Nkhani Yakulongosora Umoyo wa Munthu

Yehova Wakanisambizga Kuti Nicitenge Khumbo Lake

Yikayowoyeka na Max Lloyd

Ine na mishonale munyane tikacitanga uteŵeti withu ku Paraguay, ku South America. Zuŵa linyake usiku mu 1955, kuwaro kwa nyumba iyo tikakhalangamo kukiza gulu la ŵanthu ŵakali ilo likacemelezganga kuti: “Ciuta withu wakumwa ndopa, ndipo wakukhumba ndopa za ŵalendo!” Kasi vikenda wuli kuti tisangike ku malo agha?

IVI vikambira ku Australia uko nkhakulira, ndipo uku ndiko Yehova wakambira kunisambizga kuti nicitenge khumbo lake. Mu 1938, adada ŵakapokera buku kwa Kaboni munyake la mutu wakuti Enemies. Amama na Adada ŵakaŵa kuti ŵaleka kuŵagomezga ŵaliska ŵa cisopa cawo cifukwa ŵakatenge vigaŵa vinyake vya mu Baibolo ni vidokoni waka. Pati pajumpha pafupifupi cilimika cimoza, ŵapapi ŵane ŵakabapatizika kulongora kuti ŵajipatulira kwa Yehova. Kufuma waka pa nyengo iyo, mbumba yithu yikuwona kuti kucita khumbo la Yehova ndico cinthu cakuzirwa comene. Mudumbu wane Lesley, uyo wakaŵa mulara kwa ine na vilimika vinkhondi, wakabapatizika pamanyuma pa ŵapapi ŵithu, ndipo ine nkhabapatizika mu 1940 apo nkhaŵa na vilimika vinkhondi na vinayi.

Nkhondo Yaciŵiri ya Caru Cose yikati yamba waka, Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakakanizgika kusindikizga na kugaŵira mabuku ghakulongosora Baibolo mu Australia. Ntheura, apo nkhaŵa mwana mucoko, nkhasambira kugwiliskira nchito Baibolo pera pakulongosora cipulikano cane. Nkhayeghanga Baibolo lane ku sukulu, ndipo nkhalongoranga cifukwa ico nkhulekera kusindamira ndembera panji kukhozgera nkhondo.—Ex. 20:4, 5; Mat. 4:10; Yoh. 17:16; 1 Yoh. 5:21.

Ŵanandi ku sukulu ŵakacezganga nane yayi cifukwa ŵakatenge ndine “mphaci ya ku Germany.” Pa nyengo iyo, ŵakawoneskanga mafilimu ku sukulu. Pambere ŵandayambe kuwoneska filimu, waliyose wakeneranga kuyimilira na kwimba sumu ya fuko ya caru ici. Para nindayimilire, ŵanyamata ŵaŵiri panji ŵatatu ŵakanikwetanga sisi kuti niyimilire. Pamanyuma ŵakanilekeska sukulu cifukwa ca kudemelera ku vigomezgo vyane vya mu Baibolo. Ndipouli, nkhasambiliranga pa nyumba sukulu.

NKHAFISKA CILATO CANE

Nkhajiŵikira cilato cakuti para nafiska vilimika 14 nizakambe uteŵeti wanyengozose mwa kucita upayiniya. Ntheura nkhakhuŵara comene apo ŵapapi ŵane ŵakaniphalira kuti cakwamba nipenje dankha nchito. Ŵakaniphalira kuti nilipirenge cipinda ico nkhagonangamo na cakurya, ndipo ŵakaniphalira kuti para nafiska vilimika 18 ningazakamba kucita upayiniya. Ivi vikapangiska kuti tidumbiskanenge nyengo na nyengo vya ndalama izo nkhasanganga. Nkhaŵaphalira kuti nkhukhumba kuzisunga kuti nizakacitire upayiniya, kweni iwo ŵakaniphalira kuti niŵapenge.

 Apo nyengo yakuti nambe upayiniya yikakwana, ŵapapi ŵane ŵakaniphalira kuti ŵali kunisungira ndalama izo nkhaŵapanga ku akaunti ya ku banki. Ndipo ŵakaniwezgera ndalama zane zose kuti nigulire vyakuvwara na vinthu vinyake vyakukhumbikwa pakucita upayiniya. Apa ŵakanisambizganga kuti nijipwelelerenge nekha kwambura kuthemba munthu munyake kuti ndiyo wanipwelelerenge. Ivyo ŵakanisambizga vikaŵa vyakuzirwa comene.

Apo Lesley na ine tikakuranga, kanandi ŵapayiniya ŵakakhalanga pakwithu, ndipo tikakondwanga comene kupharazga nawo lumoza. Pa Cisulo na pa Sabata tikapharazganga ku nyumba na nyumba, mu misewu, na kucitiska masambiro gha Baibolo. Mu nyengo iyo, mupharazgi waliyose wakeneranga kufiska maora 60 pa mwezi. Kanandi amama ŵakafiskanga maora 60, ndipo ŵakaŵa cakuwonerapo ciwemi comene kwa ine na Lesley.

APO TIKACITANGA UPAYINIYA MU TASMANIA

Malo agho nkhamba kucitirako upayiniya ni cirwa ca Tasmania ku Australia, ndipo tikaŵira lumoza na mudumbu wane na mfumu wake. Ndipouli, ŵakawukako mwaluŵiro ku malo agha kuti ŵakasambire Sukulu ya Giliyadi mu kilasi la nambara 15. Nkhaŵa wasoni comene ndipo nkhaŵa kuti nindakhalepo nekha kutali na mbumba yakwithu. Ŵanji ŵakayowoyanga kuti nikhalengeko myezi yitatu pera. Kweni, pambere cilimika cindamare, mu 1950, nkhimikika pa udindo unyake wakuyana na wa mulaŵiliri wa milimo ya wupu wa ŵalara mu mpingo. Pamanyuma, nkhimikika kuŵa mupayiniya wapadera, ndipo mubali munyake muwukirano ndiyo nkhacitanga nayo upayiniya.

Uko tikatumika kukacita upayiniya uwu kukaŵa ku tawuni iyo yikaŵa na mgodi wa mkuŵa, kweneuko kukaŵavya Ŵakaboni. Tikakwera basi ndipo tikafika ca m’ma 1 koloko namise. Usiku wakwamba tikagona mu hotelo yakale. Namacero ghake, apo tikapharazganga ku nyumba na nyumba, tikafumbanga ŵeneko ŵa nyumba usange ŵakumanyapo nyumba iyo mukaŵavya ŵanthu. Apo zuŵa likaŵa pafupi kunjira, munthu munyake wakati nyumba ya muliska iyo yili pafupi na chalichi la Presbyterian mulije ŵanthu ndipo wakati tikwenera kudumbiskana na dikoni wa chalichi ili. Wakaŵa munthu muwemi ndipo wakatizomerezga kuti tikhalenge mu nyumba iyi. Cikawonekanga cacilendo kuti tikafumanga mu nyumba ya muliska zuŵa lililose kukapharazga.

Upharazgi ukendanga makora mu cigaŵa ici. Tikadumbiskananga nawo makora ŵanthu ndipo tikambiska masambiro gha Baibolo ghanandi. Ŵalara ŵa chalichi ili awo ŵakakhalanga mu msumba ukuru ŵakati ŵamanya nkhani iyi ndiposo kuti Ŵakaboni ŵa Yehova ndiwo ŵakakhalanga mu nyumba ya muliska, ŵakaphalira dikoni kuti watiwuskemo mwaluŵiro. Tikasoŵaso pakukhala.

Zuŵa lakulondezgapo tikati tapharazga mpaka ca m’ma 3 koloko mise, tikamba kupenja malo ghakuti tigoneko. Sitediyamu ndigho ghakaŵa malo ghawemi ghakuti tingagonako. Tikaŵikako masutikesi ghithu na kulutizga kupharazga. Kukamba kufipa, kweni tikaghanaghana kuti tipharazgekoso nyumba zinyake  zicoko waka kuti timalizge kacigaŵa. Pa nyumba yinyake, munthu wakatipa malo ghakugona mu nyumba yicoko ya cipinda cimoza iyo yikaŵa kuseri kwa nyumba yake.

MULIMO WA KWENDERA DERA NDIPOSO SUKULU YA GILIYADI

Nkhati nateŵetera kwa myezi yinkhondi na yitatu, nkhapokera kalata kufuma ku ofesi ya munthavi ya ku Australia, yakunimanyiska kuti niŵe mulaŵiliri wa dera. Nkhazizwa comene cifukwa cakuti pa nyengo iyi nkhaŵa na vilimika 20 pera. Nati nasambizgika mulimo uwu kwa masabata ghacoko waka, nkhamba kwendera na kukhozga mipingo. Awo ŵakaŵa ŵalara kwa ine, ŵakanideleranga yayi kweni ŵakacindikanga mulimo uwo nkhacitanga.

Nkhendanga pa mathiransipoti ghakupambanapambana. Sabata yimoza nkhendanga pa basi, yinyake pa sitima ya pa mtunda, kufuma apo pa galimoto panji kukwezgeka pa muthuthuthu, uku nayegha sutikesi na cikwama cakupharazgira. Nkhakondwanga comene kukhala mu nyumba za Ŵakaboni ŵanyane. Mulaŵiliri wa milimo ya wupu wa ŵalara munyake wakakhumbisiska comene kuti nikhale ku nyumba yake nangauli yikaŵa kuti yindamare kuzengeka. Mu sabata iyi bedi ŵakaninozgera ku cipinda cakugezera, kweni yikaŵa sabata yakukondweska comene.

Mu 1953, nkhakondwa comene apo nkhapokera kalata yakunimanyiska kuti nkhanjire Sukulu ya Giliyadi mu kilasi la nambara 22. Nkhakondwa kweni nkhaŵaso wakwenjerwa. Mudumbu wane na mfumu wake ŵati ŵamalizga masambiro ghawo gha ku Giliyadi pa Julayi 30, 1950, ŵakatumika ku Pakistan. Pambere cilimika cindamare kufuma apa, Lesley wakalwara na kufwa ku Pakistan kwenekuku. Nkhajifumba kuti kasi ŵapapi ŵane ŵajipulikenge wuli, usange ŵamanya kuti nkhuluta ku caru cinyake cakutali uku mudumbu wane wafwa sonosono apa? Ndipouli, ŵakaniphalira kuti: “Luta ukateŵetere Yehova kulikose uko wakutumenge.” Nkhaŵawonaso yayi Adada kufuma pa nyengo iyi. Ŵakafwa mu cilimika ca 1957.

Pakati pajumpha nyengo yicoko waka, ine na ŵanyane ŵankhondi ŵakufuma ku Australia tikenda mu sitima kwa masabata ghankhondi na yimoza kuluta ku Msumba wa New York. Apo tikaŵa mu nthowa, tikaŵazganga Baibolo, tikasambiranga ndiposo tikapharazgiranga awo tikakwera nawo sitima. Pambere tindafike uko kukacitikiranga sukulu ku South Lansing, ku New York, tikaluta ku ungano wa mitundu yose uwo ukacitikira mu Yankee Stadium. Pa ungano uwu pakaŵa ŵanthu 165,829.

Kilasi la Sukulu ya Giliyadi ilo nkhasambiramo ine, likaŵa na ŵanthu 120 awo ŵakafuma mu vigaŵa vyose vya caru capasi. Ŵakatiphalira uko tamuteŵetera pa zuŵa ilo tikamalizgiranga masambiro ghithu. Mwaluŵiro, tikaluta ku layibulare ya Giliyadi kuti tikamanye vinandi vyakukhwaskana na caru ico tamuteŵeterako. Nkhamanya kuti ku Paraguay, uko nkhatumika ni caru ico cikaŵa na vivulupi vya ndyali. Nkhati nafika waka ku malo agha, nkhafumba ŵamishonale ŵanyane kuti: ‘Cifukwa wuli ŵanthu ŵacitanga viwawa usiku?’ Ŵakamwemwetera ndipo ŵakati: “Apa wamba waka kuwona vivulupi ivyo vikucitika kuno. Laŵiska kuwaro.” Ŵasilikari ŵakaŵa palipose.

 CAKUCITIKA CAMBURA KULUWIKA

Zuŵa linyake, nkhaluta lumoza na mulaŵiliri wa dera kukendera mpingo uwo ukaŵa kutali, na kukalongora filimu ya The New World Society in Action. Tikenda kwa maora ghankhondi na ghatatu panji ghankhondi na ghanayi. Pakwamba tikakwera sitima ya pa mtunda, kufuma apo kangolo kakuguzika na haci yimoza, ndipo paumaliro tikakwera ngolo. Tikayegha jenereta na cakuwoneskera sinema. Tikati tafika, zuŵa lakulondezgapo lose tikapharazga mu minda na kucemera ŵanthu ku filimu. Kukiza ŵanthu ŵakukwana 15.

Tikati tawoneska filimu iyi kwa maminiti pafupifupi 20 tikaphalirika kuti tinjire mu nyumba mwaluŵiro. Tikatora cakuwoneskera sinema na kunjira mu nyumba. Pakaŵa pa nyengo iyi apo ŵanalume ŵakamba kulasa futi, na kucemerezga kuti: “Ciuta withu wakumwa ndopa, ndipo wakukhumba ndopa za ŵalendo!” Pakaŵa ŵalendo ŵaŵiri pa malo agha, ndipo ine nkhaŵa yumoza wawo. Ŵanthu awo ŵakiza kuzakawonelera filimu ŵakakanizga gulu likari ili kuswa nyumba. Kweni gulu ili likizaso ca m’ma 3 koloko mulenji, likalasanga futi na kuyowoya kuti lamutikora para tikuluta ku tawuni.

Ŵabali ŵakaphalira mulara wa boma, ndipo kumise wakiza na mahaci ghaŵiri na kutitora kuluta nase ku tawuni. Pakuwera, para tafika apo pali thengere, wakafumiskanga futi yake na kudangira panthazi kuti wawoneseske kuti kuli makora. Nkhawona kuti haci yikovwira comene pa ulendo, ndipo nane nkhagulako yimoza.

ŴAMISHONALE ŴANYAKE ŴAKIZA

Mulimo wa kupharazga ukalutilira kwenda makora nangauli ŵaliska ŵa machalichi ŵakayezgayezga kususka mulimo uwu. Mu 1955, ŵamishonale ŵankhondi ŵakiza, ndipo pa ŵamishonale aŵa pakaŵa mudumbu waciwukirano wa ku Canada zina lake Elsie Swanson, uyo wakaŵa kuti wamalizga waka Sukulu ya Giliyadi mu kilasi la nambara 25. Tikaŵira lumoza pa ofesi ya munthavi pambere wandalute ku tawuni iyo wakagaŵirika. Wakajipeleka comene kuteŵetera Yehova nangauli ŵapapi ŵake ŵakaŵa Ŵakaboni yayi. Pa Disembala 31, 1957, Elsie na ine tikatorana, ndipo tikakhalanga tekha mu nyumba ya ŵamishonale iyo yikaŵa kumwera kwa Paraguay.

Nyumba yithu yikaŵavya mpopi, kweni yikaŵa waka na cisimi kuseri kwake. Ntheura tikaŵavya cimbuzi ca maji, bafa, mashini ghakucapira, nanga ni furiji. Vyakurya vyakunangika luŵiro tikagulanga zuŵa lililose. Kweni kuŵa na umoyo wambura kukhumba vinandi ndiposo citemwa ca ŵabali na ŵadumbu ŵithu mu mpingo, vikatovwira kuti tiŵe ŵakukondwa comene mu nthengwa yithu.

Mu 1963, tati tafika waka ku Australia kukawona  amama, ŵakalwara nthenda ya mtima, iyo vikuwoneka kuti yikamba cifukwa ca kukondwa kuti ŵakaniwonaso pamanyuma pakuti pajumpha vilimika 10 kwambura kuwonana. Nyengo yakuti tiwelere ku Paraguay uko tikateŵeteranga yikati yakwana, tikasuzgika comene kusankha cakucita. Kasi tiŵaleke ku cipatala amama kuti munthu munyake ndiyo waŵapwelelerenge, ndipo ise tilute ku Paraguay uko tikacitanga uteŵeti uwo tikawutemwanga? Tikati talomba mwakufwilirapo, ine na Elsie tikaghanaghana kuti tileke kuluta ku Paraguay mwakuti tipwelelere Amama. Tikafiska kuŵapwelelera na kucita uteŵeti wanyengozose mpaka apo ŵakafwira mu 1966.

Tikakondwa comene kucita mulimo wa kwendera dera na kuteŵetera mu cigaŵa ku Australia kwa vilimika vinandiko, kweniso kusambizga pa Sukulu ya Uteŵeti wa Ufumu ya ŵalara. Kufuma apo, vinthu vikasinthaso mu umoyo withu. Nkhimikika kuti niŵe mu Komiti ya Munthavi yakwamba ku Australia. Pamanyuma, apo tikambanga kuzenga ofesi yiphya ya munthavi, nkhimikika kuti niŵe ceyamani wa komiti ya vyakuzenga. Na wovwiri wa ŵabali ŵanandi ŵakumanya nchito kweniso ŵakukolerana, tikazenga ofesi ya munthavi yakutowa.

Pamasinda nkhatumika kuti niteŵeterenge mu Dipatimenti Yakulaŵilira Uteŵeti, iyo yikulaŵilira mulimo wa kupharazga mu caru. Kweniso nkhapika mulimo wa kwendera maofesi gha munthavi gha pa caru cose capasi kuti niwovwire na kukhozga ŵabali na ŵadumbu. Cipulikano cane cikakhozgeka comene apo nkhalutanga mu vyaru ivyo muli ŵanthu awo kwa vilimika vinandi ŵakajalirika mu jele na mu misasa yakuyuzgirako ŵanthu cifukwa ca kuŵa ŵakugomezgeka kwa Yehova.

UTEŴETI UWO TIKUCITA SONO

Nkhati nawerako ku ulendo wa kwendera maofesi gha munthavi, nkhasanga kalata yakunicemera ku Brooklyn, ku New York, kuti nkhateŵetere mu Komiti ya Munthavi ku United States. Elsie na ine tikalomba na kughanaghanirapo, ndipo tikazomera uteŵeti uwu. Sono tateŵetera ku Brooklyn kwa vilimika vyakujumpha 11.

Nkhuwonga comene kuti nili na muwoli uyo wakukondwa kucita cilicose ico Yehova wakukhumba kuti ticite. Ine na Elsie tili na vilimika vyakujumpha 80 kweni ticali na nkhongono. Nyengo zose tikulindilira mwakunweka visambizgo vya Yehova kweniso vitumbiko vinyake vyose ivyo ŵazamupokera awo ŵakulutilira kucita khumbo lake.

[Mazgu Ghakukhozgera pa peji 19]

Sabata yimoza nkhendanga pa basi, yinyake pa sitima ya pa mtunda, kufuma apo pa galimoto panji kukwezgeka pa muthuthuthu, uku nayegha sutikesi na cikwama cakupharazgira

[Mazgu Ghakukhozgera pa peji 21]

Nyengo zose tikulindilira mwakunweka visambizgo vya Yehova

[Vithuzithuzi pa peji 18]

Kumazere: Apo nkhateŵeteranga mu dera ku Australia

Kumalyero: Ine na ŵapapi ŵane

[Cithuzithuzi pa peji 20]

Pa ukwati withu, pa Disembala 31, 1957