Lutilirani Kucita Mwaluŵiro

“Pharazga mazgu, ucite mwaluŵiro.”—2 TIM. 4:2.

KASI MUNGALONGOSORA?

Cifukwa wuli Ŵakhristu ŵakwambilira ŵakapharazganga mwaluŵiro?

Tingacita wuli kuti tilutilire kupharazga mwaluŵiro?

Cifukwa wuli sono ndipo mulimo wa kupharazga Ufumu ukwenera kucitika mwaluŵiro comene kuluska kale?

1, 2. Kasi mazgu ghakuti ‘tipharazge mwaluŵiro’ ghakuwuska mafumbo wuli?

 ŴANTHU awo ŵakugwira nchito ya kuponoska umoyo wa ŵanthu, kanandi ŵakucita vinthu mwaluŵiro. Mwaciyelezgero, awo ŵakuzimwa moto para ŵapokera foni yakuti kunyake kwabuka moto, ŵakucimbilirako mwaluŵiro cifukwa ŵakumanya kuti umoyo wa ŵanthu uli pa ngozi.

² Taŵakaboni ŵa Yehova, tikukhumba kovwira ŵanthu kuti ŵazakapone. Ntheura, tikuwuwona mwakupepuka yayi mulimo wa kupharazga makani ghawemi gha Ufumu. Ndipouli, tikuwucita mwambura ndondomeko yayi. Ipo kasi mpositole Paulosi wakang’anamurangaci apo wakaciska kuti: “Pharazga mazgu, ucite mwaluŵiro”? (2 Tim. 4:2) Kasi tingacita wuli kuti tipharazge mwaluŵiro? Cifukwa wuli mulimo withu ngwaluŵiro comene?

CIFUKWA WULI MULIMO WA KUPHARAZGA UKWENERA KUCITIKA MWALUŴIRO?

3. Nchivici cicitikirenge ŵanthu awo ŵakuzomera uthenga wa Ufumu kweniso awo ŵakukana uthenga uwu?

³ Para mukughanaghanira kuzirwa kwa mulimo withu wa kupharazga makani ghawemi, mukhuŵilizgikenge kuwucita mwaluŵiro. (Rom. 10:13, 14) Mazgu gha Ciuta ghakuti: “[Para] nkhuti ku muheni, Ufwenge nadi, kweni usange wakuwerako ku kwananga kwake na kucita ico nchakwenelera na cakunyoloka, . . . wati waghume nadi, wafwenge cara. Kwananga kwake kose uko wakacita kuti kukumbukike cara.” (Ezek. 33:14-16) Kweniso Baibolo likuti awo ŵakupharazga uthenga wa Ufumu ‘ŵajiponoskenge iwoŵene na awo ŵakuŵapulika.’—1 Tim. 4:16; Ezek. 3:17-21.

4. Cifukwa wuli ŵakugaluka ŵakapangiska kuti mulimo wa kupharazga ucitike mwaluŵiro mu nyengo ya Ŵakhristu ŵakwambilira?

⁴ Kuti tipulikiske cifukwa ico Paulosi wakaciskira Timote kuti wacite mulimo wa kupharazga mwaluŵiro, tiyeni tiwone mavesi ghanyake gha mu lemba ilo pajintha  nkhani iyi. Mavesi agha ghakuti: “Pharazga mazgu, ucite mwaluŵiro, mu nyengo yiwemi na nyengo ya suzgo, ucenye, ucenjezge, uciske, pamoza na kukhomezga kose na luso lwa kusambizga. Pakuti yizamuŵapo nyengo apo ŵazamulutilira cara kutegherezga cisambizgo caunenesko, kweni mwakuyana na makhumbiro ghawo, ŵazamujiwunjikira ŵasambizgi kuti ŵapulike ivyo vikukondweska makutu ghawo; ndipo ŵazamuleka kuthya makutu ghawo ku unenesko.” (2 Tim. 4:2-4) Yesu wakayowoyerathu kuti kuzamuŵa ŵakugaluka. (Mat. 13:24, 25, 38) Apo ŵakugaluka ŵakaŵa pafupi kwamba, Timote wakeneranga ‘kupharazga mazgu’ mwaluŵiro nanga ni mukati mu mpingo mwakuti Ŵakhristu ŵaleke kupuluskika na visambizgo vyautesi. Umoyo wa ŵanthu ukaŵa pangozi. Wuli mazuŵa ghano?

5, 6. Kasi ŵanandi awo tikuŵapharazgira ŵali na vigomezgo wuli?

⁵ Mazuŵa ghano, ŵanthu ŵakugaluka mu cisopa caunenesko mbanandi ndipo ŵazara. (2 Tes. 2:3, 8) Kasi ni visambizgo wuli ivyo vikukondweska makutu gha ŵanthu mazuŵa ghano? Mu vyaru vinandi, cisambizgo cakuti vyamoyo vili kucita kusintha kufuma ku vinyake, ŵanthu ŵakucikhozgera comene mwakuti vikuŵa nga ni para naco nchisopa. Nangauli ŵasayansi ndiwo ŵakambiska cisambizgo ici, kweni cazara nga nchisopa, ndipo cikucitiska kuti ŵanthu ŵawonenge Ciuta na ŵanthu ŵanyawo mwambura kwenelera. Cisambizgo cinyake ico cazara comene nchakuti Ciuta walije nase nchito, ntheura palije cifukwa ca kutangwanikira nayo. Cifukwa wuli ŵanthu ŵanandi ŵakukopeka na visambizgo ivi na kugona mwauzimu? Visambizgo vyose ivi, vili na fundo yimoza yakuti ‘Ungacita cilicose ico ukukhumba cifukwa uzamweruzgikapo yayi.’ Uthenga uwu ndiwo ukukondweska makutu gha ŵanthu ŵanandi.—Ŵazgani Salmo 10:4.

⁶ Kweniso pali vinyake ivyo vikukondweska makutu gha ŵanthu. Ŵanyake awo ŵakuluta ku chalichi ŵakukondwa na ŵasambizgi awo ŵakuti, ‘Nanga mucite cinthu wuli, Ciuta wakumutemwani.’ Ŵasembe na ŵaliska ŵakukondweska makutu gha ŵanji mwa kuŵaphalira kuti Ciuta waŵatumbikenge para ŵakucita tumitheto tunyake, kucita Misa, kucita viphikiro, na kusopa vikozgo. Ŵanthu aŵa ŵakumanya yayi kofya kwa ivyo ŵakucita. (Sal. 115:4-8) Kweni para tingaŵawuska mu tulo twauzimu ndipo ŵapulikiska ivyo Baibolo likusambizga, ŵangasanga candulo na Ufumu wa Ciuta.

KASI KUPHARAZGA MWALUŴIRO CIKUNG’ANAMURACI?

7. Kasi tingalongora wuli kuti tikumanya kuti mulimo wa kupharazga ukukhumbikwira kucitika mwaluŵiro?

⁷ Para dokotala wakucita opareshoni, wakwenera kuŵika maghanoghano ghake ghose pa mulwari cifukwa umoyo uli pangozi. Tingalongora kuti tikumanya kuti mulimo withu ngwaluŵiro usange tikughanaghanira nkhani panji mafumbo agho ŵanthu ŵanganweka nagho. Fundo yakuti tipharazge mwaluŵiro yikutikhuŵilizgaso kuti tisinthenge ndondomeko yithu mwakuti tilutenge ku ŵanthu pa nyengo iyo njiwemi kwa iwo.—Rom. 1:15, 16; 1 Tim. 4:16.

8. Kasi kucitapo kanthu mwaluŵiro nyengo zinyake kungakhumba vici?

⁸ Tingalongoraso kuti tikumanya kuti tikukhumbikwira kucita mwaluŵiro para tikuŵika vinthu vyakuzirwa pa malo ghakwamba. (Ŵazgani Genesis 19:15.) Mwaciyelezgero, pamasinda pakuti dokotala wamupimani, wangamuphalirani kuti: “Suzgo linu ili, likukhumbikwira kucitapo kanthu mwaluŵiro. Mwezi ungamaranga yayi pambere mundacitepo kanthu.” Nchakuwonekerathu kuti pakufuma mu cipinda ca dokotala, mungacita kucimbira yayi nga umo munthu uyo wapulika ngozi ya moto wakucitira. Kweni mutegherezgenge dankha ivyo dokotala wamuphaliraninge kuti mukacite, ndipo para mwaluta ku nyumba mwamusanda ivyo vikwenera kuŵa pakwamba mu umoyo winu.

9. Cifukwa wuli tingati Paulosi wakapharazga mwaluŵiro apo wakaŵa ku Efeso?

⁹ Tingamanya kuti Paulosi wakaŵa wamwamphu kwizira mu ivyo wakaphalira  ŵalara ŵa ku Efeso vyakukhwaskana na umo wakapharazgira makani ghawemi mu Asiya. (Ŵazgani Milimo 20:18-21.) Paulosi wakapharazganga makani ghawemi ku nyumba na nyumba kufuma pa zuŵa ilo wakafikira. Kweniso kwa vilimika viŵiri “zuŵa na zuŵa wakayowoyanga nkhani mu cipinda ca sukulu ya Tirano.” (Mil. 19:1, 8-10) Paulosi wakamanyanga kuti mulimo ukukhumbikwira kucitika mwaluŵiro, lekani wakasintha kacitiro kake ka vinthu. Fundo yakuti ‘tipharazge mwaluŵiro’ njakuti yitipangiske kuti tenjerwenge comene yayi na mulimo uwo tapika. Ndipouli, mulimo wa kupharazga ukwenera kuŵa pakwamba mu umoyo withu.

10. Cifukwa wuli nchakukondweska kuti Ŵakhristu kumasinda uku ŵakapharazga mwaluŵiro?

¹⁰ Ivyo Ŵasambiri ŵa Baibolo ŵakacita pambere cilimika ca 1914 cindafike pakwamba mulimo wa kupharazga makani ghawemi, vikulongora makora ico kupharazga mwaluŵiro kukung’anamura. Nangauli ŵakaŵa ŵacoko, kweni ŵakamanyanga kuti umaliro uli pafupi ndipo ŵakacita mulimo wa kupharazga Ufumu mwamwamphu. Nkhani zawo zikapharazgikanga mu manyuzipepara ghakujumpha 2,000 ndiposo ŵakawoneskanga “Photo-Drama of Creation” (Sinema Yakulongosora Cilengiwa). Nthowa izi zikawovwira kuti makani ghawemi ghafike ku ŵanthu ŵanandi. Usange ŵalekenge kuŵa na mtima wakuti ŵapharazge uthenga wa Ufumu mwaluŵiro, mphanyi taŵanandi tindawupulikepo uthenga uwu.—Ŵazgani Salmo 119:60.

LUTILIRANI KUPHARAZGA MWALUŴIRO

11. Ni vinthu wuli ivyo vyaluwiska ŵanji kuti upharazgi ukwenera kucitika mwaluŵiro?

¹¹ Munthu wangaluwa kuzirwa kwa mulimo wa kupharazga cifukwa ca kutimbanizgika na vinthu vinyake. Mgonezi wa Satana ukukhumba kuti titangwanikenge na vinthu vyateŵene na vinthu vinyake vyambura kuzirwa. (1 Pet. 5:8; 1 Yoh. 2:15-17) Ŵanji awo kumanyuma uku ŵakaŵikanga uteŵeti pakwamba ŵakaluwa kuti upharazgi ukwenera kucitika mwaluŵiro. Mwaciyelezgero, Dema wakaŵa ‘wanchito munyake’ na Paulosi, kweni wakatimbanizgika na vinthu vya mu mgonezi wambura kopa Ciuta. M’malo mwa kulutilira kukhozga mubali wake mu nyengo yasuzgo, Dema wakamusida Paulosi.—File. 23, 24; 2 Tim. 4:10.

12. Kasi sono tili na mulimo wuli, ndipo munthazi tizamuŵa na mwaŵi wuli?

¹² Usange tikukhumba kulutilira kukumbuka kuti upharazgi ukwenera kucitika mwaluŵiro, tileke kutoleka mtima na ivyo caru cikupeleka. Tikukhumbikwira ‘kukoleska umoyo wanadi.’ (1 Tim. 6:18, 19) Tikumanya makora kuti mu caru ciphya cakuwusika na Ufumu wa Ciuta, tizamuŵa na vinthu ivyo tizamusangwa navyo kwamuyirayira. Kweni sono tili na mulimo uwo uzamucitikaposo yayi, wa kovwira ŵanji kuti ŵazakapone pa Haramagedoni.

13. Pakuti sono ndise Ŵakhristu, kasi tingacita wuli kuti tilutilire kupharazga mwaluŵiro?

¹³ Ŵanandi mu caru ici ŵali mu tulo twauzimu, kweni kasi nchivici ico cingatovwira kuti tilutilire kucita uteŵeti withu mwaluŵiro? Tingakumbuka fundo yakuti pa nyengo yinyake nase tikagonanga mu cisi. Kweni tikawuskika, ndipo Khristu wakaŵalira pa ise, nga umo Paulosi wakalongosolera. Pasono tili na mulimo wa kuyegha ungweru. (Ŵazgani Ŵaefeso 5:14.) Pamasinda Paulosi wakalemba kuti: “Muŵe maso comene na umo mukwendera, nga mbambura vinjeru cara, kweni nga mbanthu ŵavinjeru, ŵakujigulira nyengo, pakuti mazuŵa ngaheni.” (Efe. 5:15, 16) Pakuti tili mukati mu mazuŵa ghaheni, ipo tiyeni ‘tijigulire nyengo’ yakucitira milimo iyo yingatovwira kuti tilutilire kuŵa maso mwauzimu.

TILI MU NYENGO YAKUZIRWA

14-16. Cifukwa wuli sono ndipo mulimo wa kupharazga Ufumu ukwenera kucitika mwaluŵiro comene kuluska kale?

¹⁴ Nyengo zose mulimo withu wa kupharazga ukukhumbikwa kucitika mwaluŵiro, kweni sono ndipo ukukhumbikwa kucitika mwaluŵiro comene. Kwambira mu 1914, cimanyikwiro  ico cikulongosoreka mu Mazgu gha Ciuta camanyikwa makora. (Mat. 24:3-51) Umoyo wa ŵanthu uli pa ngozi comene kuluska kale. Nangauli vyaru vyankhongono comene sonosono apa vikakolerana kuti vileke kugwiliskira nchito vilwero vya nyukiliya, kweni vicali na mabomba gha nyukiliya ghakujumpha 2,000 agho nyengo yiliyose vingaghaphuliska. Kanandi ŵamazaza ŵakudandawura kuti vilwero vya nyukiliya vikwibika. Kasi vigeŵenga vyakofya navyo vili na vilwero ivi? Ŵanji ŵakuti ŵanthu ŵangaparanyika luŵiro na nkhondo izo vigeŵenga vingambiska. Ni nkhondo pera yayi iyo yingaparanya ŵanthu.

¹⁵ Nyuzipepara yinyake yikati: ‘Caru cose cili pa ngozi yikuru comene cifukwa ca kusintha kwa nyengo. Mu vilimika vyakulondezgapo ŵanthu ŵanandi ŵasuzgikenge cifukwa ca kusintha kwa nyengo ndipo umoyo wawo uzamuŵa pa ngozi comene.’ (The Lancet and University College London) Cifukwa ca kusintha kwa nyengo, pangazakaŵa masoka ghacilengiwa nga ni kututuka kwa nyanja, kusoŵa kwa vula, kututuka kwa milonga, matenda, vimphupuru, na zinkhondo izo zikucitika cifukwa ca kusoŵa kwa vyakukhumbikwa pa umoyo. Nadi, ŵanthu wakucita wofi na nkhondo ndiposo masoka ghacilengiwa.

¹⁶ Ŵanthu ŵanji ŵangaghanaghana kuti nkhondo ya nyukiliya yingafiska vinthu vinyake vyakukhwaskana na “cimanyikwiro.” Ndipouli, ŵanthu ŵanandi ŵakumanya yayi ng’anamuro leneko la cimanyikwiro ici. Cimanyikwiro ici caŵapo kwa vilimika vinandi sono ndipo cikulongora kuti kuŵapo kwa Khristu nkhwanadi ndiposo kuti umaliro wa mgonezi uwu waneng’enera comene. (Mat. 24:3) Sono vigaŵa vinandi vya cimanyikwiro ici vikuwoneka makora comene kuluska kale. Iyi ni nyengo yakuti ŵanthu ŵawuke mu tulo twauzimu. Upharazgi withu ungaŵawovwira kuti ŵawuke.

17, 18. (a) Kasi “nyengo” yikutikhwaska wuli? (b) Kasi ni vici vingakhuŵilizga ŵanthu kuti ŵambe kunweka na uthenga wa Ufumu?

¹⁷ Kwakhala nyengo yicoko comene yakuti tilongolere kuti tikutemwa Yehova na kumalizga mulimo wa kupharazga uwo tapika mu mazuŵa ghaumaliro agha. Fundo iyo Paulosi wakaphalira Ŵakhristu ŵakwambilira ŵa ku Romu, sono ndipo yili na ng’anamuro likuru comene. Wakati: “Imwe mwaŵanthu mukumanya nyengo iyi, kuti ora lakuti muwuke mu tulo liza kale, pakuti sono ciponosko cithu cili pafupi comene kuluska pa nyengo iyo tikazgoka ŵakugomezga.”—Rom. 13:11.

¹⁸ Vinthu vyakukhwaskana na mazuŵa ghaumaliro ivyo vikayowoyekerathu, vingakhuŵilizga ŵanji kuti ŵamanye kusoŵerwa kwawo kwauzimu. Ŵanji ŵakunweka na uthenga wa Ufumu para ŵakughanaghanira umo maboma gha ŵanthu ghatondekera. Maboma gha ŵanthu ghatondeka kumazga masuzgo gha vya cuma, wofi wa mabomba gha nyukiliya, ucigeŵenga, kweniso kunangika kwa cilengiwa. Kweniso, ŵanji ŵakwamba kunweka na uthenga wa Ufumu cifukwa ca ivyo vikucitika mu mbumba yawo, nga mbulwari, kupatana, panji nyifwa ya wakutemweka wawo. Para tikupharazga tikulongora kuti tikukhumba kovwira ŵanthu aŵa.

PHARAZGANI MWALUŴIRO

19, 20. Kasi Ŵakhristu ŵanandi ŵasintha wuli umoyo wawo cifukwa ca kumanya kuti upharazgi ukwenera kucitika mwaluŵiro?

¹⁹ Fundo yakuti upharazgi ucitike mwaluŵiro yakhuŵilizga Ŵakhristu ŵanandi kuti ŵasazgireko uteŵeti wawo. Mwaciyelezgero, pamasinda pa ungano wapadera uwo ukacitika mu 2006 wa mutu wakuti “Ŵani na Jiso Liwemi,” ŵakutorana ŵanyake ŵa ku Ecuador ŵakasankha kuti ŵaleke kukhumba vinandi pa umoyo. Ŵakalemba ndondomeko ya katundu wawo uyo ŵakawona kuti wakukhumbikwira viŵi yayi, ndipo pambere pandajumphe myezi yitatu ŵakafuma mu nyumba yawo yikuru ya vipinda vitatu na kunjira mu ya cipinda cimoza, kweniso ŵakaguliska katundu munyake na kuwezga ngongoli zose. Mwaluŵiro ŵakamba upayiniya wakanyengo  ndipo ŵakapulikira sacizgo la mulaŵiliri wa dera lakuti ŵakateŵeterenge na mpingo uwo ukakhumbikwiranga ŵapharazgi ŵanandi ŵa Ufumu.

²⁰ Mubali munyake wa ku North America wakalemba kuti: “Mu 2006 apo tikaŵa na ungano wa dera, ine na muwoli wane tikaŵa kuti takhala vilimika 30 kufuma apo tikabapatizikira. Apo tikaweleranga ku nyumba, tikadumbiskana umo tingalondezgera ulongozgi wakuti tiŵe na umoyo wambura kukhumba vinandi. (Mat. 6:19-22) Tikaŵa na nyumba zitatu, malo, magalimoto ghakutowa, boti, na nyumba yakwenda nayo. Cifukwa cakuti tikawona kuti tikamalira nyengo yitali pa kupenja vinthu vya thupi, tikasankha kuti tambe uteŵeti wanyengozose. Mu 2008 tikamba upayiniya wanyengozose, ndipo tikateŵeteranga lumoza na mwana withu. Tikukondwa comene kuteŵetera lumoza na ŵabali ŵithu! Tateŵeterapo uko kukukhumbikwira ŵapharazgi ŵanandi. Kweniso kucita vinandi mu uteŵeti kwatovwira kuti tisendelere pafupi comene na Yehova. Tikukondwaso comene cifukwa ca kuwona ŵanthu ŵakubanuka kumaso para ŵapulikiska unenesko wa mu Mazgu gha Ciuta.”

21. Ni vinthu wuli ivyo tikumanya, ivyo vikutikhuŵilizga kucitapo kanthu?

²¹ Tikumanya kuti sonosono apa “zuŵa la ceruzgo na la pharanyiko la ŵanthu ŵambura kopa Ciuta” lizenge. (2 Pet. 3:7) Ivyo tikumanya kwizira mu Mazgu gha Ciuta vikutikhuŵilizga kuti tipharazge mwamwamphu za suzgo yikuru iyo yikwiza kweniso za caru ciphya. Tikulutilira kupharazga mwaluŵiro mwakuti ŵanthu ŵaŵe na cigomezgo. Para tikucitako mulimo wakukhumbikwa kucitika mwaluŵiro uwu, tikulongora kuti tikutemwa nadi Ciuta kweniso ŵazengezgani ŵithu.

[Mafumbo]