?

¹⁸ Ŵawukirano namwe, para ŵanthu ŵalara ŵakumusokani panji kumulongozgani, lekani kughanaghana kuti ŵakumutinkhani. (Mupharazgi 7:9) Ndimo viliri yayi! Ŵakucita ici cifukwa cakuti ŵakumughanaghanirani ndiposo ŵakumutemwani comene. Ŵalekenge kumutemwani mphanyi ŵasuzgikiraci kuti ŵayowoye namwe pa nkhani iyo? Kweni pakuti ŵakumanya umo mazgu ghakovwilira, lekani kanandi ŵalara, comene ŵalara ŵa mpingo, ŵakupatura nyengo yinandi ya kughanaghanira na kuromba pambere ŵandapeleke ulongozgi. Ivi vili nthena cifukwa cakuti ŵakukhumba kucita ivyo ni viwemi pera.—1 Petros 5:5.

‘Yehova Wali na Ciwuravi’

19. Kasi awo ŵakhuŵazgika ŵangasanga wuli wovwiri kwa Yehova?

¹⁹ Ŵanyake ŵangakhuŵara na kwamba kughanaghana kuti mbuheni kulongora ciwuravi mutepanji cifukwa cakuti munthu munyake wakaŵacitira makora cara apo ŵakakhumba kumulongora ciwuravi. Ntheura kuti ŵambeso kufwasirana na ŵanthu ŵangakhumbikwira kukhwima mtima kweniso cipulikano cakukhora. Kweni ŵaleke kuluwa kuti Yehova “wali kutali na munthu yose wa ise cara.” Wakutipempha kuti tisendelere kwa iyo. (Milimo 17:27; Yakobe 4:8) Kweniso wakumanya kuti tikopa kukhuŵazgika, ndipo wakuti watifighilirenge na kutovwira. Wamasalmo Davide wakuti: “Yehova wali pafupi na awo mbakuphyoka mu mtima, ndipo wakuponoska awo mbamzimu [wakuteketeka, NW].”—Salmo 34:18.

20, 21. (a) Kasi tikumanya wuli kuti tingaŵa paubwezi uwemi na Yehova? (b) Kasi tikwenera kucitaci para tikukhumba kuŵa paubwezi na Yehova?

²⁰ Palijeso ubwezi unyake wakuzirwa uwo tingaŵa nawo kuluska kuŵa paubwezi na Yehova. Kweni kasi vingacitika kuti tiŵe nayo nadi paubwezi? Nkhanira kwali! Baibolo likulongosora umo ŵanalume na ŵanakazi ŵarunji ŵakaŵira pafupi na Dada withu wakucanya. Mazgu ghawo ghali kusungika kuti ghatipe cikanga cakuti nase tisendelere kwa Yehova.—Salmo 23, 34, 139; Yohane 16:27; Ŵaroma 15:4.

²¹ Waliyose wangakwaniska ivyo Yehova wakukhumba kuti waŵe nayo paubwezi. Davide wakafumba kuti: “A Yehova, kasi ndinjani wangakhala mu hema linu? Mweneuyo wakwenda kwakukongora [mwakunyoroka] na kucita urunji, uyo wakuyowoya vyaunenesko mu mtima wake.” (Salmo 15:1, 2; 25:14) Apo tikuwona kuti kuteŵetera Ciuta kuli na vipambi viwemi ndiposo kukupangiska kuti watilongozge na kutivikilira, timanyenge nadi kuti ‘Yehova wali na ciwuravi.’—Yakobe 5:11.

22. Kasi Yehova wakukhumba kuti ŵanthu ŵake ŵaŵe na ubwezi wuli?

²² Tili ŵakutumbikika nadi pakumanya kuti Yehova wakukhumba kuŵa paubwezi na ise ŵanthu ŵambura kufikapo! Ipo asi nchiwemi kuti tilongoranenge ciwuravi? Mwakovwirika na Yehova, waliyose wangacitapo kanthu pakulongora ciwuravi, cifukwa nchimanyikwiro ca ubali Wacikhristu. Mu Ufumu wa Ciuta, waliyose pano pasi wazamuŵa na ciwuravi kwamuyirayira.

Kasi Mungalongosora?

• Kasi mu mpingo Wacikhristu mukwenera kuŵa mzimu wuli?

• Kasi waliyose wangacitaci kuti mu mpingo muŵenge ciwuravi?

• Kasi Ŵakhristu ŵakovwirika wuli kuti ŵaŵe na ciwuravi para ŵakulumbana kufumira pasi pa mtima?

• Kasi Yehova wakutovwira na kutisungilira wuli na ciwuravi cake?

[Mafumbo]

[Cithuzithuzi pa peji 31]

Kasi ‘mungasanuzga’ ubwezi winu?