1, 2. (a) Kasi ni nthengwa ya njani iyo yizamupangiska kuti kucanya kuŵe cimwemwe? (b) Kasi pali mafumbo wuli?

NYENGO zose mulimo wa kunozgekera nthengwa ukutora nyengo yitali. Mu nkhani iyi, tilongosorenge vya nthengwa yapadera comene, nthengwa yacifumu. Ghanaghanirani waka. Mulimo wa kunozgekera nthengwa iyi watora vyaka pafupifupi 2,000. Sono nyengo yili pafupi yakuti mwenenthengwa watorane na mwali wake. Sonosono apa, ku nyumba ya Themba kwimbikenge tusumu tuwemi, ndipo mawumba gha kucanya ghimbenge kuti: “Lumbani Ya, imwe mwaŵanthu, cifukwa Yehova Ciuta withu, Wankhongonozose, wamba kuwusa nga ni themba. Tiyeni tisekelere na cimwemwe cikuru, ndipo tiyeni timupe ucindami cifukwa nthengwa ya Mwanamberere yiza ndipo muwoli wake wanozgeka kale.”—Uvu. 19:6, 7.

² Yesu Khristu ndiyo ni “Mwanamberere” uyo nthengwa yake yizamupangiska kuti kucanya kuŵe cimwemwe. (Yoh. 1:29) Kasi wazamuvwara wuli pa nthengwa yake? Kasi mwali wake ni njani? Kasi mwali uyu wawovwirika wuli kuti wanozgekere nthengwa iyi? Kasi nthengwa iyi yizamucitika pawuli? Nthengwa iyi yizamupangiska kuti kucanya kuŵe cimwemwe, kweni kasi awo ŵazamukhala pa caru capasi kwamuyirayira nawo ŵazamukondwa? Tiyeni  tisange mazgoro gha mafumbo agha apo tikulutilira kusanda Salmo 45.

3, 4. (a) Kasi ni vinthu wuli vyakukhwaskana na malaya gha Mwenenthengwa ivyo vyalongosoreka, ndipo nchivici ico cizamupangiska kuti wakondwe comene? (b) Kasi “ŵanaŵanakazi ŵa mafumu” na “fumukazi,” awo ŵazamukondwa lumoza na Mwenenthengwa mbanjani?

³ Ŵazgani Salmo 45:8, 9. Mwenenthengwa, uyo ni Yesu Khristu, wazamuvwara malaya ghacifumu ghakutowa comene pa nthengwa iyi. Ndico cifukwa ghali na kasungu kawemi ka “vyakununkhira vyakuzirwa” nga ni mure na kida, ivyo Ŵaisrayeli ŵakapangiranga mafuta ghakupatulika ghakuphakazgira.—Ex. 30:23-25.

⁴ Sumu izo zizamwimbika mu nyumba yacifumu kucanya para nthengwa yake yili pafupi kucitika, zizamumukondweska comene Mwenenthengwa. “Fumukazi,” iyo nchigaŵa ca kucanya ca gulu la Ciuta, kweniso “ŵanaŵanakazi ŵa mafumu,” awo mbangelo ŵatuŵa, ŵazamukondwa lumoza na Mwenenthengwa. Nchakukondweska comene kupulika nchemerezgo kucanya iyo yikuti: “Tiyeni tisekelere na cimwemwe cikuru . . . cifukwa nthengwa ya Mwanamberere yiza.”

5. Kasi “muwoli wa Mwanamberere” ni njani?

⁵ Ŵazgani Salmo 45:10, 11. Mwenenthengwa tamumanya, kweni kasi mwali ni njani? Mwali Mbakhristu wose ŵakuphakazgika ndipo mutu wawo ni Yesu Khristu. (Ŵazgani Ŵaefeso 5:23, 24.) Ŵazamuwusa lumoza na Khristu mu Ufumu wake. (Luka 12:32) Ŵakhristu ŵakukwana 144,000 aŵa, “ŵakulutilira kulondezga Mwanamberere kulikose uko wakuya.” (Uvu. 14:1-4) Ŵazamuŵa “muwoli wa Mwanamberere,” na kukhala nayo kucanya.—Uvu. 21:9; Yoh. 14:2, 3.

6. Cifukwa wuli ŵakuphakazgika ŵakucemeka kuti “mwanamwanakazi wa themba,” ndipo cifukwa wuli ŵakulangulika kuti ‘ŵaluwe ŵakwawo’?

⁶ Padera pa kucemeka kuti “iwe mwanamwanakazi,” mwali uyu wakucemekaso kuti “mwanamwanakazi wa themba.” (Sal. 45:13) Kasi “themba” ili ni ndi? Ŵakhristu ŵakuphakazgika ŵali kuzgoka “ŵana” ŵa Yehova. (Rom. 8:15-17) Cifukwa cakuti ŵazamuŵa mwali kucanya, ŵakulangulika kuti: “Uluweso na ŵakwinu na ŵanyumba ŵa ŵawuso [ŵa pa caru capasi].” Iwo ŵakwenera kuŵika maghanoghano ghawo “pa vinthu vya kucanya, pa vinthu vya caru capasi cara.”—Kol. 3:1-4.

7. (a) Kasi Khristu wamovwira wuli mwali wake kuti wanozgekere nthengwa? (b) Kasi mwali wakumuwona wuli Mwenenthengwa?

⁷ Kwa vyaka mahandiredi ghanandi, Khristu wawovwira mwali wake kuti wanozgekere nthengwa iyo yamucitikira kucanya. Mpositole Paulosi wakalongosora kuti Khristu wakatemwa “mpingo na kujipeleka iyomwene cifukwa ca iwo, mwakuti wawutuŵiske, kuwusuka na maji kwizira mu mazgu, kuti wawupeleke mpingo kwa iyomwene waucindami, wambura kabanga panji linkhwinya panji kalikose ka vinthu ivi, kweni kuti uŵe utuŵa na wambura kalema.” (Efe. 5:25-27) Paulosi wakaphalira Ŵakhristu ŵakuphakazgika mu mpingo wa ku Korinte kuti: “Nili namwe na sanji nga ni sanji ya Ciuta, cifukwa ine namwene nkhamulayizgani nthengwa kwa mwanalume yumoza kuti nimupelekani kwa Khristu nga ni mwali mutuŵa.” (2 Kor. 11:2) Mwenenthengwa, uyo ni Themba Yesu Khristu, wakuzirwiska comene “utozi” wauzimu wa mwali wake. Mwali wakuwona Mwenenthengwa kuŵa “fumu” yake ndipo ‘wakumulambira’ pakuŵa mfumu wake wa munthazi.

8. Cifukwa wuli mwali wakulongosoreka kuti “wavwalikika” vyakuvwara vyakutowa comene?

⁸ Ŵazgani Salmo 45:13, 14a. Mwali “wavwalikika” vyakuvwara vyakutowa comene  vyakuyana na nthengwa yacifumu. Pa lemba la Uvumbuzi 21:2, mwali wakuyaniskika na msumba, Yerusalemu Muphya, ndipo ‘watozgekera mfumu wake.’ Msumba wa kucanya uwu uli na “ucindami wa Ciuta,” ndipo ukugadima ‘nga ni libwe lakuzirwa comene, nga ni libwe la yasipisi lakuŵala langalanga.’ (Uvu. 21:10, 11) Buku la Uvumbuzi likulongosora makora comene kutowa kwa Yerusalemu Muphya. (Uvu. 21:18-21) Lekani wamasalimo wakalongosora kuti mwali “wavwalikika” vyakuvwara vyakutowa comene. Nakuti nthengwa yacifumu iyi yizamucitikira kucanya.

9. Kasi “themba” ilo mwali wakulongozgekerako ni njani, ndipo mwali wavwalikika wuli?

⁹ Mwali wakulongozgekera kwa Mwenenthengwa, uyo ni Mesiya Themba. Kuti wamovwire kunozgekera, Mwenenthengwa ‘wamusuka na maji kwizira mu mazgu.’ Ni ‘mutuŵa na wambura kalema.’ (Efe. 5:26, 27) Mwali wa Mwenenthengwa, nayo wakwenera kuvwara mwakuyana na nthengwa iyi. Ndipo ndimo wavwalira nadi. Nadi, “vyakuvwara vyake ni vyakulukika na golide,” kweniso ‘mu malaya gha manangamananga wakulongozgekera kwa themba.’ Cifukwa ca nthengwa ya Mwanamberere, “wazomerezgeka kuvwalikika salu yiwemi yakugabuka na yakutowa, pakuti salu yiwemi yikwimira milimo yaurunji ya ŵatuŵa.”—Uvu. 19:8.

10. Kasi nyengo yakuti nthengwa ya Mwanamberere yicitike yizamukwana pawuli?

¹⁰ Ŵazgani Uvumbuzi 19:7. Kasi nyengo yakuti nthengwa ya Mwanamberere yicitike yizamukwana pawuli? Nangauli ‘muwoli wake wanozgekera kale’ nthengwa, kweni mavesi gha panthazi ghakulongosora vya nthengwa yayi. M’malo mwake, ghakulongosora vya cigaŵa caumaliro ca suzgo yikuru. (Uvu. 19:11-21) Kasi ndikuti nthengwa yizamucitika pambere Mwenenthengwa, uyoso ni Themba, wandamalizge kutonda kwake? Yayi. Mboniwoni za mu buku la Uvumbuzi zindalembeke mwakuyana na ndondomeko iyo zikufiskikira. Pa Salmo 45, pakulongora kuti nthengwa yacifumu yizamucitika pamanyuma pakuti Themba, Yesu Khristu, lakakilira lupanga lwake ndipo ‘likugara na kusakata’ pa ŵalwani ŵake.—Sal. 45:3, 4.

11. Kasi vinthu vizamucitika mu ndondomeko wuli apo Khristu wazamumalizgira kutonda kwake?

¹¹ Ntheura, tingayowoya kuti vinthu vizamucitika mu ndondomeko iyi: Cakwamba, “muzaghali mukuru,” Babuloni Mukuru, uyo mbufumu wa pa caru cose wa cisopa cautesi, wazamuparanyika. (Uvu. 17:1, 5, 16, 17; 19:1, 2) Kufuma apo, Khristu wazamuparanya mgonezi wose wa Satana pa Haramagedoni, iyo ni “nkhondo ya zuŵa likuru la Ciuta Wankhongonozose.” (Uvu. 16:14-16; 19:19-21) Paumaliro, Themba la Nkhondo lizamumalizga kutonda kwake apo lizamujalira Satana na viŵanda vyake mu cizongwe, ico cikung’anamura kuti ŵazamucitaso cilicose cara, ŵazamuŵa nga ŵafwa.—Uvu. 20:1-3.

12, 13. (a) Kasi nthengwa ya Mwanamberere yizamucitika pawuli? (b) Kasi mbanjani kucanya awo ŵazamukondwa cifukwa ca nthengwa iyi?

¹² Mu nyengo ya kuŵapo kwa Khristu, Ŵakhristu ŵakuphakazgika awo ŵafwa, ŵakuwuskika na kuluta kucanya. Para Babuloni Mukuru waparanyika, Yesu wazamuwunganya wose awo ŵali mu gulu la mwali, ŵeneawo ŵazamuŵa kuti ŵacali pa caru capasi. (1 Tes. 4:16, 17) Ntheura, pambere nkhondo ya Haramagedoni yindambe, wose awo ŵali mu gulu la “mwali” ŵazamuŵa kucanya. Para nkhondo iyi yamara, nthengwa ya Mwanamberere yizamucitika. Nthengwa iyi yizamuŵa yakukondweska comene. Lemba la Uvumbuzi 19:9 likuti: “Mbakukondwa awo ŵacemeka ku ciphikiro ca nthengwa ya Mwanamberere.” Ŵa 144,000, awo ni mwali, ŵazamukondwa nadi. Mwenenthengwa, uyoso ni Themba, wazamukondwa comene kuwona  kuti mwakuyelezgera, ŵawusi ŵanyake wose ‘ŵakurya na kumwa pa thebulu lake mu ufumu wake.’ (Luka 22:18, 28-30) Ndipouli, Mwenenthengwa na mwali wake ndiwo pera yayi awo ŵazamukondwa na nthengwa ya Mwanamberere.

¹³ Nga umo talongosolera kale, mawumba gha kucanya ghazamwimba mwakukoŵerana kuti: “Tiyeni tisekelere na cimwemwe cikuru, ndipo tiyeni timupe ucindami [Yehova] cifukwa nthengwa ya Mwanamberere yiza ndipo muwoli wake wanozgeka kale.” (Uvu. 19:6, 7) Kasi ŵateŵeti ŵa Yehova ŵa pa caru capasi nawo ŵazamukondwako?

14. Kasi “ŵamwali” awo ŵakuzunulika mu Salmo 45, mbanjani?

¹⁴ Ŵazgani Salmo 45:12, 14b, 15. Nchimi Zekariya yikacima kuti mu mazuŵa ghaumaliro, mitundu yizamukolerana na ŵakukhalira ŵa Israyeli wauzimu. Yikalemba kuti: “Mu mazuŵa agho ŵanthu khumi ŵa mafuko gha kayowoyero kose ŵati ŵakore salu ya uyo ndi Muyuda na kuti, Mutizomerezge tilute tose, cifukwa tapulika kuti Ciuta wali namwe.” (Zek. 8:23) Pa lemba la Salmo 45:12, “ŵanalume khumi” ŵakuyelezgera aŵa, ŵakucemeka kuti mwanamwanakazi ‘wa ku Ture’ kweniso kuti “ŵasambazi kwakuluska mukati mwa ŵanthu.” Iwo ŵakwiza na vyawanangwa kwa ŵakukhalira ŵakuphakazgika kuti ŵapokere lusungu na wovwiri wauzimu. Kwambira mu 1935, ŵanthu mamiliyoni ghanandi ŵazomera kuti ŵakukhalira ŵakuphakazgika ŵaŵalongozgere “ku urunji.” (Dan. 12:3) Ŵanthu aŵa mbabwezi ŵakugomezgeka ŵa Ŵakhristu ŵakuphakazgika, ndipo ŵatozga nkharo yawo na kuŵa ŵamwali ŵakulangwa mwauzimu. “Ŵamwali” aŵa, ŵali kujipatulira kwa Yehova  ndipo ŵalongora kuti mbakugomezgeka kwa Mwenenthengwa, uyoso ni Themba.

15. Kasi “ŵamwali” na ŵakuphakazgika awo ŵacali pa caru capasi, ŵakucitira lumoza mulimo wuli?

¹⁵ Ŵakukhalira ŵakuphakazgika ŵakuŵawonga comene “ŵamwali” aŵa cifukwa ca mwamphu uwo ŵakulongora pakupharazga “makani ghawemi agha gha ufumu” mu caru cose. (Mat. 24:14) “Mzimu na mwali ŵakulutilira kuyowoya kuti: ‘Zanga!’” kweniso waliyose uyo wakupulika wakuyowoya kuti, “Zanga!” (Uvu. 22:17) Nadi, “mberere zinyake” zikapulika apo ŵakuphakazgika ŵakayowoya kuti “Zanga!” ndipo nazo zikuyowoya kuti “Zanga!” ku ŵanji.—Yoh. 10:16.

16. Kasi ni mwaŵi wuli uwo Yehova wapeleka ku ŵa mberere zinyake?

¹⁶ Ŵakukhalira ŵakuphakazgika ŵakuŵatemwa comene ŵa mberere zinyake, ndipo mbakukondwa kumanya kuti Wiske wa Mwenenthengwa, uyo ni Yehova, waŵapa mwaŵi wa kuzakasangwa nawo pa nthengwa ya Mwanamberere. Ucimi ukayowoya kuti ŵabwezi ŵa mwali aŵa, ‘ŵazamulongozgeka na cimwemwe na kuhenelera.’ Nadi, mberere zinyake, zeneizo zili na cigomezgo ca kuzakakhala pa caru capasi, nazo zizamukondwa para nthengwa ya Mwanamberere yikucitika kucanya. Mphake kuti buku la Uvumbuzi likuyowoya kuti “mzinda ukuru” “ukimilira panthazi pa cizumbe na panthazi pa Mwanamberere.” Iwo ŵakucita uteŵeti wakupatulika kwa Yehova mu luŵaza lwa pa caru capasi lwa tempile lake lauzimu.—Uvu. 7:9, 15.

17, 18. Kasi ni vinthu wuli ivyo vizamucitika pamanyuma pa nthengwa ya Mwanamberere, ndipo Khristu wazamuŵa dada wa anjani mu Muwuso wake wa Vyaka Cikwi?

¹⁷ Ŵazgani Salmo 45:16. Ŵabwezi ŵa mwali wa Khristu ŵazamukondwa comene mu caru ciphya para nthengwa yazakacitika. Pa nyengo iyi, Mwenenthengwa, uyoso ni Themba wazamuwuska “ŵasekuru” ŵake, awo ŵazamuŵa “ŵana” ŵake pa caru capasi. (Yoh. 5:25-29; Heb. 11:35) Wazamwimika “ŵakaronga mu caru” kufuma pa ŵanthu aŵa. Kwambura kukayika, Khristu wazamwimika ŵanji mwa ŵalara ŵakugomezgeka awo ŵaliko mazuŵa ghano, kuti ŵazakacite mulimo wa kulongozga mu caru ciphya.—Yes. 32:1.

¹⁸ Mu Muwuso wa Vyaka Cikwi, Khristu wazamuŵaso dada wa ŵanthu ŵanyake. Nakuti ŵanthu wose awo ŵali na cipulikano mu sembe yakuwombora ya Yesu ŵazamukhala kwamuyirayira pa caru capasi. (Yoh. 3:16) Ntheura, wazamuŵa ‘Dada wawo Wamuyirayira.’—Yes. 9:6, 7.

19, 20. Kasi vinthu ivyo vili kulembeka mu Salmo cipaturo 45, vikuŵakhwaska wuli Ŵakhristu wose ŵaunenesko mazuŵa ghano?

¹⁹ Ŵazgani Salmo 45:1, 17. Nadi, vinthu ivyo vili kulembeka mu Salmo cipaturo 45 vikukhwaska Ŵakhristu wose. Ŵakukhalira ŵakuphakazgika mbakukondwa comene cifukwa ŵakulindizga kuti sonosono apa ŵamukumana na ŵanyawo ndiposo Mwenenthengwa kucanya. Ŵa mberere zinyake ŵakuciskika kuti ŵalutilire kujilambika kwa Themba lawo laucindami ndipo ŵakuwonga mwaŵi uwo ŵali nawo wa kuteŵetera lumoza na ŵakukhalira ŵa mu gulu la mwali. Para nthengwa yacitika, Khristu na awo wazamuwusa nawo ŵazamutumbika comene ŵanthu awo ŵazamukhala pa caru capasi.—Uvu. 7:17; 21:1-4.

²⁰ Apo tikulindilira kuti “makani ghawemi” ghakuyowoya vya Mesiya Themba ghafiskike, mphanyi taciskika comene kumanyiska ŵanji ‘zina lake.’ Tiyeni tikolerane na ŵanthu awo ‘ŵalumbenge Themba muyaya na muyaya.’