Sambirani Kuŵa Maso ku Ŵapositole ŵa Yesu
Sambirani Kuŵa Maso ku Ŵapositole ŵa Yesu
“Muŵenge maso pamoza na ine.”—MAT. 26:38.
KASI TINGASAMBIRACI ZA:
Kuŵa maso pa nkhani ya uko tingakapharazga?
Kuŵa maso pa nkhani ya lurombo?
Kucitira ukaboni mwakukwana nangauli pangaŵa vyakujandizga?
1-3. Kasi ŵapositole ŵakacita vici pa usiku waumaliro wa umoyo wa Yesu, ndipo nchivici cikulongora kuti ŵakasambirapo kanthu pa ivyo ŵakapuvya?
GHANAGHANIRANI umo vinthu vikaŵira pa usiku waumaliro wa umoyo wa Yesu. Yesu wakaluta ku munda wa Getisemane, malo agho wakaghatemwanga agho ghakaŵa ca kumafumiro gha dazi kwa Yerusalemu. Wakaŵa na ŵapositole ŵake ŵakugomezgeka. Yesu wakakhumbanga kuŵa payekha kuti walombe cifukwa wakakweŵeka comene mu mtima.—Mat. 26:36; Yoh. 18:1, 2.
2 Ŵapositole ŵatatu, Petrosi, Yakobe, na Yohane, ŵakaluta na Yesu mukati mwa munda. Wakaŵaphalira kuti: “Khalani pano ndipo muŵenge maso pamoza na ine,” ndipo iyo wakaluta kukalomba. Wakati wawerako, wakasanga kuti ŵabwezi ŵake ŵali mu tulo. Wakaŵaciskaso, kuti: “Muŵenge maso.” Kweni kaŵiri kose, ŵakagonaso tulo. Pamasinda mu usiku wenewura, ŵapositole wose ŵakatondeka kuŵa maso mwauzimu. Nakuti ŵakamusida Yesu na kucimbira.—Mat. 26:38, 41, 56.
3 Ŵapositole ŵakwenera kuti ŵakacita citima cifukwa cakuti ŵakatondeka kuŵa maso. Mwaluŵiro, ŵanalume ŵakugomezgeka aŵa, ŵakasambirapo kanthu pa ivyo ŵakabudiska. Buku la Milimo likulongora kuti pamanyuma, ŵapositole ŵakaŵa cakuwonerapo ciwemi pa nkhani ya kuŵa maso. Ŵakhristu ŵanyawo, ŵakwenera kuti ŵakaciskika kulondezga cipulikano cawo. Kweni sono ndipo tikukhumbikwira kuŵa maso comene kuluska kale. (Mat. 24:42) Tiyeni tidumbiskane fundo zitatu izo tingasambira mu buku la Milimo pa nkhani ya kuŵa maso.
ŴAKAŴA MASO KUTI ŴAPHALIRIKE UKO ŴANGAKAPHARAZGA
4, 5. Kasi Paulosi na ŵanyake ŵakalongozgeka wuli na mzimu utuŵa?
4 Cakwamba, ŵapositole ŵakaŵa maso kuti ŵaphalirike uko ŵangakapharazga. Tikuwona kuti pa nyengo yinyake, Yesu wakagwiliskira nchito mzimu utuŵa uwo Yehova wakamupa kuti ulongozge mpositole Paulosi na ŵanyake pa ulendo wawo wakuzizwiska comene. (Mil. 2:33) Tiyeni tiwone umo ŵakendera.—Ŵazgani Milimo 16:6-10.
5 Paulosi, Sila, na Timote ŵakafuma mu msumba wa Lisitira, cigaŵa ca kumwera kwa Galatiya. Mazuŵa ghakati ghajumphapo, ŵakafika mu msewu wa Ŵaroma wakulazga kuzambwe, ku cigaŵa ca Asiya, uko kukakhalanga ŵanthu ŵanandi. Iwo ŵakatora nthowa iyi mwakuti ŵakafike mu misumba iyo mukaŵa ŵanthu ŵanandi awo ŵakakhumbikwiranga kupulika vya Khristu. Kweni mwamabuci cinthu cinyake cikaŵayimiska. Vesi 6 likuti: “Ŵakajumpha mu Firigiya na caru ca Galatiya, cifukwa ŵakakanizgika na mzimu utuŵa kuyowoya mazgu mu cigaŵa ca Asiya.” Pa cifukwa cambura kumanyikwa, mzimu utuŵa ukaŵakanizga kupharazga mu cigaŵa ca Asiya. Nchakuwonekerathu kuti Yesu kwizira mu mzimu utuŵa wakakhumbanga kuti Paulosi na ŵanyake ŵalute ku cigaŵa cinyake.
6, 7. (a) Nchivici cikacitikira Paulosi na ŵanyake apo ŵakaŵa pafupi kufika ku Bitiniya? (b) Kasi pamasinda ŵasambiri ŵakanjilira nkhu, ndipo cikacitika nchivici?
6 Kasi ŵanalume aŵa ŵakaluta nkhu? Vesi 7 likuti: “Ŵakati ŵakhilira ku Misiya ŵakayezgayezga kuti ŵalute mu Bitiniya, kweni mzimu wa Yesu ukaŵazomerezga cara.” Paulosi na ŵanyake ŵakati ŵakanizgika kupharazga mu Asiya, ŵakalazga kumpoto, kuti ŵakapharazge mu misumba ya Bitiniya. Ndipouli, apo ŵakaŵa pafupi kufika ku Bitiniya, Yesu wakaŵajandizgaso na mzimu utuŵa. Apa mahara ghakwenera kuti ghakaŵamalira. Ŵakamanyanga ivyo ŵangapharazga na umo ŵangapharazgira, kweni ŵakamanyanga yayi uko ŵangakapharazga. Tingayowoya kuti: Ŵakakhung’uska pa mulyango wa ku Asiya, kweni ukajulika yayi. Ŵakakhung’uska pa mulyango wa ku Bitiniya, ukajulikaso yayi. Kasi ŵakaleka kukhung’uska? Cara.
7 Ico ŵanalume aŵa ŵakasankha pa nyengo iyi, cingawoneka cacilendo. Vesi 8 likutiphalira kuti: “Ŵakajumphilira Misiya ndipo ŵakakhilira ku Trowa.” Ntheura, ŵakalazga kuzambwe ndipo ŵakenda mtunda wakujumpha makilomita 550, ŵakajumpha misumba yinandi mpaka ŵakafika ku dowoko la Trowa, uko kukaŵa nthowa yakwambukira ku Makedoniya. Paulosi pamoza na ŵanyake, kacitatu ŵakakhung’uskaso pa mulyango, ndipo pa nyengo iyi mulyango ukaŵajulikira pwankhu. Vesi 9 likuti: “Mukati mu usiku, mboniwoni yikawonekera kwa Paulosi: munthu munyake wa ku Makedoniya wakimilira ndipo wakamuŵeyeleranga na kuyowoya kuti: ‘Mwambukire mu Makedoniya ndipo mutovwire.’” Paumaliro, Paulosi wakamanya uko ŵangakapharazga. Mwaluŵiro, ŵakakwera ngalaŵa na kwambukira ku Makedoniya.
8, 9. Kasi tikusambirapo vici pa ivyo vikacitika pa ulendo wa Paulosi?
8 Kasi tikusambiraci pa nkhani iyi? Wonani kuti mzimu wa Ciuta ukanjilirapo pamanyuma pakuti Paulosi wanyamuka kuya ku Asiya. Kweniso Yesu wakanjilirapo pamanyuma pakuti Paulosi wafika pafupi na Bitiniya. Paulosi wakati wafika ku Trowa, Yesu wakamulongozgera ku Makedoniya. Yesu pakuŵa mutu wa mpingo, wangatilongozga mwakuyana waka. (Kol. 1:18) Mwaciyelezgero, panyake mukamba ni kale kughanaghana vya kucita upayiniya panji kukateŵetera uko ŵapharazgi ŵa Ufumu mbacoko. Kweni Yesu wangamulongozgani na mzimu wa Ciuta pekha para mungacitapo kanthu kuti mufiske cilato cinu. Mwaciyelezgero, uyo wakwendeska galimoto wangakoneska kuti yilute kumazere panji kumalyero pekha usange yikwenda. Mwakuyana waka, Yesu nayo wangatilongozga kuti tisazgireko uteŵeti withu pekha usange tikwenda, panji kuti kucitapo kanthu kuti tifiske cilato cithu.
9 Kweni wuli usange mwayezgayezga, ndipo cilato cinu cindafiskike nyengo yeneyiyo? Kasi mulekenge na kughanaghana kuti mzimu wa Ciuta ukumulongozgani yayi? Kumbukani kuti Paulosi nayo vikamucitikirapo vyantheura. Ndipouli, wakalutilira kupenja na kukhung’uska mpaka wakasanga mulyango uwo ukajulika. Ntheura, usange namwe mukulutilira kupenja “mulyango ukuru wakulongozgera ku mulimo,” mutumbikikenge.—1 Kor. 16:9.
ŴAKAŴA MASO PA NKHANI YA KULOMBA
10. Kasi nchivici ico cikulongora kuti kulomba nkhwakuzirwa comene kuti tiŵe maso?
10 Sono tiyeni tiwone fundo yaciŵiri iyo tingasambirako pa nkhani yakuŵa maso ku Ŵakhristu ŵa mu nyengo yakale. Baibolo likulongora kuti ŵakaŵa maso pa nkhani ya kulomba. (1 Pet. 4:7) Kuti tilutilire kuŵa maso, nchakuzirwa kukosera mu lurombo. Kumbukani kuti mu munda wa Getisemane, pambere Yesu wandakakike, wakaphalira ŵapositole ŵatatu kuti: “Muŵenge maso ndipo lutilirani kulomba.”—Mat. 26:41.
11, 12. Cifukwa wuli Herode wakayuzganga Ŵakhristu, kusazgapo Petrosi?
11 Pamanyuma, Petrosi wakajiwonera yekha kuzirwa kwa kulomba nyengo zose. (Ŵazgani Milimo 12:1-6.) Mu mavesi ghakwambilira gha nkhani iyi, tikusambira kuti Herode wakamba kuyuzga Ŵakhristu na cilato cakuti watemweke na Ŵayuda. Herode wakwenera kuti wakamanyanga kuti Yakobe wakaŵa mpositole uyo wakaŵanga pafupi comene na Yesu. Ntheura, wakalangura kuti Yakobe wakomeke “na lupanga.” (Vesi 2) Mpingo ukataya mpositole wakutemweka. Ici cikaŵa ciyezgo cikuru ku ŵabali.
12 Kasi Herode wakacitaso vici? Vesi 3 likuti: “Pakuwona kuti cikaŵa cakukondweska ku Ŵayuda, [themba ili] likakaka na Petrosi wuwo.” Kweni nyengo zinyake, majele ghakakwaniskanga yayi kusunga ŵapositole kusazgapo na Petrosi. (Mil. 5:17-20) Herode wakamanyanga fundo iyi. Ntheura, wakawoneseska kuti apa Petrosi waleke kucimbira. Themba Herode likapeleka Petrosi ku “viwuru vinayi vya ŵasilikari, ciwuru cimoza ŵasilikari ŵanayi awo ŵakapokerananga kumulinda, pakuti likakhumbanga kumutolera ku ŵanthu paumaliro wa paska.” (Vesi 4) Wonani kuti Herode wakati Petrosi wakakike na simbi pakati pa ŵalinda ŵaŵiri. Nakuti pakaŵa ŵalinda 16 awo ŵakapokerananga muhanya na usiku mwakuti waleke kucimbira. Herode wakakhumbanga kuti paumaliro wa paska, Petrosi wakomeke na cilato ca kukondweska wumba. Kasi Ŵakhristu ŵakacitaci pa nyengo yakusuzga iyi?
13, 14. (a) Kasi mpingo ukacita wuli Petrosi wati wajalirika mu jele? (b) Kasi tikusambirako vici ku Ŵakhristu aŵa?
13 Mpingo ukamanya makora ico ungacita. Vesi 5 likuti: “Ntheura Petrosi wakasungikanga mu gadi; kweni mpingo ukamulomberanga kwa Ciuta na mtima wose.” Na mtima wose, mpingo ukalutilira kulombera mbali wawo wakutemweka. Nangauli Yakobe wakakomeka, ŵakathika lusoko yayi, nesi kughanaghana kuti lurombo ndwambura nchito. Ŵakamanyanga kuti Yehova wakuzirwiska comene malurombo gha ŵateŵeti ŵake ŵakugomezgeka. Usange malurombo ghakukolerana na khumbo lake, wakuzgora.—Heb. 13:18, 19; Yak. 5:16.
14 Kasi tingasambirapoci pa ivyo Ŵakhristu aŵa ŵakacita? Kuti tiŵe maso, nchakukwana yayi kujilombera tekha, tikwenera kulomberaso Ŵakhristu ŵanyithu. (Efe. 6:18) Kasi mukumanyapo Ŵakhristu ŵanji awo ŵakuyezgeka? Ŵanji ŵangaŵa kuti ŵakuzizipizga nthambuzgo, boma likuŵakanizga kusopa, panji ŵakusuzgika na masoka ghacilengiwa. Tiyeni tiŵalomberenge kufumira pasi pa mtima. Panji mukumanyapo ŵanji awo ŵakusuzgika, kweni masuzgo ghawo ghakuwonekera pakweru yayi. Ŵanji ŵangaŵa na suzgo la mbumba, mbakugongowa, panyake ŵakulwaralwara. Pambere mundambe kulomba, mungaghanaghanira ŵanthu awo mungaŵazunura apo mukuyowoya na Yehova, uyo ‘wakupulika malurombo.’—Sal. 65:2.
15, 16. (a) Longosorani umo mungelo wa Yehova wakathaskira Petrosi mu jele. (Wonani cithuzithuzi pasi apa.) (b) Cifukwa wuli nchakukhozga kughanaghanirapo pa umo Yehova wakathaskira Petrosi?
15 Kweni kasi vinthu vikamumalira wuli Petrosi? Vinthu vyakuzukumiska comene vikamucitikira, pa usiku waumaliro mu jele, uku wali mu tulo pakati pa ŵalinda ŵaŵiri. (Ŵazgani Milimo 12:7-11.) Wonani ivyo vikacitika: Mwamabuci, ungweru ukuru ukaŵara mu gadi umo wakaŵa. Mungelo wakimilira mwenemura na kuwuska Petrosi mwaluŵiro, kweni ŵalinda ŵakwenera kuti ŵakamuwona yayi. Simbi izo ŵakamukaka mu mawoko zikawa zekha. Mungelo wakafumiska Petrosi mu gadi, ndipo ŵakajumpha pa cipata cakukhora cacisulo ico “cikaŵajulikira cekha.” Ŵakati ŵafika kuwaro kwa jele, mungelo wakazgeŵelekera. Petrosi wakafwatuka.
16 Kasi cipulikano cithu cikukhozgeka yayi para tikughanaghanira nkhongono za Yehova pakuthaska ŵateŵeti ŵake? Ndipouli, mazuŵa ghano tikukhazga kuti Yehova watithaskenge mwamunthondwe yayi. Kweni tili na cigomezgo kuti wakugwiliskira nchito nkhongono zake kovwira ŵanthu ŵake. (2 Mid. 16:9) Kwizira mu mzimu wake utuŵa, wangatovwira kuzizipizga ciyezgo cilicose. (2 Kor. 4:7; 2 Pet. 2:9) Ndipo sonosono apa, kwizira mwa Mwana wake, Yehova wazamufwatura ŵanthu ŵanandi ku nyifwa, iyo yili nga ni jele lambura kuzura. (Yoh. 5:28, 29) Cipulikano ico tili naco mu malayizgo ghake cikutovwira kuŵa ŵacikanga para tikuyezgeka.
ŴAKACITIRA UKABONI MWAKUKWANA, NANGAULI PAKAŴA VYAKUJANDIZGA
17. Kasi mpositole Paulosi nchakuwonerapo wuli pa nkhani ya kupharazga mwamwamphu?
17 Fundo yacitatu iyo tingasambirako ku ŵapositole pa nkhani yakuŵa maso njakuti ŵakalutilira kucitira ukaboni mwakukwana nangauli pakaŵa vyakujandizga. Kuti tilutilire kuŵa maso, nchakuzirwa comene kupharazga mwamwamphu kweniso mwaluŵiro. Mpositole Paulosi wakaŵa cakuwonerapo ciwemi pa nkhani iyi. Wakajipeleka na mwamphu wose, kwenda uku na uku na kwambiska mipingo. Wakazizipizga visuzgo vinandi. Ndipouli, wakalutilira kuŵa wamwamphu.—2 Kor. 11:23-29.
18. Kasi Paulosi wakalutilira wuli kucitira ukaboni mwakukwana apo wakakakika?
18 Tiyeni tiwone fundo yaumaliro iyo yikuyowoya za Paulosi mu cipaturo 28 ca buku la Milimo. Paulosi wakafika ku Romu, uko wakeneranga kukawonekera panthazi pa Nero. Wakasungika mu gadi, mutepanji ŵakamukakilira ku awo ŵakamulindanga. Ndipouli, simbi zikamucetamiska yayi mpositole wamwamphu uyu. Paulosi wakalutilira kusanga nthowa zakuti wacitire ukaboni. (Ŵazgani Milimo 28:17, 23, 24.) Ghakati ghajumphapo mazuŵa ghatatu, Paulosi wakacema ŵanalume ŵakuzirwa ŵa Ŵayuda kuti waŵacitire ukaboni. Ndipo pa zuŵa lakutemeka, Paulosi wakacitira ukaboni mwakukwana. Vesi 23 likuti: “Sono [Ŵayuda ŵa kwenekuko] ŵakapangana nayo zuŵa, ndipo ŵakiza mu unandi kwa iyo mu malo ghake ghakukhalamo. Ndipo wakalongosora nkhani iyi kwa iwo mwa kucitira ukaboni mwakukwana vya ufumu wa Ciuta ndiposo mwa kuyowoya fundo zakukopa pakukhwaskana na Yesu kufuma mu dango la Mozesi na Zinchimi wuwo, kwamba mulenji mpaka mise.”
19, 20. (a) Cifukwa wuli Paulosi wakacitiranga ukaboni mwakucontha mtima? (b) Kasi Paulosi wakacita wuli ŵanji ŵati ŵakakana makani ghawemi?
19 Cifukwa wuli Paulosi wakacitiranga ukaboni mwakucontha mtima? Wonani kuti vesi 23 likutiphalira vifukwa ivi: (1) Wakadodoliska pa Ufumu wa Ciuta na pa Yesu Khristu. (2) Wakakondweska ŵategherezgi ŵake “mwa kuyowoya fundo zakukopa.” (3) Wakadumbirananga nawo fundo za mu Malemba. (4) Wakalongora kujipata, pakucitira ukaboni “kwamba mulenji mpaka mise.” Paulosi wakacitira ukaboni mwakukwana, kweni ni wose yayi ŵakagomezga. Vesi 24 likuti: “Ŵanji ŵakamba kugomezga vinthu ivyo vikayowoyeka; ŵanyake ŵakagomezga cara.” Ŵanthu ŵakapambana maghanoghano yumoza na munyake, ndipo ŵakafumapo.
20 Kasi Paulosi wakagongowa cifukwa cakuti ŵanyake ŵakakana kupulika makani ghawemi? Yayi. Pa Milimo 28:30, 31 tikuŵazga kuti: “Wakakhala vilimika vyose viŵiri mu nyumba yake yakulipira, ndipo wakaŵapokeleranga makora wose awo ŵakizanga kwa iyo, kupharazga ufumu wa Ciuta kwa iwo na kusambizga vinthu vya Fumu Yesu Khristu na wanangwa ukuru wa kuyowoya, kwambura cakujandizga.” Agha ni mazgu ghaumaliro ghakukhozga, agho ghali mu buku la Milimo.
21. Kasi tingasambirako vici kwa Paulosi wati wakanizgika kufumapo pa nyumba?
21 Kasi tingasambirako vici kwa Paulosi? Wakati wapika cilango cakuti waleke kuwukapo pa nyumba yake, Paulosi wakaŵavya wanangwa wa kupharazga ku nyumba na nyumba. Ndipouli, wakalutilira kupharazgira wose awo ŵakizanga kwa iyo. Mazuŵa ghano napo, Ŵakhristu ŵanandi ŵakulutilira kuŵa ŵacimwemwe ndipo ŵakupharazga nangauli ŵangakakika cifukwa ca cipulikano cawo. Ŵabali na ŵadumbu ŵithu ŵanyake ŵakwenda yayi, cifukwa ca ulwari panji ucekuru. Ndipouli, ŵakupharazgira ŵadokotala, ŵalendo na ŵanji awo ŵakwiza kuzakaŵawona. Khumbo lawo ndakuti ŵacitire ukaboni mwakukwana vya Ufumu wa Ciuta. Tikuŵawonga comene ŵabali na ŵadumbu aŵa.
22. (a) Kasi nchivici ico cingatovwira kuti tisange candulo na buku la Milimo? (Wonani bokosi pacanya apa.) (b) Kasi mwaŵikapo mtima kucitaci apo mukulindilira umaliro wa mgonezi ukoloŵere uwu?
22 Pa nkhani yakuŵa maso, nchakuwonekerathu kuti tingasambirako vinandi ku ŵapositole ŵa Yesu na Ŵakhristu ŵanyake awo ŵakuzunulika mu buku la Milimo. Apo tikulindilira umaliro wa mgonezi ukoloŵere uwu, tiyeni tiŵikepo mtima kupharazga mwa mwacikanga kweniso mwamwamphu nga umo ŵakacitira Ŵakhristu ŵakwambilira. Palije mulimo wakuzirwa uwo tingacita kuluska “kucitira ukaboni mwakukwana vya Ufumu wa Ciuta.”—Mil. 28:23.
[Mafumbo]
[Bokosi pa peji 13]
“SONO BUKU LA MILIMO NILIWONENGE MWAKUPAMBANAKO”
Mulaŵiliri wakwendakwenda munyake wati waŵazga buku la “Kucitira Ukaboni Mwakukwana vya Ufumu wa Ciuta,” wakati: “Buku la Milimo sono niliwonenge mwakupambanako. Naŵazgapo kanandi buku la Milimo, kweni vikaŵanga nga ni munthu uyo wavwara magilasi ghakubinkha uku wakuŵazga na kandulu. Kweni sono natumbikika cifukwa ucindami wa buku ili nkhuŵa nga nkhuuwonera pa ungweru wa dazi.”
[Cithuzithuzi pa peji 12]
Mungelo wakafuma na Petrosi pa cipata cakukhora cacisulo
