1, 2. Kasi umoyo wa Adamu na Eva ukaŵa wuli pakwamba? Kasi pali mafumbo wuli?

ADAMU na Eva ŵakati ŵalengeka, ŵakaŵavya mulwani. Ŵakaŵa ŵambura kwananga ndipo ŵakakhalanga mu paradiso. Ŵakaŵa ŵana ŵa Chiuta, ntheura ŵakaŵa nayo paubwezi pakuŵa Mlengi wawo. (Gen. 2:7-9; Luka 3:38) Chiuta wakaŵapa mulimo wapadera. (Ŵazgani Genesis 1:28.) Kuti Adamu na Eva ‘ŵazuzge charu na kuchithereska’ pakeneranga kujumpha nyengo. Kweni ŵakeneranga kuŵa ŵamoyo kwamuyirayira kuti ŵalutilire ‘kuŵa na mazaza pa vyamoyo vyose ivyo vikwenda pa charu.’ Ŵakeneranga kuchita mulimo uwu kwamuyirayira.

² Chifukwa wuli mazuŵa ghano vinthu vili nthena yayi? Chifukwa wuli pali ŵalwani ŵanandi awo ŵakupoka ŵanthu chimwemwe, nga ni nyifwa? Kasi Chiuta wazamuŵaparanya wuli ŵalwani aŵa? Baibolo likuzgora mafumbo agha na ghanyake. Tiyeni tiwone umo likuzgolera.

3, 4. (a) Kasi Chiuta wakapeleka dango wuli kwa Adamu na Eva? (b) Chifukwa wuli ŵakeneranga kupulikira dango ili?

³ Nangauli Adamu na Eva ŵakalengeka kuti ŵaŵe ŵamoyo kwamuyirayira, kweni pakaŵa vinthu vinyake ivyo ŵakeneranga kuchita kuti ŵalutilire kuŵa ŵamoyo. Ŵakeneranga kuthuta, kumwa maji, kugona, ndiposo kurya. Chakuzirwa chomene ntchakuti ŵakeneranga kuŵa paubwezi na Yehova, Mupi wa umoyo. (Dute. 8:3) Kuti ŵalutilire kuŵa ŵamoyo, ŵakeneranga kulongozgeka na Chiuta. Yehova wakaphalira Adamu fundo iyi, pambere Eva wandalengeke. Baibolo likuti: ‘Yehova Chiuta wakamulangulira munthu, wakati, “Vya makuni ghose gha mu munda uryenge kwawanangwa; kweni vya khuni la kumanyiska uwemi na uheni ungaryanga, chifukwa mu zuŵa leneilo tiuryelengepo, tiufwenge nadi.”’—Gen. 2:16, 17.

⁴ “Khuni la kumanyiska uwemi na uheni” likimiranga mazaza gha Chiuta gha kumanya icho ntchiwemi na icho ntchiheni. Mbunenesko kuti Adamu wakamanyanga chiwemi na chiheni pakuti wakalengeka mu chikozgo cha Chiuta kweniso wakaŵa na njuŵi. Kweni khuni likakumbuskanga Adamu na Eva kuti nyengo zose ŵakwenera kulongozgeka na Yehova. Kurya vipambi vya mu khuni ili, ukaŵa uchigaluka. Ndipo iwo na ŵana ŵawo ŵakeneranga kunjira mu suzgo likuru chomene. Ŵakate ŵafwenge nga umo Chiuta wakaŵachenjezgera.

5. Kasi vikenda wuli kuti Adamu na Eva ŵagalukire Chiuta?

⁵ Eva wakati walengeka, Adamu wakamuphalira ivyo Chiuta wakalangura. Eva wakalimanya makora dango ili, lekani wakalizunura nkhanira ndendende. (Gen. 3:1-3) Wakalizunura kwa Satana Dyabulosi, uyo wakizira mu njoka. Khumbo lakuti waŵe na mazaza ndiposo lakuti wajiyimire payekha, likakura chomene mu mtima wake. (Yaniskani na Yakobe 1:14, 15.) Kuti wafiske chilato chake, wakaphalira Eva kuti Chiuta ni mutesi. Wakamusimikizgira kuti para wangajiyimira payekha, wafwenge yayi kweni wayanenge na Chiuta. (Gen. 3:4, 5) Eva wakamugomezga ndipo wakarya chipambi chakukanizgika. Kweniso wakapako Adamu kuti nayo warye. (Gen. 3:6, 17) Apa, Dyabulosi wakateta. (Ŵazgani 1 Timote 2:14.) Ndipouli, Adamu ‘wakapulikira mazgu gha muwoli wake.’ Nangauli Satana Dyabulosi wakawoneka nga ni mubwezi, kweni wakaŵa mulwani muheni chomene ndipo wakamanyanga masuzgo agho ghaŵengepo para Eva wapulikira.

6, 7. Kasi Yehova wakaŵeruzga wuli Adamu, Eva na Satana?

⁶ Adamu na Eva ŵakagalukira Yehova, uyo wakaŵapa umoyo na chilichose icho ŵakaŵa nacho. Yehova wakawonanga vyose ivyo vikachitika. (1 Mid. 28:9; ŵazgani Zintharika 15:3.) Iyo wakapeleka mwaŵi kwa Adamu, Eva na Satana wakuti ŵalongore usange ŵakumutemwa panji yayi. Pakuŵa Dada, ivi vikwenera kuti vikamuŵinya chomene. (Yaniskani na Genesis 6:6.) Kweni wakapeleka cheruzgo chaurunji ku ŵakwananga aŵa.

⁷ Chiuta wakaphalira Adamu kuti: “Mu zuŵa leneilo tiuryelengepo [vya khuni la kumanyiska uwemi na uheni] tiufwenge nadi.” Panji Adamu wakaghanaghananga kuti “zuŵa” ili nda maora 24. Pamanyuma pa kuswa dango la Chiuta, panji wakalindiliranga kuti wakomekenge na Yehova pambere zuŵa lindanjire. “Namise kwatima,” Yehova wakiza kuzakayowoya na Adamu na Eva. (Gen. 3:8) Iyo wakadankha kupulikizga ivyo Adamu na Eva ŵayowoyenge. (Gen. 3:9-13) Kufuma apo,  wakaŵapa cheruzgo. (Gen. 3:14-19) Waŵakomenge nyengo yeneyiyo, mphanyi chilato chake kwa Adamu na Eva ndiposo ŵana ŵawo, chikafiskika yayi. (Yes. 55:11) Nangauli Adamu na Eva ŵakamba kusuzgika nyengo yeneyiyo chifukwa cha kwananga, kweni ŵakalutilira kuŵa ŵamoyo mpaka ŵakababa ŵana ŵeneawo ŵakaŵa na chilindizga cha umoyo uwemi munthazi. Adamu na Eva ŵakafwa pa “zuŵa” ilo ŵakanangira, pakuti ŵakafiska yayi vyaka 1,000, ivyo kwa Chiuta ni zuŵa limoza.—2 Pet. 3:8.

8, 9. Kasi ŵana ŵa Adamu ŵali kukhwaskika wuli chifukwa chakuti iyo wakananga? (Wonani chithuzithuzi chakwamba.)

⁸ Kasi ŵana ŵa Adamu na Eva ŵali kukhwaskika na ivyo ŵapapi ŵawo ŵakachita? Enya. Lemba la Ŵaroma 5:12 likuti: ‘Kwizira mwa munthu yumoza kwananga kukanjira mu charu ndipo nyifwa kwizira mu kwananga, ntheura nyifwa yikathandazgikira ku ŵanthu wose chifukwa wose ŵakananga.’ Munthu uyo wakamba kufwa ni Abelu, uyo wakaŵa wakugomezgeka. (Gen. 4:8) Kufuma apo, ŵana ŵanyake ŵa Adamu ŵakachekuranga na kufwa. Kasi ŵakahara kwananga ndiposo nyifwa? Zgoro tikulisanga mu ivyo mpositole Paulosi wakalemba. Iyo wakati: “Kwizira mu kuleka kupulikira kwa munthu yumoza ŵanandi ŵakazgoreka ŵakwananga.” (Rom. 5:19) Ntheura, kwananga na nyifwa ivyo ŵanthu ŵali kuhara kwa Adamu mbalwani. Palije munthu wambura kufikapo uyo wangagwentha ŵalwani aŵa. Nangauli tikumanya yayi nkhanira ndendende umo kwananga kwa Adamu kukanjilira mu mathupi gha ŵana ŵake, kweni tikuwona masuzgo agho ghalipo chifukwa cha kwananga uku.

⁹ Lekani Baibolo likuti kwananga ndiposo nyifwa ivyo tili kuhara, ‘ntchibenekelero icho chili pa maso gha ŵanthu wose’ ndiposo ‘chidiko icho chathandazgika pa mitundu yose ya ŵanthu.’ (Yes. 25:7) Palije munthu uyo wangagwentha kwananga na nyifwa. Lekani Baibolo likuti “mwa Adamu wose ŵakufwa.” (1 Kor. 15:22) Ndicho chifukwa Paulosi wakafumba kuti: “Ni njani wanithaskenge ku thupi ilo likunilongozgera ku nyifwa iyi?” Kasi wakaŵapo? *—Rom. 7:24.

10. (a) Zunurani mavesi agho ghakulongora kuti Yehova wazamumazga nyifwa. (b) Kasi mavesi agha ghakuvumbura vichi vyakukhwaskana na Yehova ndiposo Mwana wake?

¹⁰ Yehova pera ndiyo wakaŵa wakwenelera kuthaska Paulosi. Yesaya wakati wayowoya vya ‘chibenekelero,’ wakalemba kuti: ‘Tiwavivye nyifwa pakuyitonda kwamuyirayira, ndipo Yehova Chiuta tiwafyure masozi ku visko vyose.’ (Yes. 25:8) Nga ni dada uyo wakumazga masuzgo gha ŵana ŵake na kupuputa masozi ghawo, Yehova ngwakukhumbisiska chomene kuti wazakamazge nyifwa iyo yili kwiza chifukwa cha kwananga kwa Adamu. Yesu wakukolerana nayo pakuchita mulimo uwu. Lemba la 1 Ŵakorinte 15:22 likuti: ‘Chifukwa nga umo mwa Adamu wose ŵakufwa, ntheuraso mwa Khristu wose ŵazamuzgoka ŵamoyo.’ Mwakuyana waka, Paulosi wakati wafumba kuti “Ni njani wanithaskenge?” wakazgora kuti: ‘Nkhuwonga Chiuta kwizira mwa Yesu Khristu Fumu yithu!’ (Rom. 7:25) Chitemwa icho chikachiska Yehova kuti walenge ŵanthu, chikamara yayi chifukwa cha kugaluka kwa Adamu na Eva. Kweniso Yesu uyo wakawovwiranga Yehova pakulenga ŵanthu  ŵaŵiri ŵakwambilira, wachali kukondwa na ŵana ŵa Adamu na Eva. (Zinth. 8:30, 31) Kweni kasi ŵanthu ŵakate ŵathaskikenge wuli ku kwananga na nyifwa?

11. Kasi Yehova wali kuchita vichi kuti wawovwire ŵanthu?

¹¹ Adamu wakati wananga, Yehova wakamweruzga kuti wafwenge. Lekani ŵanthu wose ŵali kuhara kwananga na nyifwa. (Rom. 5:12, 16) Baibolo likuti: “Kwizira mu ubudi umoza ŵanthu ŵa mitundu yose ŵakasuskika.” (Rom. 5:18) Kasi Yehova wakaŵawovwira wuli ŵanthu kwambura kuswa fundo zake zaurunji? Zgoro tikulisanga mu mazgu gha Yesu. Iyo wakati: ‘Mwana wa munthu wakiza kupeleka umoyo wake kuŵa chiwombolero cha ŵanandi.’ (Mat. 20:28) Pakuŵa wakufikapo, Yesu wali kupeleka chiwombolero. Kasi chiwombolero ichi chikafiska wuli fundo zaurunji za Chiuta?—1 Tim. 2:5, 6.

12. Kasi ni sembe wuli iyo yikapelekeka, yeneiyo yikafiska urunji wa Chiuta?

¹² Pakuŵa munthu wakufikapo, Yesu wakate ŵaŵenge wamoyo kwamuyirayira. Uwu ndiwo umoyo uwo Yehova wakakhumbanga kuti Adamu waŵe nawo. Khumbo la Yehova likaŵa lakuti charu chizure na ŵana ŵa Adamu ŵambura kwananga. Ntheura, chifukwa cha kutemwa chomene Adada ŵake ndiposo ŵana ŵa Adamu, Yesu wakapeleka umoyo wake kuŵa sembe. Nadi, Yesu wakapeleka umoyo wake wambura kwananga uwo ukayananga waka na umoyo uwo Adamu wakataya. Pamanyuma, Yehova wakawuska Mwana wake kuŵa chilengiwa chauzimu. (1 Pet. 3:18) Sembe yakuwombora yikafiska urunji wa Yehova chifukwa umoyo waurunji wa Yesu ukapelekeka kulipira umoyo waurunji uwo Adamu wakataya. Sembe ya Yesu yikapangiska kuti chiŵe chamachitiko kuti ŵana ŵa Adamu ŵaŵe ŵamoyo kwamuyirayira. Apa, Yesu wakanjira m’malo gha Adamu. Paulosi wakati: “Nakuti vili kulembeka: ‘Munthu wakwamba Adamu wakazgoka munthu wamoyo.’ Adamu waumaliro wakazgoka mzimu wakupa umoyo.”—1 Kor. 15:45.

13. Kasi “Adamu waumaliro” wazamuŵawovwira wuli awo ŵali kufwa?

¹³ Sonosono apa, “Adamu waumaliro” wazamupeleka umoyo wamuyirayira ku ŵana ŵa Adamu. Ŵanandi ni awo ŵali kufwa. Iwo ŵazamuwuskika kuti ŵaŵeso ŵamoyo pa charu chapasi.—Yoh. 5:28, 29.

14. Kasi Yehova wanozga vichi kuti wawovwire ŵanthu kuŵa ŵakufikapo?

¹⁴ Kasi ŵanthu ŵazamufwatuka wuli ku kwananga uko ŵali kuhara? Kuti wafiske ivi, Yehova wali kukhazikiska Ufumu. Yesu na ŵa 144,000 awo ŵali kusoleka pa charu chapasi, ndiwo ŵazamuŵa mafumu. (Ŵazgani Uvumbuzi 5:9, 10.) Pakuti awo ŵazamuwusa na Yesu kuchanya ŵakaŵa ŵanthu ŵambura kufikapo, chizamuŵa chipusu kuŵapulikiska ŵanthu ŵambura kufikapo awo ŵazamuŵa pa charu chapasi. Kwa vyaka 1,000, Yesu na awo wazamuwusa nawo, ŵazamovwira ŵanthu kuti ŵaŵe ŵakufikapo.—Uvu. 20:6.

15, 16. (a) Kasi ni nyifwa wuli iyo yizamumalizgika? Kasi yizamumalizgika pawuli? (b) Kuyana na 1 Ŵakorinte 15:28, kasi Yesu wazamuchita vichi?

¹⁵ Paumaliro wa vyaka 1,000 vya Ufumu uwu, ŵanthu ŵakugomezgeka ŵazamufwatuka ku ŵalwani wose awo ŵaŵapo chifukwa cha kwananga kwa Adamu. Baibolo likuti: ‘Chifukwa nga umo mwa Adamu wose ŵakufwa, ntheuraso mwa Khristu wose ŵazamuzgoka ŵamoyo. Kweni waliyose mu ndondomeko yake: Khristu vipambi vyakwamba, kufuma apo awo mba Khristu [awo wazamuwusa nawo] mu nyengo ya kuŵapo kwake. Chakulondezgapo, umaliro, apo wazamupeleka ufumu kwa Chiuta wake na Ŵawiske, para  wamalizga maboma ghose na mazaza ghose na nkhongono. Pakuti wakwenera kuwusa nga ni themba mpaka Chiuta waŵike ŵalwani wose ku malundi ghake. Pakuŵa mulwani waumaliro, nyifwa yizamumalizgika.’ (1 Kor. 15:22-26) Nadi, nyifwa iyo tili kuhara kwa Adamu yizamuŵakoso yayi. ‘Chibenekelero’ icho chikuyuzga ŵanthu chizamuwuskikapo kwamuyirayira.—Yes. 25:7, 8.

¹⁶ Mpositole Paulosi wakamalizga na mazgu ghakuti: ‘Kweni para vinthu vyose vyazakalambikika kwa iyo, Mwana nayo wazamujilambika kwa Uyo wakalambika vinthu vyose kwa iyo, mwakuti Chiuta waŵe vinthu vyose kwa waliyose.’ (1 Kor. 15:28) Chilato cha muwuso wa Yesu chizamuŵa kuti chafiskika. Paumaliro, mwakukondwa wazamuwezgera mazaza kwa Yehova kweniso wazamupeleka kwa Yehova ŵanthu ŵakufikapo.

17. Kasi Satana ŵazamuchita nayo wuli paumaliro?

¹⁷ Kasi Satana, uyo wakambiska masuzgo ghose gha ŵanthu, ŵazamuchita nayo wuli? Zgoro tikulisanga pa Uvumbuzi 20:7-15. Paumaliro wa vyaka 1,000 pa chiyezgo chaumaliro, Satana wazamuzomerezgeka kuti wayezge ŵanthu ŵakufikapo. Dyabulosi na awo ŵazamusankha kumulondezga, ŵazamuparanyika kwamuyirayira. Iyi ni ‘nyifwa yachiŵiri.’ (Uvu. 21:8) Pakuti awo ŵazamufwa pa nyifwa yachiŵiri, ŵazamuŵaso ŵamoyo yayi, nyifwa iyi yizamumalizgika yayi. Ndipouli, ‘nyifwa yachiŵiri’ iyi, ni mulwani yayi ku ŵanthu awo ŵakutemwa na kuteŵetera Mlengi wawo.

18. Kasi mulimo uwo Chiuta wakapa Adamu uzamufiskika wuli?

¹⁸ Ŵanthu ŵakufikapo ŵazamwima pamaso pa Yehova. Iwo ŵazamuŵa ŵakwenelera kupokera umoyo wamuyirayira ndipo kuzamuŵavya ŵalwani. Mulimo uwo Chiuta wakapa Adamu uzamuŵa kuti wafiskika uku iyo kulije. Charu chizamuzura na ŵana ŵake awo ŵazamuchipweleleranga na kupwelelera vinyama. Tili ŵakuwonga chomene kuti sonosono apa Yehova wamazgenge mulwani waumaliro, uyo ni nyifwa.