Muŵe Ŵakujiyuyura Nadi
Muŵe Ŵakujiyuyura Nadi
“Ŵanthu [“ŵakujiyuyura,” NW] timuŵaponoske.”—2 SAMUEL 22:28.
1, 2. Kasi ŵalongozgi ŵanandi mu caru ŵakuyana wuli?
NYUMBA zakucemeka piramidi izo ŵakasungangamo mafumu ghakale ku Eguputo, zikulongora kuti kukaŵa ŵanthu awo ŵakawusanga caru ico. Ŵanthu ŵanyake ŵakumanyikwa comene awo ŵakaŵako kale ni Senakeribu wa caru ca Asiriya, Alexander Mukuru wa caru ca Girisi na Kaisara Juliyasi wa caru ca Roma. Ŵalongozgi wose aŵa ŵakaŵa ŵakuyana pa cinthu cimoza. Ŵakamanyikwa na lumbiri lwa kujikuzga.—Mateyu 20:25, 26.
2 Kasi mukughanaghana kuti ŵalongozgi aŵa ŵakalutanga ku ŵanthu ŵawo na kupenja ŵakusuzgika kuti ŵaŵapembuzge? Yayi! Nakuti ŵakalutangako yayi ku nyumba za ŵanthu ŵakuyuzgika na kuŵakhwimiska. Kweni Yehova Ciuta, uyo ni Fumu ya Cilengiwa cose, ndimo wakucitira na ŵanthu ŵakusuzgika yayi.
Cakuwonerapo Ciwemi Comene ca Kujiyuyura
3. Kasi Fumu ya Cilengiwa cose yikucita wuli na ŵanthu ŵake?
3 Yehova ni mukuru comene wambura mapenjeko, ndipo ngwapacanya. Ndipouli, maso ghake “ghakulaŵiska uku na uko mu caru cose capasi, kujiwonya nkhongono kovwira awo mitima yawo njakufikapo pamaso pake.” (2 Midauko 16:9) Kasi Yehova wakucita vici para wawona kuti ŵasopi ŵake ŵakujiyuyura ŵakukweŵeka na viyezgo vinandi? Iyo “wakukhala” nawo na mzimu wake utuŵa mwakuti ‘wawuskeso mzimu wa wakujiyuyura na kupaso umoyo ku mtima wa wakuphyoka.’ (Yesaya 57:15) Lekani ŵakuŵa ŵakunozgeka kwambaso kumuteŵetera na cimwemwe. Ciuta ngwakujiyuyura nadi!
4, 5. (a) Kasi mlembi wa salmo wakawona kuti Ciuta wakuwusa wuli? (b) Kasi cikung’anamuraci kuti Ciuta ‘wakuwona pasi’ na kovwira “ŵakavu”?
4 Palije nanga njumoza pa caru capasi uyo wali kujiyuyurapo umo Fumu ya Cilengiwa cose yikucitira kuti yovwire ŵanthu ŵakwananga. Lekani mlembi wa salmo wakati: “Yehova wali pacanya, kujumpha ŵamitundu wose, ucindami wake uli pacanya pa mitambo. Ndinjani uyo wakukozgana na Yehova Ciuta withu, uyo wali pa citengo cake kucanya, uyo [“wakuviwonera pasi mtambo na caru,” NW]? Wakuwuska ŵakavu mu fuvu, na ŵausokwano kuŵafumyapo pa cizara.”—Salmo 113:4-7.
5 Wonani mazgu ghakuti “wakuviwonera pasi.” Mazgu agha ghangapulikikwa makora yayi kuŵenge kuti ghakuyowoya za ŵanthu, cifukwa ghangang’anamura ‘kujiwona kuŵa wapacanya kuluska ŵanyako.’ Tingayowoya yayi kuti Yehova Ciuta wali na nkharo ya kujikuzga iyi, pakuti iyo ngwakufikapo ndipo ni mutuŵa, nakuti mwa iyo mulijirethu “kujikuzga.” (Marko 7:22, 23) Kweni mazgu ghakuti ‘kuwonera pasi’ nyengo zinyake ghakung’anamura kusindama na kuyana na munthu wakuyuyurika, panji kujikhizga pakucita vinthu na ŵanthu ŵapasi. Lekani Mabaibolo ghanyake pa Salmo 113:6 ghakuti Ciuta wakujiyuyura. Ici cikulongora makora umo Ciuta withu wakujiyuyura wakucitira pakupwelelera awo ŵakumusopa nangauli mbakwananga.—2 Samuel 22:36.
Ico Yesu Wakaŵira Wakujiyuyura
6. Kasi Yehova wakacita cinthu wuli cikuru comene kulongora kuti ngwakujiyuyura?
6 Cikuru comene ico Ciuta wali kucita kulongora kuti ngwakujiyuyura nchakuti wakatuma Mwana wake wakutemweka kuti wababike pa caru capasi na kuwombora ŵanthu. (Yohane 3:16) Yesu wakatisambizga unenesko pakuyowoya za Ŵawiske ŵa kucanya na kupeleka umoyo wake wakufikapo mwakuti wawuskeko “kwananga kwa caru.” (Yohane 1:29; 18:37) Wakaŵayezga makora comene Ŵawiske, ndipo nayo wakaŵa wakujiyuyura. Wakaŵa wakunozgeka kucita ivyo Ciuta wakamutuma. Yesu, pakuŵa yumoza wa vilengiwa vya Ciuta, wakalongora ciyelezgero ciwemi comene ca kujiyuyura. Kweni ni wose yayi awo ŵakakondwa kuti Yesu wakaŵa wakujiyuyura, nakuti ŵalwani ŵake ŵakamuwonanga kuŵa “wakuyuyurika na ŵanthu” wose. (Daniel 4:17) Ndipouli, mpositole Paulosi wakamanya kuti Ŵakhristu ŵanyake ŵakenera kumuyezga Yesu, na kuŵa ŵakujiyuyura ku ŵanyawo. (1 Ŵakorinte 11:1; Ŵafilipi 2:3, 4) Paulosi wakalongosora kuti Yesu wakaŵa wakujiyuyura, wakalemba kuti:
7, 8. (a) Kasi Yesu wakasambira wuli kujiyuyura? (b) Kasi Yesu wakati wuli kwa awo ŵakenera kuŵa ŵasambiri ŵake?
7 “Muŵenge na mtima uwu, weneuwo ukaŵaso mwa Khristu Yesu: mweneuyo pakuŵa mu kaŵiro ka Ciuta kuti wakapima cara kuti kulingana na Ciuta nkhanthu kakuti kakwapulike, kweni wakavura ucindami wake, wakajitolera kaŵiro ka muzga, wakaŵa na cikozgo ca ŵanthu; ndipo apo wakawoneka kuti ngwakulingana na munthu, wakajiyuyura, pakuŵa wakupulikira kuya kafika na ku nyifwa, inya, nyifwa [“pa khuni,” NW].”—Ŵafilipi 2:5-8.
8 Ŵanyake ŵangafumba kuti: ‘Kasi Yesu wakasambira wuli kujiyuyura?’ Ivi vikacitika cifukwa cakuti wakakhala na Ŵawiske kucanya vilimika vyambura mapendeko apo wakaŵa “fundi” pakulenga vinthu vyose. (Zintharika 8:30) Cigaruka cikati cacitika mu Edeni, Mwana Wakwamba wa Ciuta wakawona umo Ŵawiske ŵakacitira mwakujiyuyura na ŵanthu ŵakwananga. Ntheura apo wakaŵa pa caru capasi, nayo wakajiyuyura nga Mbawiske, ndipo wakati: “Jitolerani goliwoli lane, ndipo musambire kwa ine; cifukwa ndine wakuzika na wakujipepura mu mtima: ndipo . . . musangenge kuvukuka ku mizimu yinu.”—Mateyu 11:29; Yohane 14:9.
9. (a) Kasi nchivici ico Yesu wakawona mu ŵana? (b) Kasi Yesu wakasambizga fundo wuli na mwana?
9 Pakuti Yesu wakaŵa wakujiyuyura nadi, ŵana ŵakamopanga yayi. Kweni ŵakafwatukanga nayo. Yesu nayo wakalongora kuti wakatemwanga ŵana, ndipo wakacezganga nawo. (Marko 10:13-16) Kasi nchivici ico Yesu wakawona mu ŵana? Ŵakaŵa na nkharo yiwemi iyo ŵasambiri ŵake ŵakatondekanga kulongora nyengo zinyake. Tikumanya kuti ŵana ŵakuwona ŵalara kuŵa ŵakuzirwa. Mafumbo ghawo ndigho ghakulongora. Ŵana ŵakusambira luŵiro ndipo kanandi ŵakujitemwa yayi pakuyaniska na ŵalara. Nyengo yimoza Yesu wakatora mwana na kuphalira awo ŵakamulondezganga kuti: “Nadi nkhumunenerani, kwambura kuti mung’anamuke, na kuzgoka nga mbanici, kuti . . . munjirengemo mu Ufumu wa kucanya cara.” Ndipo wakalutizga kuti: “Ntheura yose uyo wajipepurenge nga ndi mwanici uyu, ndiyo mukuru mu ufumu wa kucanya.” (Mateyu 18:3, 4) Yesu wakayowoya dango lakuti: ‘Yose uyo wakujikuzga wayuyukenge; na uyo wakujiyuyura wakuzgikenge.’—Luka 14:11; 18:14; Mateyu 23:12.
10. Kasi tidumbiskanenge mafumbo wuli?
10 Fundo yaunenesko iyi yikuwuska mafumbo ghakuzirwa. Kuti tizakasange umoyo wamuyirayira, tikwenera kujiyuyura nadi, kweni cifukwa wuli nyengo zinyake cikuŵa cakusuzga kuti Ŵakhristu ŵajiyuyure? Cifukwa wuli nchinonono kukanizga mtima wa kujikuzga na kujiyuyura para tikuyezgeka? Ndipo nchivici cingatovwira kuti tisambire kujiyuyura kwanadi?—Yakobe 4:6, 10.
Ivyo Vikucitiska Kuti Ciŵe Cakusuzga Kujiyuyura
11. Cifukwa wuli tikuzizwa yayi usange vikutisuzga kujiyuyura?
11 Usange vikumusuzgani kujiyuyura, manyani kuti ndimwe pera yayi. Kale mu 1920, Gongwe la Mulinda likalongosora ulongozgi wa mu Baibolo kulongora kuti nchakukhumbikwa kujiyuyura. Ilo likati: “Pakuti Fumu yikuwona kuti nchakuzirwa kujiyuyura, ŵasambiri ŵaunenesko wose ŵakuciskika kuti ŵasambire kujiyuyura zuŵa lililose.” Kweni likabisa yayi, likati: “Nangauli Malemba ghakuticiska, pakuti tili ŵanthu, tikutondeka nipera. Nakuti awo ŵakwamba kulondezga nthowa ya Fumu, ico cikuŵasuzga comene nkhujiyuyura.” Ici nchifukwa cimoza ico cikucitiska kuti Ŵakhristu ŵasuzgikenge kujiyuyura. Tili ŵakupeleŵera, lekani tikudokera nchindi zambura kwenelera. Vili ntheura cifukwa cakuti ndise mphapu ya ŵanthu ŵakwananga, Adamu na Heva awo ŵakaghanaghana vya ŵekha pera.—Ŵaroma 5:12.
12, 13. (a) Kasi caru cikuŵajandizga wuli Ŵakhristu kuti ŵajiyuyure? (b) Kasi ni njani uyo wakucitiska kuti tisuzgikenge kujiyuyura?
12 Cifukwa cinyake ico cingacitiska kuti tisuzgikenge kujiyuyura nchakuti tikukhala mu caru ico cikukhuŵirizga ŵanthu kuti ŵaŵenge pacanya pa ŵanyawo. Cinthu cinyake ico ŵanandi ŵakukhumba mu caru nchakuti ŵafiske “makhumbiro gha thupi [lakwananga], na makhumbiro gha maso, na kuthumbwa kwa umoyo uno.” (1 Yohane 2:16) Ŵasambiri ŵa Yesu ŵakwenera kuwusika na makhumbiro agha yayi. Iwo ŵakwenera kuŵa na jiso liwemi na kulimbikira kucita khumbo la Ciuta pera.—Mateyu 6:22-24, 31-33; 1 Yohane 2:17.
13 Cifukwa cacitatu ico cikucitiska kuti ciŵe cakusuzga kujiyuyura nchakuti uyo wakayambiska kujikuzga, Satana Dyabulosi ndiyo wakuwusa caru ici. (2 Ŵakorinte 4:4; 1 Timote 3:6) Satana wakuthandazga nkharo yake yiheni. Nyengo yinyake wakakhumba kuti Yesu wamusope, ndipo wakamulayizga kuti wamupenge “maufumu ghose gha pano pasi na ucindami wawo.” Kweni pakuti Yesu ngwakujiyuyura nyengo zose, wakamukanira Dyabulosi. (Mateyu 4:8, 10) Ndipo Satana wakukhumba kuti Ŵakhristu nawo ŵajipenjere nchindi. Ndipouli, Ŵakhristu ŵakujiyuyura ŵakulimbikira kuyezga Yesu. Ŵakulumba Ciuta pera na kumucindika.—Marko 10:17, 18.
Kusambira na Kulongora Kujiyuyura Kwanadi
14. Kasi cikung’anamuraci “kujiŵikamo pa kujiyuyura”?
14 Mu kalata iyo Paulosi wakalembera Ŵakolose, wakacenjezga za kujiyuyura kwautesi na cilato ca kukondweska waka ŵanthu. Paulosi wakati uwu ni mtima wa “kujiŵikamo [kupusikizga] pa kujiyuyura.” Awo ŵakuyezgelera waka kujiyuyura ŵakutemwa vyauzimu yayi. Ŵakulongora kuti ‘mbakutukumuka.’ (Ŵakolose 2:18, 23) Yesu wakayowoya za ŵanthu ŵanyake awo ŵakapusikizgiranga kuti ŵakaŵa ŵakujiyuyura. Wakasuska Ŵafarisi cifukwa cakuti ŵakalombanga pakweru kuti ŵanthu ŵaŵawone ndipo visko vyawo vikaŵanga vyacitima pakuziŵizga cakurya. Kweni kuti Ciuta watipulike para tikulomba patekha, tikwenera kuyowoya mwakujiyuyura.—Mateyu 6:5, 6, 16.
15. (a) Kasi tingacita wuli kuti tilutilire kujiyuyura? (b) Kasi mbanjani ŵanyake awo tingasambirako kujiyuyura?
15 Ŵakhristu ŵakovwirika kuŵa ŵakujiyuyura nadi para ŵakughanaghanira umo Yehova Ciuta na Yesu Khristu ŵakucitira. Ntheura nyengo zose ŵakwenera kusambira Baibolo na mabuku ghakulongosora Baibolo agho “muzga wa magomezgeko na wa vinjeru” wakupeleka. (Mateyu 24:45) Nchakuzirwa comene kuti ŵalaŵiliri ŵacitenge sambiro ili, “mwakuti mtima [wawo] uleke kujikwezga pacanya pa ŵabali [ŵawo].” (Duteronome 17:19, 20; 1 Petros 5:1-3) Ghanaghanani za ŵanthu ŵanandi awo ŵakatumbikika cifukwa ca kujiyuyura, nga ni Rute, Hana, Elizabeti, na ŵanyake ŵanandi. (Ruth 1:16, 17; 1 Samuel 1:11, 20; Luka 1:41-43) Kweniso ghanaghanani za ŵanthu ŵakumanyikwa awo ŵakaŵa ŵakujiyuyura pakuteŵetera Yehova, nga ni Davide, Yosiya, Yohane Mbapatizi, na mpositole Paulosi. (2 Midauko 34:1, 2, 19, 26-28; Salmo 131:1; Yohane 1:26, 27; 3:26-30; Milimo 21:20-26; 1 Ŵakorinte 15:9) Nakuti, asi mu mpingo muli ŵanthu ŵanandi ŵakujiyuyura? Para Ŵakhristu ŵakughanaghana za ŵanthu aŵa, ŵakovwirika “kujiyuyura” ku ŵanyawo.—1 Petros 5:5.
16. Kasi uteŵeti ukutovwira wuli kuti tiŵe ŵakujiyuyura?
16 Usange tikucita uteŵeti nyengo zose, cikutovwira kuŵa ŵakujiyuyura. Usange tili ŵakujiyuyura mtima, tikuyowoya makora na ŵanthu ŵacilendo awo tikuŵasanga mu zinyumba na malo ghanyake. Kanandi mtima wa kujiyuyura ukovwira comene para tasanga ŵanthu awo pakwamba ŵakunweka viŵi yayi na makani gha Ufumu, panji ŵakuzgora mwamsinjiro. Ŵanthu ŵakutemwa kususka vigomezgo vithu, ndipo usange tili ŵakujiyuyura, tizamuleka yayi kuzgora mafumbo ‘mwakuzika na wofi’ panji nchindi. (1 Petros 3:15) Ŵateŵeti ŵa Ciuta ŵakujiyuyura ŵasamira ku vigaŵa vinyake kuti ŵakawovwire ŵanthu ŵa mafuko ghanyake, ŵasambazi na ŵakavu wuwo. Ŵateŵeti aŵa ŵakujiyuyura na kulimbikira kusambira ciyowoyero cinyake mwakuti ŵawovwire makora awo ŵakukhumba kuŵapharazgira makani ghawemi. Ici nchiwemi comene!—Mateyu 28:19, 20.
17. Kasi ni milimo wuli Yacikhristu iyo yikukhumbikwira kujiyuyura?
17 Ŵanandi ŵakukwaniska kucita milimo Yacikhristu cifukwa cakuti mbakujiyuyura, ŵakughanaghanira dankha vya ŵanyawo. Mkhristu uyo ni dada wakwenera kujiyuyura kuti waleke dankha milimo yake na kunozgekera ndiposo kusambira Baibolo na ŵana ŵake. Kweniso ŵana ŵakujiyuyura ŵakucindika ŵapapi na kuŵapulikira, nangauli ŵapapi nawo mbambura kufikapo. (Ŵaefeso 6:1-4) Ŵanakazi awo ŵafumu ŵawo ŵalije cipulikano kanandi ŵakuŵa mu viyezgo ivyo vikukhumbikwira kuti ŵajiyuyure, uku ŵakuyezga kuwoja ŵafumu ŵawo na ‘kakhaliro katuŵa ndiposo nchindi.’ (1 Petros 3:1, 2) Kweniso kuti tipwelelere ŵalwari na ŵapapi ŵacekuru, tikwenera kujiyuyura na kuŵatemwa, kuleka kughanaghana vithu pera.—1 Timote 5:4.
Mphindano Zikumara na Kujiyuyura
18. Kasi mtima wa kujiyuyura ungatovwira wuli kumazga masuzgo?
18 Ŵanthu wose awo ŵakuteŵetera Ciuta mbambura kufikapo. (Yakobe 3:2) Nyengo zinyake Ŵakhristu ŵaŵiri ŵangapambana maghanoghano. Yumoza wangaŵa na kafukwa na munyake. Kanandi suzgo ili lingamara para ŵangalondezga ulongozgi uwu: Lutilirani “kuzizipizgirana, na kugowokerana usange munthu wali na kafukwa pa munyake; ntheura umo Fumu yikamugowokelerani imwe, namweso ndimo mucitirenge.” (Ŵakolose 3:13) Mbunenesko kuti nchakusuzga kulondezga ulongozgi uwu, kweni uyo ngwakujiyuyura, wangawulondezga.
19. Kasi tikwenera kukumbukira vici pakuyowoya na uyo watibudira?
19 Nyengo zinyake Mkhristu wangawona kuti ico munyake wamubudira nchikuru, ndipo wangazerezga waka yayi. Usange ndimo viliri, mtima wa kujiyuyura umovwirenge kuti walute kwa uyo wakuwona kuti wamubudira mwakuti ŵakadumbirane na kuŵaso pa mtende. (Mateyu 18:15) Nyengo zinyake masuzgo ghakumara yayi pakati pa Ŵakhristu cifukwa cakuti yumoza panji wose mbakujikuzga, ndipo ŵakuzomera yayi kuti ŵabuda. Panji uyo wayamba kucitapo kanthu kuluta kwa munyake wakukhumba waka kupanikizgira munyake kuti iyo wandabude, panji kuti wakasuske munyake. Kweni mtima wa kujiyuyura ukovwira kumazga mphindano.
20, 21. Kasi ni nthowa wuli yikuru iyo yingatovwira kujiyuyura?
20 Nthowa yikuru comene iyo tingasambilira kujiyuyura nkhulomba kwa Ciuta kuti watovwire na kutipa mzimu wake. Kweni kumbukani kuti “Ciuta . . . wakuŵapa ucizi [na mzimu utuŵa awo] ŵakujiyuyura.” (Yakobe 4:6) Ntheura usange muli na kafukwa na mbali winu, lombani kwa Yehova kuti wamovwirani kujiyuyura mwakuti muzomere kuti namwe mukabuda. Usange mwakhuŵara, ndipo uyo wamubudirani waphepiska na mtima wose, ipo jiyuyurani na kumugowokera. Para nchinonono kucita nthena, mukwenera kulomba Yehova kuti wamovwirani kuwuskamo maghanoghano ghose gha kujikuzga agho mucali nagho mu mtima.
21 Pakumanya viwemi ivyo tingasanga cifukwa ca kujiyuyura, tikuciskika kusambira mtima wa kujiyuyura na kuwukoreska. Kuti ticite nthena, tikwenera kuwona umo Yehova Ciuta na Yesu Khristu ŵakucitira! Tileke kuluwa kuti: “Njombe ya kujiyuyura na kumopa Yehova ndi usambazi, na ulemu, na umoyo.”—Zintharika 22:4.
Fundo Zakuti Tighanaghanirepo
• Kasi mbanjani awo ni vyakuwonerapo viwemi comene vya kujiyuyura?
• Cifukwa wuli nchakusuzga kusambira kujiyuyura?
• Kasi nchivici cingatovwira kuti tiŵe ŵakujiyuyura?
• Cifukwa wuli nchakuzirwa kujiyuyura nyengo zose?
[Mafumbo]
[Cithuzithuzi pa peji 17]
Yesu wakaŵa wakujiyuyura nadi
[Cithuzithuzi pa peji 19]
Caru cikukhuŵirizga ŵanthu kuti ŵaluskenge ŵanyawo
[Kulongosora Cithuzithuzi]
Cithuzi ca WHO cakujambulika na L. Almasi/K. Hemzǒ
[Cithuzithuzi pa peji 20]
Mtima wa kujiyuyura ukutovwira kuyowoya na ŵanthu ŵacilendo mu uteŵeti
[Cithuzithuzi pa peji 21]
Mtima wa kujiyuyura ungatovwira kumazga mphindano mwacitemwa