Ŵapapi, Vikilirani Ciharo Cinu Cakuzirwa
Ŵapapi, Vikilirani Ciharo Cinu Cakuzirwa
“Vinjeru nchivikiliro . . . vikupa umoyo kwa awo ŵali navyo.”—MUPHARAZGI 7:12.
1. Cifukwa wuli ŵapapi ŵakwenera kuwona ŵana ŵawo kuŵa vyawanangwa?
ŴAPAPI ŵakubaba mwana wakukozgana na iwo, ndipo wakucita vinthu nga ndiwo. Baibolo likuti ŵana aŵa ‘nchiharo cakufuma kwa Yehova.’ (Salmo 127:3) Pakuti Yehova ndiyo Mupi wa Umoyo, ipo wakupa ŵapapi ivyo ni vyake. (Salmo 36:9) Ŵapapi, kasi mukujipulika wuli pakupokera cawanangwa cakuzirwa ici kufuma kwa Ciuta?
2. Kasi Manowa wakacita wuli wakati wamanya kuti waŵenge dada?
2 Nadi pano, tikwenera kupokelera cawanangwa ici mwakujiyuyura kweniso na viwongo. Vilimika 3,000 ivyo vyajumpha, mwanalume wa ku Israyeli zina lake Manowa wakajiyuyura apo muwoli wake wakaphalirika na mungelo kuti waŵenge na mwana. Manowa wakati wapulika nkhani yiwemi iyi, wakalomba kuti: ‘Fumu yane, munthu uyo mukamutuma wizeso, na kutisambizga umo ticitire nayo mwana uyo wababikenge.’ (Ŵeruzgi 13:8) Ŵapapi, kasi mungasambirako vici kwa Manowa?
Ico Tikukhumbira Kuti Ciuta Watovwire Lero
3. Cifukwa wuli tikukhumba kuti Ciuta watovwire kulera ŵana lero?
3 Lero ndipo ŵapapi ŵakwenera kovwirika comene na Yehova pakulera ŵana kuluska kale. Cifukwa wuli? Satana Dyabulosi na ŵangelo ŵake ŵali kuponyeka pano pa caru capasi. Baibolo likucenjezga kuti: “Soka ku caru capasi na nyanja! cifukwa Satana wali kwikhira kwa imwe, wakuŵa na ukali ukuru, uku wakumanya kuti nyengo yake njicoko waka.” (Civumbuzi 12:7-9, 12) Baibolo likuti Satana wali ‘nga ndi nkharamu yakuwuruma,’ ndipo ‘wakupenja uyo wangamumilimitizga.’ (1 Petros 5:8) Kanandi nkharamu zikukora nyama zambura nkhongono, comene izo zicali zicoko. Ipo nchamahara kuti Ŵakhristu ŵalaŵiskenge kwa Yehova kuti waŵalongozge umo ŵangacitira kuti ŵavikilire ŵana ŵawo. Kasi mukucita wuli kuti muvikilire ŵana ŵinu?
4. (a) Kasi ŵapapi ŵangacita wuli para ŵangamanya kuti nkharamu yikuyingayinga mu cikaya? (b) Kasi ŵana ŵakwenera kuŵa na vici kuti ŵavikilirike?
4 Usange mungamanya kuti nkharamu yikuyingayinga mu cikaya cinu, cakwamba mungafipira mtima ŵana na kuŵavikilira. Satana nchikoko. Wakukhumba kupuluska ŵanthu ŵa Ciuta mwakuti watimbanizge ubwezi wawo na Ciuta. (Job 2:1-7; 1 Yohane 5:19) Iyo wakudelera ŵana. Kuti ŵana ŵagege vipingo vya Dyabulosi, ŵakwenera kumanya Yehova na kumupulikira. Nchakuzirwa kuti ŵamanye Baibolo. Yesu wakati: “Uwu mbumoyo wamuyirayira, kuti ŵamumanyani imwe, Ciuta mweneco yekha, na Yesu Khristu, mweneuyo mukamutuma.” (Yohane 17:3) Kweniso ŵana ŵakwenera kuŵa ŵavinjeru; ŵapulikiskenge na kucita ivyo ŵakusambira. Pakuti “vinjeru vikupa umoyo kwa awo ŵali navyo,” imwe ŵapapi mukwenera kupanda unenesko mu mitima ya ŵana ŵinu. (Mupharazgi 7:12) Kasi mungacita wuli?
5. (a) Kasi vinjeru vingapelekeka wuli kwa munthu? (b) Kasi buku la Zintharika likulongosora wuli kuzirwa kwa vinjeru?
5 Mungafiska kuŵazgira ŵana ŵinu Mazgu gha Ciuta, nakuti ndico mukwenera kucita. Kweni ici nchakukwana yayi. Kuti ŵana ŵatemwe Yehova na kumupulikira, ŵakwenera kuŵa na umanyi. Mwaciyelezgero: Mwana wangaphalirika kuti pambere wandadumure msewu, walaŵiskenge dankha kumazere na kumalyero. Kweni ŵana ŵanyake ŵakupulikira yayi. Cifukwa wuli? Panji ŵandaphalirike mwakuwerezgawerezga kuti usange ŵakudumura waka msewu galimoto yingaŵaganda, ntheura ŵakutondeka kuleka “ucindere” uwo ungaŵakomeska. Vikutora nyengo kuti mumupeko vinjeru munthu, ndipo mukwenera kuzikira comene. Kweni vinjeru ni vyakuzirwa comene! Baibolo likuti “nthowa zake ndi nthowa zakukondweska, mendero ghake ghose ndi cimango. Ndi khuni la umoyo kwa awo ŵakufwililira kwa ivyo; mbakutumbikika wose awo ŵakuvikolelera.”—Zintharika 3:13-18; 22:15.
Usambizgi Uwo Ukupa Vinjeru
6. (a) Cifukwa wuli ŵana ŵakupuvya nyengo zinandi? (b) Kasi ni nkhondo wuli iyo yikucitika?
6 Kanandi ŵana ŵakucita mphuvya cifukwa cakuti ŵandasambizgike viwemi yayi, kweni cifukwa cakuti ivyo ŵali kusambira vindaŵanjire mu mtima. Dyabulosi wakurwa nkhondo kuti wanange mitima ya ŵana. Ico wakucita nchakuti wakuyezga kufwindamo nkharo ya kuleka kopa Ciuta iyo yili mu caru cake. Wakusangirapo mwaŵi kwananga uko ŵana ŵali kubabika nako, ndipo wakukuzga makhumbiro ghawo ghakuti ŵacite viheni. (Genesis 8:21; Salmo 51:5) Ŵapapi ŵakwenera kumanya kuti mu mitima ya ŵana mukucitika nkhondo yikuru comene.
7. Cifukwa wuli nchakukwana yayi kuphalira mwana ciwemi panji ciheni?
7 Kanandi ŵapapi ŵakuphalira mwana ciwemi na ciheni, na kughanaghana kuti ŵamusambizga dango. Ŵangamuphalira mwana kuti utesi nguheni, kwiba nkhuheni panji kugonana na munthu uyo ni mfumu panji muwoli wake yayi nchiheni. Kweni mwana wakwenera kuŵa na cifukwa ceneko cakulondezgera dango ilo, kuluska kuti wapulikire pakuti ndimo ŵapapi ŵakuyowoyera. Agha ni malango gha Yehova. Mwana wakwenera kumanya kuti kupulikira malango gha Ciuta ndivyo ni vinjeru.—Zintharika 6:16-19; Ŵahebere 13:4.
8. Kasi mbusambizgi wuli uwo ungawovwira ŵana kucita mwavinjeru?
8 Cilengiwa cakuzizwiska, vyamoyo vyakupambanapambana, kusintha kwa nyengo; vyose ivi vingamovwira mwana kumanya kuti kuli Mlengi wavinjeru comene. (Ŵaroma 1:20; Ŵahebere 3:4) Kweniso mwana wakwenera kusambizgika kuti Ciuta wakumutemwa, ndipo wali kupeleka Mwana Wake kuŵa sembe mwakuti iyo wasange umoyo wamuyirayira, nakuti wangamukondweska Ciuta para wangapulikira Mazgu ghake. Ntheura mwana wangatemwa kuteŵetera Yehova nangauli Dyabulosi wangayezga kumukanizga.—Zintharika 22:6; 27:11; Yohane 3:16.
9. (a) Kasi usambizgi uwo ukuvikilira umoyo ukwenera kuŵa wuli? (b) Kasi ŵapapi ŵakuphalirika kuti ŵacite vici, ndipo ŵangacita wuli?
9 Pakukhumbikwira nyengo, phwelelero, na kunozgekera kuti mwana wasambizgike nthowa iyo yingamuvikilira na kumuciska kuti wacitenge urunji. Ŵapapi ŵakwenera kupulikira ulongozgi uwo Ciuta wakupeleka. Baibolo likuti: “Ŵawiskewo . . . muŵalere [ŵana ŵinu] mu kulanga na mu kucenjezga kwa Fumu.” (Ŵaefeso 6:4) Kasi ici cikung’anamuraci? Lizgu la Cigiriki ilo kwafuma mazgu ghakuti “kucenjezga,” likung’anamura “kuŵika mu maghanoghano.” Ntheura apa ŵapapi ŵakuphalirika kuti ŵaŵike maghanoghano gha Yehova mu ŵana ŵawo. Ici nchivikiliro cikuru comene ku ŵana! Usange ŵana ŵali na maghanoghano gha Ciuta na kuwona vinthu umo Iyo wakuviwonera, ndipo ghakhozgeka nadi mwa iwo, ghaŵavikilirenge kuti ŵaleke kucita uheni.
Kuciskika na Citemwa
10. Kasi mukwenera kumanya fundo wuli yakuzirwa kuti mumusambizge makora mwana winu?
10 Kweni kuti mufiske khumbo linu lakuti mulere makora mwana winu, mukwenera kuciskika na citemwa. Nchakuzirwa comene kuti muyowoyenge nawo mwakufwatuka. Manyani ivyo vikucitika mu umoyo wa mwana winu, na ivyo wakughanaghana. Fwasani nayo mwana winu na kumufumba ivyo vili kumtima wake. Nyengo zinyake mungaciruka na ivyo wangamuphalirani. Kuphuluphutira yayi, kweni tegherezgani.
11. Kasi mupapi wangaŵika wuli maghanoghano gha Ciuta mwa mwana?
11 Panji mwana winu muli kumuŵazgira malango gha Ciuta agho ghakukanizga uzaghali, nakuti muli kumuŵazgira kanandi waka. (1 Ŵakorinte 6:18; Ŵaefeso 5:5) Ŵana ŵinu ŵakwenera kuti ŵakumanya ico cikumukondweska na ico cikumukwiyiska Yehova. Kweni paliso vinyake ivyo mukwenera kucita kuti muŵikemo maghanoghano gha Yehova mwa iwo. Ŵana ŵakwenera kovwirika kuti ŵamanye kuzirwa kwa malango gha Yehova. Ŵakwenera kukhorwa kuti malango gha Ciuta ngawemi kweniso ngakovwira, ntheura nchakwenelera kughalondezga. Para mukudumbiskana nawo Malemba mwakufwasa ŵana ŵinu mwakuti ŵawonenge vinthu umo Ciuta wakuviwonera, ndikuti mukuŵika maghanoghano ghake mwa iwo.
12. Kasi mupapi wangamovwira wuli mwana wake kuti wapulikiske nkhani ya kugonana?
12 Para mukuyowoya za kugonana, mungafumba kuti: “Kasi ukuwona kuti munthu wangaŵa wacitima para wangapulikira dango la Yehova lakuti waleke kugonana na uyo ŵandatorane?” Muciskani kuti walongosore. Para mwadumbiskana nthowa yakuzizwiska yakubabira ŵana iyo Ciuta wali kunozga, mungafumba kuti: “Kasi ukughanaghana kuti Ciuta withu wacitemwa wangapeleka malango ghakuti ghatijandizge kukondwa na umoyo? Panji ukughanaghana kuti wali kupeleka malango kuti tikondwenge kweniso kuti ghativikilire?” (Salmo 119:1, 2; Yesaya 48:17) Manyani ivyo mwana winu wakughanaghana pa nkhani iyi. Ndipo mungalongosora umo ŵanthu ŵanyake ŵakanjilira mu vitima na masuzgo cifukwa ca uzaghali. (2 Samuel 13:1-33) Usange mwadumbirana na mwana winu, ndipo wapulikiska na kumanya umo Ciuta wakuwonera nkhani iyi, ndikuti mwamovwira comene kuti waŵe na maghanoghano gha Ciuta. Kweni paliso cinyake ico mungacita.
13. Kasi mwana wakwenera kumanya vici kuti wapulikire Yehova?
13 Para mwamuphalira mwana winu uheni wa kuleka kupulikira Yehova, nchamahara kumuphaliraso umo Yehova wakujipulikira cifukwa ca nkharo yithu. Mulongorani mu Baibolo kuti vingamuŵinya Yehova usange tingatondeka kucita khumbo lake. (Salmo 78:41) Mungamufumba kuti: “Cifukwa wuli ukukana kukwiyiska Yehova?” ndipo longosorani kuti: “Mulwani wa Ciuta Satana, wakuti ise tikuteŵetera Yehova mwakuti tisangepo phindu, cifukwa cakuti tikumutemwa yayi.” Ndipo longosorani umo Yobu wakakondweskera mtima wa Ciuta cifukwa cakuti wakagomezgeka, na kulongora kuti Satana wakuteta. (Job 1:9-11; 27:5) Mwana winu wakwenera kumanya kuti wangakondweska Yehova na ivyo wakucita, panji wangamucitiska citima. (Zintharika 27:11) Mungasambizga ŵana sambiro lakuzirwa ili pamoza na ghanyake kufuma mu buku la Sambirani kwa Msambizgi Waluso. a
Njombe Ziwemi
14, 15. (a) Kasi ŵana ŵacontheka na visambizgo wuli mu buku la Msambizgi? (b) Kasi mwapindura wuli na buku ili?
14 Amudala ŵanyake ku Croatia ŵakuŵazgira muzukuru wawo wa vilimika vinkhondi na viŵiri buku la Msambizgi. Iwo ŵakalemba ivyo msepuka uyu wakaŵaphalira, wakati: “Amama ŵangunituma, kweni nangukana. Apo nangukumbuka mutu wakuti ‘Kupulikira Kukuvikilirenge,’ nanguluta na kuŵaphalira kuti lero niŵapulikirenge.” Mwanalume na muwoli wake ku Florida, U.S.A. ŵakayowoyapo za mutu wakuti “Cifukwa Ico Tikwenera Kurekera Kuteta,” ŵakati: “Muli mafumbo agho ghakovwira ŵawukirano kuti ŵazomere ubudi uwo mphanyi ŵangubisa.”
15 Mu buku la Msambizgi muli vithuzithuzi vyakujumpha 230, ndipo pa vithuzithuzi pali mazgu ghakulongosora. Mama munyake uyo wakuwonga cifukwa ca buku ili wakuti: “Kanandi mwana wane wakudaŵira cithuzithuzi nyengo yitali, ndipo wakukhumba yayi kujarapo. Ivi ni vithuzithuzi vyakutowa, kweni kuluska apa, vikusambizga nakuti vikutuma ŵana kuti ŵafumbenge mafumbo. Pa cithuzi ico pali mwana wakulaŵilira TV mu cidima, mwana wane wakafumba kuti: ‘Mama, kasi msepuka uyu wakucita vici?’ ndipo mazgu ghake ghakalongora kuti wakakayikira ivyo vikucitika pa cithuzithuzi.” Pa cithuzi ici pali mazgu ghakuti: “Ni njani uyo wangawona cilicose ico tikucita?”
Masambiro Ghakuzirwa Lero
16. Ni nkhani wuli yakuzirwa iyo ŵana ŵakwenera kusambizgika lero, ndipo cifukwa wuli?
16 Ŵana ŵakwenera kumanya ivyo ŵangacita na ivyo ŵakwenera kucita yayi na viŵaro vyawo vyakubisika. Ndipouli, nchinonono kuyowoya nkhani iyi. Munthu munyake uyo ni mulembi wa nkhani mu nyuzipepara wakati uko wakakulira, ni mziro kuzunura viŵaro vyakubabira. Pakuyowoya umo wasambizgirenge ŵana ŵake nkhani izi, iyo wakalemba kuti; “Nicitenge kuzgoŵera kuti soni zimare.” Kuyowoya unenesko, para ŵapapi ŵakuleka kumuphalira nkhani za kugonana mwana wawo cifukwa ca soni, ndikuti ŵakumukoma. Ŵanthu ŵakazuzi ŵakugololera ŵana cifukwa cakuti ŵakuleka kumanya kanthu. Buku la Sambirani kwa Msambizgi Waluso likulongosora nkhani iyi mwanchindi. Lekani kughanaghana kuti mungaŵabudira ŵana para mungaŵaphalira za kugonana cifukwa cakuti ŵakumanyapo cilicose yayi, nakuti para mungaŵabisira ndipo ŵangabuda.
17. Kasi buku la Msambizgi likuŵawovwira wuli ŵapapi kusambizga ŵana ŵawo za kugonana?
17 Mu cipaturo 10, pa nkhani ya ŵangelo awo ŵakiza pa caru capasi na kubaba ŵana, mwana wakufumbika kuti: “Kasi iwe ukumanyapo vici pakuyowoya za kugonana?” Buku ili likuzgora na mazgu ghapusu, ndiposo mwanchindi. Cipaturo 32 cikulongosora umo ŵana ŵangacitira kuti ŵaleke kukazuzgika na awo ŵakugona ŵana. Ŵanandi ŵalemba makalata na kulongosora kuti cisambizgo ici nchakuzirwa. Munyake wakati: “Sabata yamara mwana wane Javan wakaluta kwa dokotala, ndipo wakafumba usange tili kumusambizga kuti wacitenge mwakwenelera na viŵaro vyakubisika. Dokotala wakakondwa kupulika kuti tili kumusambizga na buku lithu liphya.”
18. Kasi buku la Msambizgi likuti wuli pa nkhani ya kujikamira vimanyikwiro vya vyaru?
18 Cipaturo cinyake cikulongosora nkhani ya mu Baibolo ya Ŵahebere ŵatatu ŵawukirano, Shadireki, Mesheki na Abedinego, awo ŵakakana kujikamira cikozgo cakwimira boma la Babulone. (Daniel 3:1-30) Ŵanyake ŵakumanya yayi kuti kujikamira cikozgo vikuyana waka na kulambira ndembera, umo likulongosolera buku la Msambizgi. Kweni pulikani ivyo mulembi Edward Gaffney wakayowoya apo wakacezganga na ŵalembi ŵa magazini ya U.S. Catholic. Iyo wakati zuŵa lakwamba ilo mwana wake msungwana wakaluta ku sukulu ya boma, wakamuphalira kuti wasambira “lurombo lunyake ku sukulu,” ndipo wakamupempha kuti wawelezgepo. Gaffney wakati: “Mwana wakakora woko pa cifuŵa, na kwambapo kuti: ‘nkhujilambika ku ndembera . . . ’” Gaffney wakasazgirapo kuti: “Nyengo yeneyiyo nkhapulikiska fundo iyi: Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakuneneska. Mu masukulu ghithu ŵana ŵakusambizgika cisopo ca caru cawo na kujilambika.”
Mukusuzgika Waka Yayi
19. Kasi pali njombe wuli usange mwaŵasambizga ŵana?
19 Mukusuzgika waka yayi para mukulimbikira kusambizga ŵana ŵinu. Mama munyake ku Kansas, U.S.A. wakalira apo wakapokera kalata kufuma kwa mwana wake uyo wakalemba kuti: “Nkhuwona kuti nili na mwaŵi comene pakuti nili kulereka makora kwambura kabonthi. Imwe na Adada mukwenera kuwongeka comene.” (Zintharika 31:28) Buku la Sambirani kwa Msambizgi Waluso lingawovwira ŵapapi ŵanandi kuti ŵasambizge ŵana ŵawo mwakuti ŵavikilire cawanangwa cakuzirwa ici.
20. Kasi ŵapapi ŵakwenera kukumbuka vici nyengo zose, ndipo fundo iyi yikwenera kuŵakhwaska wuli?
20 Tikwenera kucezga nawo ŵana ŵithu, kuŵapwelelera na kufwilirapo. Iwo ŵaŵenge ŵana nyengo yicoko waka. Mufwasenge nawo nyengo zose para mupata wasangika na kuŵawovwira. Muzamukondwa para mwacita nthena. Ŵana ŵazamumutemwani. Kumbukani nyengo zose kuti ŵana nchawanangwa ico Ciuta wamupani. Iwo nchiharo cakuzirwa comene! (Salmo 127:3-5) Ntheura ŵapwelelerani pakuti mbakuzirwa, ndipo manyani kuti Ciuta wazamumufumbani na umo mukuŵalelera.
[Mazgu ghamusi]
a Lakupharazgika na Ŵakaboni ŵa Yehova. Wonani cipaturo 40, “Umo Tingakondweskera Ciuta.”
Kasi Mungazgora Wuli?
• Cifukwa wuli ŵapapi ŵakwenera kuŵavikilira comene ŵana lero?
• Kasi mbusambizgi wuli uwo ukupa vinjeru?
• Kasi ni nkhani wuli zakuzirwa izo mukwenera kudumbirana na ŵana ŵinu lero?
• Kasi buku la Msambizgi laŵawovwira wuli ŵapapi kusambizga ŵana ŵawo?
[Mafumbo]
[Cithuzithuzi pa peji 25]
Ŵapapi, kasi mungasambirako vici kwa Manowa?
[Cithuzithuzi pa peji 26]
Mwaŵana, kasi mungasambirako vici kwa Ŵahebere ŵatatu?
[Vithuzithuzi pa peji 27]
Vithuzithuzi na mazgu ghakulongosora mu buku la “Msambizgi” vikovwira comene pakusambizga
Ni utesi wuli uwo Hananiya wakaphalira Petrosi?
Ni njani uyo wangawona cilicose ico tikucita?