“Kwiza na Makani Ghawemi gha Vinthu Viwemi”

“Nako nkhutowa pa mapiri malundi gha uyo wakwiza . . . na makani ghawemi gha vinthu viwemi.”—YESAYA 52:7.

1, 2. (a) Kasi ni vinthu wuli vyakofya ivyo vikucitika zuŵa lililose? (b) Kasi ŵanthu ŵanandi ŵakujipulika wuli para ŵapulika makani ghaheni?

 ŴANTHU mazuŵa ghano ŵakuwona kuti caru cazura na makani ghaheni. Para ŵajura wayilesi ŵakupulika nkhani za matenda ghakofya agho ghakukoma ŵanthu pa caru capasi. Para ŵakulaŵilira nkhani pa TV, ŵakucita citima kuwona ŵana awo ŵakufwa na njara ndipo ŵakulilira wovwiri. Para ŵatora nyuzipepara  ŵakuŵazga za kuphulika kwa mabomba agho ghabwangandura nyumba na kukoma ŵanthu ŵanandi ŵambura kwananga.

² Enya nadi, vinthu vyakofya vikucitika zuŵa lililose. Caru ici cikusintha nadi, cikuhenipirahenipira. (1 Ŵakorinte 7:31) Magazini yinyake kuzambwe kwa Europe yikati nyengo zinyake vikuŵa nga ni para caru cose “cibukenge na moto.” Lekani ŵanthu ŵanandi mbacitima! Munthu munyake ku United States wakafumbika kuti wayowoyepo maghanoghano ghake pa nkhani za pa TV. Tikukayika yayi kuti ivyo wakayowoya vikulongora umo ŵanthu ŵanandi ŵakujipulikira para ŵalaŵilira nkhani. Iyo wakati: ‘Para nalaŵilira nkhani, nkhuŵa wacitima comene. Ghakuŵa makani ghaheni pera. Ghakugulura nkhongono comene.’

Makani Agho Waliyose Wakwenera Kupulika

3. (a) Kasi Baibolo liri na makani wuli ghawemi? (b) Cifukwa wuli makani ghawemi gha Ufumu ngakuzirwa kwa imwe?

³ Kasi makani ghawemi ghangasangika mu caru canthena? Ghangasangika nadi! Nchakupembuzga kumanya kuti mu Baibolo muli makani ghawemi. Muli makani ghawemi ghakuti ulwari, njara, kuswa malango, nkhondo, na kuyuzga ŵanji, vizamumara mu Ufumu wa Ciuta. (Salmo 46:9; 72:12) Kasi agha ni makani ghawemi yayi agho waliyose wakwenera kupulika? Ndimo Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakuwonera. Lekani ŵakumanyikwa kulikose cifukwa cakuti ŵakufwilirapo kupharazga makani ghawemi gha Ufumu wa Ciuta ku ŵanthu ŵa mitundu yose.—Mateyu 24:14.

4. Kasi ni vigaŵa wuli vya uteŵeti withu ivyo tidumbiskanenge mu nkhani yino na yapanthazi?

⁴ Kweni kasi tingacita wuli kuti tilutilire kupharazga makani ghawemi agha mwakukora mtima, nanga ni uko ŵanthu ŵakukhumba viŵi yayi kutegherezga? (Luka 8:15) Kudumbiskana mwakudumura vigaŵa vitatu vya uteŵeti withu wa kupharazga kutovwirenge umo tingacitira. Tisandenge (1) vilato vithu, panji cifukwa ico tikupharazgira: (2) uthenga withu, panji ivyo tikupharazga; na (3) nthowa zithu, panji umo tikupharazgira. Para tili na vilato viwemi, tikuyowoya mwakupulikikwa, na kupharazga mwakucontha mtima, tingapeleka mwaŵi ku ŵanthu ŵakupambanapambana kuti ŵapulike makani ghawemi comene pa makani ghose, makani gha Ufumu wa Ciuta. a

Cifukwa Ico Tikupharazgira Makani Ghawemi

5. (a) Kasi cifukwa cikuru ico tikupharazgira nchivici? (b) Cifukwa wuli tingayowoya kuti para tikupulikira dango la Baibolo la kupharazga tikulongora kuti tikutemwa Ciuta?

⁵ Tiyeni tidumbiskane cigaŵa cakwamba, vilato vithu. Cifukwa wuli tikupharazga makani ghawemi? Cifukwa ico Yesu wakapharazgiranga. Iyo wakati: “Nkhutemwa Ŵadada.” (Yohane 14:31; Salmo 40:8) Cifukwa cikuru nchakuti tikutemwa Ciuta. (Mateyu 22:37, 38) Baibolo likulongora kuti pali kukolerana pakati pa kutemwa Ciuta na uteŵeti, likuti: “Kumutemwa Ciuta ncheneici, cakuti tisungilire malango ghake.” (1 Yohane 5:3; Yohane 14:21) Kasi ‘kusambizga’ ŵanthu nalo ni dango la Ciuta? (Mateyu 28:19) Enya. Mbunenesko kuti Yesu ndiyo wakayowoya mazgu agha, kweni ghakafuma kwa Yehova. Mwauli? Yesu wakati: “Nkhucita kanthu ndekha cara, kweni nga ndi umo Ŵadada ŵakandisambizgira, ndimo nkhuyowoyera.” (Yohane 8:28; Mateyu 17:5) Mwantheura, para tikupulikira dango la kupharazga, tikulongora kuti tikutemwa Yehova.

6. Kasi citemwa cikutituma wuli kupharazga?

⁶ Ndiposo pakuti tikumutemwa Yehova, tikupharazga kuti tisuske mautesi agho Satana wakumuyowoyera. (2 Ŵakorinte 4:4) Satana wakuti Ciuta wakuwusa makora yayi. (Genesis 3:1-5) Pakuti ndise Ŵakaboni ŵa Yehova, tikunweka kuvumbura mautesi gha Satana na kutuŵiska zina la Yehova ku ŵanthu. (Yesaya 43:10-12) Kweniso tikupharazga cifukwa tikumanya wunthu na nthowa za Yehova. Tikukopeka nayo comene ndipo tikukhumbisiska kuti tiphalireko ŵanyithu za Ciuta withu.  Nakuti uwemi na urunji wa Yehova vikutipa cimwemwe cikuru mwakuti tingaleka yayi kuyowoya za iyo. (Salmo 145:7-12) Tikukhuŵirizgika kumulumba na kuyowoya za ‘kuzirwa’ kwake kwa awo ŵangategherezga.—1 Petros 2:9; Yesaya 43:21.

7. Padera pa kutemwa Ciuta, nchifukwa wuli cinyake ico tikupharazgira?

⁷ Paliso cifukwa cinyake cakuzirwa ico tikupharazgira kwambura kuleka. Tikukhumba kupembuzga ŵanthu awo ŵakwenjerwa na makani ghakucitiska citima na awo ŵakusuzgika pa vifukwa vinyake. Apa napo tikuyezgayezga kulondezga Yesu. Mwaciyelezgero, wonani ivyo vyalembeka mu cipaturo 6 ca buku la Marko.

8. Kasi nkhani iyo yili mu cipaturo 6 ca Marko yikulongora kuti Yesu ŵakaŵawonanga wuli ŵanthu?

⁸ Ŵapositole ŵakati ŵawerako ku upharazgi ŵakaphalira Yesu vyose ivyo ŵakacita na kusambizga. Yesu wakawona kuti ŵapositole ŵakavuka, ndipo wakaŵacema kuti ‘ŵakapumurepo pacoko.’ Ntheura ŵakakwera boti na kuluta kwaŵekha. Ŵanthu ŵakaŵalondezga, ŵakacimbira mumphepete mwa nyanja ndipo ŵakaŵasanga. Kasi Yesu wakacitaci? Nkhani iyi yikuti, “Wakawona mzinda ukuru, ndipo wakaŵalengera lusungu, cifukwa ŵakaŵa nga ndi mberere zambura mliska; ndipo wakamba kuŵasambizga vinandi.” (Marko 6:31-34) Lusungu ndilo lukapangiska Yesu kuti walutilire kupharazga makani ghawemi nangauli wakavuka. Yesu wakaŵacitira citima comene ŵanthu ŵara.

9. Kasi nkhani iyo yili mu cipaturo 6 ca Marko yikutisambizgaci pakuyowoya za cifukwa ico tikupharazgira?

⁹ Kasi tikusambirapo vici pa nkhani iyi? Pakuŵa Ŵakhristu, tili na udindo wa kupharazga makani ghawemi na kusambizga. Tikumanya kuti nchito yithu nkhupharazga makani ghawemi, cifukwa ni khumbo la Ciuta kuti “ŵanthu wose ŵaponoskeke.” (1 Timote 2:4) Ndipouli, tikupharazga cifukwa cakuti ni nchito iyo tili kupika pera yayi, kweniso cifukwa ca lusungu. Usange tikulengera lusungu ŵanthu nga ni umo Yesu wakacitira, mbwenu ticitenge ivyo tingafiska kuti tilutilire kuŵapharazgira makani ghawemi. (Mateyu 22:39) Para tikucita uteŵeti na vilato viwemi ivi, mbwenu tilekenge yayi kupharazga makani ghawemi.

Uthenga Withu, Makani Ghawemi gha Ufumu wa Ciuta

10, 11. (a) Kasi Yesaya wakawulongosora wuli uthenga uwo tikupharazga? (b) Kasi Yesu wakiza na makani ghawemi gha vinthu viwemi mu nthowa wuli, ndipo ŵateŵeti ŵa Ciuta mu nyengo yithu ŵamulondezga wuli Yesu?

¹⁰ Wuli pakuyowoya za cigaŵa caciŵiri ca uteŵeti withu, ico mbuthenga withu? Kasi tikupharazga vici? Nchimi Yesaya yikalongosora makora uthenga uwo tikupharazga, yikati: “Nako nkhutowa pa mapiri malundi gha uyo wakwiza na makani ghawemi, uyo wakuthuwuska cimango, na kwiza na makani ghawemi gha vinthu viwemi, uyo wakupharazga, ciponosko, na kuti kwa Ziyoni, ‘Ciuta wako wakuwusa.’”—Yesaya 52:7.

¹¹ Fundo yikuru mu lemba ili, yakuti “Ciuta wako wakuwusa,” yikutikumbuska uthenga uwo tikwenera kupharazga, uwo ni makani ghawemi gha Ufumu wa Ciuta. (Marko 13:10) Awonaniso kuti vesi ili likuvumbura uwemi wa uthenga withu. Yesaya wakayowoya za “ciponosko,” “makani ghawemi,” “cimango,” na “vinthu viwemi.” Vilimika vinandi vikati vyajumphapo kufumira apo Yesaya wakayowoyera mazgu agha, Yesu wakafiska ucimi uwu mu nthowa yapadera comene mwa kupharazga mwamwamphu makani gha vinthu viwemi, Ufumu wa Ciuta uwo ukwiza. (Luka 4:43) Mu nyengo yithu yino, comenecomene kwamba mu 1919, Ŵakaboni ŵa Yehova ŵalondezga Yesu mwa kupharazga mwamwamphu makani ghawemi gha Ufumu wa Ciuta na vitumbiko vyake.

12. Kasi awo ŵakuzomera makani ghawemi gha Ufumu ŵakukhwaskika wuli?

 ¹² Kasi awo ŵakuzomera makani gha Ufumu ŵakukhwaskika wuli? Lero, nga ni umo vikaŵira mu nyengo ya Yesu, ŵanthu ŵakupembuzgika na makani ghawemi ndiposo ŵakuŵa na cigomezgo. (Ŵaroma 12:12; 15:4) Ŵanthu ŵa mtima uwemi ŵakuŵa na cigomezgo cifukwa ŵakusambira kuti pali vifukwa vyakupulikikwa vyakugomezgera kuti vinthu vizamuŵa makora kunthazi. (Mateyu 6:9, 10; 2 Petros 3:13) Cigomezgo ici cikovwira awo ŵakopa Ciuta kuti ŵalutilire kukondwa na umoyo. Wamasalmo wakati ‘ŵazamuwopa [yayi] makani ghaheni.’—Salmo 112:1, 7.

Uthenga Uwo ‘Ukukurunga Ŵakuphyoka Mtima’

13. Kasi Yesaya wakalongosora wuli vitumbiko ivyo awo ŵakuzomera makani ghawemi ŵakusanga sono?

¹³ Ndiposo, awo ŵakuzomera makani ghawemi agho tikupharazga ŵakupembuzgika na kutumbikika nanga ni sono. Mwauli? Yesaya wakalongora vitumbiko vinyake ivyo ŵakupokera apo wakati: “Mzimu wa Yehova uli pa ine, cifukwa Yehova wandiphakazga kupharazga makani ghawemi ku ŵakuzika; wandituma kuyakakurunga ŵakuphyoka mtima, kuthuwuska kusutulika kwa ŵamagoli na kujulika kwa nyumba ya magoli kwa awo mbakukakika; kuthuwuska cilimika ca kuca naco Yehova, na zuŵa la kuwezgera nduzga la Ciuta withu; kusanguluska wose awo ŵakutengera.”—Yesaya 61:1, 2; Luka 4:16-21.

14. (a) Kasi mazgu ghakuti “kuyakakurunga ŵakuphyoka mtima” ghakulongoraci pakuyowoya za uthenga wa Ufumu? (b) Kasi tikulongora wuli lusungu lwa Yehova kwa ŵakuphyoka mtima?

¹⁴ Kuyana na ucimi uwu, Yesu ‘wakakurunga ŵakuphyoka mtima’ mwa kupharazga makani ghawemi. Yesaya wakayowoya mazgu ghakuyelezgera ghawemi nadi! Buku linyake lakulongosora mazgu gha mu Baibolo likuti lizgu la Cihebere ilo lang’anamulika kuti ‘kukurunga,’ “kanandi likuyowoya za ‘kukaka’ bandeji, kuŵika munkhwara pa cilonda kuti cipore.” Nesi wangakaka bandeji, panji wangakhanda apo paphyoka kuti palunge makora. Mwakuyana waka, para ŵapharazgi ŵakuyowoya uthenga wa Ufumu, ŵakovwira ŵanthu wose ŵakusuzgika awo ŵakuzomera makani ghawemi. Ndipo ŵakulongora lusungu lwa Yehova para ŵakovwira awo ŵakusuzgika. (Ezekiel 34:15, 16) Pakuyowoya za Ciuta, wamasalmo wakati: “Wakucizga ŵakusweka mu mtima, na kukaka makora mabamba ghawo.”—Salmo 147:3.

Umo Uthenga wa Ufumu Ukovwilira

15, 16. Ni viyelezgero wuli ivyo vikulongora umo uthenga wa Ufumu ukovwilira na kukhozga awo ŵali mu masuzgo?

¹⁵ Ivyo vyacitikira ŵanthu ŵanandi vikulongora umo uthenga wa Ufumu ukovwilira nadi ŵakuphyoka mtima na kuŵakhozga. Yumoza wawo ni Oreanna, mwanakazi mucekuru wa ku South America uyo wakavuka na umoyo. Kaboni wa Yehova wakamba kumwendera Oreanna na kumuŵazgira Baibolo na buku lakuti Buku Lane la Nkhani za mu Baibolo. b Pakwamba, mwanakazi wa mtima wakuphyoka uyu wakategherezganga uku wagona pa bedi. Wakasizimiranga ndipo kanandi wakatamphanga. Kweni nyengo yicoko waka,  wakamba kuwuka na kukhala pa bedi lake para ŵakumuŵazgira. Mukuluta kwa nyengo, wakakhalanga pa balaza, kulindilira uyo wakamusambizganga Baibolo. Pamanyuma pake, mwanakazi uyu wakamba kuluta ku maungano ku Nyumba ya Ufumu. Cifukwa ca kukhuŵilizgika na ivyo wakasambira pa maungano agha, wakamba kugaŵira mabuku ghakulongosora Baibolo kwa waliyose uyo wakajumphanga pa nyumba yake. Ndipo pa msinkhu wa vilimika 93, Oreanna wakabapatizika kuŵa yumoza wa Ŵakaboni ŵa Yehova. Uthenga wa Ufumu ukamovwira kuti wambeso kutemwa umoyo.—Zintharika 15:30; 16:24.

¹⁶ Uthenga wa Ufumu ukovwiraso comene nanga ni awo ŵakumanya kuti ŵafwenge na ulwari. Mwaciyelezgero, Maria wa kuzambwe kwa Europe. Iyo wakalwaranga nthenda yambura kukonda munkhwara ndipo wakaŵavya cigomezgo cakuti wacirenge. Wakaŵa wakwenjerwa comene pa nyengo iyo Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakamwendera. Ndipouli, wakati wasambira khumbo la Ciuta, wakambaso kuwona kuti umoyo uli na cilato. Wakabapatizika na kwamba kupharazga mwamwamphu. Vilimika viŵiri kuumaliro wa umoyo wake, wakaŵa wacimwemwe cifukwa ca cigomezgo. Maria wakafwa na cigomezgo cakuti wazamuwuka.—Ŵaroma 8:38, 39.

17. (a) Kasi uthenga wa Ufumu ukovwira wuli ŵanthu awo ŵakuwuzomera? (b) Imwe pamwekha mwawona wuli kuti Yehova ‘wakuwuska awo ŵasindama’?

¹⁷ Malipoti agha mbukaboni wakuti uthenga wa Ufumu ungawovwira awo ŵakukhumba kumanya unenesko wa mu Baibolo. Awo ŵakulira cifukwa ca nyifwa ya mbali wawo ŵangasangaso nkhongono para ŵasambira kuti kuli ciwuka. (1 Ŵatesalonika 4:13) Ŵakavu na awo ŵakusuzgika kuti ŵasangire vyakurya mbumba yawo ŵangapembuzgika na kwambaso kujiwona kuti mbakuzirwa para ŵasambira kuti Yehova waŵasidenge yayi usange ŵakugomezgeka kwa iyo. (Salmo 37:28) Na wovwiri wa Yehova, ŵanthu ŵanandi awo ŵakusuzgika mu mtima pacokopacoko ŵakusanga nkhongono zakuzizipizgira, ndipo nyengo zinyake ŵakucira matenda agho ŵakalwaranga. (Salmo 40:1, 2) Enya nadi, na nkhongono za Mazgu ghake, Yehova ‘wakuwuska awo ŵasindama, kuŵanyoroska.’ (Salmo 145:14) Para tikuwona umo makani ghawemi gha Ufumu ghakupembuzgira ŵakuphyoka mtima mu cigaŵa cithu na mu mpingo withu, cikutikumbuska kuti ise tili na makani ghawemi pa makani ghose mazuŵa ghano!—Salmo 51:17.

“Kuŵaŵeyelera kwa Ciuta”

18. Kasi Paulosi vikamukhwaska wuli Ŵayuda ŵakati ŵakana makani ghawemi, ndipo cifukwa wuli?

¹⁸ Nangauli tikupharazga uthenga uwemi comene pa makani ghose, kweni ŵanandi ŵakuwukana. Kasi ici cikwenera kutikhwaska wuli? Nga ni umo vikamukhwaskira Paulosi. Iyo kanandi wakapharazgiranga Ŵayuda, kweni ŵanandi ŵakakana uthenga wa ciponosko. Ivi vikamukhwaska comene Paulosi. Wakati: “Ndili na citima cikuru na vyakuŵinya vyambura kuleka mu mtima wane.” (Ŵaroma 9:2) Paulosi wakalengera lusungu Ŵayuda awo wakaŵapharazgiranga. Citima cikamukora kuti ŵakakana makani ghawemi.

19. (a) Cifukwa wuli nchakupulikikwa kuti tingagongowa nyengo zinyake? (b) Nchivici ico cikawovwira Paulosi kuti walutilire kupharazga?

 ¹⁹ Nase tikupharazga makani ghawemi cifukwa ca lusungu. Ntheura, nchakupulikikwa kuti nyengo zinyake tingagongowa para ŵanthu ŵakana uthenga wa Ufumu. Para tikucita nthena tikulongora kuti tikufipira nadi mtima umoyo wauzimu wa awo tikuŵapharazgira. Ndipouli, tikwenera kukumbukira ciyelezgero ca Paulosi. Kasi nchivici ico cikamovwira kuti walutilire kupharazga? Nangauli vikamupweteka kuti Ŵayuda ŵakakana makani ghawemi, kweni Paulosi wakaleka yayi kuŵapharazgira, panji kughanaghana kuti ŵangawovwirika yayi. Wakaŵa na cigomezgo cakuti ŵanyake ŵazomerenge Khristu. Mwantheura, pakuyowoya za Muyuda waliyose payekha, Paulosi wakalemba kuti: “Mtima wane ukuŵapukwira na kuŵaŵeyelera kwa Ciuta mwakuti ŵaponoskeke.”—Ŵaroma 10:1.

20, 21. (a) Kasi tingamulondezga wuli Paulosi mu uteŵeti withu? (b) Kasi tizamudumbiskana vici mu nkhani yapanthazi?

²⁰ Wonani vinthu viŵiri ivyo Paulosi wakalongosora. Iyo wakakhumbanga kuti ŵanthu ŵanyake ŵaponoskeke, ndipo wakaŵeyelera Ciuta. Lero, tikulondezga Paulosi. Khumbo lithu nyengo zose likuŵa lakuti tisange waliyose uyo wangazomera makani ghawemi. Tikuleka yayi kulomba Yehova kuti tisange ŵanthu aŵa mwakuti tiŵawovwire kwenda pa nthowa iyo yingaŵalongozgera ku ciponosko.—Zintharika 11:30; Ezekiel 33:11; Yohane 6:44.

²¹ Kweni kuti tipharazgire ŵanthu ŵanandi, tikwenera kuŵika mtima pa vifukwa ivyo tikupharazgira na ivyo tikupharazga pera yayi, kweniso umo tikupharazgira. Tizamudumbiskana fundo iyi mu nkhani yapanthazi.

[Mazgu ghamusi]

Kasi Mwasambirapo Vici?

• Yowoyani vifukwa ivyo tikupharazgira

• Kasi tikupharazga uthenga wuli?

• Kasi awo ŵakuzomera uthenga wa Ufumu ŵakutumbikika wuli?

• Kasi nchivici citovwirenge kuti tilutilire kucita uteŵeti withu?

[Mafumbo]

[Vithuzithuzi pa peji 26]

Lurombo lukutovwira kuti tizizipizge mu uteŵeti withu