Ulongozgi Wavinjeru kwa Ŵakutorana
Ulongozgi Wavinjeru kwa Ŵakutorana
“Mwa ŵawoli jilambikani ku ŵafumu ŵinu na ŵinu, nga nkhu Fumu. Mwa ŵafumu, temwani ŵawoli ŵinu.”—Ŵaefeso 5:22, 25.
1. Kasi unenesko ngwakuti wuli pakukhwaskana na nthengwa?
YESU wakati nthengwa ni para Ciuta wagumanya mwanalume na mwanakazi kuti ŵaŵe “thupi limoza.” (Mateyu 19:5, 6) Nthengwa mbanthu ŵaŵiri awo mbakupambana wunthu ndipo ŵakusambira kutemwa cinthu cimoza na kukolerana pakucita vinthu. Nthengwa ni phangano lambura kumara, njakuti munthu wangayimazga bweka kwambura cifukwa ceneko cara. Mu vyaru vinyake, kupatana nchakusuzga yayi, kweni kwa Mkhristu, nthengwa njakupatulika. Yingamara pa cifukwa cimoza cikuru comene.—Mateyu 19:9.
2. (a) Kasi pali wovwiri wuli kwa ŵakutorana? (b) Cifukwa wuli nchakuzirwa kulimbikira kuti mukhozge nthengwa?
2 Mwanakazi munyake uyo wakusambizga vya nthengwa wakati: “Mu nthengwa ziwemi vinthu vikusinthasintha kuyana na ivyo vyacitika, kupenja nthowa zakumazgira masuzgo agho ghaŵapo, ndiposo kulondezga wovwiri uwo ulipo pa nyengo iyo.” Ŵakhristu awo mbakutorana, ŵakusanga wovwiri uwu mu Baibolo, ku Ŵakhristu ŵanyawo, ndiposo kwizira mu lurombo. Nthengwa yiwemi yikukhora, ndipo para nyengo yajumphapo, mwanalume na muwoli wake ŵakuŵa ŵacimwemwe kweniso ŵakukhorwa. Cikuru comene nchakuti Yehova Ciuta, uyo Wakambiska nthengwa, wakucindikika.—Genesis 2:18, 21-24; 1 Ŵakorinte 10:31; Ŵaefeso 3:15; 1 Ŵatesalonika 5:17.
Yezgani Yesu na Mpingo Wake
3. (a) Kasi ni ulongozgi wuli uwo Paulosi wakaphalira ŵanthu ŵakutorana. (b) Kasi Yesu wakaleka ciyelezgero wuli?
3 Vilimika 2000 ivyo vyajumpha, mpositole Paulosi wakalemba ulongozgi wavinjeru kwa Ŵakhristu ŵakutorana. Iyo wakati: “Umo Ekleziya [mpingo] likulambilira kwa Khristu, ntheura ŵawoli nawo ndimo ŵaŵire ku ŵafumu ŵaŵo mu vinthu vyose. Mwa ŵafumu, temwani ŵawoli ŵinu, umo Khristu nayo wakatemwera Ekleziya, ndipo wakajipelekera ilo.” (Ŵaefeso 5:24, 25) Apa wakayelezgera makora comene! Para ŵawoli ŵakujilambika ku ŵafumu ŵawo, na kumanya kuti iwo ni mitu, ndikuti ŵakuyezga mpingo. Ndipo para ŵafumu ŵakutemwa ŵawoli ŵawo, kwali ŵaŵe pa mtende panji pa suzgo, ndikuti ŵakulongora kuti ŵakuyezga umo Khristu wakutemwera na kupwelelera mpingo.
4. Kasi ŵafumu ŵangacita wuli nga ni Yesu?
4 Ŵafumu ni mitu mu mbumba zawo, kweni nawo ŵali na mutu, uyo ni Yesu. (1 Ŵakorinte 11:3) Antheura, umo Yesu wakapweleleranga mpingo wake, ndimo ŵafumu nawo ŵakwenera kujipelekera pakupwelelera mbumba zawo mwauzimu na ku thupi. Ŵakwenera kudangizga umoyo wa mbumba zawo m’malo mwa ivyo ŵeneko ŵakukhumba na kutemwa. Yesu wakati: “Ntheura vyose ivyo mukukhumba kuti ŵanthu ŵamucitirani, vyeneivyo namwe muŵacitirenge.” (Mateyu 7:12) Fundo iyi njakovwira comene mu nthengwa. Paulosi wakakhozgera fundo iyi apo wakati: “Ŵafumu nawoso ŵakwenelera kutemwa ŵawoli ŵawo na ŵawo nga ndi mathupi ghawo na ghawo. . . . Cifukwa palije munthu uyo wakutinkha thupi lake; kweni wakulilera na kulivulilira [kulipwelelera].” (Ŵaefeso 5:28, 29) Mwanalume wakwenera kulimbikira kulyeska na kupwelelera muwoli wake umo wakucitira na thupi lake.
5. Kasi ŵawoli ŵangacita wuli umo mpingo Wacikhristu ukucitira?
5 Ŵawoli awo ŵakopa Ciuta ŵakucita umo mpingo Wacikhristu ukucitira. Apo Yesu wakaŵa pa caru capasi, ŵalondezgi ŵake ŵakaleka ivyo ŵakacitanga na kumulondezga. Iyo wakati wafwa, ŵakalutilira kujilambika kwa iyo, ndipo mu vilimika 2000 ivyo vyajumpha, mpingo wa Ŵakhristu ŵaunenesko walutilira kujilambika kwa Yesu na kumulondezga mu vyose. Ŵanakazi Ŵacikhristu nawo ŵakutemwa ŵafumu ŵawo ndipo ŵakuyuyura cara udindo wawo wa m’Malemba wakuti ŵaŵe mitu mu mbumba. Nakuti ŵakovwira kweniso ŵakujilambika ku ŵafumu ŵawo, kukolerana nawo, ntheura ŵakuŵakhozga. Usange ndimo mfumu na muwoli ŵakucitira nthena, nthengwa yawo yendenge makora ndipo wose ŵaŵenge ŵakukondwa.
Khalaninge Nawo
6. Kasi Petrosi wakayowoyaci ku ŵafumu, ndipo cifukwa wuli ulongozgi wake ngwakuzirwa?
6 Mpositole Petrosi nayo wakaŵa na mazgu ku ŵakutorana, ndipo mazgu ghake ku ŵafumu ghakaŵa ghambura kubisa. Wakati: “Mukhale makora na ŵawoli ŵinu kwakuyana na mahara; uku mukumugaŵira nchindi mwanakazi, nga nchiŵiya cakutomborokako, uku muli ŵahaliri ŵamoza na wezi wa umoyo; mwakuti malurombo ghinu ghaleke kupuvyiwa.” (1 Petros 3:7) Mazgu gha kuumaliro kwa vesi ili ghakulongora kuti ulongozgi wa Petrosi ngwakuzirwa comene. Usange mwanalume wakuleka kucindika muwoli wake, ubwezi wake na Yehova ukukhwaskika. Ciuta wapulikenge yayi malurombo ghake.
7. Kasi mwanalume wakwenera kucindika wuli muwoli wake?
7 Ipo kasi ŵafumu ŵangacindika wuli ŵawoli ŵawo? Kuti munthu wacindike muwoli wake wakwenera kumucitira mwacitemwa. Ŵanandi ŵangati kumucitira nthena mwanakazi ndikuti ukumulelemeka. Mugiriki munyake wakusambira comene wakalemba kuti: “Kuyana na dango la Ŵaroma mwanakazi wakaŵavya wanangwa. Pa dango, wakaŵa nga ni mwana umoyo wake wose. . . . Wakaŵa pasi pa mfumu wake mu vyose, ndipo mwanalume ndiyo wakamuphaliranga cakucita pa vinthu vyose.” Ipo pakaŵa mphambano yikuru na ivyo Cikhristu cikasambizganga! Mkhristu wakacindikanga muwoli wake. Pakucita vinthu na muwoli wake wakenderanga fundo za Cikhristu, kuti vya mu mutu wake cara. Kweniso, wakamucitiranga “kwakuyana na mahara,” pakumanya kuti mwanakazi nchiŵiya cakutomborokako.
‘Nchiŵiya Cakutomborokako’ mu Nthowa Wuli?
8, 9. Kasi ŵanakazi na ŵanalume ŵakuyana mu nthowa wuli?
8 Pakuyowoya kuti mwanakazi ‘nchiŵiya cakutomborokako,’ Petrosi ŵakang’anamuranga kuti ŵanakazi ŵalije mahara panji mbakulopwa mwauzimu kuluska ŵanalume cara. Mbunenesko kuti ŵanalume ŵanandi Ŵacikhristu ŵali na mwaŵi wa mauteŵeti ghanyake mu mpingo agho ŵanakazi ŵangaŵa nagho cara, nakuti mu mbumba ŵanakazi ŵakujilambika ku ŵafumu ŵawo. (1 Ŵakorinte 14:35; 1 Timote 2:12) Kweni ŵanalume na ŵanakazi wuwo ŵakwenera kuŵa na cipulikano cimoza, kuzizipizga, na nkharo yiwemi. Nakuti Petrosi wakati ŵanalume na ŵanakazi wuwo ‘mbahaliri . . . ŵa wezi wa umoyo.’ Pa nkhani ya ciponosko, wose ŵakuyana waka pamaso pa Yehova Ciuta. (Ŵagalatiya 3:28) Petrosi wakalemberanga Ŵakhristu ŵakuphakazgika mu nyengo yakale. Ntheura, mazgu ghake ghakaŵakumbuska ŵanalume Ŵacikhristu kuti pakuŵa “ŵakuhalira pamoza na Khristu,” iwo na ŵawoli ŵawo ŵakaŵa na cigomezgo cimoza ca kuluta kucanya. (Ŵaroma 8:17) Yizamuŵapo nyengo, iyo wose ŵazamuŵa ŵasofi na mafumu mu Ufumu wa Ciuta kucanya!—Civumbuzi 5:10.
9 Ŵanakazi ŵakuphakazgika Ŵacikhristu kuti mbapasi ku ŵafumu ŵawo cara. Ndimo viliri na awo ŵakulindilira kuzakakhala pa caru capasi. Ŵanalume na ŵanakazi ŵa “mzinda ukuru” ŵakusuka minjilira yawo na kuyituŵiska mu ndopa za Mwanamberere. Wose, ŵanalume na ŵanakazi ŵakulumba Yehova pa caru cose “muhanya na usiku.” (Civumbuzi 7:9, 10, 14, 15) Ŵanalume na ŵanakazi wuwo ŵakulindilira na kunweka “wanangwa wa ucindami wa ŵana ŵa Ciuta,” apo ŵazamukondwa na “umoyo weneco.” (Ŵaroma 8:21; 1 Timote 6:19) Kwali mbakuphakazgika panji ŵa mberere zinyake, Ŵakhristu wose ŵakuteŵetera Yehova pamoza nga “mskambo umoza” pasi pa “muliska yumoza.” (Yohane 10:16) Ipo nchakwenelera nadi kuti ŵafumu na ŵawoli Ŵacikhristu ŵacindikanenge!
10. Kasi mwanakazi ‘nchiŵiya cakutomborokako’ pa fundo wuli?
10 Ipo kasi ŵanakazi ‘nchiŵiya cakutomborokako’ pa cifukwa wuli? Petrosi wakwenera kuti wakayowoya nthena pakuti kanandi ŵanakazi ŵali na nkhongono zicoko pakuyelezgera na ŵanalume. Kweniso pakuti ŵanakazi ŵakubaba, mathupi ghawo ngakulopwa cifukwa tili kubabika ŵakwananga. Ŵanakazi awo ŵali pa msinkhu wa kubaba ndiwo kanandi ŵakupulika vyakuŵinya mu thupi. Ntheura apo ŵakupulika vyakulema panji vyakuŵinya cifukwa ca nthumbo na kubaba, nchakwenelera kuŵapwelelera makora kweniso kuŵaghanaghanira. Usange mwanalume wakucindika muwoli wake na kumupa wovwiri uwo wakukhumbikwira, ndikuti nthengwa yendenge makora comene.
Para Mfumu na Muwoli Ŵakupambana Visopo
11. Kasi nthengwa yingakhora wuli nangauli mfumu na muwoli ŵakupambana visopo?
11 Kweni wuli usange ŵakutorana ŵakupambana maghanoghano pa nkhani ya kusopa cifukwa cakuti munyake wakazgoka Mkhristu ŵati ŵatorana kale ndipo munyake wakukana? Kasi nthengwa yawo yingenda makora? Ŵanandi ŵalongora kuti yikwenda makora. Mwanalume na muwoli wake awo ŵakupambana maghanoghano pa nkhani ya kusopa nawo ŵangaŵa na nthengwa yakukhora pa fundo yakuti yingakhaliska ndipo wose ŵangaŵa ŵacimwemwe. Kweniso, nthengwa yawo njakuzirwa pamaso pa Yehova; ŵacali “thupi limoza.” Antheura, uyo ni Mkhristu wakuciskika kuti wakhalenge nayo munyake usange ŵapulikana kuti wakhalenge. Usange pali ŵana, ŵangapindura na cipulikano ca mupapi uyo ni Mkhristu.—1 Ŵakorinte 7:12-14.
12, 13. Mwakulondezga mazgu gha Petrosi, kasi ŵawoli Ŵacikhristu ŵangawovwira wuli ŵafumu ŵawo ŵambura kupulikana?
12 Petrosi wakucenjezga ŵanakazi Ŵacikhristu awo ŵafumu ŵawo ŵakusopa kunyake. Kweniso mazgu ghake ghangawovwira ŵanalume awo ŵawoli ŵawo ŵakusopa kunyake. Petrosi wakalemba kuti: “Mwa ŵanakazi, muŵalambire ŵafumu ŵinu; mwakuti, usange ŵalipo ŵanji ŵambura kupulikira mazgu, ŵangawojeka na kakhaliro ka ŵawoli ŵawo kwambura mazgu; uku ŵakuwona kakhaliro kinu katuŵa ka mu wofi.”—1 Petros 3:1, 2.
13 Nchiwemi usange mwanakazi wangalongosora cipulikano cake kwa mfumu wake mwanchindi. Kweni wuli usange wakukhumba yayi kupulika? Ili ni khumbo lake. Ndipouli, kuti vyatondekera papo yayi, cifukwa nkharo ya Mkhristu nayo yikujipanikizgira yekha. Ŵanalume ŵanandi awo pakwamba ŵakakhumbanga yayi panji ŵakasuskanga cipulikano ca ŵawoli ŵawo, ŵasintha na kuŵa ‘ŵakwenelera umoyo wamuyirayira’ cifukwa ca kuwona nkharo yiwemi ya ŵawoli ŵawo. (Milimo 13:48) Nanga mwanalume wangakana unenesko, kweni nthengwa yingenda makora cifukwa ca kukondwa na nkharo yiwemi ya muwoli wake. Mwanalume munyake uyo muwoli wake ni Kaboni wa Yehova wakayowoya kuti iyo wangakwaniska cara ivyo Ŵakaboni ŵakulondezga. Kweni wakati “ngwakukondwa pakuŵa na mwanakazi muwemi comene” ndipo wakalemba kalata mu nyuzipepara ya kulumba muwoli wake na Ŵakaboni ŵanyake.
14. Kasi ŵanalume ŵangawovwira wuli ŵawoli ŵawo ŵambura kupulikana?
14 Ŵanalume Ŵacikhristu awo ŵakupulikira mazgu gha Petrosi nawo ŵawoja ŵawoli ŵawo cifukwa ca nkharo yawo. Ŵanakazi ŵambura kupulikana ŵawona kuti ŵafumu ŵawo ŵambaso kupwelelera mbumba, ŵaleka kusakaza ndarama pa kukhweŵa, kumwa, na njuga ndiposo ŵali kuleka kuyowoya nkhanyulira. Ŵanakazi ŵanyake ŵambura kupulikana ŵamba kwendezgana na ŵanakazi ŵanyake mu mpingo Wacikhristu. Ŵatoleka mtima na ubali Wacikhristu, ndipo ivyo ŵakuwona mu ŵabali vyaŵasendezgera kwa Yehova.—Yohane 13:34, 35.
“Wunthu Wakubisika wa mu Mtima”
15, 16. Kasi ni nkharo wuli ya mwanakazi Wacikhristu iyo yingawoja mfumu wake wambura kupulikana?
15 Kasi ni nkharo wuli iyo yingawoja mwanalume? Ni nkharo iyo ŵanakazi Ŵacikhristu ŵali nayo. Petrosi wakuti: ‘Kujitozga kwinu kuleke kuŵa kwa kuwaro, kwa kuluka sisi, na kwa kuvwara vya golide, panji kuvwara minjilira; kweni kwa wunthu wakubisika wa mu mtima, kutozga kwambura kwanangika, kwa mzimu wakujiyuyura na wakuzika, uwo ku maso gha Ciuta ngwakuzirwa comene. Cifukwa ntheura ndimo kale ŵanakazi ŵatuŵa, awo ŵakagomezganga Ciuta, nawo ŵakajitozgeranga pa kulambira ŵafumu ŵaŵo: nga ndi umo Sara wakamupulikilira Abrahamu, ndipo wakamucema fumu: uyo mwazgoka ŵana ŵake, para mukucita uwemi, ndipo kuti mukofiwa na kanthu kakutenthemya cara.’—1 Petros 3:3-6.
16 Petrosi wakuphalira mwanakazi Wacikhristu kuti wangagomezganga kawonekero ka kuwaro cara. M’malo mwake, mfumu wake wamanye umo visambizgo vya mu Baibolo vyasinthira wunthu wake wa mkati. Mwanalume wawone kuti muwoli wake wavwara nadi wunthu uphya. Apa ndipo mwanalume wangapambaniska na nkharo yakale iyo muwoli wake wakaŵa nayo. (Ŵaefeso 4:22-24) Wamuwonenge nadi kuti wali na ‘mtima wakuzika,’ wakukondweska na wakukopa. Nkharo yanthena yikukondweska mfumu wake kweniso ‘njakuzirwa comene pamaso gha Ciuta.’—Ŵakolose 3:12.
17. Kasi Sara nchakuwonerapo wuli ku ŵanakazi Ŵacikhristu?
17 Sara wazunulika nga nchakuwonerapo, ndipo ngwakwenelera nadi kuti ŵanakazi Ŵacikhristu ŵatolereko, kwali ŵafumu ŵawo mbakupulikana panji yayi. Tikukayika yayi kuti Sara wakawonanga Abrahamu kuŵa mutu. Nanga ni mu mtima wake, wakamucemanga kuti “fumu” yake. (Genesis 18:12) Kweni kuti wakaŵa wakuyuyuka cara. Wakaŵa mwanakazi wakukhora mwauzimu para tikuwona cipulikano ico wakaŵa naco mwa Yehova. Nakuti nayo njumoza wa ‘cibingu cikuru ca ŵapanikizgi’ awo cipulikano cawo cikwenera kuticiska ise kuti “ticimbire mu uzizipizgo ciphalizgano ico caŵikika panthazi zithu.” (Ŵahebere 11:11; 12:1) Para mwanakazi Wacikhristu wangaŵa nga ni Sara ndikuti wagomoka yayi.
18. Kasi mfumu na muwoli awo ŵakupambana visopo, ŵangalondezga fundo wuli?
18 Mu nthengwa izo ŵakutorana mbakupambana visopo, mwanalume ni mutu nipera. Usange mwanalume ndiyo ni Mkhristu, waghanaghanirenge ivyo muwoli wake wakugomezga kweni kwambura kuthera mu cipulikano cake. Ntheura pera usange mwanakazi ndiyo ni Mkhristu, nayoso watherenge cara pa cipulikano cake. (Milimo 5:29) Kweni wapulikirenge mfumu wake na kuzomera kuti ndiyo ni mutu. Wacindikenge mazaza ghake na kuŵa wakukakika ku “dango la mfumu wake.”—Ŵaroma 7:2.
Ulongozgi Wavinjeru wa m’Baibolo
19. Ni vinthu wuli vinyake ivyo vikutimbanizga nthengwa, kweni kasi mungavikana wuli?
19 Lero, pali vinandi ivyo vingatimbanizga nthengwa. Ŵanalume ŵanyake ŵakutondeka kupwelelera mbumba zawo. Ŵanakazi ŵanyake ŵakukana kuti ŵafumu ŵawo ndiwo ni mutu. Mu nthengwa zinyake, ŵanthu ŵakuyuzgana. Ŵakhristu ŵangayezgeka kuti ŵaleke kugomezgeka cifukwa ca ukavu, kuwura urunji, mzimu wa caru pamoza na makhaliro ghake ghaheni. Ndipouli, Yehova wakutumbika ŵanalume na ŵanakazi Ŵacikhristu awo visuzge viti wuli, ŵakupulikira fundo za m’Baibolo. Nanga ni para mu nthengwa yumoza pera ndiyo wakulondezga fundo za m’Baibolo, vinthu vikuŵa makorako kuluska para wose ŵakulekerathu. Kweniso, Yehova wakutemwa na kovwira ŵateŵeti ŵake awo ŵakusungilira phangano la nthengwa nanga ni mu visuzgo wuwo. Iyo wakuŵaluwa cara awo ŵakugomezgeka.—Salmo 18:25; Ŵahebere 6:10; 1 Petros 3:12.
20. Kasi ni ulongozgi wuli uwo Petrosi wakayowoya kwa Ŵakhristu wose?
20 Wakati walongozga ŵanthu ŵakutorana, mpositole Petrosi wakamalizga na mazgu ghawemi ghakuciska. Iyo wakati: “Pakumalira, mose muŵe ŵakuyana mu mtima, ŵakulengerana lusungu, ŵakutemwa ŵabali, ŵakupwelerana, ŵakujiyuyura mu mtima: ŵakuwezgera uheni pa uheni cara, nesi kutuka pa kutuka; kweni ŵakuwezgera citumbiko ndico; pakuti ceneici ndico mukacemekera cakuti muhalire citumbiko.” (1 Pet. 3:8, 9) Uwu ni ulongozgi wavinjeru nadi kwa tose, kweni comene kwa awo mbakutorana!
Kasi Mukukumbuka?
• Kasi ŵafumu Ŵacikhristu ŵakumuyezga wuli Yesu?
• Kasi ŵawoli Ŵacikhristu ŵakuwuyezga wuli mpingo?
• Kasi ŵafumu ŵangacindika ŵawoli ŵawo mu nthowa wuli?
• Kasi nchivici ico mwanakazi Wacikhristu wangacita para mfumu wake ngwambura kupulikana?
[Mafumbo]
[Cithuzithuzi pa peji 29]
Mwanalume Wacikhristu wakutemwa na kupwelelera muwoli wake
Mwanakazi Wacikhristu wakucindika mfumu wake
[Cithuzithuzi pa peji 31]
Ŵanalume na ŵanakazi ŵa “mzinda ukuru,” wose ŵakulindilira umoyo wamuyirayira mu Paradiso
[Cithuzithuzi pa peji 32]
Sara wakawonanga Abrahamu kuŵa fumu yake