1-3. Kasi ni vyandulo wuli ivyo munthu wakusanga para wakuŵazga Baibolo na kucita ivyo likusambizga?

 “NKHUWONGA Yehova mulenji uliwose cifukwa ca kunovwira kupulikiska Baibolo.” Mudumbu mucekuru uyo wakayowoya mazgu agha wali kuŵazga Baibolo lose nyengo zakujumpha 40, ndipo wakuleka yayi. Mudumbu munyake muwukirano wakalemba kuti kuŵazga Baibolo kwamovwira kuti wamanye kuti Yehova ngwanadi. Pa cifukwa ici, wasendelera comene kwa Adada ŵake ŵa kucanya. Iyo wakati: “Nindakondwepo nthena mu umoyo wane.”

² Mpositole Petrosi wakaciska Ŵakhristu wose kuti ‘ŵanwekere mkaka wanadi wa mazgu.’ (1 Pet. 2:2) Wose awo ŵakukhorweska khumbo ili mwa kuŵazga Baibolo na kucita ivyo likusambizga, ŵali na njuŵi yiwemi kweniso umoyo wawo ukuŵa wacandulo. Ŵakuŵa paubwezi wakukhora na ŵanji awo nawo ŵakutemwa na kuteŵetera Ciuta waunenesko. Vyose ivi ni vifukwa vyakukwana ‘vyakukondwera nadi mu dango la Ciuta.’ (Rom. 7:22) Kweni paliso vyandulo vinyake. Kasi vinyake mwa vyandulo ivi ni vini?

³ Para mukusambira comene vya Yehova na Mwana wake, ndipo mukuŵatemwa comene. Kweniso ndipo mukutemwa comene ŵanyinu. Para mwaghamanya makora Malemba, mumanyenge umo sonosono apa Ciuta wazamuthaskira ŵanthu ŵakupulikira mu caru ciheni ici. Mu uteŵeti winu, mukuŵa na makani ghawemi ghakuti muphalireko ŵanthu. Yehova wamutumbikaninge apo mukusambizga ŵanji vinthu ivyo mukusambira pakuŵazga Mazgu gha Ciuta.

4. Kasi ulongozgi uwo uli pa Joshua 1:8 ukuticiska kuti ticitenge wuli?

⁴ Yehova wakukhumba yayi kuti ŵateŵeti ŵake ŵaŵazgenge Mazgu ghake mwakucimbilira. Wakaphalira Joshua wa mu nyengo yakale kuti: “Buku ili la dango lingawukangapo pa mulomo wako, ughanaghanengemo muhanya na usiku.” (Josh. 1:8; Sal. 1:2) Ulongozgi uwu ukung’anamura  kuti muŵazgenge Baibolo mwambura kucimbilira mwakuti mughanaghanirengepo. Para ‘mukughanaghanirapo’ pa ivyo mukuŵazga mu Baibolo, vimovwiraninge kuti muŵikenge maghanoghano ghinu pa vigaŵa ivyo ni vyakuzirwa na vyakukhozga comene pa umoyo winu pa nyengo iyo. Para mwasanga mazgu agha, mavesi, panji nkhani, viŵazgani mwambura kucimbilira, panji nanga nkhuzunura mazgu mwakucita kung’wenyura mulomo. Fundo ya mu Malemba iyo mungaŵazga yingamuconthani comene. Cifukwa wuli ici nchakuzirwa? Cifukwa cakuti para mwapulikiska ico ulongozgi wa Ciuta ukung’anamura, ndipo mukuciskika comene kuti muwulondezge.

5-7. Yowoyani viyelezgero ivyo vikulongora kuti para mukuŵazga na kughanaghanirapo pa Mazgu gha Ciuta mungawovwirika kuti (a) mulutilire kuŵa na makhaliro ghawemi; (b) muŵenge ŵakuzikira na ŵalusungu pakucita vinthu na ŵanji; (c) mumugomezgenge comene Yehova nanga mpha nyengo ya suzgo.

⁵ Kughanaghanirapo pakuŵazga nkhwakuzirwa comene para mukuŵazga mabuku gha mu Baibolo agho muleka kughamanya makora. Mwaciyelezgero, wonani vyakucitika vitatu ivi. Cakwamba, ghanaghanirani za mubali muwukirano uyo waŵazga Baibolo mwakulondezga ndondomeko yake mpaka pa ucimi wa Hoseya. Mu cipaturo 4, wakwima wati waŵazga na kughanaghanirapo vesi 11 mpaka 13. (Ŵazgani Hoseya 4:11-13.) Cifukwa wuli? Mavesi agha ghamukondweska comene cifukwa cakuti wakusuzgika kuti wazizipizge para ŵanyake ŵakumucicizga kuti wacite nkharo ziheni ku sukulu. Wakughanaghanirapo pa mavesi agha ndipo wakuti: ‘Yehova wakuwona viheni vyose ivyo ŵanthu ŵakucita nanga ni ivyo ŵakucitira ku ubende. Nkhukhumba cara kumukwiyiska.’ Mubali wakuŵikapo mtima kuti walutilirenge kuŵa na makhaliro ghakutowa pa maso pa Ciuta.

⁶ Caciŵiri, mudumbu wakuŵazga ucimi wa Joel ndipo wakufika pa cipaturo 2, vesi 13. (Ŵazgani Joel 2:13.) Apo wakuŵazga na kughanaghanirapo vesi ili, wakuwona umo wangayezgera Yehova, uyo “ngwa ucizi na walusungu, wambura kukalipa mu luŵiro, na wacisungusungu cikuru.” Wakudumura mu mtima wake kuti waleke kayowoyero kaheni na mazgu ghaukali agho nyengo zinyake wakuyowoya kwa mfumu wake na ku ŵanji.

⁷ Cacitatu, ghanaghanirani vya Mkhristu uyo nchito yamumalira ndipo wakufipa mtima na umo muwoli wake na ŵana ŵakhalirenge. Wakuŵazga Nahum 1:7, na kughanaghanirapo fundo yakuti Yehova “wakumanya awo ŵakugomezga mwa Iye” na kuŵavikilira pakuti wali nga ni “linga lakukhora mu zuŵa la suzgo.” Fundo iyi yikumupembuzga. Wakwamba kuwona kuti Yehova wakumupwelelera ndipo wakuleka kufipa mtima mwakujumphizga. Wakuŵazga na kughanaghanirapo vesi 15. (Ŵazgani Nahum 1:15.) Mubali withu wakuwona kuti para wakupharazga makani ghawemi mu nyengo ya suzgo, wakulongora kuti wakuwona Yehova kuŵa linga lake lakukhora. Apo mubali wakulutilira kupenja nchito, wakuŵikaso mtima pa kukhozgera mulimo wa kupharazga mukati mwa sabata.

8. Mwakudumura, yowoyani vinthu vyakuzirwa vyauzimu ivyo mwasanga pakuŵazga Baibolo.

⁸ Fundo zakovwira izi zafuma mu mabuku gha mu Baibolo agho ŵanji ŵangawona kuti nchakusuzga kuti ŵaghapulikiske. Apo mukusanda mabuku gha Hoseya, Joel, na Nahum na kusanga mavesi ghakukhozga, muŵenge na khumbo lakuti mulutilire kuŵazga mabuku agha. Ghanaghanirani waka vinjeru na cipembuzgo ivyo mungasanga para mungaŵazga ivyo zinchimi izi zikalemba. Kweni wuli pakuyowoya za Baibolo lose? Mazgu gha Ciuta ghali nga ni mgodi wa malibwe ghakuzirwa gha dayamondi. Jimani mwakupwelelera mgodi uwu. Enya, ŵazgani Baibolo lose kuti musange malibwe ghakuzirwa agho ni ulongozgi wa Ciuta na cikhwimisko cake.

9. Kasi tingacita wuli kuti tipulikiske comene khumbo la Ciuta?

⁹ Nangauli nchakuzirwa kuti tiŵazgenge kacigaŵa ka Baibolo zuŵa lililose, tikweneraso kulipulikiska na kusanga mahara. Ntheura, tikwenera kuŵazga mabuku gha gulu la Yehova kuti  timanye vinandi vyakukhwaskana na ŵanthu, malo, kweniso nkhani zinyake izo tikuŵazga mu Baibolo. Panji usange mukutondeka kupulikiska umo cisambizgo cinyake ca mu Baibolo cingamovwilirani pa umoyo winu, mungafumba mulara pa mpingo panji Mkhristu munyake wakukhwima kuti wamovwirani. Kuti timanye uwemi uwo ukuŵapo para tikusazgirako kupulikiska, tiyeni tiwone ciyelezgero ca Mkhristu munyake wakwambilira uyo wakafwilirapo comene kuti wapulikiske. Zina lake wakaŵa Apolo.

10, 11. (a) Kasi Apolo wakawovwirika wuli pakuŵa muteŵeti wa makani ghawemi? (b) Kasi nkhani ya Apolo yikutisambizgaci? (Wonani bokosi lakuti “Kasi Ivyo Mukusambizga Vikukolerana na Ivyo Gulu la Yehova Likusambizga?”)

¹⁰ Apolo wakaŵa Mkhristu Waciyuda uyo “wakamanyanga makora Malemba” ndiposo uyo ‘wakagoleranga na mzimu.’ Pakuyowoya za iyo buku la Milimo likuti: “Wakayowoyanga na kusambizga makoraghene vinthu vya Yesu, kweni wakamanyanga ubapatizo wa Yohane pera.” Kwambura kumanya, Apolo wakasambizganga vya ubapatizo uwo nchito yake yikaŵa kuti yamara. Prisila na Akwila, ŵeneawo ŵakaŵa Ŵakhristu ŵakutorana ŵakati ŵapulika Apolo wakusambizga ku Efeso, ŵakamulongosolera “nthowa ya Ciuta makoraghene.” (Mil. 18:24-26) Kasi Apolo wakasanga candulo wuli?

¹¹ Wati wapharazga ku Efeso, Apolo wakaluta ku Akaya. “Wakati wafika kura, wakawovwira comene awo ŵakagomezga cifukwa ca lusungu lukuru lwa Ciuta; pakuti mwankhongono, wakapanikizgira pakweru Ŵayuda makoraghene kuti ŵakaŵa ŵakubuda, uku wakalongoranga na Malemba kuti Yesu wakaŵa Khristu.” (Mil. 18:27, 28) Pa nyengo iyi, Apolo wakalongosora makora comene ng’anamuro la ubapatizo Wacikhristu. Cifukwa cakuti wakapulikiska makora, “wakawovwira comene” ŵaphya kuti ŵalutilire kucita makora pakusopa kwaunenesko. Kasi nkhani iyi yikutisambizgaci? Nga ni Apolo, nase tikuyezgayezga kuti tipulikiske ivyo tikuŵazga mu Baibolo. Ndipouli, para Mkhristu munyithu uyo wakumanya vinandi watiphalirako masacizgo agho tingalondezga kuti tisambizgenge mwakucontha  mtima, tikwenera kuzomera wovwiri uwu mwakujiyuyura na kuwonga. Para ticitenge nthena, uteŵeti withu wakupatulika uŵenge uwemi comene.

12, 13. Yowoyani ciyelezgero ico cikulongora umo mungakhozgera msambiri wa Baibolo para mukugwiliskira nchito Malemba mwaluso.

¹² Nga ni Prisila, Akwila, na Apolo, nase tingaŵa thumbiko ku ŵanyithu. Kasi mukujipulika wuli usange munthu wakunweka watonda ciyezgo ico cikamutondeskanga kuti wacite makora mwauzimu cifukwa cakuti mukamukhozga? Panji pakuŵa mulara, kasi mukujipulika wuli para Mkhristu munyinu wakumuwongani cifukwa ca ulongozgi uwo mukamupa uwo ukamovwira pa nyengo yakusuzga? Tikukhorwa na kuŵa ŵacimwemwe para tikovwira ŵanyithu na Mazgu gha Ciuta kuti ŵasinthe umoyo wawo. a Tiyeni tiwone umo tingacitira kuti tovwire ŵanyithu na Mazgu gha Ciuta.

¹³ Mu nyengo ya Eliya, Ŵaisrayeli ŵanandi ŵakatondeka kusankhapo cimoza pakati pa cisopa caunenesko na cautesi. Ulongozgi wa Eliya ku ŵanthu aŵa ungaŵaso wakovwira kwa msambiri wa Baibolo uyo wakutondeka kucita makora mwauzimu cifukwa cakuti wandasankhe cimoza. (Ŵazgani 1 Mathemba 18:21.) Ghanaghanirani cakucitika cinyake ici: Usange munthu wakunweka wakopa ŵabwezi ŵake panji ŵamumbumba yake, mungamukhozga kuti walutilire pa ivyo wasankha vyakuti wasope Yehova, mwa kudumbiskana nayo lemba la Yesaya 51:12, 13.—Ŵazgani.

14. Kasi nchivici ico cingamovwirani kuti mukumbukenge malemba gha mu Baibolo para mukukhumba kuti movwilire ŵanji?

¹⁴ Baibolo lili na mazgu ghanandi agho ghangaciska, kucenya, na kukhozga ŵaŵazgi. Kweni mungafumba kuti, ‘Kasi ningacita wuli kuti nikumbukenge malemba para nkhukhumba kughagwiliskira nchito?’ Ŵazgani Baibolo na kughanaghanirapo pa maghanoghano gha Ciuta zuŵa lililose. Para mucitenge nthena, muŵenge na nthamba ya mazgu gha Ciuta agho mzimu wa Yehova uzamumukumbuskani para mukukhumba kughagwiliskira nchito.—Mrk. 13:11; ŵazgani Yohane 14:26. b

15. Kasi nchivici ico cingamovwirani kuti mupulikiske comene Mazgu gha Ciuta?

¹⁵ Nga ni Themba Solomoni, lombani vinjeru kwa Yehova kuti mucite makora milimo yinu yauzimu. (2 Mid. 1:7-10) Nga umo nchimi zakale zikacitira, ‘fumbilirani na kusanda makoraghene’ mu Mazgu gha Ciuta kuti mumumanye makora Yehova na khumbo lake. (1 Pet. 1:10-12) Mpositole Paulosi wakaciska Timote kuti walereke na “mazgu gha cipulikano na gha cisambizgo ciwemi.” (1 Tim. 4:6) Usange mucitenge nthena, ciŵenge cipusu comene kuti movwire ŵanji mwauzimu. Pa nyengo yeneyiyo pera, mukhozgenge cipulikano cinu.

16. (a) Kasi Ŵabereya ŵakasanga candulo wuli cifukwa ca “kusanda Malemba mwakupwelelera zuŵa na zuŵa”? (b) Cifukwa wuli kuŵazga Baibolo zuŵa na zuŵa nkhwakuzirwa comene kwa ise mazuŵa ghano?

¹⁶ Ŵayuda ŵa mu msumba wa Bereya wa ku Makedoniya ŵakaŵa na kaluso ka “kusanda Malemba mwakupwelelera zuŵa na zuŵa.” Apo Paulosi wakapharazganga makani ghawemi ku Ŵayuda aŵa, iwo ŵakayaniskanga ivyo Paulosi wakayowoyanga na vinthu vya mu Malemba ivyo ŵakamanyanga. Kasi cikacitika nchivici? Ŵanandi ŵakakhorwa kuti Paulosi wakaŵasambizganga vyaunenesko, ndipo “ŵakagomezga.” (Mil. 17:10-12) Ici cikulongora kuti usange munthu wakuŵazga Baibolo zuŵa na zuŵa wakukhozga cipulikano  cake mwa Yehova. Cipulikano ici, ico “nchilindizga canadi ca vinthu vyakugomezgeka,” nchakuzirwa comene kuti tizakapone na kunjira mu caru ciphya ca Ciuta.—Heb. 11:1.

17, 18. (a) Kasi cipulikano cakukhora na citemwa vingavikilira wuli mtima wakuyelezgera wa Mkhristu? (b) Kasi cigomezgo cikutivikilira wuli ku ngozi?

¹⁷ Paulosi wakaŵa na cifukwa ciwemi apo wakalemba kuti: “Ise tili ŵa muhanya, tiyeni tisungilire maghanoghano ghithu, na kuvwara ngunya ya pa cifuŵa ya cipulikano na citemwa, ndipo cigomezgo ca ciponosko nga nchisoti.” (1 Tes. 5:8) Mtima wa msilikari ukwenera kuŵa wakuvikilirika kuti mulwani waleke kuwupweteka. Ntheura pera, mtima wakuyelezgera wa Mkhristu ukwenera kuvikilirika ku nkhongono ya kwananga. Nchivici ico cikucitika para muteŵeti wa Yehova wali na cipulikano cakukhora mu malayizgo gha Ciuta ndiposo wakumutemwa, kweniso para wakutemwa ŵanthu ŵanyake? Muteŵeti wanthena uyu ndikuti wakuvwara ca pa cifuŵa capacanya comene. Wangacedwa comene kucita cinthu ico cingapangiska kuti wataye ubwezi wake na Ciuta.

¹⁸ Kweniso Paulosi wakayowoya vya cisoti, ico ‘nchigomezgo ca ciponosko.’ Mu nyengo yakale, msilikari uyo wakatondekanga kuvikilira mutu wake, wakakomekanga luŵiro comene ku nkhondo. Kweni cisoti ciwemi, cikavikiliranga mutu wake ndipo wakapwetekekanga comene yayi para ŵanji ŵamutimba. Tikukhozga cigomezgo cithu mu milimo yakuthaska ya Yehova para tikusambira Mazgu ghake. Cigomezgo cakukhora cikutovwira kuti tikane ŵakugaluka na ‘mazgu ghawo ghawakawaka,’ gheneagho ghakuthandazgika mwaluŵiro nga nchilonda ca zoza. (2 Tim. 2:16-19) Kweniso cigomezgo cithu citikhozgenge kuti tiŵakanire awo ŵakukhumba kuti ticite vinthu ivyo Yehova wakukana.

19, 20. Cifukwa wuli tikuzirwiska comene Mazgu gha Ciuta, ndipo tikulongora wuli kuti tikuwonga? (Wonani bokosi lakuti “Yehova Wakunipa Ivyo Nkhukhumbikwira.”)

¹⁹ Pakuti tili mu nyengo zaumaliro, tikwenera kuthemba comene Mazgu gha Yehova. Ulongozgi uwo tikuwusanga mu Mazgu agha ukutovwira kuti tisinthe nkharo ziheni kweniso kuti tiŵenge ŵakujikora. Para tingakhozgeka na kusanguluskika na Mazgu gha Ciuta, tingazizipizga viyezgo vya Satana na caru cake. Usange tingalondezga ulongozgi uwo Yehova wakutipa kwizira mu Mazgu ghake, tikhalilirenge pa nthowa yakuya ku umoyo wamuyirayira.

²⁰ Kumbukani kuti khumbo la Ciuta ndakuti ‘ŵanthu ŵa mitundu yose ŵaponoskeke.’ Ŵateŵeti ŵa Yehova nchigaŵa ca “ŵanthu ŵa mitundu yose.” Ŵanthu awo tingaŵawovwira kwizira mu mulimo withu wa kupharazga na kusambizga, nawo nchigaŵa ca “ŵanthu ŵa mitundu yose.” Kweni wose awo ŵakukhumba kuponoskeka ŵakwenera kufika “pa kumanya makora unenesko.” (1 Tim. 2:4) Ntheura kuti munthu wapone mu mazuŵa ghaumaliro agha, wakwenera kuŵazga Baibolo na kulondezga ulongozgi wake. Nadi, para tikuŵazga Baibolo zuŵa lililose tikulongora kuti tikuzirwiska comene Mazgu gha unenesko gha Yehova agho nga mtengo wapatali.—Yoh. 17:17.