Fundo Zikuru za m’Buku la Job
Mazgu gha Yehova Ngamoyo
Fundo Zikuru za m’Buku la Job
SEKURU wakale, Yobu, wakakhalanga mu caru ca Uz, ico sono cili mu Arabia. Pa nyengo yira, Ŵaisrayeli ŵanandi ŵakakhalanga mu Eguputo. Nangauli Yobu wakaŵa Muisirayeli yayi, kweni wakasopanga Yehova Ciuta. Pakuyowoya za iyo, Baibolo likuti: “Palije yumoza mu caru wakuŵa nga ndiye, munthu muwemi wakufikapo na wakunyoroka, wakumopa Ciuta na kuŵambara viheni.” (Job 1:8) Yobu wakwenera kuti wakaŵako pakati pa nyengo ya Yosefe mwana wa Yakobe na nchimi Mozesi, awo ŵakaŵa ŵateŵeti ŵakugomezgeka ŵa Yehova.
Mozesi, uyo wakughanaghanirika kuti ndiyo wakalemba buku la Job, wakwenera kuti wakamanya za Yobu apo wakakhala vilimika 40 ku Midiyani, uko nkhufupi na caru ca Uz. Mozesi wakwenera kuti wakapulika za vilimika vyaumaliro vya umoyo wa Yobu apo Ŵaisrayeli ŵakaŵa pafupi na Uz, kuumaliro wa ulendo wawo wa vilimika 40 mu mapopa. * Ivyo vikacitikira Yobu vili kulembeka mu nthowa yiwemi comene mwakuti likuwoneka kuti ni buku lakulembeka mwaluso nadi. Kweni padera pa ivi, likuzgora mafumbo nga ni agha: Cifukwa wuli ŵanthu ŵawemi ŵakusuzgika? Cifukwa wuli Yehova wazomerezga viheni kuti vicitikenge? Kasi ŵanthu ŵambura kufikapo ŵangaŵa ŵakugomezgeka kwa Ciuta? Pakuti uthenga wa mu buku la Job nchigaŵa ca mazgu ghakupelekeka na Ciuta, iwo ngwamoyo ndiposo ngwankhongono nanga ni sono.—Ŵahebere 4:12.
‘LIPARANYIKE ZUŴA ILO NKHABABIKIRA’
Zuŵa linyake Satana wakasuska kuti Yobu wakugomezgeka waka kwa Ciuta. Yehova wakati wapulika ivyo Satana wakayowoya, wakamuzomerezga kuti wanyekezge Yobu na viyezgo vinandinandi. Kweni Yobu wakakana ‘kutuka Ciuta.’—Job 2:9.
Ŵanyake ŵa Yobu ŵatatu ŵakiza kuti ‘ŵazakatengere nayo.’ (Job 2:11) Ŵakati ŵiza, ŵakakhala nayo kwambura kuyowoya cilicose mpaka Yobu wakayambiska nkhani mwa kuyowoya kuti: ‘Liparanyike zuŵa ilo nkhababikira.’ (Job 3:3) Wakadokera kuŵa nga “mbabonda awo ŵalije kuwona kungweruka,” panji awo ŵakubabika ŵakufwa kale.—Job 3:11, 16.
Mafumbo gha m’Malemba Ghazgoleka:
1:4—Kasi ŵana ŵa Yobu ŵakakondweleranga mazuŵa ghakubabikira? Yayi. Mu Cihebere, mazgu ghakuti “zuŵa” na “zuŵa lakubabikira” ghakupambana, lizgu lililose liri na ng’anamuro lake. (Genesis 40:20) Lizgu lakuti “zuŵa,” ilo liri pa Job 1:4 likung’anamura nyengo ya kufuma mulenji mpaka mise. Vikuwoneka kuti ŵana ŵankhondi na ŵaŵiri ŵa Yobu ŵakacitanga ciphikiro ca mazuŵa ghankhondi na ghaŵiri cilimika cilicose. Pakucita ciphikiro ici, mwana waliyose wakaŵanga na zuŵa limoza la ciphikiro cake, ndipo cikacitikiranga pa nyumba yake, “pa zuŵa lake.”
1:6; 2:1—Kasi mbanjani ŵakazomerezgekanga kujiwonya [kwiza] pamaso pa Yehova? Pakati pa ŵanthu awo ŵakizanga pamaso pa Yehova pakaŵa Mwana yekha wa Ciuta, uyo wakucemeka Mazgu, ŵangelo ŵakugomezgeka ndiposo ŵangelo ŵambura kupulikira, kusazgapo Satana Dyabulosi. (Yohane 1:1, 18) Satana na viŵanda vyake ŵakacimbizgika yayi kucanya mpaka Ufumu wa Ciuta ukimikika mu 1914. (Civumbuzi 12:1-12) Mwa kuzomerezga kuti wose ŵize pamaso pake, Yehova wakakhumba kuti vilengiwa vyose vyauzimu vimanye ivyo Satana wakayowoya ndiposo nkhani iyo wakawuska.
1:7; 2:2—Kasi Yehova wakayowoya na Satana maso na maso? Baibolo likuyowoya vinandi yayi vyakukhwaskana na umo Yehova wakuyowoyeskerana na vilengiwa vyauzimu. Ndipouli, mprofeti Mikaya wakawona mboniwoni yakuti mungelo wakayowoyeskananga na Yehova maso na maso. (1 Mathemba 22:14, 19-23) Mwantheura, vikuwoneka kuti Yehova wakayowoya na Satana maso na maso.
1:21—Kasi Yobu wakatenge wawelerenge mu “nthumbo ya ŵamama” ŵake mu nthowa wuli? Pakuti Yehova Ciuta wakawumba munthu “na dongo la pasi,” lizgu lakuti “ŵamama” pano likuyimira caru.—Genesis 2:7.
2:9—Kasi mwanakazi wa Yobu wakwenera kuti wakajipulikanga wuli apo wakaphalira mfumu wake kuti watuke Ciuta mwakuti wafwe? Muwoli wa Yobu nayo wakataya vinthu vinandi nga ni mfumu wake. Kweniso vikwenera kuti vikamuŵinya comene kuwona mfumu wake uyo pakwamba wakaŵa wankhongono, wakutambura mwakulenga lusungu na nthenda yiheni. Ndipo ŵana ŵake awo wakaŵatemwanga comene ŵakafwa. Masuzgo ghose agha ghakwenera kuti ghakamuhangayiska comene mwakuti wakaluwa kuti ubwezi wawo na Ciuta ndiwo ukaŵa wakuzirwa comene.
Ivyo Tikusambirapo:
1:8-11; 2:3-5. Nga umo nkhani ya Yobu yikulongolera, padera pa vyakucita na vyakuyowoya vithu, kuti tiŵe ŵakugomezgeka tikwenera kuŵa na vifukwa vyakwenelera ivyo vikutituma kuti titeŵetere Yehova.
1:21, 22. Para tingalutilira kugomezgeka kwa Yehova kwali tili pa mtende panji mu masuzgo, tingalongora kuti Satana ni mutesi.—Zintharika 27:11.
2:9, 10. Nga ni Yobu, nase cipulikano cithu cileke kusunkhunyika nanga ni para ŵanthu ŵa mu mbumba yithu ŵakuyuyura vinthu vyauzimu ivyo tikucita panji kuticicizga kuti titaye cipulikano cithu.
2:13. Cifukwa cakuti ŵanyake ŵa Yobu ŵakawonanga vinthu mwauzimu yayi, ŵakaŵavya fundo zakupembuzga, zakukhwaskana na Ciuta na vilayizgo vyake.
“NDINGATAYA CARA KUNYOROKA KWANE”
Fundo yikuru iyo ŵanyake ŵatatu ŵa Yobu ŵakayowoyanga yikaŵa yakuti Yobu wakwenera kuti wakabuda cinthu cinyake lekani Ciuta wakamulanganga. Elifaz ndiyo wakamba kuyowoya. Pamanyuma wakayowoya ni Bildad, ndipo wakayowoya mazgu ghakuŵinya comene. Zofar ndiyo wakamunena comene Yobu.
Yobu wakazomera yayi vinthu vyautesi ivyo ŵalendo ŵake ŵakamuyowoyera. Cifukwa ca kuleka kumanya cifukwa ico Ciuta wakazomerezgera kuti wasuzgikenge, Yobu wakamba kujirunjiska. Ndipouli, Yobu wakalutilira kumutemwa Ciuta ndipo wakati: “Ndingataya cara kunyoroka kwane ndisuke ndifwe.”—Job 27:5.
Mafumbo gha m’Malemba Ghazgoleka:
7:1; 14:14—Kasi mazgu ghakuti ‘uteŵeti . . . unonono’ panji ‘kuteŵeta [mwakucicizgika]’ ghakung’anamuraci? Masuzgo gha Yobu ghakaŵa ghakuru comene mwakuti wakamba kuwona umoyo kuŵa uteŵeti unonono. (Job 10:17) Pakuti nyengo iyo munthu wakuŵira mu dindi, kufuma apo wafwira mpaka pa nyengo yakuwukira tikucita kuyikhumba yayi, Yobu wakayiyelezgera na kuteŵeta mwakucicizgika.
7:9, 10; 10:21; 16:22—Kasi ivyo vikuyowoyeka mu Malemba agha vikulongora kuti Yobu wakagomezganga yayi kuti kuzamuŵa ciwuka? Agha ni mazgu ghakuyowoya za ivyo vicitikirenge Yobu. Sono kasi wakang’anamuranga vici? Panji wakang’anamuranga kuti para wangafwa, ŵanyake ŵara ŵamuwonenge yayi. Umo iwo ŵakawoneranga, para Yobu wafwa wangaweleraso ku nyumba yake yayi nesi kumanyikwa, mpaka pa nyengo iyo Ciuta wali kuŵika. Kweniso, panji Yobu wakang’anamuranga kuti palije uyo wangafuma mu Sheole pa iyo yekha. Fundo yakuti Yobu wakagomezganga kuti ciwuka cizamuŵako yikuwoneka makora pa Job 14:13-15.
10:10—Kasi Yehova ‘wakamuthira wuli Yobu ngati suru [mkaka], na kumukhomeska ngati masi?’ Apa Yobu wakalongosoranga waka umo wakapangikira mu nthumbo ya anyina.
19:20—Kasi Yobu wakang’anamurangaci apo wakati “ndaphokwa na cavu [cikumba, NW] ca mino ghane ndipera”? Mwa kuyowoya kuti wakaphokwa na cikumba ca cinthu ico cilije cikumba, Yobu wakwenera kuti wakang’anamuranga kuti wakapona kwambura kalikose.
Ivyo Tikusambirapo:
4:7, 8; 8:5, 6; 11:13-15. Para munthu wali mu suzgo, tileke kucimbilira kughanaghana kuti wakuvuna ivyo wakamija panji kuti wali kukwiyiska Ciuta.
4:18, 19; 22:2, 3. Ulongozgi withu ukwenera kufuma mu Mazgu gha Ciuta, mu maghanoghano ghithu yayi.—2 Timote 3:16.
10:1. Mtima wakuŵinya ukamujara kumaso Yobu kuti waleke kumanya vifukwa vinyake ivyo wakasuzgikiranga. Tileke kukalipa para tikusuzgika, comene cifukwa cakuti tikumanya makora nkhani izo zilipo.
14:7, 13-15; 19:25; 33:24. Cilindizga ca ciwuka cingatikhozga pa ciyezgo cilicose ico Satana wangatiyezga naco.
16:5; 19:2. Mazgu ghithu ghakwenera kukhozga ŵanyithu, ghaleke kuŵapweteka.—Zintharika 18:21.
22:5-7. Kucenya munthu pa vifukwa vyambura ukaboni nkhwambura canduro ndiposo nkhwakupweteka.
27:2; 30:20, 21. Kuti munthu walutilire kugomezgeka wakukhumbikwira kuŵa wakufikapo pera yayi. Yobu wakacombora Ciuta mwambura kwenelera.
27:5. Vikaŵa kwa Yobu kutaya kunyoroka kwake cifukwa munthu wakugomezgeka kwa Ciuta mwakuyana na umo wakumutemwera. Mwantheura, tikwenera kumutemwa comene Yehova.
28:1-28. Munthu wakumanya uko vyuma vya caru vili. Para wakujima vyuma ivi, mahara na luso ilo wali nalo vikumupangiska kuti wapange zinthowa pasi pa caru, ndipo palije ciyuni panji nyama iyo yingawona zinthowa izi. Kweni vinjeru vya Ciuta vikwiza para munthu wakopa Yehova.
29:12-15. Tikwenera kulongora cisungusungu kwa awo ŵakusuzgika.
31:1, 9-28. Yobu wakutipa ciyelezgero ciwemi cifukwa wakakopanga ŵamwali yayi, kucita uleŵi, kucitira nkhaza ŵanji, kutemwa cuma, panji nesi kusopa vikozgo.
“NDAZGOKA MTIMA MU FUVU NA MU VYOTO”
Munyamata Elihu wakapulikizganga makora apo ŵanthu ŵara ŵakadumbiskananga. Sono nayo wakamba kuyowoya. Wakawovwira Yobu na ŵanyake ŵatatu ŵara.
Elihu wakati wamara waka kuyowoya, Yehova wakazgora mu kavuluvulu. Wakalongosora yayi cifukwa ico Yobu wakasuzgikiranga. Kweni wakafumba mafumbo ghakupambanapambana, agho ghakawovwira Yobu kumanya nkhongono zakuzizwiska na vinjeru ivyo Wankhongonozose wali navyo. Yobu wakazomera kuti wakayowoyeramo bweka ndipo wakati: “Nkhujitinkha [kujisuska], ndazgoka mtima mu fuvu na mu vyoto.” (Job 42:6) Viyezgo vya Yobu vikati vyamara, wakatumbikika comene cifukwa ca kugomezgeka.
Mafumbo gha m’Malemba Ghazgoleka:
32:1-3—Kasi Elihu wakiza nyengo wuli? Pakuti wakapulika vyose ivyo ŵanthu ŵara ŵakayowoya, wakwenera kuti wakakhala nawo pafupi pambere Yobu wandambe kuyowoya, kweni pamanyuma pa mazuŵa ghankhondi na ghaŵiri agho ŵanthu ŵara ŵakakhala waka cete.—Job 3:1, 2.
34:7—Kasi Yobu wakaŵa wuli nga ni munthu ‘uyo wakumwa mweluro ngati maji’? Apo wakasuzgikanga, Yobu wakawonanga nga ŵalendo ŵara ŵakayowoyeranga iyo viheni, kweni unenesko ngwakuti ŵakayowoyeranga Ciuta. (Job 42:7) Mwantheura, wakamwanga mweluro nga ni munthu uyo wakumwa maji.
Ivyo Tikusambirapo:
32:8, 9. Munthu wakuŵa na vinjeru cifukwa ca unandi wa vilimika pera yayi. Vinjeru vikwiza para munthu wakupulikiska Mazgu gha Ciuta na kulongozgeka na mzimu wake.
34:36. Para munthu ‘wayezgeka fikepo’ ndipo wangawoneka kuti ngwakugomezgeka nadi.
35:2. Elihu wakapulikizga mwakupwelelera na kuyiwoneseska makora nkhani pambere wandayowoye. (Job 10:7; 16:7; 34:5) Pambere ŵalara Ŵacikhristu ŵandapeleke ulongozgi, ŵakwenera kupulikizga mwakupwelelera, kutorapo fundo, na kupulikiska makora vyose vyakukhumbikwa.—Zintharika 18:13.
37:14; 38:1–39:30. Kughanaghanira milimo yakuzizwiska ya Yehova, umo wakulongolera nkhongono na vinjeru vyake, kukutovwira kuti tijiyuyure na kuwona kuti cakuzirwa comene nchakuti muwuso wake umanyikwe kuti nguwemi kuluska vyakukhumba vithu.—Mateyu 6:9, 10.
40:1-4. Para tikukhumba kususka ivyo Wankhongonozose wacita, tikwenera ‘kukora waka pa mulomo na woko bwa.’
40:15–41:34. Cigwere na Leviatan (ng’wina) ni vinyama vyankhongono comene! Kuti tizizipizge pakuteŵetera Ciuta, tikukhumbikwira kupokera nkhongono kufuma kwa Mlengi wa vinyama ivi.—Ŵafilipi 4:13.
42:1-6. Yobu wakapulikizga mazgu gha Yehova na kukumbuskika nkhongono zake, ndipo ici cikamovwira ‘kuwona Ciuta,’ panji kumumanya makora. (Job 19:26) Ici cikasintha kaghanaghaniro kake. Para tapokera ulongozgi kufuma mu Malemba, tikwenera kuzomera kuti tabuda na kusintha.
Muŵe ‘Ŵakukunthirapo Nga ni Yobu’
Buku la Yobu likulongora makora kuti ni Ciuta yayi uyo wakupangiska kuti ŵanthu ŵasuzgikenge. Kweni ni Satana. Pakuti Ciuta wazomerezga kuti viheni vicitikenge pa caru, wapeleka mwaŵi kuti waliyose walongore uyo wakuwona kuti ngwakwenelera kuwusa ndiposo uyo wakupulikira.
Wose awo ŵakutemwa Yehova ŵayezgekenge nga ni Yobu. Nkhani ya Yobu yikutikwezga nkhongono kuti nase tingazizipizga. Yikutikumbuska kuti masuzgo ghithu ghaŵengepo kwamuyirayira yayi. Lemba la Yakobe 5:11 likuti: “Mwapulika na kukunthirapo kwa Yobu, ndipo mwawona umo Fumu yikadumulira mulandu wake.” Ciuta wakamupa njombe Yobu cifukwa cakuti wakagomezgeka. (Job 42:10-17) Tili na cilindizga ciwemi comene, umoyo wamuyirayira mu Paradiso pa caru capasi! Nga ni Yobu, nase mtima withu wose uŵe pakuti tilutilire kugomezgeka.—Ŵahebere 11:6.
[Mazgu ghamusi]
^ ndime 4 Buku la Job likalembeka mu vilimika 140, kufuma mu 1657 mpaka 1473 B.C.E.
[Cithuzithuzi pa peji 32]
Kasi tingasambiraci pa “kukunthirapo kwa Yobu”?