Ŵapapi, Pwelelerani Mbumba Yinu

“Usange munthu yunji wakuleka kuŵaghanaghanira [kuŵapwelelera] ŵake na ŵake, . . . wali kukana cipulikano.”—1 TIMOTE 5:8.

1, 2. (a) Cifukwa wuli nchakukhozga kuwona mbumba zikufika pa maungano Ghacikhristu pamoza? (b) Kasi ni masuzgo wuli ghanyake agho mbumba zikusangana nagho pakunozgekera kwiza pa maungano nyengo yiwemi?

 PENEAPO mukulaŵiska mu mpingo Wacikhristu pambere ungano undambe, mungawona ŵana ŵakukhala pasi pamoza na ŵapapi ŵawo, ŵageza na kuvwara makora. Kasi nchakukondweska yayi kuwona kuti mbumba izi zikutemwa Yehova kweniso ŵakutemwana? Kweni nchipusu kuluwa kuti pakuŵa nchito yikuru pakunozgekera kuti mbumba yifike pa maungano nyengo yiwemi.

² Kanandi ŵapapi ŵakutangwanika zuŵa lose, nakuti pa zuŵa la ungano ndipo ŵakutangwanika comene. Pakukhumbikwira kunozga cakurya, kucita milimo ya pa nyumba, na kumalizga nchito zinyake. Ŵapapi ŵali na nchito yikuru comene, ŵakuwoneseska kuti waliyose wageza, warya, kweniso ngwakunozgeka pa nyengo yiwemi. Kweni cifukwa ca ŵana, vinthu vingatimbanizgika. Muzamusanga kuti musepuka mulara wakelura malaya ghake apo waseŵeranga. Mucoko wathira vyakurya. Ŵana ŵakwamba kupindana. (Zintharika 22:15) Cikucitika nchivici? Vinthu vingatimbanizgika nangauli ŵapapi ŵangunozgeka makora comene. Ndipouli, muzamuwona kuti kanandi mbumba izi zikutendekera kufika pa Nyumba ya Ufumu. Nchakukhozga nadi kuŵawona kuti ŵakwiza pa Nyumba ya Ufumu sabata na sabata, cilimika na cilimika uku ŵana ŵakukura na kuteŵetera Yehova!

3. Kasi tikumanya wuli kuti Yehova wakucindika comene mbumba?

³ Nangauli nchito ya upapi yikuŵa yakusuzga nyengo zinyake, panji yakuvuska, kweni manyani kuti Yehova wakukondwa comene na citatata cinu. Yehova ndiyo Wakayambiska mbumba. Lekani Mazgu ghake ghakuti mbumba zose “zikutorako mazina,” kung’anamura kuti ziliko cifukwa ca Yehova. (Ŵaefeso 3:14, 15) Ntheura usange mwaŵapapi mukufiska makoraghene milimo iyo muli nayo mu mbumba, mukucindika Fumu ya Cilengiwa cose. (1 Ŵakorinte 10:31) Kasi uwu ni mwaŵi ukuru yayi? Ipo nchakwenelera nadi kuti tisande nchito iyo Yehova wali kupeleka ku ŵapapi. Mu nkhani yino, tiwonenge umo ŵapapi ŵangacitira kuti ŵapwelelere mbumba. Tiyeni tiwone nthowa zitatu izo ŵapapi ŵangacita pakupwelelera mbumba zawo umo Ciuta wakukhumbira.

Kuŵapa Vinthu vya Kuthupi

4. Kasi Yehova wanozga vici mu mbumba mwakuti ŵana ŵapwelerekenge?

⁴ Mpositole Paulosi wakalemba kuti: “Usange munthu yunji wakuleka kuŵaghanaghanira ŵake na ŵake, comenecomene ŵa mu nyumba yake, wali kukana cipulikano, ndipo ndi muheni kwakuluska wambura cipulikano.” (1 Timote 5:8) Kasi Paulosi wakanenanga njani apo wakatenge  “yunji”? Wakanenanga mutu wa mbumba, uyo kanandi ni dada. Ciuta wali kumupa mwanakazi mulimo wa kovwira mfumu wake. (Genesis 2:18) Kale ŵanakazi ŵakatemwanga kovwira ŵafumu ŵawo kupwelelera mbumba. (Zintharika 31:13, 14, 16) Lero, mbumba izo mwanalume panji mwanakazi wakulera yekha ŵana ni zinandi. a Ŵapapi ŵanandi Ŵacikhristu awo ŵali mu mbumba izi ŵakucita nchito yakulumbika comene pakupwelelera nyumba zawo. Kweni cikuŵa makora usange ŵapapi wose ŵalipo, ndipo dada wakulongozga.

5, 6. (a) Kasi ni masuzgo wuli ghanyake agho mutu wa mbumba ungaghasanga pakukhumba kupwelelera mbumba mwa kuthupi? (b) Kasi Ŵakhristu ŵakwenera kuyiwona wuli nchito mwakuti ŵapwelelere makora mbumba?

⁵ Kasi Paulosi wakanenanga kupwelelera wuli pa 1 Timote 5:8? Nkhani yikulongora kuti wakayowoyanga za vinthu vya kuthupi ivyo vikukhumbikwa mu mbumba. Ici cingaŵa cakusuzga kwa mitu ya mbumba cifukwa ca masuzgo ghanandi agho ghali mu caru. Ŵanandi mbakavu, nchito zikuzgeŵa, ndipo vinthu vikukwera mtengo. Kasi nchivici cingawovwira mupapi para wali mu masuzgo agha?

⁶ Mupapi wakwenera kukumbuka kuti nchito iyo wakucita wali kupika na Yehova. Mazgu gha Paulosi ghakulongora kuti usange munthu wakutondeka kupulikira dango ili wakuyana waka na uyo ‘wakana cipulikano.’ Ntheura Mkhristu wakwenera kulimbikira kuti waleke kuŵa wambura cipulikano pamaso pa Ciuta. Kweni cacitima nchakuti ŵanthu ŵanandi lero ‘mbambura kutemwa ŵanyawo.’ (2 Timote 3:1, 3) Nakuti, ŵanalume ŵanandi ŵakuzerezga udindo wawo na kuleka mbumba zawo mu suzgo. Ŵanalume ŵakutora awo Mbakhristu ŵalije mtima uheni uwu, ŵakudelera yayi nchito ya kupwelelera mbumba zawo. Mwakupambana na ŵanyawo awo ŵakugwilira lumoza nchito, ŵapapi awo Mbakhristu ŵakuwona nchito nanga yingaŵa yapasi kuŵa yakuzirwa. Iwo wakuyiwona kuŵa nthowa yakukondweskera Yehova Ciuta, cifukwa yikuwovwira pakupwelelera ŵakutemweka ŵawo.

7. Cifukwa wuli nchakwenelera kuti ŵapapi ŵaghanaghanirenge umo Yesu wakacitira?

⁷ Ndiposo mitu ya mbumba yingawovwirika mwa kughanaghanira umo Yesu wakacitira. Kumbukani kuti ucimi wa mu Baibolo ukuti Yesu ni “Dada Wamuyirayira.” (Yesaya 9:6, 7) Pakuŵa “Adamu waumaliro,” Yesu wakunjira mu malo mwa “munthu wakudanga, Adamu” kuŵa dada wa ŵanthu wose awo ŵakupulikana. (1 Ŵakorinte 15:45) Yesu ni dada wakwenelera nadi cifukwa wakupambana na Adamu uyo wakaŵa muzukusi ndiposo wakughanaghana vya yekha pera. Pakuyowoya za Yesu, Baibolo likuti: “Na ceneici tikumanya kutemwa, cifukwa iye wakatiŵikira pasi umoyo wake.” (1 Yohane 3:16) Yesu wakapeleka umoyo wake cifukwa ca ŵanthu. Kweniso, zuŵa na zuŵa wakapweleleranga dankha vya ŵanji mu vinthu vicokovicoko. Ŵapapi, namwe mupindulenge para mungatolera mzimu wa kujipeleka uwu.

8, 9. (a) Kasi ŵapapi ŵangasambirako vici ku tuyuni pa nkhani ya kupwelelera twana twawo kwambura kuvuka? (b) Kasi Ŵakhristu ŵanandi awo mbapapi ŵakulongora wuli mzimu wa kujipeleka?

⁸ Ŵapapi ŵangasambira citemwa ceneko mu mazgu gha Yesu agho wakaphalira ŵanthu ŵakupuluka ŵa Ciuta kuti: “Nkhene kanandi apo nkhatenge ndiŵawunganye pamoza ŵana ŵako, nga ndi nyatazi wakuwunganya twana twake kusi ku mapapindo ghake!” (Mateyu 23:37) Apa Yesu wakayelezgera na nkhuku yanakazi iyo yikubisa twana twake ku mapapindo ghake. Nadi, ŵapapi ŵangasambira vinandi ku nkhuku, iyo kanandi yikuŵa yakunozgeka kufwa mwakuti yivikilire twana twake. Kweniso tingasambira vinandi para tikuwona ivyo tuyuni uto tuli na ŵana tukucita zuŵa lililose. Tukuleka yayi kuluta na kukapenja cakurya. Nanga tungaŵa kuti twavuka, tukufunyilira vyakurya twana twawo mu milomo uku twana tukumira na kulilira vinyake. Vilengiwa vinandi vya Yehova ‘vikuluska mu vinjeru’ cifukwa cakuti vikupwelelera twana twawo.—Zintharika 30:24.

⁹ Pa caru cose, ŵapapi awo Mbakhristu nawo  ŵakulongora mzimu uwemi wa kujipeleka. Mukunozgeka kusuzgikira ŵana ŵinu. Kweniso zuŵa lililose mukujipeleka na mtima wose kuti mupwelelere mbumba yinu. Mwaŵanandi mukuwuka mlenjilenji kukagwira nchito zakuvuska panji zinonono. Mukufukafuka kuti musange cakurya ciwemi ca mbumba yinu. Mukulimbikira kuti ŵana ŵinu ŵavwarenge malaya ghakutowa, muŵasangire malo ghawemi ghakugona, kweniso kuti muŵasambizge. Ndipo zuŵa na zuŵa, cilimika na cilimika ndimo mukucitira. Kuyowoya unenesko, Yehova wakukondwa comene cifukwa ca kujipeleka kweniso citatata canthena. (Ŵahebere 13:16) Nangauli vili nthena, mukumanya kuti mungapwelelera mbumba yinu mu nthowa zinandi zakuzirwa.

Kuwovwira pa Vinthu Vyauzimu

10, 11. Kasi cinthu cakuzirwa comene kwa munthu ni vici, ndipo Ŵakhristu awo mbapapi ŵakwenera kucita dankha vici mwakuti ŵawovwire ŵana ŵawo pa nkhani iyi?

¹⁰ Kupwelelera mbumba mwauzimu nchinthu cakuzirwa comene kuluska kuthupi. Yesu wakati: “Munthu kuti wakhalenge wamoyo na cingwa pera cara, kweni na mazgu ghose agho ghakufuma mu mlomo wa Ciuta.” (Mateyu 4:4; 5:3) Kasi imwe ŵapapi mungacita wuli kuti mupwelelere mbumba zinu mwauzimu?

¹¹ Pa nkhani iyi, lemba limoza ilo likutemwa kuzunulika nda Duteronome 6:5-7. Conde julani Baibolo linu ndipo muŵazge mavesi agha. Wonani kuti ŵapapi ŵakuphalirika kuti ŵakhozge dankha umoyo wawo wauzimu, ŵatemwenge Yehova na kusungilira mazgu ghake. Imwe ŵapapi mukwenera kufwilirapo kusambira Mazgu gha Ciuta, kuŵazga Baibolo nyengo zose na kughanaghanirapo mwakuti mupulikiske na kutemwa nthowa za Yehova, fundo, na malango ghake. Para mwacita nthena, mtima winu uzurenge na unenesko wa mu Baibolo ndipo muŵenge ŵacimwemwe, ŵakopa na kutemwa Yehova. Muŵenge na viwemi vinandi ivyo mungagaŵirako ŵana ŵinu.—Luka 6:45.

12. Kasi ŵapapi ŵangayezga wuli Yesu pakusambizga makora ŵana ŵawo unenesko wa mu Baibolo?

¹² Ŵapapi awo mbakukhora mwauzimu mbakunozgeka kupulikira ulongozgi uwo wuli pa Duteronome 6:7, wakuti ‘ŵasambizge makora’ ŵana ŵawo mazgu gha Yehova pa mupata uliwose. ‘Kusambizga makora’ cikung’anamura kulongosora fundo mwa kuyiwerezgawerezga pakusambizga. Yehova wakumanya makora kuti tose, comene ŵana, tikwenera kusambira mwakuwerezgawerezga kuti tifike pa kumanya. Lekani Yesu wakatemwanga kuwerezga pakusambizga mu uteŵeti. Mwaciyelezgero, apo wakasambizganga ŵasambiri ŵake kuti ŵaleke kujikuzga na kuphalizgana, nakuti ŵaŵenge ŵakujiyuyura, wakawerezgapo fundo yimoza mu nthowa zinandi. Wakaŵafumba mafumbo, kuŵaphalira ntharika, ndiposo wakayezgelera. (Mateyu 18:1-4; 20:25-27; Yohane 13:12-15) Kweni  cakukondweska nchakuti Yesu wakaŵa wabefu yayi. Ŵapapi nawo ŵakwenera kusanga nthowa zakusambizgira ŵana ŵawo unenesko, kuwerezga fundo za Yehova mwakuzikira mupaka ŵana ŵazipulikiske na kuzilondezga.

13, 14. Mphawuli apo ŵapapi ŵangasambizga makora ŵana ŵawo unenesko wa mu Baibolo, ndipo ŵangawovwirika na vici?

¹³ Para mukucita sambiro la mbumba ndiyo nyengo yakwenelera yakusambizgira makora ŵana. Nadi, kuti mbumba yikhwime mwauzimu, sambiro la mbumba lakukondweska, la nyengo zose, na lakukhozga ndakukhumbikwa comene. Mbumba za Ŵakhristu pa caru cose zikukondwa na masambiro ghanthena, zikusambira mabuku agho gulu la Yehova likupeleka, ndipo zikucita sambiro kuyana na ivyo ŵana ŵakukhumbikwira. Pa nkhani ya kusambizga makora ŵana, mabuku gha Sambirani kwa Msambizgi Waluso na Mafunso Achichepere Akufunsa—Mayankho Amene Amathandiza ghawovwira comene. b Ndipouli, nyengo ya sambiro la mbumba ndiyo njakusambizgira ŵana pera yayi.

¹⁴ Lemba la Duteronome 6:7, likulongora kuti pali mipata yinandi iyo imwe ŵapapi mungacezgera na ŵana ŵinu pa vinthu vyauzimu. Kwali para muli pa ulendo, kugwira nchito za pa nyumba, panji mukupumura, mungaŵaphalirako ŵana ŵinu vinthu vyauzimu. Ndipouli, nchiwemi yayi “kusambizga” ŵana Baibolo kwambura kupumulira. Kweni yezgani kuti nyengo zinyake para mukucezga mu mbumba muyowoyenge waka vinthu vyakukhozga. Mwaciyelezgero, magazini ya Galamukani! yikuŵa na nkhani zinandi comene. Nkhani zinyake zingamovwirani kuti mudumbiskane vya nyama izo Yehova wali kulenga, malo ghakutowa mu caru, kweniso mitheto na kakhaliro ka ŵanthu ŵakupambanapambana. Para mukudumbiskana vinthu ivi, ŵana ŵatemwenge kuŵazga mabuku agho gulu la muzga wa magomezgeko na wa vinjeru likupeleka.—Mateyu 24:45-47.

15. Kasi ŵapapi ŵangawovwira wuli ŵana ŵawo kuti ŵawonenge uteŵeti kuŵa wakunozga kweniso wacanduro?

¹⁵ Usange mukuyowoya vinthu vyakukhozga na ŵana ŵinu cimovwiraninge kuti mukwaniske cinthu cinyake cakukhumbikwa mwauzimu. Ŵana awo Mbakhristu ŵakwenera kumanya kuphalirako ŵanyawo cipulikano cawo. Para mukudumbiskana fundo zinyake zakukondweska mu Gongwe la Mulinda panji Galamukani! mungasangirapo mwaŵi kuti muyaniske nkhani izo na uteŵeti. Mwaciyelezgero, mungafumba kuti: “Kasi cingaŵa ciwemi yayi usange ŵanthu ŵanandi ŵangamanya nkhani iyi pakukhwaskana na Yehova? Kasi ukughanaghana kuti tingamovwira wuli munthu kuti wayitemwe nkhani iyi?” Usange mukudumbiskana mu nthowa iyi, ŵana ŵaŵenge na mtima wakuti ŵaphalireko ŵanyawo ivyo ŵakusambira.  Ndiposo para mukuluta na ŵana ŵinu mu uteŵeti, ŵakuwona umo imwe mukucitira na ivyo mukudumbiskana. Nawo ŵamanyenge kuti uteŵeti ukunozga ndipo ni nchito yakukondweska, munthu wakukhorwa nayo kweniso wakuŵa wacimwemwe.—Milimo 20:35.

16. Kasi ŵana ŵangasambira vici pakupulikizga malurombo gha ŵapapi ŵawo?

¹⁶ Ŵapapi ŵakovwiraso ŵana ŵawo pa vinthu vyauzimu para ŵakulomba. Yesu wakasambizga ŵasambiri ŵake kulomba, ndipo kanandi wakalombanga pamoza nawo. (Luka 11:1-13) Ŵakwenera kuti ŵakasambira vinandi comene cifukwa ca kulomba pamoza na Mwana wa Yehova. Ŵana ŵinu nawo ŵangasambira vinandi ku malurombo ghinu. Mwaciyelezgero, ŵangasambira kuti Yehova wakukhumba kuti tiyowoyenge nayo mwakufwatuka, kumuphalira vyose ivyo vikutisuzga. Malurombo ghinu ghangawovwira ŵana kumanya fundo yakukhumbikwa comene yakuti ŵangaŵa pa wene na wene na Ŵawiskewo ŵakucanya.—1 Petros 5:7.

Kuŵawovwira Maghanoghano

17, 18. (a) Kasi Baibolo likuvumbura wuli kuti nchakuzirwa kutemwa ŵana? (b) Kasi ŵawiskewo ŵakwenera kuyezga wuli Yehova pakulongora citemwa kwa ŵana ŵawo?

¹⁷ Ŵana nawo ŵali na vinthu ivyo vikuŵasuzga maghanoghano. Mazgu gha Ciuta ghakuphalira ŵapapi kuti nchakuzirwa kuwovwira ŵana ŵawo pa nkhani iyi. Mwaciyelezgero, nchembere zikuciskika kuti “zitemwenge ŵana ŵawo.” Para nchembere zikucita nthena, zikulongora kuti zili na mahara. (Tito 2:4) Nakuti nchamahara nadi kutemwa mwana. Mwana wakusambizgika kutemwa ndipo ici cikumovwira umoyo wake wose. Kweni kuleka kutemwa mwana nchinthu cambura mahara. Cikupwetekeska mtima ndipo cikulongora kuti tatondeka kuyezga Yehova, uyo wakutitemwa nkhanira nangauli tili ŵambura kufikapo.—Salmo 103:8-14.

¹⁸ Yehova ndiyo wakwamba kutemwa ŵana ŵake awo ŵali pa caru capasi. Umo pakuyowoyera pa lemba la 1 Yohane 4:19, “iye wakadanga wakatitemwa ise.” Comene imwe ŵawiskewo mukwenera kuyezga umo Yehova wakucitira, yambani ndimwe kutemwa ŵana ŵinu. Baibolo likuciska ŵawiskewo kuti ŵaleke kutopora umoyo ŵana ŵawo, “mzire ŵawe nkhumbi.” (Ŵakolose 3:21) Ŵana ŵakukwenyelera comene para ŵamanya kuti mupapi wakuŵatemwa yayi nesi kuŵaghanaghanira. Ŵawiskewo awo ŵakutondeka kulongora umo ŵakujipulikira ŵangacita makora kukumbuka umo Yehova wakucitira. Yehova wakayowoya kufuma kucanya mwakuti walongore Mwana wake kuti wakumutemwa ndipo wakuca nayo. (Mateyu 3:17; 17:5) Yesu wakwenera kuti wakakhozgeka comene na mazgu agha. Ntheura pera, ŵana nkhongono zikukwera ndipo ŵakukhozgeka para ŵapapi ŵawo ŵakuŵaphalira kuti ŵakuŵatemwa ndipo ŵakuca nawo.

19. Cifukwa wuli cilango nchakuzirwa, ndipo ŵapapi Ŵacikhristu ŵakwenera kulimbikira kucitaci?

¹⁹ Kweni ŵapapi ŵakwenera kuyowoya waka kuti ŵakutemwa ŵana ŵawo yayi. Citemwa cikuwoneka mu vyakucita. Para ŵapapi ŵakuciskika na citemwa pakupwelelera ŵana ŵawo kuthupi na kuuzimu nchilongolero cakuti ŵakuŵatemwa nadi. Kweniso, cilango nchilongolero cakuti ŵapapi ŵakuŵatemwa ŵana ŵawo. Nakuti “uyo Fumu [Yehova] yikumutemwa ndiyo yikumulanga.” (Ŵahebere 12:6) Kweni para mupapi wakuleka kulanga mwana ndikuti wakumutinkha. (Zintharika 13:24) Nyengo zose Yehova wakumanya pakulekezgera, wakulanga “kwakwenelera.” (Yeremiya 46:28) Kanandi nchipusu yayi kuti ŵapapi ŵambura kufikapo ŵacite nthena.  Ndipouli, para mungalimbikira mumanyenge umo mungalangira mwakwenelera. Mwana wakukura na umoyo uwemi kweniso wakukondweska para mukumulanga kwambura kumuleremeka, kweni mwacitemwa. (Zintharika 22:6) Asi ndivyo mupapi waliyose Wacikhristu wakukhumbira ŵana ŵake?

20. Kasi ŵapapi ŵangaŵapa wuli ŵana ŵawo mwaŵi uwemi wakuti ‘ŵasore umoyo’?

²⁰ Imwe ŵapapi mutumbikikenge comene para mukucita nchito yakuzirwa iyo Yehova wamupani, ya kupwelelera ŵana ŵinu kuthupi, kuuzimu, ndiposo mu maghanoghano. Usange ndimo mukucitira ndikuti mukuŵapa mwaŵi uwemi ŵana ŵinu wakuti ‘ŵasore umoyo’ mwakuti ŵaŵe ŵamoyo. (Duteronome 30:19) Ŵana awo ŵakusankha kuteŵetera Yehova na kukhalilira pa nthowa yakuya ku umoyo apo ŵakukura ŵakukondweska comene ŵapapi ŵawo. (Salmo 127:3-5) Nakuti kukondwa uku kumarenge yayi! Ipo kasi ŵawukirano ŵangalumba wuli Yehova sono? Nkhani iyo yili panthazi apa yizamuzgora fumbo ili.

[Mazgu ghamusi]

Kasi Mungazgora Wuli?

Kasi ŵapapi ŵangacitaci kuti ŵapwelelere ŵana ŵawo

• kuthupi?

• mwauzimu?

• mu maghanoghano?

[Mafumbo]

[Cithuzithuzi pa peji 12]

Viyuni vinandi vikutokatoka kuti vipwelelere twana twawo

[Cithuzithuzi pa peji 14]

Ŵapapi ŵakwenera kukhozga dankha umoyo wawo wauzimu

[Vithuzithuzi pa peji 14, 15]

Ŵapapi ŵangasanga mipata yinandi yakusambizgira ŵana ŵawo za Mlengi

[Cithuzithuzi pa peji 16]

Ŵana nkhongono zikukwera ndipo ŵakukhozgeka para ŵapapi ŵakuŵalumba