1. (a) Chifukwa wuli tikwenera kwimikana na Satana mazuŵa ghano? (b) Chifukwa wuli tikugomezga kuti tingamutonda Satana?

SATANA wakulimbana na Ŵakhristu ŵakuphakazgika na “mberere zinyake.” (Yoh. 10:16) Satana wali na nyengo yichoko chomene. Ntheura wakukhumba kumilimitizga ŵateŵeti ŵanandi ŵa Yehova. (Ŵazgani Uvumbuzi 12:9, 12.) Kasi vingachitika kwimikana na Satana? Enya. Baibolo likuti: ‘Mikanani na Dyabulosi, ndipo iyo wamuchimbiraninge.’—Yak. 4:7.

2, 3. (a) Chifukwa wuli Satana wakukondwa usange ŵanthu ŵakugomezga kuti iyo kulije? (b) Kasi mukumanya wuli kuti Satana waliko?

² Ŵanthu ŵanandi ŵakukayika kuti Satana waliko. Iwo ŵakughanaghana kuti Satana na viŵanda vyake ni ŵanthu ŵakuyelezgera waka awo ŵakuzunulika mu mabuku, mafilimu, na maseŵera gha pa vidiyo. Iwo ŵakuti munthu wamahara wangagomezga yayi kuti kuli mizimu yiheni. Satana na viŵanda vyake ŵakukondwa usange ŵanthu ŵakugomezga kuti iwo kulije. Satana wakubulumutizga maghanoghano gha wose awo ŵakugomezga kuti iyo kulije. (2 Kor. 4:4) Iyi ni nthowa yimoza iyo wakupuluskira ŵanthu.

³ Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakumanya kuti Satana na viŵanda  vyake ŵaliko. Mwachiyelezgero, Satana ndiyo wakayowoya na Eva kwizira mu njoka. (Gen. 3:1-5) Ndiyo wakasuskana na Yehova pa nkhani ya Yobu. (Job 1:9-12) Nyengo yinyake Satana wakayezga Yesu. (Mat. 4:1-10) Ufumu wa Chiuta wati wamba kuwusa kuchanya mu 1914, Satana wakamba “kurwa nkhondo” na ŵakuphakazgika pa charu chapasi. (Uvu. 12:17) Satana wakukhumba kunanga chipulikano cha ŵa 144,000 na ŵamberere zinyake. Tikwenera kulutilira kukhozga chipulikano chithu kuti timikane nayo. Nkhani iyi yilongosorenge vinthu vitatu ivyo tingachita kuti timikane na Satana.

4. Kasi Satana walongora wuli kuti ngwakujikuzga?

⁴ Satana ngwakujikuzga chomene. Wakwimikana na muwuso wa Yehova ndipo wakujitora nga ni chiuta. Uwu mbukaboni wakuti ngwakujikuzga nadi. Kuti tilimbane na Satana, tikwenera kujiyuyura na kuleka kujikuzga. (Ŵazgani 1 Petrosi 5:5.) Kasi kujikuzga ni vichi? Kasi kunotha pa viwemi nkhwananga?

5, 6.(a) Kasi kunotha nkhuheni nyengo zose? (b) Chifukwa wuli kujikuzga nkhuheni?

⁵ Dikishonare yinyake yikuti munthu wakunotha chifukwa cha viwemi ivyo iyo panji ŵanyake ŵachita. Nkhwananga yayi kuchita nthena. Mpositole Paulosi wakaphalira ŵabali ku Tesalonika kuti: ‘Ntheura tikunotha mwa imwe pakati pa mipingo ya Chiuta, chifukwa cha chizizipizgo chinu na chipulikano mu nthambuzgo zinu zose na visuzgo ivyo mukuzizipizga.’ (2 Tes. 1:4) Para ŵanyithu ŵachita makora vinthu vinyake, tikunotha ndipo tikujipulika makora. Tikukhumba yayi kuti munthu watinene chifukwa cha uko tikufumira, mbumba yithu kweniso uko tili kukulira.—Mil. 21:39.

⁶ Kweni kujikuzga na kunotha vikupambana. Para munthu ngwakujikuzga wangaŵa paubwezi na ŵanyake yayi ndipo ubwezi wake na Yehova ukunangika. Para ndise wakujikuzga chikuŵa chakusuzga kupokera ulongozgi. (Sal. 141:5) Para munthu wakujikuzga, ndikuti ‘wakujighanaghanira yekha’ ndipo ‘wakujiwona kuti ngwakuzirwa chomene kuluska ŵanyake.’ Yehova wakutinkha kujikuzga. (Ezek. 33:28; Am. 6:8) Satana ngwakujikuzga ndipo wakukondwa chomene usange ŵanthu nawo ŵakutolera nkharo yake. Satana wakakondwa apo Nimurodi, Faro, na Abisalomu ŵakajikuzga. (Gen. 10:8, 9; Ex. 5:1, 2; 2 Sam. 15:4-6) Kayini nayo wakaŵa wakujikuzga. Yehova wakamuphalira kuti wasinthe nkharo yake kweni wakapulikira yayi. Wakasulako ulongozgi wa Yehova ndipo wakakoma munung’una wake.—Gen. 4:6-8.

7, 8. (a) Kasi kusankhana mitundu ni vichi? Kasi ntchivichi chikuchitika para ŵanthu ŵakusankhana mitundu? (b) Kasi kujikuzga kungatimbanizga wuli mtende mu mpingo?

⁷ Ŵanthu ŵanandi mazuŵa ghano mbakujikuzga. Kujikuzga na kusankhana mitundu vikwenderana. Dikishonare yinyake yikulongosora kuti kusankhana mitundu chikung’anamura kuwona mtundu unyake kuŵa wapachanya kuluska unyake. Ŵanthu ŵakusankhana mitundu chifukwa cha kujikuzga. Ivi vikupangiska kuti ŵanthu ŵakomanenge.

⁸ Ntchiwemi yayi kuti ŵabali na ŵadumbu ŵasankhanenge mitundu. Nyengo zinyake ŵabali na ŵadumbu ŵangapambana maghanoghano ndipo ŵangatondeka kujikora chifukwa cha kujikuzga. Ŵakhristu ŵakwambilira nawo  vikaŵachitikiranga. Lekani Yakobe wakafumba kuti: “Kasi zikufuma nkhu nkhondo ndipo zikufuma nkhu mbembe pakati pinu?” (Yak. 4:1) Ivyo tikuyowoya na kuchita vingalongora usange tikutinkha ŵabali ŵithu kweniso tikujiwona kuŵa ŵapachanya. Ivi vingapangiska kuti ŵanyithu ŵakhalirenge waka kukwenyelera. (Zinth. 12:18) Nadi, chifukwa cha kujikuzga mtende mu mpingo ungatimbanizgika.

9. Kasi Baibolo likutovwira wuli kuti tileke kujikuzga? (Wonani chithuzithuzi chakwamba.)

⁹ Ntchiwemi yayi kujiwona kuŵa wapachanya kuluska ŵanyithu. Baibolo likuti: “Yose uyo wakujikuzga ni mukazuzi kwa Yehova.” (Zinth. 16:5) Ipo tikwenera kujisanda umo tikuwonera ŵanthu ŵa mitundu yinyake. Usange tikujikuzga chifukwa cha mtundu withu, ndikuti tikususka fundo yakuti Chiuta ‘wakalenga mitundu yose ya ŵanthu kufuma mwa munthu yumoza.’ (Mil. 17:26) Apa chikung’anamura kuti tose tili mtundu umoza chifukwa tili kufuma kwa Adamu. Ntheura ntchiwemi yayi kughanaghana kuti mtundu unyake ngwapachanya kuluska unyake. Para tikughanaghana nthena ndikuti tikukondweska Satana uyo wakukhumba yayi kuti titemwanenge na kukolerana mu mpingo. (Yoh. 13:35) Ntheura tingamutonda Satana usange tikujiyuyura.—Zinth. 16:18.

10, 11. (a) Chifukwa wuli Mkhristu nayo wangamba kutemwa chomene vinthu vyacharu? (b) Kasi Dema wakalongora wuli kuti wakatemwanga chomene vinthu vyakuthupi?

¹⁰ Baibolo likuti Satana ndiyo ni ‘muwusi wa charu ichi’ ndipo charu chose chikugona mu nkhongono zake. (Yoh. 12:31; 1 Yoh. 5:19) Ntheura vinandi ivyo charu chikukhumba vikupambana na ivyo Baibolo likusambizga. Kweni ni vyose yayi ivyo charu chikuchita ni viheni. Ndipouli, Satana wakugwiliskira ntchito charu kuti wakhorweske makhumbiro ghithu kuti tichite kwananga kweniso kuti tambe kutemwa chomene vithu vyakuthupi na kuleka kusopa Yehova.—Ŵazgani 1 Yohane 2:15, 16.

¹¹ Ŵakhristu ŵanyake kale nawo ŵakatemwanga chomene vinthu vyacharu. Paulosi wakati: ‘Dema wali kunileka chifukwa watemwa mgonezi wasono.’ (2 Tim. 4:10) Kasi ni vinthu wuli vya mgonezi wasono ivyo vikapangiska kuti Dema waleke kwenda na Paulosi? Baibolo lindayowoyepo. Kweni Dema wakatemwanga chomene vinthu vyakuthupi kuluska vyauzimu. Ivi vikapangiska kuti waleke kuteŵetera pamoza na Paulosi. Ivyo Dema wakapenjanga vingaluska vitumbiko vya Yehova yayi.—Zinth. 10:22.

12. Kasi Mkhristu wangapusikika wuli na kwamba kutemwa usambazi?

¹² Nyengo zinyake nase tingapusikika na kwamba kutemwa chomene vinthu vyakuthupi. Mkhristu waliyose wali na udindo wakujipwelelera kweniso kupwelelera mbumba yake. (1 Tim. 5:8) Yehova wakapa Adamu na Eva chikaya chakutowa chomene. Uwu mbukaboni wakuti Yehova wakukhumba kuti tikondwenge. (Gen. 2:9) Kweni Satana wangatiyezga na “nkhongono yakupusika ya usambazi.” (Mat. 13:22) Ŵanthu ŵanandi ŵakughanaghana kuti vinthu vingaŵayendera makora kweniso ŵangaŵa ŵakukondwa usange ŵangaŵa na ndalama zinandi. Kweni uwu mbutesi chifukwa ubwezi withu na Yehova unganangika. Yesu wakaphalira ŵasambiri ŵake kuti:  ‘Palije uyo wangateŵetera nga ni muzga wa ŵenecho ŵaŵiri; chifukwa panji watinkhenge yumoza na kutemwa munyake, panji wademelerenge kwa yumoza na kwelura munyake. Mungateŵetera nga mbazga ŵa Chiuta na usambazi pa nyengo yimoza chara.’ (Mat. 6:24) Satana wakukhumba kuti titemwenge chomene usambazi, na kuleka kuteŵetera Yehova. Tikwenera kuŵa maso kuti usambazi uleke kutimbanizga ubwezi withu na Yehova. Kuti timutonde Satana, tileke kutemwa chomene vinthu vyakuthupi.—Ŵazgani 1 Timote 6:6-10.

13. Kasi ŵanthu ŵakuwona wuli nthengwa kweniso kugonana?

¹³ Uzaghali ni nthowa yimoza iyo Satana wakupuluskira ŵanthu mazuŵa ghano. Ŵanthu ŵanandi ŵakuti para munthu ngwakugomezgeka mu nthengwa wakuŵa wakukakika. Iwo ŵakuti kugomezgeka kuli kumara. Mwanakazi munyake uyo ni kaswiri wa maseŵera wakati: “Vingachitika yayi kuti munthu waŵe na mwanakazi panji mwanalume yumoza pera. Nkhukayika usange walipo munthu uyo ngwakugomezgeka kwa mfumu panji muwoli wake.” Mwanalume munyake uyo nayo wakuchita vyamaseŵera wakati: “Nkhukayika usange munthu wali kulengeka kuti wakhalenge na mwanalume panji mwanakazi yumoza pera umoyo wake wose.” Yehova wakukhumba kuti para ŵanthu ŵatorana ŵaŵenge ŵakugomezgeka mu nthengwa kweni Dyabulosi wakukhumba yayi. Iyo wakukondwa chomene usange ŵanthu ŵakuyuyura nthengwa. Tingatonda Satana usange tikuwona nthengwa nga umo Yehova wakuyiwonera.

14, 15. Kasi tingagega wuli uzaghali?

¹⁴ Tose tikwenera kutinkha uzaghali kwali tili mu nthengwa panji yayi. Ndipouli, ntchipusu yayi kuchita nthena. Nyengo zinyake ŵanyinu ku sukulu ŵangamuphalirani kuti ŵakugonana ndipo ŵakukondwa chomene. Nyengo zinyake ŵangamulongorani vithuzithuzi vyamuziro. Baibolo likuti: ‘Uyo wakuchita uzaghali wakwanangira thupi la iyomwene.’ (1 Kor. 6:18) Ŵanthu ŵanandi ŵakutora matenda na kufwa chifukwa cha kuchita uzaghali. Ŵanyamata na ŵasungwana ŵanandi awo ŵali kuchitapo uzaghali ŵakudandawura chifukwa cha ivyo ŵakachita. Ŵamalonda ŵangatipusika kuti tiwonenge uzaghali nga nguwemi waka. Iwo ŵakukhumba kuti tiswe malango gha Yehova na kughanaghana kuti palije uheni uliwose. Ivi vikupangiska kuti ŵanthu ŵathere na “nkhongono yakupusika ya kwananga.”—Heb. 3:13.

¹⁵ Kasi ntchivichi chingatovwira kuti tileke kuchita uzaghali? Chakwamba manyani suzgo linu. (Rom. 7:22, 23) Lombani Chiuta kuti wamupani nkhongono. (Fil. 4:6, 7, 13) Gegani vinthu ivyo vingamupangiskani kuti muchite uzaghali. (Zinth. 22:3) Para mwayezgeka kuchita uzaghali, chitanipo kanthu mwaluŵiro.—Gen. 39:12.

16. Kasi Yesu wakamuzgora wuli Satana? Kasi tikusambirapo vichi?

¹⁶ Yesu wakathera yayi apo wakayezgeka na Satana. Iyo wakapusikika yayi, nesi kughanaghanirapo dankha ivyo Satana wakamulayizga. Kweni nyengo yeneyiyo wakamuzgora, wakati: “Kuli kulembeka.” (Ŵazgani Mateyu 4:4-10.) Yesu wakamanyanga makora Mazgu gha Chiuta, lekani wakazunuranga Malemba na kumususka Satana nyengo yeneyiyo. Tikwenera  kuchitapo kanthu mwaluŵiro usange tayezgeka kuchita uzaghali. Para tachita nthena timutondenge Satana.—1 Kor. 6:9, 10.

17, 18. (a) Kasi Satana wangatiyezgaso mu nthowa wuli? (b) Kasi umaliro wa Satana ngwakuti wuli ndipo vikumovwirani wuli kuti mulutilire kuzizipizga?

¹⁷ Satana wakupuluska ŵanthu kuti ŵaŵe ŵakujikuzga, ŵatemwenge vinthu vyakuthupi na uzaghali. Kweni wakupuluskaso ŵanthu mu nthowa zinyake. Nyengo zinyake ŵabali ŵithu awo Mbakaboni yayi ŵangatisuska. Ŵanyithu ŵangatinena ku sukulu. Nyengo zinyake boma lingakanizga ntchito yithu yakupharazga. Tikuzizwa yayi usange ivi vyatichitikira, chifukwa Yesu wakati: ‘Muzamuŵa ŵakutinkhika na ŵanthu wose chifukwa cha zina lane; kweni uyo wazizipizga m’paka ku umaliro ndiyo wazamuponoskeka.’—Mat. 10:22.

¹⁸ Kasi tingamutonda wuli Satana? Yesu wakaphalira ŵasambiri ŵake kuti: ‘Na chizizipizgo chinu muzamusanga umoyo winu.’ (Luka 21:19) Palije icho munthu wangachita kuti waparanye ŵateŵeti ŵa Yehova. Palije chilichose icho chingatimbanizga ubwezi withu na Yehova. (Rom. 8:38, 39) Para muteŵeti wa Yehova wafwa ndikuti Satana wawina yayi, chifukwa Yehova wazamumuwuska. (Yoh. 5:28, 29) Umaliro wa Satana ngwakofya chomene. Para charu chiheni ichi chazakaparanyika, Satana wazamuponyeka mu chizongwe panji mu gadi vyaka 1,000. (Uvu. 20:1-3) Pamasinda pa vyaka 1,000, Satana “wazamusutulika mu gadi” kuti wayezge kaumaliro ŵanthu ŵarunji. Paumaliro, Satana wazamuparanyikirathu. (Uvu. 20:7-10) Tikumanya kuti Satana wazamuparanyika. Kweni ise tizamuparanyika yayi. Ntheura tikwenera kwimikana nayo Satana na kuŵa ŵakukhora mu chipulikano. Nase tingamutonda Satana.