Yehova Wakucita Urunji Pera

“Yehova ngwakurunjika mu nthowa zake zose.”—SALMO 145:17.

1. Kasi mukujipulika wuli para munthu wamutundurani, ndipo tikusambirapo fundo wuli?

 KASI munthu wali kumutunduranipo, panji kumukayikirani pa ivyo mukacita panyake ivyo mukakhumbanga kwambura kupulikiska umo nkhani yikaŵira? Usange ni nthena, mukwenera kuti mukakwenyelera, ndipo nchakupulikikwa. Apa, tingasambirapo fundo yakuzirwa comene: Nchiwemi yayi kweruzga ŵanyithu pambere tindamanye umo nkhani yiliri.

2, 3. Kasi ŵanyake ŵakuti wuli na nkhani za mu Baibolo izo zikuleka kulongosora vinandi pa mafumbo ghawo, kweni kasi Baibolo likuti wuli za Yehova?

² Tikwenera kukumbuka fundo iyi para tikughanaghanira umo Yehova Ciuta wakucitira vinthu. Cifukwa wuli? Cifukwa cakuti mu Baibolo muli nkhani zinyake izo pakwamba zingatizizika. Zingaŵa nkhani zakulongosora ivyo ŵanthu ŵake ŵakacita panji umo Ciuta wakeruzgira nkhani zinyake, ndipo tingaŵa na mafumbo cifukwa cakuti zikulongosora vyose yayi. Nchacitima kuti ŵanyake ŵakususka nkhani izi, nakuti nyengo zinyake ŵakukayika usange Ciuta ni murunji. Kweni Baibolo likutiphalira kuti “Yehova ngwakurunjika mu nthowa zake zose.” (Salmo 145:17) Kweniso likutipanikizgira kuti iyo ‘wakunanga cara.’ (Job 34:12; Salmo 37:28) Ghanaghanani umo wakujipulikira para ŵanthu ŵakumutundura!

³ Tiyeni tiwone vifukwa vinkhondi ivyo vikutikhorweska kuti Yehova wakweruzga mwakwenelera. Uku tikughanaghanira vifukwa ivi, tiwonenge nkhani ziŵiri mu Baibolo izo ŵanyake ŵangatondeka kuzipulikiska.

Cifukwa Wuli Tikwenera Kuzomera Weruzgi wa Yehova?

4. Cifukwa wuli tikwenera kujiyuyura pakusanda vyakucita vya Ciuta? Yelezgerani.

⁴ Cakwamba, pakuti Yehova wakumanya nkhani yose, ndipo ise tikumanya yayi, tikwenera kujiyuyura pakusanda vyakucita vyake. Tiyelezgere kuti mweruzgi uyo wakumanyikwa kuti wakulumba cisko yayi wadumura mulandu. Kasi imwe mungati wuli para munthu munyake uyo wakuwura kumanya umo nkhani yiliri, panji wakughamanyiska yayi malango wakususka ivyo mweruzgi uyu wadumura? Cingaŵa cambura kupulikikwa kuti munthu uyo wakuwura kumanya umo nkhani yiliri wasuske. (Zintharika 18:13) Ipo nchambura mahara comene kuti ŵanthu ŵasuske “mweruzgi wa caru cose.”—Genesis 18:25.

5. Kasi nchivici ico tikwenera kuluwa yayi para tikuŵazga Baibolo na kuwona umo Yehova wakeruzgira ŵanthu?

⁵ Cifukwa caciŵiri ico tikuzomelera weruzgi wa Ciuta nchakuti wakupambana na ŵanthu, iyo wakusanda mitima. (1 Samuel 16:7) Mazgu Ghake ghakuti: “Ine Yehova nkhurozga mtima na kusanda mano, kumupa munthu yose kwakuyana na nthowa zake, kwakulingana na vipasi vya milimo yake.” (Yeremiya 17:10) Ntheura para tikuŵazga Baibolo na kuwona umo Ciuta wakeruzgira ŵanthu, tileke kuluwa kuti wakawona vyose, na vyakubisika wuwo ivyo vindalembeke, nga ni maghanoghano, makhumbiro na vilato vyawo.—1 Midauko 28:9.

6, 7. (a) Kasi Yehova walongora wuli kuti wakuleka yayi nthowa zake za urunji, nanga nkhujikomora wuwo? (b) Kasi tikwenera kukumbukira vici para tikuŵazga nkhani mu Baibolo, ndipo tikuwona ngati Ciuta wakacita urunji yayi?

 ⁶ Wonani cifukwa cacitatu ico tikuzomelera weruzgi wa Yehova: Iyo wakulondezga fundo za urunji nyengo zose, nakuti nyengo zinyake wakujikomora cifukwa ca urunji. Wonani ciyelezgero ici. Pakupeleka mwana wake sembe yakuwombolera ŵanthu ŵakupulikira ku kwananga na nyifwa, Yehova wakafiska urunji wake. (Ŵaroma 5:18, 19) Ndipouli, cikamuŵinya comene Yehova kuwona mwana wake wakusuzgika na kufwa pa khuni. Kasi ici cikutiphaliraci za Ciuta? Baibolo likulongosora za “uwombozi uwo uli mwa Yesu Khristu” kuti ukacitika “mwakuti [Ciuta] walongore urunji wake.” (Ŵaroma 3:24-26) Baibolo linyake, pa Lemba la Ŵaroma 3:25 likuti: “Ici cikalongora kuti nyengo zose Ciuta wakucita urunji na ico nchakwenelera.” (New Century Version) Yehova wakanozgeka kucita cilicose kuti wapeleke sembe, kulongora kuti wakutemwa “urunji na ico nchakwenelera.”

⁷ Ntheura usange tikuŵazga nkhani yinyake mu Baibolo, ndipo tikuwona ngati Ciuta wakabuda, tikwenera kukumbuka kuti: Yehova wakapeleka Mwana wake kuti wasuzgike na kukomeka cifukwa cakuti wakutemwa urunji. Ntheura, kasi wangatondeka kucita urunji pa vinthu vinyake? Unenesko ngwakuti, Yehova wakuleka yayi kulondezga nthowa zake za urunji. Ipo tikwenera kukhorwa kuti nyengo zose wakucita urunji na ico nchakwenelera.—Job 37:23.

8. Cifukwa wuli nchambura kupulikikwa usange ŵanthu ŵakughanaghana kuti Yehova wakutondeka kucita urunji na uwemi?

⁸ Wonani cifukwa cacinayi ico tikwenera kuzomera weruzgi wa Yehova: Iyo wakalenga munthu mu cikozgo cake. (Genesis 1:27) Ntheura ŵanthu ŵali kulengeka na nkharo ya Ciuta, kusazgapo urunji na uwemi. Cingapulikikwa yayi usange khumbo la kucita urunji na uwemi ilo tili nalo lingatituma kughanaghana kuti Yehova ni murunji yayi. Usange nkhani yinyake yatizizika mu Baibolo, tikwenera kukumbuka kuti tili ŵakupeleŵera pa urunji na uwemi cifukwa cakuti tili kubabika ŵakwananga. Yehova Ciuta, uyo tili kulengeka mu cikozgo cake ngwakufikapo pa urunji na uwemi. (Duteronome 32:4) Nchambura mahara kughanaghana kuti ŵanthu mbarunji ndiposo mbawemi kuluska Ciuta!—Ŵaroma 3:4, 5; 9:14.

9, 10. Cifukwa wuli Ciuta wakwenera kulongosora vyose yayi pa ivyo wakucita na ŵanthu?

⁹ Cifukwa cacinkhondi cakugomezgera weruzgi wa Yehova nchakuti iyo ‘Ngwapacanya pa vyose mu vyaru vyose.’ (Salmo 83:18) Lekani nchakwenelera yayi kuti walongosore vyose ivyo wakucitira ŵanthu. Iyo ni muwuvi Mukuru, ndipo ise tili nga ni dongo ilo lawumbika kuŵa viŵiya mwakuti wacite nase umo wakukhumbira. (Ŵaroma 9:19-21) Ndise ŵanjani ise kuti tifumbe Yehova ivyo wakughanaghana na kucita, asi tili viŵiya mu mawoko ghake? Apo munthu wakale Job wakazizikika na umo Ciuta wakacitiranga na ŵanthu, Yehova wakamovwira, wakamufumba kuti: ‘Kasi uzgorenge kwawaka kweruzga kwane? Kasi ususkenge ine kuti ndili muheni, mwakuti ujidapizge [ujirunjiske]?’ Yobu wakamanya kuti wakayowoyeramo bweka, ndipo wakapera. (Job 40:8; 42:6) Tingayezganga cara kucita mphuvya za kususka Ciuta!

¹⁰ Apa tawona vifukwa vyakugomezgera kuti Yehova wakucita urunji pera. Pakuti tawona umo tingamanyira nthowa za Yehova, tiyeni tisande nkhani ziŵiri mu Baibolo izo zikuzizika ŵanthu ŵanyake. Yakwamba yikulongosora ivyo munthu munyake wakusopa Ciuta wakacita, ndipo yinyake yikulongosora za cilango ca Ciuta.

Cifukwa Wuli Loti Wakakhumba Kupeleka Ŵana Ŵake ku Ŵanthu Ŵakali?

11, 12. (a) Longosorani ico cikacitika apo Ciuta wakatuma ŵangelo ŵaŵiri ku Sodomu. (b) Ni mafumbo wuli agho ŵanyake ŵafumba pa nkhani iyi?

¹¹ Mu Genesis cipaturo 19, tikusangamo  nkhani yakulongosora ivyo vikacitika apo Ciuta wakatuma ŵangelo ŵaŵiri ku Sodomu. Loti wakaŵakoserezga kuti ŵakhale mu nyumba yake. Kweni usiku ŵanalume ŵa mu msumba wura ŵakiza ku nyumba ya Loti, ndipo ŵakakhumbanga kuti waŵafumiske ŵalendo ŵara kuti ŵagone nawo. Loti wakayezga kuŵaŵeya, kweni ŵakamupulika yayi. Pakukhumba kuvikilira ŵalendo ŵake, Loti wakati: “Mwaŵabali, mungacitanga uheni ntheura. Wonani sono, ndili na ŵana ŵasungwana ŵaŵiri awo ŵandamanye mwanalume; lekani ndiŵafumyire kwa imwe, ndipo mucite nawo umo kuliri kuwemi mu maso ghinu; kweni mungacitanga kanthu [cara] ku ŵanthu aŵa, pakuti ŵiza mu mufwiri wa mtenje wane.” Ŵanthu ŵara ŵakapulika yayi, ndipo ŵakakhala pacoko waka kuwiska cijaro. Paumaliro, ŵangelo ŵakaŵajara maso ŵanthu ŵazereza ŵara.—Genesis 19:1-11.

¹² Nchakupulikikwa kuti ŵanyake ŵali na mafumbo pa nkhani iyi. Iwo ŵakuti: ‘Cifukwa wuli Loti wakakhumba kupeleka ŵana ŵake ŵasungwana ku ŵanthu ŵakazuzi mwakuti wavikilire ŵalendo ŵake? Kasi wakabuda yayi kucita nthena? Asi wakacita mwawofi?’ Umo vinthu vikacitikira apa, cifukwa wuli Ciuta wakatuma Petrosi kuyowoya kuti Loti wakaŵa “wakunyoroka”? Kasi Ciuta wakazomerezga ivyo Loti wakacita? (2 Petros 2:7, 8) Tiyeni tighanaghanirepo nkhani iyi mwakuti tileke kweruzga uheni.

13, 14. (a) Kasi nchivici ico tikwenera kumanya pa nkhani ya Loti mu Baibolo? (b) Nchivici ico cikulongora kuti Loti wakacita mwawofi yayi?

¹³ Cakwamba, tikwenera kumanya kuti Baibolo likuzomerezga yayi, panji kususka ivyo Loti wakacita, kweni likulongosora waka ivyo vikacitika. Nakuti Baibolo likutiphalira yayi ivyo Loti wakaghanaghananga pakucita ivi panji ico cikamutuma kuti wacite nthena. Panji wazamutiphalira vyose para wazakawuka pa “ciwuka ca ŵarunji.”—Milimo 24:15.

¹⁴ Loti wakaŵa munthu wawofi cara. Nyengo iyo vinthu vikasuzga. Iyo wakati ŵalendo ‘ŵakiza mu mufwiri’ wa mtenje wake, kulongora kuti yikaŵa nchito yake kuŵavikilira na kuŵabisa. Kweni ici cikaŵa cipusu yayi. Mulembi wa nkhani zakale Josephus wakati ŵanthu ŵa mu Sodomu ŵakaŵa “ŵankhaza ku ŵanthu, ndipo ŵakaŵa ŵambura kopa Ciuta . . . Ŵakatinkhanga ŵalendo, ndipo ŵakagonanga na ŵanalume ŵanyawo.” Ndipouli, Loti wakaŵawopa yayi ŵanthu ŵakali ŵara. Kweni wakafuma na kuŵaŵeya, nakuti ‘wakajara cijaro pa nyuma zake.’—Genesis 19:6.

15. Cifukwa wuli tingayowoya kuti Loti wakacita vinthu na cipulikano?

¹⁵ Ndipouli, ŵanyake ŵangafumba kuti ‘kweni cifukwa wuli Loti wakakhumbanga kupeleka ŵana ŵake ku wumba wura?’ M’malo mwakuti tidumure waka kuti wakananga kucita nthena, talekeraci kuwona ivyo panji vikamutuma kuti wacite nthena? Cakwamba, Loti wakwenera kuti wakacita ntheura na cipulikano. Mwauli? Loti wakamanyanga ivyo Yehova wakacita pakuvikilira Sara muwoli wa wiske mucoko, Abrahamu. Kumbukani kuti Sara wakaŵa wakutowa comene, lekani Abrahamu wakamupempha kuti para ŵanthu ŵakumufumba watenge ni mudumbu wake, kuti ŵaleke kumukoma na kutora Sara. a Ntheura Sara ŵakamutolera ku nyumba ya Faro. Kweni Yehova wakanjilirapo na kumukanizga Faro kuti waleke kumukazuzga Sara. (Genesis 12:11-20) Panji Loti wakagomezga kuti ŵana ŵake nawo ŵavikilirikenge. Tikumanya kuti Yehova wakanjilirapo nadi, ŵangelo ŵake ŵakavikilira ŵasungwana ŵara.

16, 17. (a) Kasi Loti wakwenera kuti wakayezga kutimbanizga ŵanthu ŵa mu Sodomu mwauli? (b) Nangauli tikumanya yayi ivyo Loti wakaghanaghananga, kasi tikumanya vici?

¹⁶ Wonaniso cinyake ico panji wakacitira nthena. Panyake Loti wakakhumbanga kuŵatimbanizga ŵanthu ŵara. Panji wakamanya kuti ŵanthu ŵara mphanyi ŵakaŵatemwa yayi  ŵana ŵake ŵasungwana, cifukwa iwo ŵakatemwanga kugona na ŵanalume ŵanyawo. (Yuda 7) Nakuti ŵasungwana ŵara ŵakajalirika nthengwa na ŵanyamata ŵa mu muzi wura, ntheura ŵabali, ŵabwezi panji awo ŵakacitiranga lumoza malonda na ŵakweni ŵa Loti ŵakwenera kuti ŵakaŵapo pa gulu lira. (Genesis 19:14) Panyake Loti wakagomezga kuti ŵabali na ŵabwezi ŵa ŵakweni ŵake ŵaŵavikilirenge ŵana ŵake ŵasungwana ku wumba wura. Ntheura mphanyi wumba wura ukatuna. b

¹⁷ Nangauli tikumanya yayi ico cikamutuma Loti kuti wacite nthena, kweni ico tikumanya nchakuti Yehova wakucita urunji pera, ntheura pakwenera kuŵa cifukwa ciwemi ico wakawonera Loti kuŵa “wakunyoroka.” Ndipo para tikughanaghanira vyakucita vya ŵanthu ŵa mu Sodomu, kasi tingakayika kuti Yehova wakacita makora kuŵalanga awo ŵakakhalanga mu msumba uheni wura?—Genesis 19:23-25.

Cifukwa Wuli Ciuta Wakakoma Uza?

18. (a) Nchivici cikacitika apo Davide wakayezga kusamuskira Likasa ku Yerusalemu? (b) Kasi nkhani iyi yawuska fumbo wuli?

¹⁸ Nkhani yinyake iyo ŵanyake ŵakuleka kuyipulikiska yikulongosora ico cikacitika apo Davide wakakhumbanga kusamuskira Likasa la phangano ku Yerusalemu. Likasa likaŵikika pa galeta, ndipo Uza na mbali wake ndiwo ŵakadangilira. Baibolo likuti: “Ŵakati ŵafika ku dwale la Nakon, Uza wakanyoroska woko lake pa Likasa la Ciuta kulikora, cifukwa nkhambako zikakhuŵara. Ndipo ukali wa Yehova ukagolera pa Uza; Ciuta wakamutimba penepapo cifukwa ca kuphophonya [kupuvya] kwake; wakafwira papo pafupi na likasa la Ciuta.” Myezi yikati yajumphapo, Likasa likayegheka makora mwakuyana na umo Ciuta wakayowoyera, Ŵalevi ŵa fuko la Kohati ŵakalinyamura pa viŵegha. (2 Samuel 6:6, 7; Maŵazgo 4:15; 7:9; 1 Midauko 15:1-14) Ŵanyake ŵangafumba kuti: ‘Cifukwa wuli Ciuta wakakalipa nthena? Uza wakakhumbanga kuthaska Likasa.’ Pambere tindadumure uheni nkhani iyi, tingacita makora kumanya dankha fundo zinyake.

19. Cifukwa wuli Yehova wangacita ubendezi yayi?

¹⁹ Tikwenera kukumbuka kuti Yehova wangacita ubendezi yayi. (Job 34:10) Usange wangacita nthena, wangalongora kuti walije citemwa, ndipo tikusambira mu Baibolo kuti “Ciuta nkhutemwa.” (1 Yohane 4:8) Kweniso  Malemba ghakutiphalira kuti “urunji na kweruzga ndivyo lufura lwa citengo” ca Ciuta. (Salmo 89:14) Ntheura Yehova wangacita wuli ubendezi? Usange wangacita nthena, cingaŵa ngati wasurako lufura lwa muwuso wake.

20. Cifukwa wuli Uza wakwenera kuti wakaghamanyanga malango ghakukhwaskana na Likasa?

²⁰ Kumbukani kuti Uza wakwenera kuti wakalimanyanga Dango. Likasa cikaŵa cimanyikwiro cakuti Yehova wakaŵa pakati pawo. Dango likayowoya kuti ŵanthu bweka ŵakenera kulikhwaska yayi, ndipo likayowoya kwambura kubisa kuti uyo waleka kupulikira wakomeke. (Maŵazgo 4:18-20; 7:89) Ntheura nchito ya kusamuska bokosi lakupatulika lira yikaŵa nchito bweka yayi. Uza wakaŵa Mulevi (nangauli wakaŵa musofi yayi), ntheura, wakwenera kuti wakalimanyanga makora Dango. Nakuti Likasa likasungika mu nyumba ya ŵawiske vilimika vinandi. (1 Samuel 6:20–7:1) Likakhalamo vilimika 70, mupaka apo Davide wakaghanaghana kuti walisamuske. Ntheura Uza wakwenera kuti wakaghamanyanga malango ghakukhwaskana na Likasa kwamba pa wanici.

21. Mu nkhani ya Uza, cifukwa wuli nchakuzirwa kukumbuka kuti Yehova wakuwona ivyo vili mu mtima?

²¹ Umo tapulikira kale, Yehova wakusanda mitima. Pakuti Mazgu ghake ghakuti Uza “wakaphophonya,” ndikuti Yehova wakawona ico cikamutuma Uza kuti wacite nthena, nangauli cindayowoyeke mu nkhani iyi. Panji Uza wakaŵa wakujikuzga, ndipo wakatemwanga kujumpha dango. (Zintharika 11:2) Kasi wakajiŵikamo cifukwa cakuti wakalongozga pakusamuska Likasa ilo likaŵa mu nyumba yakwawo? (Zintharika 8:13) Kasi Uza wakaŵavya cipulikano ndipo wakaghanaghana kuti Yehova wangatondeka kuvikilira bokosi lakupatulika ilo likimiranga kuti wakaŵa nawo? Tikumanya yayi, kweni tikukhorwa kuti Yehova wakacita urunji. Cilipo ico Yehova wakawona mu mtima wa Uza, lekani wakamulanga nyengo yeneyiyo.—Zintharika 21:2.

Cifukwa Cakugomezgera

22. Kasi Yehova walongora wuli vinjeru pa fundo yakuti Baibolo likulongosora vyose yayi?

²² Yehova ngwavinjeru comene, lekani nyengo zinyake Mazgu ghake ghakulongosora vyose yayi. Ntheura wakutipa mwaŵi kuti tilongore usange tikumugomezga nadi. Pa ivyo tawona, kasi pali vifukwa vyakupulikikwa yayi vyakuzomelera weruzgi wake? Para tikusambira Mazgu gha Ciuta na mtima wakuti timanye, na kujura maghanoghano ghithu kuti tipulikiske, tingasambira fundo zinandi izo zingatovwira kuwona kuti Yehova wakucita urunji na uwemi nyengo zose. Ntheura para tili na mafumbo pa nkhani zinyake mu Baibolo, ndipo tikutondeka kusanga mazgoro ghakukwana, tiyeni tigomezge kuti Yehova wakacita urunji.

23. Kasi tingagomezga kuti Yehova wacitenge wuli munthazi?

²³ Nase tingagomezga kuti Yehova wacitenge mwakugomezgeka. Ntheura, tikwenera kukhorwa kuti para wakwiza na ceruzgo pa cisuzgo cikuru ico caneng’enera, kuti wazamuparanya “ŵakunyoroka pamoza na ŵaheni” yayi. (Genesis 18:23) Iyo wangacita nthena yayi, cifukwa wakutemwa uwemi na urunji. Nase tingagomezga kuti mu caru ciphya ico cikwiza, wazamutipa vyose ivyo tikukhumba mu nthowa yiwemi comene.—Salmo 145:16.

[Mazgu ghamusi]

Kasi Mukukumbuka?

• Kasi ni vifukwa wuli ivyo tikuzomelera weruzgi wa Yehova?

• Nchivici cingatovwira kuti tileke kuwona ngati Loti wakabuda kupeleka ŵana ŵake ku ŵanthu ŵakali?

• Ni fundo wuli izo zingatovwira kupulikiska ico Yehova wakakomera Uza?

• Kasi tingagomezga kuti Yehova wacitenge wuli munthazi?

[Mafumbo]