Kufiska Ivyo Vikukhumbikwa pa Ubapatizo Wacikhristu
Kufiska Ivyo Vikukhumbikwa pa Ubapatizo Wacikhristu
“Nchici cikundikanizga kubapatizika?”—MILIMO 8:36.
1, 2. Kasi Filipu wakambiska wuli cidumbirano na munthu wa ku Etiyopiya, ndipo nchivici cikulongora kuti munthu uyu wakatemwanga vinthu vyauzimu?
PAKATI pajumpha cilimika cimoza panji viŵiri kufuma apo Yesu wakafwira, munthu munyake wakendanga kulazga kumwera mu nthowa yakufuma ku Yerusalemu kuya ku Gaza. Wakaŵa pa galeta ndipo kukakhala mtunda utali comene, makilomita panji 1,500, kuti wakafike uko wakayanga. Munthu wakujipeleka uyu wakafuma ku Etiyopiya kuya ku Yerusalemu kukasopa Yehova. Pakuwera, wakatangwanika na kuŵazga Mazgu gha Ciuta, ukaboni wakuti munthu uyu wakaŵa na cipulikano nadi. Yehova wakamuwona munthu wakunweka uyu, ndipo kwizira mwa mungelo, wakalongozga musambiri Filipu kuti wakamupharazgire.—Milimo 8:26-28.
2 Pakuti munthu wa ku Etiyopiya uyu wakaŵazganga mwakucemerezga, kuyana na kaluso ka nyengo yira, cikamuŵira cipusu Filipu kuti wambiske cidumbirano. Filipu wakapulika kuti munthu yura wakaŵazganga mpukutu wa Yesaya. Filipu wakafumba fumbo limoza waka ilo likamukopa munthu yura, wakati: “Kasi mukupulikiska ivyo mukuŵazga?” Fumbo ili likajura nthowa kuti ŵadumbiskane Yesaya 53:7, 8. Paumaliro Filipu “wakamupharazgira [makani ghawemi gha] Yesu.”—Milimo 8:29-35.
3, 4. (a) Cifukwa wuli Filipu wakabapatiza munthu wa ku Etiyopiya nyengo yeneyiyo? (b) Kasi tiwonenge mafumbo wuli?
3 Mu nyengo yicoko waka, munthu wa ku Etiyopiya uyu wakamanya nchito ya Yesu mu khumbo la Ciuta, kweniso kukhumbikwa kwa kuŵa musambiri wakubapatizika wa Khristu. Wakati wawona ciziŵa ca maji wakafumba Filipu kuti: “Nchici cikundikanizga kubapatizika?” Kweni ivi vikaŵa vyakucitika vyapadera. Munthu uyu wakaŵa na cipulikano, ndipo wakasopanga kale Ciuta pakuti wakang’anamukira ku Ciyuda. Mphanyi wakalindilira nyengo yitali kuti wazakasangeso mwaŵi wa kubapatizika. Cakuzirwa comene nchakuti munthu uyu wakamanya ivyo Ciuta wakakhumbanga kwa iyo, ndipo wakakhumba kucitapo kanthu na mtima wose. Filipu wakazomera pempho lake, ndipo munthu wa ku Etiyopiya uyu wakati wabapatizika, ‘wakalutanga pa nthowa yake na cimwemwe.’ Tikukayika yayi kuti wakati wafika kukwake wakapharazganga makani ghawemi na mwamphu.—Milimo 8:36-39.
4 Nangauli kujipeleka na ubapatizo tikwenera kuviwona kuŵa vyakuzirwa, ivyo vikacitikira munthu wa ku Etiyopiya vikulongora kuti vili kucitikapo kuti ŵanthu ŵakubapatizika nyengo yicoko waka pamanyuma pa kupulika unenesko mu Mazgu gha Ciuta. * Ntheura nchakwenelera kuti tiwone mafumbo ghakulondezgapo agha: Kasi munthu wakwenera kunozgekera wuli pambere wandabapatizike? Kasi wakwenera kuŵa pa msinkhu wuli kuti wabapatizike? Pambere munthu wandabapatizike, kasi pakwenera kuŵa ukaboni wuli wakuti wakucita makora mwauzimu? Ndipo lakuzirwa comene ndakuti, cifukwa wuli Yehova wakukhumba kuti ŵateŵeti ŵake ŵabapatizikenge?
Phangano Lakuzirwa
5, 6. (a) Kasi ŵanthu ŵa Ciuta kale ŵakacita wuli na citemwa ca Yehova? (b) Kasi para tabapatizika tingaŵa na ubwezi wuli na Ciuta?
5 Yehova wakati wawombora Ŵaisrayeli kufuma mu Eguputo, wakaŵa wakunozgeka kuŵatora nga “usambazi [wake] wapadera,” kuŵatemwa na kuŵavikilira kweniso kuŵazgora “mtundu wakupatulika.” Kweni kuti ŵapokere vitumbiko ivi, ŵanthu ŵakenera kucitapo kanthu pa citemwa ca Ciuta mu nthowa yinyake. Ndimo ŵakacitira nadi apo ŵakazomerezga kuti ŵacitenge ‘vyose ivyo Yehova wakayowoya,’ ndipo ŵakanjira mu phangano na iyo. (Exodus 19:4-9) Mu nyengo yakale, Yesu wakalangura ŵalondezgi ŵake kuzgora ŵanthu ŵa mitundu yose kuŵa ŵasambiri, ndipo wose awo ŵakapulikira cisambizgo cake ŵakabapatizika. Kuti ŵaŵe paubwezi uwemi na Ciuta ŵakenera kupulikana na Yesu Khristu ndiposo kubapatizika.—Mateyu 28:19, 20; Milimo 2:38, 41.
6 Nkhani za mu Malemba izi zikulongora kuti Yehova wakutumbika awo ŵakulayizga na kusunga phangano lakuti ŵamuteŵeterenge. Nchakwenelera nadi kwa Ŵakhristu kuti ŵajipeleke na kubapatizika mwakuti Yehova waŵatumbike. Tasankha kuti tendenge mu nthowa zake na kupenja ulongozgi wake. (Salmo 48:14) Yehova nayo wakutikora pa woko na kutilongozga mu nthowa iyo tikwenera kwendamo.—Salmo 73:23; Yesaya 30:21; 41:10, 13.
7. Cifukwa wuli munthu yose wakwenera kusankha yekha kujipeleka na kubapatizika?
7 Kutemwa Yehova na kukhumba kumuteŵetera ndivyo vikwenera kutituma kuti tijipeleke na kubapatizika. Paŵavye munthu wabapatizike cifukwa cakuti munthu munyake wakumuphalira kuti wakamba kusambira ni kale panji pakuti ŵabwezi ŵake ŵakubapatizika. Nchiwemi para ŵapapi na Ŵakhristu ŵanyake ŵakukhwima ŵangaciska munthu kughanaghanirapo za kujipeleka ndiposo kubapatizika. Mpositole Petrosi wakaciska awo ŵakamutegherezganga pa Pentekoste kuti ‘ŵabapatizike.’ (Milimo 2:38) Ndipouli, kujipeleka ni nkhani ya taŵene, njakuti munthu wangaticitira yayi. Tikwenera kusankha tekha kucita khumbo la Ciuta.—Salmo 40:8.
Kunozgekera Ubapatizo Mwakukwana
8, 9. (a) Cifukwa wuli kubapatiza ŵana ŵacoko nchakuzomerezgeka yayi mu Malemba? (b) Kasi ŵawukirano ŵakwenera kupulikiska dankha vici pambere ŵandabapatizike?
8 Kasi ŵana ŵangajipeleka mwamahara nthena? Malemba ghakuyowoyapo yayi msinkhu uwo munthu wangabapatizikira. Ndipouli, ŵana ŵangaŵa na cipulikano yayi, panji kujipeleka kwa Ciuta. (Milimo 8:12) Wakulemba mdauko Augustus Neander, mu buku lake lakuti General History of the Christian Religion and Church, wakalemba za umo Ŵakhristu ŵakwambilira ŵakacitiranga, wakati: “Pakwamba ŵalara pera ndiwo ŵakabapatizikanga, pakuti ŵanthu ŵakamanyanga kuti ubapatizo na cipulikano vikwendera lumoza.”
9 Pa nkhani ya ŵawukirano, ŵanyake ŵakupulikiska vinthu vyauzimu pa msinkhu ucoko, kweni ŵanyake ŵakucedwerapo. Ndipouli, pambere muwukirano wandabapatizike, wakwera kuŵa paubwezi na Yehova, wapulikiske makora Malemba, ndiposo wamanye makora ivyo vikukhumbikwa pa kujipeleka, umo ŵalara ŵakwenera kucitira.
10. Kasi munthu wakwenera kucita vici pambere wandajipeleke ndiposo kubapatizika?
10 Yesu wakaphalira ŵasambiri ŵake kuti ŵakasambizge ŵaphya vyose ivyo iyo wakalangura. (Mateyu 28:20) Ntheura cakwamba pa vyose, ŵaphya ŵakwenera kumanya makora unenesko, uwo uŵawovwirenge kuti ŵaŵe na cipulikano mwa Yehova na Mazgu ghake. (Ŵaroma 10:17; 1 Timote 2:4; Ŵahebere 11:6) Sono para unenesko wa mu Malemba wamunjira munthu, ukumutuma kuti wang’anamuke mtima na kuwerako ku nthowa zake zakale. (Milimo 3:19) Paumaliro munthu yura wakukhumba kujipeleka kwa Yehova na kubapatizika, umo Yesu wakalangulira.
11. Cifukwa wuli nchakuzirwa kuti tipharazgenge nyengo zose pambere tindabapatizike?
11 Cinyake cakuzirwa ico munthu wangacita kuti waŵe wakwenelera ubapatizo ndico kupharazga makani ghawemi gha Ufumu. Uwu ni mulimo wakuzirwa comene uwo Yehova wapeleka ku ŵanthu ŵake mu mazuŵa ghano ghaumaliro. (Mateyu 24:14) Ntheura ŵapharazgi ŵambura kubapatizika ŵangatemwa kuphalirako ŵanyawo za cipulikano cawo. Kweniso ici cikuŵawovwira kuti ŵazgoŵelerethu mwakuti para ŵabapatizika ŵazakaŵenge na mwamphu pa kupharazga mu uteŵeti wa m’munda.—Ŵaroma 10:9, 10, 14, 15.
Kasi Cinthu Cinyake Cikumutondeskani Kubapatizika?
12. Nchivici cingatondeska ŵanji kuti ŵabapatizike?
12 Ŵanyake ŵangatondeka kubapatizika cifukwa cakuti ŵakukhumba yayi mulimo uwo ukuŵapo. Ŵakumanya kuti ŵakwenera kusintha vinthu vinandi mu umoyo wawo, kuti ŵende mu nthowa za Yehova. Panyake ŵakopa kuti para ŵabapatizika ŵatondekenge kukwaniska ivyo Ciuta wakukhumba. Ŵanyake ŵangaghanaghana kuti: “Panyake zuŵa linyake nizamunanga ndipo ŵazamunisezga mu mpingo.”
13. Mu nyengo ya Yesu, nchivici cikatondeska ŵanji kumulondezga?
13 Mu nyengo ya Yesu, ŵanyake ŵakatondeka kuŵa ŵasambiri ŵake cifukwa ca vyakukhumba vyawo kweniso kutemweska mbumba zawo. Mulembi munyake wakati walondezgenge Yesu kulikose uko walutenge. Kweni Yesu wakamuphalira kuti nyengo zinandi, wakaŵavya malo ghakuti wagonepo usiku. Apo Yesu wakacema munthu munyake kuti wamulondezge, munthu uyu wakazgora kuti ‘wakasunge’ dankha ŵawiske. Nchakuwonekerathu kuti munthu uyu wakatemwa kukhala pa nyumba na kulindilira kuti ŵawiske ŵafwe dankha m’malo mwa kulondezga Yesu na kuzakasunga ŵawiske para ŵafwa. Paumaliro, munthu wacitatu wakati pambere wandalondezge Yesu, ‘wakalayire’ dankha ŵa mu nyumba yake. Yesu wakati cizita canthena cikuyana waka na ‘kulaŵiska kumanyuma.’ Ntheura cikulongora kuti awo ŵakukhumba kucita nthena ŵakupenja vifukwa vyakugwenthera mulimo wawo Wacikhristu.—Luka 9:57-62.
14. (a) Kasi Petrosi, Andireya, Yakobe, na Yohane ŵakacita wuli apo Yesu wakaŵacema kuti ŵaŵe ŵalovi ŵa ŵanthu? (b) Cifukwa wuli tikwenera kudonda yayi kuzomera goliwoli la Yesu?
14 Ivyo ŵakacita Petrosi, Andireya, Yakobe na Yohane ni vyakupambanako comene. Apo Yesu wakaŵacema kuti ŵamulondezge na kuŵa ŵalovi ŵa ŵanthu, Baibolo likuti: “Penepapo ŵakayisida mikwawu, ŵakamulondezga.” (Mateyu 4:19-22) Mwa kuzomera luŵiro kumulondezga Yesu, ŵakajiwonera ŵekha ivyo Yesu wakaŵaphalira pamanyuma pake kuti: “Jitolerani goliwoli lane, ndipo musambire kwa Ine; cifukwa ndine wakuzika na wakujipepura mu mtima: ndipo muti musangenge kuvukuka ku mizimu yinu. Cifukwa goliwoli lane ndipusu, na katundu wane ndi muyuyu.” (Mateyu 11:29, 30) Nangauli ubapatizo ukwiza na milimo yake, kweni Yesu wakutipanikizgira tose kuti goliwoli lake ndipusu na lakupumuzga nadi.
15. Kasi ivyo vikacitikira Mozesi na Yeremiya vikulongora wuli kuti tingagomezga Ciuta kuti watovwirenge?
15 Nchakawiro kwa munthu kujipulika kuti wangakwaniska yayi cinthu cinyake. Mozesi na Yeremiya pakwamba ŵakajipulika kuti ŵangafiska yayi milimo iyo Yehova wakaŵapa. (Exodus 3:11; Yeremiya 1:6) Kasi Ciuta wakaŵapanikizgira wuli? Iyo wakaphalira Mozesi kuti: ‘Ine ndiŵenge nawe.’ Ndipo kwa Yeremiya wakati: “Ine ndili nawe kukuthaska.” (Exodus 3:12; Yeremiya 1:8) Nase tingagomezga kuti Ciuta watovwirenge. Kutemwa Ciuta na kumugomezga vitovwirenge kuleka kughanaghana kuti titondekenge kufiska phangano lithu. Mpositole Yohane wakalemba kuti: “Mu kutemwa mulive wofi: kweni kutemwa kwakufiskika kukufumya wofi.” (1 Yohane 4:18) Mwana mucoko wangaŵa na wofi para wangenda yekha, kweni para wakwenda na ŵawiske ndipo ŵamukora pa woko wakuŵa na cikanga. Mwakuyana waka, usange tikugomezga Yehova na mtima withu wose, wakulayizga kuti ‘wanyoroskenge nthowa zithu,’ peneapo tikwenda nayo.—Zintharika 3:5, 6.
Nyengo Yakucindikika
16. Cifukwa wuli pa ubapatizo munthu wakubizgika yose mu maji?
16 Ubapatizo ukwamba na nkhani ya mu Malemba iyo yikulongosora kuzirwa kwa ubapatizo Wacikhristu. Paumaliro wa nkhani iyi, awo ŵamubapatizika ŵakupempheka kuzomera pakweru cipulikano cawo mwa kuzgora mafumbo ghaŵiri. (Ŵaroma 10:10; wonani bokosi pa peji 20.) Kufuma apo, awo ŵakubapatizika ŵakubizgika mu maji, kuyana na umo Yesu mweneco wakacitira. Baibolo likulongora kuti Yesu wakati wabapatizika, ‘wakazuwuka mu maji’ panji ‘kufuma mu maji.’ (Mateyu 3:16; Marko 1:10) Apa cikulongolerathu kuti Yohane Mbapatizi wakamubizga Yesu thupi lose. * Ntheura kubizga nchimanyikwiro cakwenelera ca ivyo tasintha mu umoyo withu, tikuŵa ngati tafwa ku umoyo wakale na kwamba umoyo uphya pakuteŵetera Ciuta.
17. Kasi awo ŵamubapatizika na ŵakuwonelera ŵangacita wuli kuti nyengo ya ubapatizo yiŵe yakucindikika?
17 Nyengo ya ubapatizo njakuzirwa kweniso njakukondweska. Baibolo likulongora kuti Yesu wakalombanga apo Yohane wakamubizganga mu Mronga wa Yordani. (Luka 3:21, 22) Ntheura pakuwona umo Yesu wakacitira, awo ŵakubapatizika lero ŵakwenera kulongora nkharo yiwemi. Kweniso pakuti Baibolo likuticiska kuti tivwarenge mwanchindi nyengo zose, ipo nchakuzirwa comene kuti tipulikire fundo iyi pa zuŵa lakubapatizikira! (1 Timote 2:9) Awo ŵakuwonelera ubapatizo nawo ŵangalongora nchindi mwa kutegherezga makora nkhani ya ubapatizo ndiposo kulaŵilira makoraghene para ŵanthu ŵakubapatizika.—1 Ŵakorinte 14:40.
Vitumbiko Ivyo Ŵasambiri Ŵakubapatizika Ŵakusanga
18, 19. Kasi ubapatizo ukwiza na mwaŵi kweniso vitumbiko wuli?
18 Para tajipeleka kwa Ciuta na kubapatizika, tikuŵa yumoza wa mbumba yapadera comene. Cakwamba, Yehova wakuŵa Dada na Mubwezi withu. Apo tikaŵa tindabapatizike tikaŵa kutali na Ciuta; kweni sono taphemaniskika. (2 Ŵakorinte 5:19; Ŵakolose 1:20) Kwizira mu sembe ya Khristu, tasendelera kwa Ciuta ndipo nayo wasendelera kwa ise. (Yakobe 4:8) Nchimi Malaki yikulongosora kuti Yehova wakutegherezga na kuŵapulika awo wakuzunura zina lake, ndipo wakulemba mazina ghawo mu buku la cikumbusko. Ciuta wakuti: “Ŵati ŵaŵenge ŵane, . . . ndipo ndiŵalengere lusungu nga ndi wiske wakulengera lusungu mwana wake uyo wakumuteŵetera.”—Malaki 3:16-18.
19 Ubapatizo ukutovwiraso kuti tiŵe yumoza wa ubali wa pa caru cose. Apo mpositole Petrosi wakafumba za vitumbiko ivyo ŵasambiri ŵa Khristu ŵazamupokera cifukwa ca kujipata, Yesu wakalayizga kuti: “Yose uyo wali kusida nyumba, panji ŵabali, panji ŵadumbu, panji wiske, panji nyina, panji ŵana, panji minda, cifukwa ca zina lane, wati wapokerenge vya mphapikira makhumi pera khumi, ndipo wati waharenge umoyo wamuyirayira.” (Mateyu 19:29) Vilimika vinandi vikati vyajumphapo, Petrosi wakalemba za ubali uwo ukaŵapo pa “caru” cose. Petrosi wakawona wovwiri na vitumbiko vya ubali wacitemwa, nase tingaviwona.—1 Petros 2:17; 5:9.
20. Kasi ubapatizo ukutipa mwaŵi wa vici?
20 Yesu wakalongoraso kuti awo ŵakumulondezga ‘ŵaharenge umoyo wamuyirayira.’ Nadi, kujipeleka ndiposo ubapatizo vikutipa mwaŵi wakuti ‘tikoleske umoyo weneco,’ umoyo wamuyirayira mu caru ciphya ca Ciuta. (1 Timote 6:19) Kasi paliso lufura lunyake luwemi lwa vyamunthazi ulo tingajiŵikira panji kuŵikira mbumba yithu kuluska ulu? Cigomezgo ciwemi ici citovwirenge kuti “tendenge mu zina la Yehova Ciuta withu muyaya na muyaya.”—Mika 4:5.
[Mazgu ghamusi]
^ ndime 4 Pa Pentekoste, Ŵayuda vikwi vitatu na awo ŵakang’anamukira ku Ciyuda awo ŵakategherezga nkhani ya Petrosi nawo ŵakabapatizika nyengo yeneyiyo. Kweni nawo nga ni nthunguli ya ku Etiyopiya, ŵakamanyanga kale visambizgo na fundo zakwambilira za Mazgu gha Ciuta.—Milimo 2:37-41.
^ ndime 16 Lizgu la Cigiriki lakuti baʹpti·sma (ubapatizo) likung’anamura “kubizga, kuzuŵika na kuzuwura,” malinga na dikishonare ya Vine’s Expository Dictionary of New Testament Words.
Kasi Mungalongosora?
• Kasi tingacita wuli na citemwa ca Yehova ndipo cifukwa wuli?
• Kasi munthu wakwenera kucitaci dankha pambere wandabapatizike?
• Cifukwa wuli tikwenera kugongowa yayi kubapatizika cifukwa ca wofi wakuti titondekenge panji kopa mulimo?
• Kasi ni vitumbiko wuli ivyo ŵasambiri ŵakubapatizika ŵa Yesu Khristu lero ŵangasanga?
[Mafumbo]
[Cithuzithuzi pa peji 24]
“Nchici cikundikanizga kubapatizika?”
[Cithuzithuzi pa peji 27]
Nyengo ya ubapatizo njakuzirwa kweniso njakukondweska