1. Kasi para ŵanthu ŵapulika lizgu lakuti ŵazga ŵakughanaghana vici?

 VYAKA 2,500 ivyo vyajumpha, Mugiriki munyake uyo wakalembanga maseŵero wakalemba kuti: “Palije munthu uyo wakukondwa kuŵa muzga.” Ŵanthu ŵanandi mazuŵa ghano ŵangakolerana nagho mazgu agha. Para munthu wapulika lizgu lakuti ŵazga, wakughanaghana vya ŵanthu ŵakusuzgika, awo nchito yawo nkhupangira candulo awo ŵakuŵawusa, ndipo iwo ŵakusanga candulo cara.

2, 3. (a)Kasi vinthu vili wuli ku ŵazga ŵakujipeleka, panji ŵateŵeti, ŵa Khristu? (b) Kasi ni mafumbo wuli ghakukhwaskana na ŵateŵeti ŵalara agho tidumbiskanenge?

² Kweni Yesu wakalongora kuti ŵasambiri ŵake ŵaŵenge ŵateŵeti ŵakujiyuyura, panji ŵazga. Ndipouli, wuzga wa Ŵakhristu ŵaunenesko nguheni yayi, nesi wakusuzga. Ŵazga aŵa ŵakucindikika kweniso ŵakugomezgeka. Mwaciyelezgero, wonani mazgu agho Yesu wakayowoya nyengo yicoko waka pambere wandafwe, ghakukhwaskana na “muzga” munyake. Khristu wakayowoyerathu kuti wapelekenge milimo kwa “muzga wakugomezgeka na wakucenjera.”—Mat. 24:45-47.

³ Wonani kuti mu nkhani yakuyana na iyi, muzga uyu wakucemeka kuti “muteŵeti mulara.” (Ŵazgani Luka 12:42-44.) Ŵakhristu ŵanandi ŵakugomezgeka awo mbamoyo sono ŵali mu gulu la muteŵeti mulara wakugomezgeka uyu yayi. Ndipouli Malemba ghakulongora kuti wose awo ŵakuteŵetera Ciuta ŵali na milimo ya muteŵeti mulara. Kasi ni milimo wuli iyo ŵali nayo? Ndipo kasi milimo iyi ŵakwenera kuyiwona wuli? Kuti timanye mazgoro gha mafumbo agha, tiyeni tisande mulimo wa ŵateŵeti ŵalara ŵa mu nyengo yakale.

4, 5. Kasi ni milimo wuli iyo ŵateŵeti ŵalara ŵa mu nyengo yakale ŵakaŵa nayo? Yowoyani viyelezgero.

⁴ Mu nyengo yakale, kanandi muteŵeti mulara  wakapikanga mulimo wa kulaŵilira nyumba panji kucita milimo yinyake ya fumu yake. Ŵateŵeti ŵalara ŵakaŵanga na mazaza ghakuru ndipo ŵakalaŵiliranga vinthu vya mu nyumba, ndalama, na ŵateŵeti ŵanyawo. Fundo iyi tingayiwona mu nkhani ya Eliyazara, uyo wakapika mulimo wa kupwelelera vinthu vya Abrahamu. Wakwenera kuti wakaŵa Eliyazara uyo Abrahamu wakamutuma ku Mesopotamiya kuti wakapenjere mwana wake, Yisake, mwanakazi. Uwu ukaŵa mulimo ukuru comene ndiposo wakuzirwa.—Gen. 13:2; 15:2; 24:2-4.

⁵ Yosefe uyo wakaŵa muzukuru wa Abrahamu wakapika mulimo wa kulaŵilira nyumba ya Potifara. (Gen. 39:1, 2) Nyengo yikati yajumphapo, Yosefe wakaŵa na muteŵeti wake mulara, uyo wakimikika kulaŵilira “nyumba ya Yosefe.” Muteŵeti mulara uyu ndiyo wakapokelera ŵakuru ŵa Yosefe khumi. Muteŵeti uyu ndiyo wakawovwira Yosefe pakuyezga ŵabali ŵake pa nkhani ya ‘kwiba’ nkhombo ya siliva. Ivi vikulongolerathu kuti ŵeneko ŵa nyumba ŵakaŵagomezganga comene ŵateŵeti ŵalara.—Gen. 43:19-25; 44:1-12.

6. Kasi ŵalara ŵakupambanapambana ŵali na uteŵeti wuli?

⁶ Vilimika vinandi vikati vyajumphapo, mpositole Paulosi wakalemba kuti Ŵakhristu awo mbalaŵiliri ŵakwenera kuŵa ‘ŵateŵeti ŵalara ŵa Ciuta.’ (Tito 1:7) Pakuti ŵali kwimikika kuti ŵaliske “mskambo wa Ciuta,” ŵalaŵiliri ŵakupeleka ulongozgi na kudangilira mu mipingo. (1 Pet. 5:1, 2) Mbunenesko kuti milimo yikupambana. Mwaciyelezgero, mazuŵa ghano Ŵakhristu ŵanandi awo mbalaŵiliri ŵakuteŵetera mu mpingo umoza. Ŵalaŵiliri ŵakwendakwenda ŵakuteŵetera mipingo yinandi. Ndipo ŵabali awo ŵali mu Komiti ya Munthavi ŵakupwelelera mipingo ya mu caru cose. Kweni wose ŵakwenera kucita milimo yawo mwakugomezgeka; wose ‘ŵazamupatawura’ kwa Ciuta.—Heb. 13:17.

7. Kasi tikumanya wuli kuti Ŵakhristu wose ŵaunenesko mbateŵeti ŵalara?

⁷ Kweni wuli pakuyowoya za ŵateŵeti ŵanandi ŵakugomezgeka awo mbalaŵiliri yayi? Mpositole Petrosi wakalembera kalata Ŵakhristu wose, wakati: “Mwakuyana na umo waliyose wali kupokera cawanangwa, muteŵeteranenge naco yumoza na munyake pakuŵa ŵateŵeti ŵalara ŵawemi ŵa lusungu lukuru lwa Ciuta, lwakulongoreka mu nthowa zakupambanapambana.” (1 Pet. 1:1; 4:10) Pakuti Ciuta wali na lusungu lukuru, wali kupeleka kwa tose vyawanangwa, katundu, ndiposo maluso kuti tivigwiliskire nchito kuti Ŵakhristu ŵanyithu ŵasange candulo. Ntheura, wose awo ŵakuteŵetera Ciuta mbateŵeti ŵalara, ndipo iyo wakuŵacindika, kuŵagomezga, kweniso wakulindizga kuti ŵacitenge mulimo uwo wali kuŵapa.

8. Kasi ni fundo wuli yakuzirwa iyo tikwenera kukumbuka?

⁸ Sono tiwonenge fundo zitatu izo ise pakuŵa ŵateŵeti ŵalara tikwenera kughanaghanira. Yakwamba: Tose tili ŵa Ciuta ndipo tizamupatawura kwa iyo. Paulosi wakalemba kuti: “Muli ŵa mwaŵene cara, cifukwa mukagulika na mtengo,” uwo ni ndopa za Khristu izo zikapelekeka kuŵa sembe. (1 Kor. 6:19, 20) Pakuti tili ŵa Yehova, tikwenera kupulikira malango ghake, gheneagho ngazito cara. (Rom. 14:8; 1 Yoh. 5:3) Kweniso tili kuzgoka ŵazga ŵa Khristu. Nga mbateŵeti ŵalara ŵa mu nyengo yakale tili kupika wanangwa, kweni wanangwa withu uli na cigoti. Tikwenera kucita milimo yithu mwakuyana na umo talongozgekera. Vilije kanthu kuti tili na mauteŵeti wuli mu mpingo, kweni tili ŵateŵeti ŵa Ciuta na Khristu.

9. Kasi Yesu wakalongosora wuli umo vinthu vikuŵira pakati pa fumu na muzga?

⁹ Yesu wakutovwira kuti tipulikiske umo vinthu vikuŵira pakati pa fumu na muzga. Zuŵa linyake wakaphalira ŵasambiri ŵake vya muzga uyo wakwiza ku nyumba wati  wagwira nchito zuŵa lose. Kasi fumu yikuyowoya kuti: “Zanga kuno luŵiro na kukhala pa thebulu”? Yayi. Yikuti: “Ninozgera kanthu kuti nirye cakurya cane ca mise, ndipo vwara epuroni na kuniteŵetera mpaka nimare kurya na kumwa, ndipo pamanyuma pake ungarya na kumwa.” Kasi Yesu wakati ntharika iyi yikung’anamuraci? “Ntheura namwe, para mwacita vinthu vyose ivyo vyapika kwa imwe, mutenge, ‘Tili ŵazga waka. Ico tacita ndico tangwenera kucita.’”—Luka 17:7-10.

10. Kasi nchivici ico cikulongora kuti Yehova wakuzirwiska ivyo tikuyezgayezga kucita pakumuteŵetera?

¹⁰ Yehova wakuzirwiska vyose ivyo tikucita kuti timuteŵetere. Baibolo likutisimikizgira kuti: “Ciuta ngwambura urunji cara kuti waluwe mulimo winu na citemwa ico mukalongora ku zina lake.” (Heb. 6:10) Yehova wali na mahara pa ivyo wakukhumba kuti ise ticite. Kweniso cilicose ico wakukhumba kuti ticite tikusanga naco candulo ndise ndipo cikuŵa cizito yayi. Kweni nga umo Yesu wakayowoyera mu ntharika yake, muzga wakujikondweska yekha yayi, wakuŵika pakwamba yayi ivyo iyo wakukhumba. Fundo njakuti para tajipatulira kwa Ciuta tikusankha kuŵika vinthu vyake pa malo ghakwamba mu umoyo withu. Kasi mukukolerana nayo yayi fundo iyi?

IVYO YEHOVA WAKUKHUMBA KWA ISE

11, 12. Pakuŵa ŵateŵeti ŵalara, kasi ni mikhaliro wuli iyo tikwenera kulongora, ndipo tikwenera kugega vici?

¹¹ Fundo yaciŵiri njakuti: Pakuŵa ŵateŵeti ŵalara, tose tikulondezga malango ghamoza. Mbunenesko kuti milimo yinyake yikupelekeka ku Ŵakhristu ŵacoko waka mu mpingo. Ndipouli, milimo yinandi yikucitika na Ŵakhristu wose. Mwaciyelezgero, pakuŵa ŵasambiri ŵa Khristu ndiposo Ŵakaboni ŵa Yehova, tikuciskika kuti titemwanenge yumoza na munyake. Yesu wakati citemwa nchimanyikwiro ca Ŵakhristu ŵaunenesko. (Yoh. 13:35) Ndipouli, citemwa cithu tikucilongora ku Ŵakhristu ŵanyithu pera yayi. Tikufwilirapo kulongora citemwa ku awo ŵali na cipulikano cakupambana na cithu. Ici ndico tose tingacita ndipo ndimo tikwenera kucitira.

¹² Kweniso tikwenera kuŵa na nkharo yiwemi. Tikwenera kugega nkharo izo Mazgu gha Ciuta ghakukana. Paulosi wakalemba kuti: “Kwali mbazaghali, nesi ŵakusopa vikozgo, nesi ŵaleŵi, nesi ŵanalume ŵakusungikira kukazuzgika na ŵanalume ŵanyawo, nesi ŵanalume awo ŵakukazuzgana ŵanalume pera, nesi ŵankhungu, nesi ŵanthu ŵambunu, nesi ŵaloŵevu, nesi ŵakutuka, nesi ŵakuphanga ŵazamuhara cara ufumu wa Ciuta.” (1 Kor. 6:9, 10) Mbunenesko kuti pakukhumbikwira kufwilirapo kuti tilondezge fundo za urunji za Ciuta. Kweni nchakuzirwa kucita nthena, cifukwa tikusanga vitumbiko vinandi, ndipo vinyake mwa vitumbiko ivi ni vyakuti tikuŵa na nkharo yiwemi iyo yikutovwira kuti tiŵe na umoyo uwemi, tiŵe paubwezi na ŵanji, ndiposo tikuŵa ŵakwenelera kwa Ciuta.​—Ŵazgani Yesaya 48:17, 18.

13, 14. Kasi ni mulimo wuli uwo uli kupelekeka ku Ŵakhristu wose, ndipo tikwenera kuwuwona wuli?

¹³ Kweniso kumbukani kuti muteŵeti mulara wakaŵa na mulimo wakuti wacite. Ndimo viliri na kwa ise. Tili kupika cawanangwa cakuzirwa ico ni kumanya unenesko. Ciuta wakukhumba kuti tiphalirengeko ŵanji unenesko uwu. (Mat. 28:19, 20) Paulosi wakalemba kuti: “Munthu watiwone ise kuŵa ŵateŵeti ŵa Khristu na ŵateŵeti ŵalara ŵa camucindindi cakupatulika ca Ciuta.” (1 Kor. 4:1) Paulosi wakamanya kuti wakwenera kucitapo kanthu pa “camucindindi cakupatulika,” panji unenesko wa mu Baibolo na kuphalirako ŵanji nga umo Fumu, Yesu Khristu yikamuphalilira.—1 Kor. 9:16.

¹⁴ Para tikuphalirako ŵanji unenesko, tikulongora kuti tikuŵatemwa. Mbunenesko kuti vinthu vikupambana pakati pa Ŵakhristu. Wose ŵangacita vyakuyana yayi mu uteŵeti. Yehova wakumanya fundo iyi. Cakuzirwa comene nkhucita vyose ivyo ise tingafiska. Para tikucita nthena ndikuti tikulongora kuti tikutemwa nadi Ciuta na mzengezgani withu.

15-17. (a) Cifukwa wuli nchakuzirwa kuti muteŵeti mulara waŵenge wakugomezgeka? (b) Kasi Yesu wakalongora wuli ivyo vingacitika usange tingaleka kugomezgeka?

¹⁵ Fundo yacitatu, iyo yikukolerana na zinyake ziŵiri zakwambilira, njakuti: Tikwenera kuŵa ŵakugomezgeka ndiposo ŵakupulikira. Muteŵeti mulara wangaŵa na mikhaliro yinandi yiwemi na maluso, kweni vyose vingaŵa vyambura nchito usange ngwambura kupulikira ndipo wakucita yayi milimo yake. Muteŵeti mulara wakwenera kuŵa wakugomezgeka usange wakukhumba kuti wacite makora mulimo wake na kukondweska fumu yake. Kumbukani kuti Paulosi wakalemba kuti: “Ico cikukhumbikwa kwa ŵateŵeti ŵalara nchakuti munthu wasangike wakugomezgeka.”—1 Kor. 4:2.

¹⁶ Tikusimikizga kuti usange tikugomezgeka tizamutumbikika. Usange tikuleka kugomezgeka palije cithu. Fundo iyi yikuwoneka makora mu ntharika ya Yesu ya matalente. Ŵazga awo ‘ŵakacita malonda’ mwakugomezgeka na ndalama za fumu yawo ŵakawongeka ndipo ŵakatumbikika comene. Muzga wambura kupulikira wakeruzgika kuti ni “muheni,” “mukata” na “wawakawaka.” Wakapokeka talente ilo wakapika, ndipo wakaponyeka kuwaro.—Ŵazgani Mateyu 25:14-18, 23, 26, 28-30.

¹⁷ Pa nyengo yinyake Yesu wakayowoya ivyo vingacitika usange tingaleka kugomezgeka. Wakati: “Munthu yunji wakaŵa musambazi ndipo wakaŵa na muteŵeti mulara, ndipo iyo uyu wakatundulika kwa fumu yake kuti wakasakazanga vinthu vyake. Sono wakamucema ndipo wakati kwa iyo, ‘Ukuti wuli na vinthu ivyo nkhupulika vya iwe? Pendesera na kuwezga vya uteŵeti wako, cifukwa ungapweleleraso nyumba cara.’” (Luka 16:1, 2) Cifukwa cakuti  muteŵeti mulara wakasakaza katundu wa fumu yake, fumu iyi yikamucimbizga. Ili ni sambiro likuru comene kwa ise. Tikwenera yayi kuŵa ŵambura kugomezgeka mu vyose ivyo tingaphalirika kuti ticite.

18. Cifukwa wuli tikwenera yayi kujiyaniska na ŵanji?

¹⁸ Waliyose wangajifumba kuti, ‘Kasi nkhuwuwona wuli uteŵeti wane?’ Pangaŵa masuzgo usange tikujiyaniska na ŵanji. Baibolo likutipa ulongozgi wakuti: “Waliyose wapime umo mulimo wake uliri, apo ndipo waŵenge na cifukwa cakuthumbwira pa iyo yekha, kwambura kujiyaniska na munthu munyake.” (Gal. 6:4) M’malo mwa kuyaniska ivyo ise tikucita na ivyo ŵanji ŵakucita, tikwenera kuŵika mtima comene pa ivyo tingafiska. Para ticitenge nthena tijikuzgenge yayi kweniso tigongowenge yayi. Para tikujisanda tikwenera kumanya kuti vinthu vikusintha. Panji cifukwa ca kulwaralwara, ucekuru panji milimo yakupambanapambana, tingacita yayi vinthu umo tikacitiranga kale. Kweniso panji tingacita vinandi kuluska ivyo tikucita pasono. Usange ni nthena, talekeraci kusazgirako uteŵeti withu?

19. Usange tindapike uteŵeti unyake, cifukwa wuli tikwenera kuwelera nyuma yayi?

¹⁹ Cigaŵa cinyake ico tikwenera kughanaghanirapo ni milimo iyo tili nayo panji iyo tikukhumba kuŵa nayo. Mwaciyelezgero, mubali wangakhumba kuti wateŵetere nga ni mulara mu mpingo, panji kuti wapikenge nkhani pa maungano gha dera, ghapadera panji gha cigaŵa. Nchiwemi kulimbikira kuti tiŵe ŵakwenelera kucita milimo iyi, kweni tingaweleranga nyuma yayi usange tikucedwa kupika milimo iyi kuluska umo taghanaghaniranga. Pa vifukwa ivyo ise panji tingavipulikiska yayi, tingazakapika kunthazi comene mauteŵeti ghanyake kuluska umo ise tikughanaghanira. Kumbukani kuti Mozesi wakaghanaghananga kuti ngwakunozgeka kulongozga Ŵaisrayeli kuŵafumiska mu Eguputo, kweni wakeneranga kulindilira vyaka 40 pambere wandacite nthena. Iyi yikaŵa nyengo yakukwana iyo yikawovwira kuti waŵe na mikhaliro iyo yikakhumbikwanga kuti walongozge makora ŵanthu ŵa singo yinonono na ŵakugaluka.—Mil. 7:22-25, 30-34.

20. Kasi tingasambirapo vici pa ivyo Jonatani wakacita?

²⁰ Nyengo zinyake uteŵeti unyake ungapika yayi kwa ise. Ndimo vikaŵira na Jonatani. Wakaŵa mwana wa Sauli, ntheura ndiyo wakeneranga kuŵa themba la Israyeli. Ndipouli, Ciuta wakasankha Davide, mwana mucoko comene, kuti waŵe themba. Kasi Jonatani wakacita wuli ivi vikati vyacitika? Wakazomerezga ndipo wakakhozgera Davide nangauli umoyo wake ukaŵa pa ngozi. Wakaphalira Davide kuti: “Tiuŵenge themba pacanya pa Israyeli, ine ndiŵenge wakulondezga iwe.” (1 Sam. 23:17) Kasi mwawona apo pali fundo? Jonatani wakazomerezga vinthu ivi, ndipo mwakupambana na awiske, wakamucitira sanji yayi Davide. M’malo mwa kucitira sanji ŵanyithu pa ivyo ŵatumika kuti ŵacite, tose tingacita makora kufwilirapo pa milimo iyo tili nayo. Tili na cigomezgo cose kuti mu caru ciphya, Yehova wazamuwoneseska kuti wakhorweska makhumbiro ghawemi gha ŵateŵeti ŵake wose.

21. Kasi tikwenera kuwuwona wuli mwaŵi withu pakuŵa ŵateŵeti ŵalara?

²¹ Tiyeni tilutilire kukumbuka kuti pakuŵa ŵateŵeti ŵalara ŵakugomezgeka, tili mu wuzga uheni yayi uwo ŵanthu ŵakukhalira waka kusuzgika na kulira. Kweni tikukondwa. Tili na udindo ukuru comene, tili kupika mulimo uwo uzamucitikaposo yayi wa kupharazga makani ghawemi mu mazuŵa ghaumaliro gha mgonezi uwu. Pakucita mulimo uwu, tikuŵa na wanangwa ukuru wakucitira milimo yithu. Ntheura tiyeni tiŵe ŵateŵeti ŵalara ŵakugomezgeka. Kweniso mphanyi tazirwiska mwaŵi withu wa kuteŵetera Fumu yikuru ya cilengiwa cose.