IVI ni vinthu vyakwamba vyakukhwaskana na adada ivyo nkhukumbuka. Iwo ŵakaŵa ŵakujiyuyura kweniso ŵakulimbikira nchito. Ŵakawutemwanga comene urunji, ntheura ŵakakopeka na uthenga wa mu Baibolo ŵakati ŵawupulika mu 1953. Kufuma waka pa nyengo iyi, ŵakafwilirapo comene kutisambizga taŵana ŵawo ivyo ŵakasambiranga. Pakwamba, amama ŵakagongowanga kuleka maluso ghawo Ghacikatolika. Kweni nyengo yikati yajumphapo, nawo ŵakamba kutora visambizgo vya mu Baibolo kuŵa vyawo na vyawo.

Cikaŵa cakusuzga kuti ŵapapi ŵithu ŵasambire nase Mazgu gha Ciuta. Amama ŵakamanyanga viŵi yayi kuŵazga, ndipo adada ŵakalimanga comene kweniso nyengo yitali. Nyengo zinyake ŵakavukanga comene mwakuti pa sambiro ŵakasiwanga waka. Ndipouli, cifukwa cakuti ŵakafwilirangapo pakaŵa vyandulo. Ine ndine nkhaŵa mwana mulara mu nyumba yakwithu, ntheura nkhawovwiranga pakusambizga munung’una wane na ŵadumbu ŵane ŵaŵiri. Pakusambizga, nane nkhatemwanga kuyowoya mazgu agho adada ŵakatemwanga kuyowoya ghakuti, Nowa wakalongoranga kuti wakatemwanga mbumba yake cifukwa cakuti wakapulikiranga Ciuta. Nkhayitemwanga comene nkhani ya mu Baibolo iyi. Pambere pandajumphe nyengo yitali, tose tikamba kuwungana ku Nyumba ya Ufumu mu Roseto degli Abruzzi, msumba uwo uli mumphepete mwa nyanja ya Adriatic ku Italy.

Nkhaŵa na vyaka 11 mu 1955 apo ine na amama tikaluta ku ungano wa cigaŵa kakwamba, uwo ukacitikira mu Romu. Pakuluta ku ungano uwu, tikakweranga na kukhira mapiri agho ghali kumanjiliro gha dazi. Kwambira waka pa nyengo iyi, nkhuwona kuti maungano ghakuru agha nchigaŵa cakuzirwa comene pa umoyo wauzimu.

Cilimika cakulondezgapo, nkhabapatizika ndipo mwaluŵiro nkhamba uteŵeti wanyengozose. Apo nkhaŵa na vyaka 17, nkhimikika kuŵa mupayiniya wapadera mu Latina, kumwera kwa Rome. Malo agha ghali pa mtunda wa makilomita 300 kufuma kukaya kwithu. Ukaŵa msumba uphya, ntheura ŵanthu ŵakaŵavya navyo nchito ivyo ŵanji ŵangaghanaghana para iwo ŵapokera uthenga wa mu Baibolo. Ine na mupayiniya uyo nkhateŵeteranga nayo, tikakondwanga comene kugaŵira mabuku ghakulongosora Baibolo. Pakuti nkhaŵa mwanici, ine nkhakumbukanga comene kukaya. Ndipouli, nkhakhumbanga comene kulondezga ulongozgi uwo nkhapika.

 Nyengo yikati yajumphapo, nkhatumika ku Milan kuti nkhawovwire pakunozgekera Ungano wa Mitundu Yose wa mu 1963 wa mutu wakuti “Makani Ghawemi Ghamuyirayira.” Pa ungano uwu, nkhateŵetera nga ngwanchito wakujipeleka pamoza na ŵanyake ŵanandi. Pa ŵabali na ŵadumbu aŵa pakaŵa Paolo Piccioli, mubali muwukirano wa ku Florence. Pa zuŵa laciŵiri wakayowoya nkhani yakukondweska comene yakukhwaskana na kuleka kutora na kuleka kutengwa. Pa nyengo iyi, mu mtima nkhati: ‘Mubali yura wakwenera kuti wazamutora yayi.’ Ndipouli, tikamba kulemberana makalata, ndipo vikamanyikwirathu kuti tikayananga pa vinthu vinandi. Tikayananga vilato, tose tikatemwanga Yehova, ndiposo tose tikaŵa na khumbo likuru lakuti tikondweskenge Yehova. Paolo na ine tikatorana mu 1965.

Ine nkhaŵa mupayiniya wanyengozose mu Florence kwa vyaka teni. Cikaŵa cakukondweska comene kuwona umo mipingo yikakuliranga, comenecomene kuwona umo ŵawukirano ŵakacitiranga makora mwauzimu. Paolo na ine tikatemwanga kucezga nawo pa vinthu vyauzimu kweniso pa vyakusanguluska, ndipo kanandi Paolo wakachayanga nawo bola. Mbunenesko kuti nkhatemwanga comene kucezga na afumu ŵane, kweni nkhamanyangaso kuti mbumba na ŵawukirano mu mpingo ŵakakhumbanga comene kuti afumu ŵane ŵacezgenge nawo ndipo ŵakasanganga candulo.

Kweniso nkhukondwa comene para nkhukumbuka ŵanthu ŵanandi awo tikasambiranga nawo Baibolo. Munyake uyo nkhasambiranga nayo wakaŵa Adriana, uyo wakaphalirangako mbumba zinyake ziŵiri ivyo wakasambiranga. Ŵakanozga vyakuti ŵakumane na muliska kuti ŵadumbiskane nayo visambizgo nga ncha Utatu na ca umoyo wambura kufwa. Ŵaliska ŵatatu ŵalaraŵalara ŵakiza ku ungano uwu. Ivyo ŵakalongosora vikaŵa vyakusuzga kuvipulikiska kweniso vyambura kukolerana. Awo tikasambiranga nawo Baibolo ŵakamanya luŵiro kuti visambizgo ivi vikaŵa vyautesi pakuviyaniska na visambizgo vyakupulikikwa makora vya mu Baibolo. Nadi, ungano uwu ukasintha vinthu. Nyengo yikati yajumphapo, ŵanthu 15 ŵa mu mbumba izi ŵakazgoka Ŵakaboni.

Panyengo yasono nthowa zakupharazgira zikupambana comene na izo tikagwiliskiranga nchito kale. Kale, Paolo wakacitanga makora comene ndipo ŵanthu ŵakatenge ni “nkhwantha” pakupharazgira ŵaliska, ndipo wakadumbiskana na ŵaliska aŵa kanandi waka. Nkhukumbuka apo wakadumbiskana nawo pamaso pa ŵanthu awo ŵakaŵa Ŵakaboni yayi. Vikalongolerathu kuti ŵakususka ŵakanozga vyakuti ŵanji mwa ŵategherezgi aŵa ŵazakafumbe mafumbo agho ghakawoneka kuti ghakaŵa ghambura kwenelera. Ndipouli, vinthu vikagadabuka. Munyake wakafumba usange nchakwenelera kuti chalichi linjilirengepo pa ndyali, nga umo lacitira kwa vyaka vinandi. Pa nyengo iyi vikalongolerathu kuti ŵaliska ŵamba kufoma. Mwamabuci, magesi ghakazimwa, ndipo cidumbirano ici cikamalira papo. Vyaka vikati vyajumphapo tikapulika kuti ŵakususka ŵakanozgerathu  vya kuzimwa magesi para cidumbirano catondeka kwenda umo ŵakakhumbiranga.

Pakati pajumpha vyaka teni kufuma apo Paolo na ine tikatolerana, tikacemeka kuti tikateŵetere mu dera. Paolo wakaŵa pa nchito yiwemi, ntheura cikaŵa cipusu yayi kusankha kuti wayileke. Kweni tikati talomba na kughanaghanirapo, tikazomera uteŵeti uphya uwu. Tikakondwanga comene kucezga na mbumba izo zikatipokeleranga. Mise, kanandi tikasambiliranga pamoza, ndipo Paolo wakawovwirangako ŵana nchito ya ku sukulu, comenecomene masamu. Kweniso Paolo wakatemwanga comene kuŵazga ndipo wakalongosoranga nkhani zakukondweska na zakukhozga izo wakaŵazganga. Pa Mande, kanandi tikapharazganga mu matawuni umo mukaŵavya Ŵakaboni, ndipo tikacemanga ŵanthu kuti ŵazakapulikizgeko nkhani iyo yikanozgeka kuti yiyowoyekenge mise.

Tikati tateŵetera mu dera kwa vyaka viŵiri, tikacemeka kuti tikateŵetere pa Beteli mu Rome. Paolo wakapika uteŵeti wa kulaŵilira vya malango ndipo ine nkhatumika ku Dipatimenti ya Magazini. Kusintha kakhaliro cikaŵa cipusu yayi, kweni tikaŵikapo mtima kuti tiŵe ŵakupulikira. Cikaŵa cakukondweska comene kuwona munthavi ukusazgikirako pacokopacoko ndiposo kuwona umo ciŵelengero ca ŵabali na ŵadumbu cikakulira mu Italy. Pa nyengo iyi, Ŵakaboni ŵa Yehova mu Rome ŵakatora cizomerezgo ku boma, cakuti ŵaŵe ŵakumanyikwa mwakuyana na dango. Tikakondwanga comene pakucita uteŵeti uwu.

Apo tikateŵeteranga pa Beteli, tikamanyikwa mu Italy kuti tikulondezga ivyo Baibolo likuyowoya pa nkhani ya ndopa. Mu vyaka vyakwambilira vya m’ma 1980, pakaŵa mulandu pa nkhani iyi uwo ukavundura ŵanthu. Ŵakutorana ŵanyake awo ŵakaŵa Ŵakaboni ŵakaŵapusikizgira kuti ŵakoma mwana wawo msungwana, nangauli mwana uyu wakafwa na nthenda yakutimbanizga ndopa iyo yikakoranga ŵanthu ŵanandi mu cigaŵa ca Meditereniyani. Ŵabali na ŵadumbu ŵa pa Beteli ŵakawovwira maloya gha ŵapapi aŵa. Kabuku na Galamukani! vikawovwira ŵanthu kuti ŵamanye makora ivyo Mazgu gha Ciuta ghakuyowoya pa nkhani ya ndopa. Mu myezi iyi, kanandi Paolo wakagwiranga nchito maora 16 pa zuŵa kwambura kupumura. Nkhacita vyose ivyo ningafiska kuti nimovwire pakucita milimo yakuzirwa iyi.

Pakati pajumpha vyaka 20 kufuma apo tikatolerana, vinthu vikasintha mwamabuci. Nkhaŵa na vyaka 41 ndipo Paolo wakaŵa na vyaka 49 apo nkhamuphalira kuti nkhuŵa nga nili na nthumbo. Mu dayare lake, nkhasanga mazgu agho wakalemba pa zuŵa ilo, ghakuti: “Lurombo: Usange mbunenesko [kuti muwoli wane wali na nthumbo], tovwirani kuti tilutilire kuŵa mu uteŵeti wanyengozose, tileke kuwelera nyuma mwauzimu. Kweniso tovwirani kuti tiŵe ŵapapi ŵawemi kwizira mu ciyelezgero cithu ciwemi. Cikuru pa vyose nchakuti, novwirani kuti nilondezgenge vinthu ivyo nkhayowoyanga pa pulatifomu mu vyaka 30 ivyo vyajumpha, nanga vingaŵa vicoko waka.” Pakuwona ivyo vikacitika, Yehova wakwenera kuti wakazgora lurombo lwake, na lwane.

 Ilaria wakati wababika, vinthu vikasintha comene pa umoyo withu. Mbunenesko kuti yikaŵangapo nyengo apo tikakhuŵaranga, nga umo lemba la Zintharika 24:10 likuyowoyera kuti: “Usange ukulopwa mu zuŵa la soka nkhongono zako ni zicoko.” Kweni tikakhozgananga yumoza na munyake, pakukumbuka kuti nchakuzirwa comene kucita nthena.

Ilaria wakuwona kuti ni mwaŵi ukuru comene kuti ŵapapi ŵake wose ŵaŵiri ŵakaŵa Ŵakaboni ndipo ŵakapilipitanga na uteŵeti wanyengozose. Mwana withu msungwana uyu wandajipulikepo kuti wasidika; wakakulira mu mbumba yiwemi. Muhanya, ine nkhaŵanga nayo. Mise para Paolo wawera, kanandi wakaŵanga na nchito yakuti wamalizge; kweni wakacezganga nayo, kuseŵera nayo na kumovwira nchito yake ya ku sukulu. Wakacitanga nthena, nanga ni para ivi vikakhumbanga kuti waleke kugona mpaka 2 koloko panji 3 koloko mulenji kuti wamalizge nchito yake. Kanandi Ilaria wakayowoyanga kuti: “Adada mbabwezi ŵane ŵa pamtima.”

Nga ni umo mukumanyira, pakakhumbikwiranga kuleka kusinthasintha, ndipo nyengo zinyake pakakhumbikwiranga kuyowoya mwankhongono kuti tovwire Ilaria kuti walutilire kukura makora mu unenesko. Nkhukumbuka kuti zuŵa linyake apo wakaseŵeranga na munyake wakalongora nkharo yiheni. Tikamulongosolera mwakugwiliskira nchito Baibolo cifukwa ico wakwenera kulekera kuŵa na nkharo yiheni iyo. Kweniso tikamutuma kuti wamuphepiske munyake uku ise tikuwona.

Ilaria wakuyowoya kuti wakuwonga comene kuti taŵapapi ŵake tikalongora kuti tikutemwa uteŵeti. Pakuti sono wali kutengwa, wakupulikiska cifukwa ico kupulikira Yehova na kulondezga ulongozgi wake nkhwakukhumbikwa.

Mu 2008, Paolo wakamanya kuti wakaŵa na kansa. Pakwamba vikawonekanga nga ni para Paolo wacirenge, ndipo wakanikhozganga comene. Padera pa kuluta ku vipatala vyankhongono comene, tose pamoza na Ilaria tikalombanga kwa Yehova nyengo yitali kuti watovwire kuzizipizga masuzgo gha munthazi. Ndipouli, nkhawona kuti doda lane ilo pakwamba likaŵa lankhongono comene, likalopwanga pacokopacoko. Citima cikanikora comene apo Paolo wakafwira mu 2010. Kweni nkhupembuzgika comene para nkhukumbuka ivyo tikafiska mu vyaka 45 ivyo tikaŵira lumoza. Tikateŵetera Yehova na mtima withu wose. Nkhumanya kuti mulimo withu uŵenge wakuzirwa kwamuyirayira. Nkhulindilira mwakunweka apo Paolo wazamuwuskikira mwakuyana na mazgu gha Yesu agho ghali pa Yohane 5:28, 29.

Mukati mu mtima wane, vili nga ni para nicali kasungwana kacoko ako kakukondwa comene na nkhani ya Nowa. Ivyo nkhuŵikapo mtima vindasinthe. Nkhukhumba kupulikira Yehova, nanga wanganipempha kuti nicite cinthu wuli. Nili na cigomezgo cose kuti vyakujandizga vyose, vinthu ivyo munthu wangasida, panji kutaya, vingayana yayi na vitumbiko ivyo Ciuta withu wacitemwa wakupeleka. Ine nawona kale kuti fundo iyi njaunenesko, ndipo nkhumusimikizgirani kuti nchakuzirwa comene kupulikira Yehova.