Teŵeterani Ciuta wa Wanangwa

“Ili ni ng’anamuro la kutemwa Ciuta lakuti tisungilire malango ghake; ndipo malango ghake ngazito cara.”—1 YOH. 5:3.

KASI MUNGAZGORA?

Kasi Satana wakucita wuli kuti tiwonenge nga kuti malango gha Ciuta ngazito?

Cifukwa wuli tikwenera kuŵa maso comene pa nkhani ya awo tikwendezgana nawo?

Kasi nchivici ico citovwirenge kuti tilutilire kuŵa ŵakugomezgeka kwa Ciuta wa wanangwa?

1. Kasi Yehova wakuwugwiliskira wuli nchito wanangwa wake, ndipo wakalongora wuli ivi pa umo wakacitira vinthu kwa Adamu na Eva?

 NI YEHOVA pera uyo wali na wanangwa wose. Kweni wakuwugwiliskira nchito uheni yayi; nesi kuŵapoka wanangwa ŵanthu ŵake mwa kuŵapa malango pa kanthu kalikose. M’malo mwake, waŵapa wanangwa wa kusankha, uwo ukuŵawovwira kusankha vinthu ivyo ŵakukhumba na kukhorweska makhumbiro ghawo ghawemi. Mwaciyelezgero, Ciuta wakapeleka kwa Adamu na Eva dango limoza pera lakuti ŵaleke kurya “vya khuni la kumanyiska uwemi na uheni.” (Gen. 2:17) Uwu ukaŵa wanangwa wamaseŵera cara. Ntheura cikaŵa camacitiko kuti ŵacite khumbo la Ciuta na kuŵa na wanangwa.

2. Cifukwa wuli ŵapapi ŵithu ŵakwamba ŵakataya wanangwa uwo Ciuta wakaŵapa?

² Cifukwa wuli Ciuta wakapeleka wanangwa ukuru comene ku ŵapapi ŵithu ŵakwambilira? Cifukwa cakuti wakaŵalenga mu cikozgo cake na kuŵapa njuŵi, ndipo wakaŵa na cigomezgo cose kuti ŵacitenge vinthu viwemi cifukwa ca citemwa ico ŵakaŵa naco pa Mlengi wawo. (Gen. 1:27; Rom. 2:15) Cacitima nchakuti, Adamu na Eva ŵakatondeka kumuwonga Ciuta wawo pa wanangwa uwo wakaŵapa. M’malo mwake ŵakasankha wanangwa uheni uwo Satana wakaŵapa, wa kujiyimira paŵekha. Kweni m’malo mwa kusanga wanangwa wakusazgikira, ŵapapi ŵithu ŵakwamba ŵakajiguliska pamoza na ŵana ŵawo mu wuzga wa kwananga, na kusanga masuzgo ghanandi comene.—Rom. 5:12.

3, 4. Kasi Satana wakuyezga wuli kuti watipusike pa nkhani ya malango gha Yehova?

³ Usange Satana wakapusika ŵanthu ŵaŵiri ŵakufikapo ndiposo ŵangelo, kuti ŵakane muwuso wa Ciuta, ipo nase wangatipusika. Mauryarya ghake ghandasinthe. Wakuyezga kuti watipuluske kuti tighanaghanenge kuti malango  gha Ciuta ngazito, ndipo ghakutitondeska kusangwa. (1 Yoh. 5:3) Tingaŵa na maghanoghano agha usange tikulutilira kucezga na ŵanthu awo ŵali nagho. Mudumbu munyake wa vilimika 24 uyo wakacita uzaghali, wakati: “Mendezgano ghaheni ndigho ghakaninanga, cifukwa nkhawopanga kuŵa na maghanoghano ghakupambana na gha ŵanyane.” Panyake namwe ivi vili kumucitikiranipo.

⁴ Cacitima nchakuti, nyengo zinyake nanga ni mu mpingo waunenesko mungaŵa ŵanji awo ŵangapuluska ŵanyawo. Muwukirano munyake uyo ni Kaboni wakati: “Ŵawukirano ŵanyake ŵakaŵanga na vibwezi kuwaro kwa gulu. Pamanyuma, nkhawona kuti para nkhucezga nawo comene, nkhatoleranga mikhaliro yawo. Nkhamba kulopwa mwauzimu. Nkhasangwanga yayi na cakurya cauzimu ico cikupelekeka pa maungano, ndipo kanandi nkhalutanga yayi mu uteŵeti. Apa nkhamanya kuti nkhwenera kuleka kwendezgana nawo. Ndipo ivi ndivyo nkhacita nadi.” Kasi mukumanya umo ŵabwezi ŵangamunangirani? Wonani ciyelezgero ca mu Baibolo ico cingamovwirani mazuŵa ghano.—Rom. 15:4.

WAKIBA MITIMA YAWO

5, 6. Kasi Abisalomu wakaŵapuluska wuli ŵanji, ndipo kasi ivyo wakakhumbanga vikacitika?

⁵ Mu Baibolo muli viyelezgero vinandi vya ŵanthu awo ŵakananga ŵanyawo. Yumoza wa ŵanthu aŵa wakaŵa Abisalomu, mwana wa Themba Davide. Abisalomu wakaŵa wakutowa comene. Ndipouli, nga ni Satana, nyengo yikati yajumphapo, Abisalomu wakamba kuŵa na maghanoghano ghaheni, ndipo wakamba kudokera citengo ca awiske, ico cikaŵa cake cara. a Kuti wapoke uthemba, Abisalomu wakamba kucita vinthu nga ni para wakufipira mtima Ŵaisrayeli na kucita vinthu mwaucenjezi kuti ŵanthu ŵaghanaghanenge kuti mphara ya themba njiheni. Nga ni Dyabulosi mu munda wa Edeni, Abisalomu wakapangiska ŵanthu kughanaghana kuti wakukhumba kuŵawovwira, uku wakunanga lumbiri lwa awiske.—2 Sam. 15:1-5.

⁶ Kasi ivyo Abisalomu wakakhumbanga vikacitika? Pacoko waka vikacitika cifukwa Baibolo likuti: “Wakacita ngati nkhwiba mitima ya Ŵaisrayeli.” (2 Sam. 15:6) Ndipouli, paumaliro vikamwendera makora yayi. Cacitima nchakuti iyo wakafwa pamoza na ŵanthu ŵanandi awo wakaŵapusika.—2 Sam. 18:7, 14-17.

7. Kasi nkhani ya Abisalomu yikutisambizga vici? (Wonani cithuzithuzi pa peji 14.)

⁷ Cifukwa wuli Ŵaisrayeli aŵa ŵakapusikika mwaluŵiro? Panji ŵakadokeranga vinthu ivyo Abisalomu wakaŵalayizganga. Panyake ŵakapusikika na mawonekero ghake. Mulimose umo vikaŵira, kweni tikusimikizga fundo iyi, yakuti: Ŵakatondeka kugomezgeka kwa Yehova na themba ilo wakasankha. Mazuŵa ghano Satana wacali kugwiliskira nchito “ŵa Abisalomu” kuti wibe mitima ya ŵateŵeti ŵa Yehova. Ŵangayowoya kuti: ‘Malango gha Yehova ngakufyenya comene. Wonani ŵanthu wose awo ŵakuleka kuteŵetera Yehova. Ndiwo ŵakusangwa comene.’ Kasi mumanyenge kuti agha ni mautesi na kulutilira kugomezgeka kwa Ciuta? Kasi mumanyenge kuti “dango lakufikapo” la Yehova, ilo ni dango la Khristu, ndilo lekha ilo lingamulongozgerani ku wanangwa weneco? (Yak. 1:25) Usange ni nthena, ipo demelerani ku dango ili, ndipo lekani kupusikika kuti munange wanangwa winu uwo muli nawo mu mpingo.—Ŵazgani 1 Petrosi 2:16.

8. Yowoyani viyelezgero ivyo vikulongora kuti munthu wakuŵa wambura kukondwa para wakusulako malango gha Yehova.

⁸ Satana wakulimbana comene na ŵawukirano. Mubali munyake uyo sono wali na vilimika vya m’ma 30, wakayowoya ivyo wakacitanga apo wakaŵa muwukirano, wakati:  “Nkhawonanga malango gha Yehova nga ghakufyenya, ghakuvikilira yayi.” Ici cikapangiska kuti wacite uzaghali. Kweni wakati wacita uzaghali wakaŵa wakukondwa yayi. Wakati: “Nkhaŵa na citima kweniso kujipa mulandu kwa vilimika vinandi.” Pakukumbukira ivyo wakacita apo wakaŵa muwukirano, mudumbu munyake wakalemba kuti: “Para wacita uzaghali ukujiwona kuti ndiwe wawakawaka ndiposo wambura mahara. Nangauli pajumpha vilimika 19, kweni nicali kukumbuka viheni ivyo nkhacita.” Mudumbu munyake wakati: “Cifukwa cakuti nkharo yane yikakhuŵazga ŵanthu awo nkhaŵatemwanga comene, nkhasuzgika maghanoghano, ndiposo mwauzimu. Nchakofya comene kukhala kwambura Yehova.” Satana wakukhumba yayi kuti mughanaghanenge vya masuzgo agho ghakuŵapo usange munthu wananga.

9. (a) Kasi ni mafumbo wuli agho ghangatovwira kuti tijisande pa umo tikuwonera Yehova na malango ghake? (b) Cifukwa wuli nchakuzirwa kumumanya makora Ciuta?

⁹ Nchacitima comene kuti ŵawukirano ŵanandi na ŵalara wuwo awo ŵali mu unenesko ŵasambirapo kanthu pamanyuma pakuti ŵavimyantha dankha. Ŵasambira kuti para wamunthu wacita kwananga ukutambura comene. (Gal. 6:7, 8) Ntheura jifumbani kuti: ‘Kasi nkhughamanya makora mauryarya agho Satana wakugwiliskira nchito kuti wanipusike? Kasi nkhuwona kuti Yehova ni Mubwezi wane, uyo nyengo zose wakuyowoya unenesko ndiposo wakunikhumbira viwemi? Kasi nili wakukhorwa nadi kuti wanganinora yayi vinthu viwemi vyakwenelera ivyo vinganipangiska kuŵa wakukondwa zanadi?’ (Ŵazgani Yesaya 48:17, 18.) Kuti muzgore kuti enya, mukwenera kumumanya mwapacanyapacanya  yayi Yehova. Mukwenera kumumanya makora na kumanya kuti malango na fundo za mu Baibolo vikulongora kuti wakumutemwani comene, kuti wakukhumba kumupokani wanangwa yayi.—Sal. 25:14.

LOMBANI KUTI MUŴE NA MTIMA WAVINJERU NA WAKUPULIKIRA

10. Cifukwa wuli tikwenera kufwilirapo kuti tiyezge Themba Solomoni?

¹⁰ Apo Solomoni wakaŵa muwukirano, mwakujicefya wakalomba kuti: “Ndili mwana mucoko pera; ntha nkhumanya kufuma na kunjira.” Pamanyuma wakalomba kuti waŵe na mtima wavinjeru na wakupulikira. (1 Mathe. 3:7-9, 12) Yehova wakazgora lurombo lwakufumira pasi pa mtima ulu, ndipo wazgorengeso na malurombo ghinu wuwo, kwali muli ŵawukirano panji ŵalara msinkhu. Yehova wamupaninge mwamunthondwe yayi mahara na vinjeru. Kweni wangamupani vinjeru para mukufwilirapo kusambira Mazgu ghake, kulomba mzimu utuŵa, na kulondezga ulongozgi uwo wakupeleka kwizira mu mpingo waunenesko. (Yak. 1:5) Nadi, kwizira mu vinthu ivi, Yehova wangawovwira nanga mbateŵeti ŵake ŵawukirano kuti ŵaŵe na vinjeru kuluska awo ŵakusulako ulongozgi wake, nangauli ŵakucemeka kuti “ŵavinjeru na ŵamahara” mu caru ici.—Luka 10:21; ŵazgani Salmo 119:98-100.

11-13. (a) Kasi pa Salmo 26:4, Zintharika 13:20, na 1 Ŵakorinte 15:33, tikusambirapo vici? (b) Kasi mungazilondezga wuli fundo za mu Malemba izi?

¹¹ Kuti timumanye makora Yehova nchakuzirwa kusambira Baibolo na kughanaghanirapo pa ivyo tikuŵazga. Tiyeni tiwone malemba ghakulondezgapo agha, kuti tipulikiske fundo iyi. Lemba lililose lili na fundo iyo yikutovwira kuti tisankhe makora ŵabwezi: “Ndilije kukhala pamo na ŵanthu ŵa utesi, nanga mbakuzerezga ntha nkhulongozgana nawo.” (Sal. 26:4) “Uyo wakwenda na ŵavinjeru naye tiwaŵe wavinjeru, kweni mulongozgani wa vindere tiwapwetekekenge.” (Zinth. 13:20) “Mendezgano ghaheni ghakunanga makhaliro ghawemi.”—1 Kor. 15:33.

¹² Kasi mu malemba agha tikusambiramo vici? (1) Yehova wakukhumba kuti tisankhenge makora ŵanthu awo tikucezga nawo. Wakukhumba kuti wativikilire ku vinthu ivyo vingatipweteka kweniso ivyo vingananga ubwezi withu na iyo. (2) Ku ŵanthu awo tikucezga nawo, tingatolerako nkharo yiwemi panji yiheni. Ivi ndivyo vikucitika. Mavesi agha ghakulongora kuti Yehova wakutiphalira waka fundo izo zingatovwira. Mwawuli? Wonani kuti palije nanga ni vesi limoza ilo lalembeka nga ni dango. Mwaciyelezgero, palije vesi ilo lili na mazgu ghakuti “mukwenera cara . . . ” M’malo mwake ghalembeka nga ni fundo waka. Vili nga ni para Yehova wakuti: ‘Fundo ni izi. Kasi mupulikirenge? Kasi mukuti wuli pa nkhani iyi?’

¹³ Pakuti mavesi agha ghalembeka mu nthowa iyi, ngakovwira nyengo yiliyose ndipo ngacandulo pa vinthu vinandi. Mwaciyelezgero, jifumbani mafumbo nga ni agha: Kasi ningagega wuli kucezga na ŵanthu awo ‘ŵakuzerezga’? Kasi ningacita wuli kuti nigege kuŵa nawo paubwezi? (Zinth. 3:32; 6:12) Kasi “ŵavinjeru” awo Yehova wakukhumba kuti nicezgenge nawo ni mbani? Kasi “ŵazeleza” awo wakukhumba kuti nigege kucezga nawo ni mbani? (Sal. 111:10; 112:1; Zinth. 1:7) Kasi ni ‘makhaliro wuli ghawemi’ agho ninangenge para nasankha ŵanthu ŵaheni ŵakwendezgana nawo? Kasi ŵanthu ŵa nkharo ziheni ningaŵasanga ku caru pera? (2 Pet. 2:1-3) Kasi mungazgora wuli mafumbo agha?

14. Kasi mungacita wuli kuti Nyengo Yakusopera ya Mbumba yiŵe yacandulo comene?

¹⁴ Pakuti tadumbiskana fundo za mu Malemba izi, sandani malemba ghanyake mu Baibolo agho ghakulongora umo Ciuta wakughanaghanira pa nkhani izo zikukhwaska imwe panji mbumba yinu. b Ŵapapi, dumbiskanani nkhani izi pa Nyengo Yakusopera ya Mbumba. Apo  mukucita nthena, cilato cinu ciŵe ca kovwira waliyose mu mbumba kuti wapulikiske kuti Ciuta wali kutipa malango cifukwa cakuti wakutitemwa. (Sal. 119:72) Nadi, sambiro lanthena ili limovwiraninge kusendelera comene kwa Yehova na ku ŵamumbumba yinu.

15. Kasi mungamanya wuli usange mwamba kuŵa na mtima wavinjeru na wakupulikira?

¹⁵ Kasi mungamanya wuli usange mwamba kuŵa na mtima wavinjeru na wakupulikira? Nthowa yimoza ndiyo kuyaniska kaghanaghaniro kinu na ka ŵateŵeti ŵakugomezgeka ŵakale, nga ni Themba Davide, uyo wakalemba kuti: “Nkhuca kucita khumbo linu A Ciuta wane; dango linu lili mukati mwa mtima wane.” (Sal. 40:8) Mwakuyana waka, uyo wakalemba Salmo 119 wakati: “A! ndimanche (nimanye) kutemwa dango linu! ndilo languruko lane muhanya wose.” (Sal. 119:97) Citemwa ca nthena ici cikukura cekha yayi. Kweni cikukura cifukwa ca kufwilirapo kusambira Mazgu gha Ciuta, kulomba, kughanaghanirapo, ndiposo cifukwa ca kuwona umo mwatumbikikira cifukwa ca kupulikira malango gha Ciuta.—Sal. 34:8.

FWILIRANIPO KUTI MULUTILIRE KUŴA NA WANANGWA MU MPINGO WAUNENESKO

16. Kasi tikwenera kumanya vici usange tikukhumba kusungilira wanangwa weneco?

¹⁶ Mdauko ukulongora kuti mitundu yikurwa nkhondo cifukwa ca kukhumba wanangwa. Usange mitundu ndiyo yikucita nthena, ipo imwe ndimwe mukwenera kufwilirapo comene kuti musungilire wanangwa winu uwo muli nawo mu mpingo waunenesko. Manyani kuti ŵalwani ŵinu ni Satana, caru, na mzimu wake uheni. Kweniso mukwenera kulimbana na kuwura kufikapo, ndiposo mtima winu wakupusika. (Yer. 17:9; Efe. 2:3) Ndipouli, Yehova wangamovwirani kuti mutonde nkhondo iyi. Kweniso, palipose apo mutondelenge nkhondo iyi, kwali njikuru panji njicoko, paŵenge vinthu viŵiri viwemi. Cakwamba, mukondweskenge mtima wa Yehova. (Zinth. 27:11) Caciŵiri nchakuti, para mukuwona uwemi wa kulondezga “dango lakufikapo ilo nda wanangwa,” ndipo muŵikengepo mtima comene kuti mukhalilire mu ‘nthowa yifinyi’ yakuya ku umoyo wamuyirayira. Pamanyuma muzamusangwa na wanangwa ukuru wa ŵanthu ŵakugomezgeka ŵa Yehova uwo ukwiza munthazi.—Yak. 1:25; Mat. 7:13, 14.

17. Cifukwa wuli tikwenera kuthika lusoko yayi cifukwa ca kuwura kufikapo kwithu, ndipo Yehova wakutovwira wuli?

¹⁷ Tose nyengo zinyake tikubuda. (Muph. 7:20) Para ivi vyacitika lekani kujiwona ŵambura kwenelera panji kuthika lusoko. Usange mwakhuŵara na kuwa, wukani mwaluŵiro na kulutilira ulendo winu. Para pangakhumbikwa kuphalira ŵalara kuti ŵamovwirani mbwenu ŵaphalirani. Yakobe wakalemba kuti: “Lurombo [lwawo] lwa cipulikano lumucizgenge mulwari, ntheura Yehova wamuwuskenge. Kweniso usange wacita zakwananga, zizamugowokereka.” (Yak. 5:15) Nadi, kuluwa yayi kuti Ciuta ngwalusungu ndipo wali kumuguzani kuti mwize mu mpingo cifukwa wakawonamo viwemi mwa imwe. (Ŵazgani Salmo 103:8, 9.) Ntheura para mulutilirenge kugomezgeka kwa Yehova, wamulekaninge yayi.—1 Mid. 28:9.

18. Kasi tingacita wuli vinthu mwakuyana na lurombo lwa Yesu lwa pa Yohane 17:15?

¹⁸ Pa usiku wake waumaliro apo Yesu wakalomberanga ŵapositole ŵake ŵakugomezgeka ŵakukwana 11, wakayowoya mazgu ghambura kuluwika ghakuti: “Muŵavikilire cifukwa ca muheni.” (Yoh. 17:15) Apa Yesu wakalomberanga ŵapositole ŵake, kweniso ŵalondezgi ŵake wose. Ntheura, tikwenera kusimikizga kuti Yehova wazgorenge lurombo lwa Yesu, wativikilirenge mu nyengo zinonono izi. Yehova “ndiye nguru ya awo ŵakwenda kwakunyoloka . . . wakufighilira mendero gha ŵatuŵa ŵake.” (Zinth. 2:7, 8) Nadi, nchipusu yayi kuŵa wakunyoloka, kweni ndiyo ni nthowa yekha yakulongozgera ku umoyo wamuyirayira na ku wanangwa weneco. (Rom. 8:21) Lekani kuzomerezga waliyose kumupatuskani mu nthowa iyi.

[Mazgu ghamusi]

[Mafumbo]

[Vithuzithuzi pa peji 14]

Kasi tingaŵamanya wuli ŵa Abisalomu ŵa mazuŵa ghano, ndipo ise tingajivikilira wuli ku ŵanthu aŵa?