Gongwe la Mulinda la Cingelezi Cipusu Cifukwa Wuli Likamba Kulembeka?

KWA vyaka vinandi, ŵanalume na ŵanakazi pa caru cose ŵaŵa ŵakuwonga ndiposo ŵasanga candulo na fundo za mu Baibolo izo zikuŵa mu Gongwe la Mulinda. Mu Julayi 2011, Gongwe la Mulinda lakwamba la Cingelezi cipusu likafumiskika. Gongwe ili likalongosora kuti: “Gongwe liphya ili tiliwonerengepo kwa caka cimoza, ndipo usange liŵenge lakovwira, lizamulutilira kusindikizgika.”

Pa nyengo yasono tili ŵakukondwa kumumanyiskani kuti tilutilirenge kulemba Gongwe ili. Kweniso, sonosono apa, paŵenge Gongwe la Mulinda la Cifurenci, Ciphwitikizi, na Cisipanishi cipusu.

CIFUKWA ICO ŴANTHU ŴAKUWONGERA GONGWE ILI

Ŵakati ŵapokera Gongwe la Cingelezi cipusu, ŵabali na ŵadumbu ŵanandi ŵa ku South Pacific ŵakati: “Sono ndipo ŵabali ŵakupulikiska comene Gongwe la Mulinda.” Kalata yinyake yikati: “Nyengo iyo kale tikamaliranga pa kupenja ng’anamuro la mazgu mu dikishonare, sono tikumalira pa kupulikiska malemba agho mazgu ghake ghandalembeke na kuwona umo ghakukolerana na sambiro.”

Munthu munyake wa ku United States uyo wali kumalizga masambiro gha ku koleji wakati: “Namara vyaka 18 kuyowoya na kulemba ciyowoyero ico ŵanthu ŵakusambira comene ŵakuyowoya. Nkhaŵa na kaluso ka kuyowoya na kughanaghana comene kuluska umo nkhwenera kucitira. Nkhamanya kuti nkhakhumbikwiranga kusintha comene pa umo nkhughanaghanira na umo nkhuyowoyera.” Sono pakuŵa mupharazgi uyo wakusambizga mwakucontha mtima, mudumbu uyu wakalemba kuti: “Gongwe la Mulinda la Cingelezi cipusu lawovwira comene. Cingelezi cake  nchakuwonerapo ciwemi kwa ine ca umo ningayowoyera mazgu ghapusu.”

Mudumbu munyake ku England uyo wakabapatizika mu 1972 wakalemba vyakukhwaskana na Gongwe la Mulinda la Cingelezi cipusu kuti: “Nkhati naŵazga Gongwe lakwamba, nkhajipulika nga ni para nkhaŵira lumoza na Yehova ndiposo kuti tikuŵazgira lumoza Gongwe ili. Vikaŵa nga ni para dada wakuŵazgira mwana wake nkhani yinyake mu buku pambere wandagone.”

Mudumbu munyake wa pa Beteli ku United States uyo pajumpha vyaka 40 kufuma apo wakabapatizikira wakati nyengo zinyake Gongwe la Cingelezi cipusu ndilo likumovwira kuti wapulikiske fundo zinyake. Mwaciyelezgero, bokosi lakuti: “Some Expressions Explained” (Mazgu Ghanyake Ghalongosoreka) ilo lili mu Gongwe la Seputembala 15, 2011, likalongosora mazgu ghakuti “bingu likuru . . . la ŵakaboni” agho ghali pa Ŵahebere 12:1 kuti: “Ŵakaŵa ŵanandi comene mwakuti ŵangapendeka cara.” Iyo wakati: “Fundo iyi yikaningweruska pa umo nkhapulikiskiranga vesi ili.” Pakuyowoya za maungano gha sabata na sabata, mudumbu uyu wakasazgirapo kuti: “Nanga ni para mwana wacita kuŵazga waka mazgoro mu Gongwe la Cingelezi cipusu, mazgoro ghake ghakuŵa na mazgu ghakuyana yayi na agho ghali mu Gongwe la Mulinda lanyengozose kupambana na umo vikaŵiranga kumasinda. Ntheura fundo za mwana zikukhozga comene ŵategherezgi.”

Mudumbu munyake wa pa Beteli wakalemba kuti: “Nkhulindilira mwakunweka kuti nkhategherezge fundo za ŵana ŵacoko mu mpingo. Gongwe la Mulinda la Cingelezi cipusu laŵawovwira comene kuti ŵayowoyenge na mtima wose. Fundo zawo zanikhozga comene.”

 Mudumbu munyake uyo wakabapatizika mu 1984 wakawonga wakati: “Nkhuwona kuti likalembekera ine pera. Likunovwira comene kupulikiska ivyo nkhuŵazga. Sono nili na cikanga kuzgora pa Sambiro la Gongwe la Mulinda.”

ŴAPAPI LIKUŴAWOVWIRA COMENE

Mama wa munyamata wa vyaka vinkhondi na viŵiri wakati: “Nkhatoranga nyengo yitali kweniso nkhavukanga kulongosolera mwana wane masentesi ghanandi pakunozgekera Sambiro la Gongwe la Mulinda.” Kasi Gongwe la Cingelezi cipusu likawovwira wuli? Mama uyu wakalemba kuti: “Nkhuzizwa kuwona kuti nayo wakuŵazgako ndime na kupulikiska ivyo zikung’anamura. Pakuti mazgu ghake nganonono yayi, ndiposo masentesi ghake ngafupighafupi, wakuyipulikiska nkhani ndipo wakukondwa nayo. Wali kwambapo kunozgekera yekha fundo zakuti wakazgore ku maungano kwambura kumovwira, ndipo wakulaŵiska pa magazini mpaka sambiro lose limare.”

Mama wa mwana msungwana wa vyaka vinkhondi na vinayi wakalemba kuti: “Kale tikamovwiranga kunozgekera fundo zakuti wakazgore. Kweni sono wakunozgekera yekha. Nkhamozakamoza comene apo tikupatura nyengo kuti timulongosolere fundo zinyake kuti wazipulikiske makora. Pakuti wakupulikiska fundo zose, sono wakutegherezga comene para Sambiro la Gongwe la Mulinda likucitika.”

KASI ŴANA ŴAKUTI WULI?

Ŵana ŵanandi ŵakuwona kuti Gongwe la Mulinda la Cingelezi cipusu lili kulembekera comene iwo. Rebecca uyo wali na vyaka 12 wakapempha kuti: “Conde, mungalekanga cara kulemba Gongwe liphya ili.” Iyo wakasazgirapo kuti: “Nkhucitemwa comene cigaŵa ca mutu wakuti ‘Mazgu Ghanyake Ghalongosoreka.’ Ndipusu comene ku ŵana.”

Nicolette, msungwana wa vyaka vinkhondi na viŵiri nayo wakuwona nthena, wakati: “Nkhasuzgikanga comene kupulikiska Gongwe la Mulinda. Sono nkhuzgorapo comene.” Emma, msungwana wa vyaka vinkhondi na vinayi wakalemba kuti: “Ine na mudumbu wane wa vyaka vinkhondi na cimoza, Gongwe ili latovwira comene. Tikupulikiska ivyo tikuŵazga. Tikumuwongani comene.”

Apa vikulongolerathu kuti ŵanthu ŵanandi ŵakusanga candulo na Gongwe la Mulinda ili, leneilo lili na mazgu na masentesi ghapusu. Likugwira nchito yikuru comene ndipo lilutilirenge kulembeka lumoza na Gongwe lanyengozose ilo nalo laŵa lakuzirwa comene kwambira waka mu 1879.

[Cithuzithuzi pa peji 29]

[Cithuzithuzi pa peji 30]

[Mazgu Ghakukhozgera pa peji 30]

“Nyengo iyo kale tikamaliranga pa kupenja ng’anamuro la mazgu mu dikishonare, sono tikumalira pa kupulikiska malemba agho mazgu ghake ghandalembeke na kuwona umo ghakukolerana na sambiro”

[Cithuzithuzi pa peji 31]

[Mazgu Ghakukhozgera pa peji 31]

“Nkhuzizwa kuwona kuti nayo wakuŵazgako ndime na kupulikiska ivyo zikung’anamura”