Lutani apo pali nkhani

Lutani apo pali mitu ya nkhani

NKHANI YAKULONGOSORA UMOYO WA MUNTHU

Yehova Wanitumbika Chomene

Yehova Wanitumbika Chomene

NKHABABIKA mu 1927, mu tawuni yichoko ya Wakaw ku Saskatchewan, Canada. Kukwithu tikaŵako ŵana 7, ŵanyamata ŵanayi na ŵasungwana ŵatatu. Ntheura nkhazgoŵera kukhala na ŵanthu.

Mbumba yakwithu yikakhwaskika na suzgo likuru la vyachuma ilo likaŵako mu ma 1930. Ndipouli, chakurya pera tikaŵanga nacho. Tikaŵa na nkhuku kweniso ng’ombe ya mkaka. Ivi vikatovwiranga kuti nyengo zose tiŵenge na masumbi, mkaka, kirimu, chizi, na sitoku. Tikavwirananga kupwelelera viŵeto na ntchito zinyake za pa nyumba.

Nkhukumbukira vinthu vinandi ivyo vikanikondweskanga, nga nkhununkhira kwa maapulo. Adada ŵakatiguliranga maapulo para ŵakuwerako ku tawuni. Zuŵa lililose tikakondwanga kurya maapulo ghakunowa chomene.

MBUMBA YITHU YIKAMANYA UNENESKO

Ŵapapi ŵane ŵakamba kusambira unenesko apo nkhaŵa na vyaka 6. Kasi ŵakamba wuli? Johnny, uyo wakaŵa mwana wakwamba, wakafwa pakati pajumpha mazuŵa ghachoko waka kufuma apo wababikira. Adada na amama ŵakafumba wasembe kuti ŵamanye uko kuli Johnny. Wasembe uyu wakaŵazgora kuti mwana winu wandalute kuchanya chifukwa wakaŵa wambura kubatizika. Iyo wakati wali ku Limbo. Ŵakatolika ŵakusambizga kuti ‘Limbo’ ni malo agho mizimu ya ŵanthu ŵawemi na ya ŵana ŵambura kubatizika yikulindilira. Kasi muŵenge imwe mphanyi mukajipulika wuli? Adada na amama ŵakakhuŵara chomene na ivyo wasembe uyu wakaŵaphalira ndipo ŵakaleka kuyowoya nayo. Kweni nipera, ŵakakhumbanga kumanya uko kuli Johnny.

Zuŵa linyake, amama ŵakasanga kabuku ka Chingelezi ka Ŵakaboni ŵa Yehova ako kali na nkhani yakuti, kasi ŵakufwa ŵali nkhu? Ŵakati ŵaŵazga, kakaŵakondweska chomene. Amama ŵakakondwa apo ŵakaphaliranga adada vya kabuku aka, ŵakati: “Sono namanya uko kuli Johnny! Wali mu tulo kweni zuŵa linyake wazamuwuka.” Adada nawo ŵakaŵazga kabuku aka. Adada na amama ŵakapembuzgika chomene kumanya kuti Baibolo likusambizga kuti ŵakufwa ŵali mu tulo ndipo ŵazamuwuka.—Muph. 9:5, 10; Mil. 24:15.

Ivyo ŵapapi ŵithu ŵakasambira mu kabuku aka vikasintha umoyo withu, tose tikakhozgeka kweniso tikaŵa ŵachimwemwe. Iwo ŵakamba kusambira Baibolo na Ŵakaboni ŵa Yehova na kuluta ku maungano. Ŵanthu ŵanandi mu mpingo uwo ŵakawunganangako ŵakaŵa ŵa ku Ukraine. Mwaluŵiro, amama na adada nawo ŵakamba kupharazga.

Pamanyuma, mbumba yithu yikasamira ku Columbia ndipo ŵabali na ŵadumbu ŵakatipokelera makora. Vikaninozgeranga chomene para tikunozgekera Sambiro la Gongwe la Mulinda. Tose mu mbumba yithu tikatemwanga chomene Yehova na ivyo tikasambiranga mu Baibolo. Yehova wakatitumbika ndipo umoyo withu ukasintha chomene.

Taŵana tikasuzgikanga kuphalira ŵanthu ivyo tikagomezganga. Kweni mwezi uliwose, ine na munung’una wane Eva, tikanozgekeranga umo tingapharazgira ndipo kanandi pa Ungano wa Uteŵeti tikachitanga viyezgelero vya umo tingapharazgira. Ivi vikatovwira kuti tileke kuchita soni para tikuphalira ŵanthu ivyo Baibolo likuyowoya. Nkhuwonga chomene kuti tikasambizgika umo tingapharazgira makora.

Apo tikaŵa ŵana, tikakondwanga chomene para ku nyumba kwithu kwiza ŵateŵeti ŵanyengozose. Mwachiyelezgero, para mulaŵiliri wa dera Jack Nathan wakuchezgera mpingo withu wakagonanga ku nyumba kwithu. * Pa nyengo iyi, wakatiphaliranga nkhani zakukondweska ndipo wakatichiskanga kuteŵetera Yehova mwakugomezgeka.

Apo nkhaŵa mwana, nkhakhumbanga kuteŵetera Yehova nga ni Mubali Nathan. Pamanyuma, nkhamanya kuti chiyelezgero cha Mubali Nathan chikanovwira kunozgekera uteŵeti wanyengozose. Apo nkhaŵa na vyaka 15, nkhaŵikapo mtima kuteŵetera Yehova. Mu 1942, nkhabatizika pamoza na Eva.

CHIPULIKANO CHITHU CHIKAYEZGEKA

Mu nyengo ya Nkhondo Yachiŵiri ya pa charu chose, msambizgi munyake mwanakazi, zina lake Scott, wakalekeska sukulu ŵanung’una ŵane ŵaŵiri na mudumbu wane. Wakaŵalekeska chifukwa chakuti ŵakakana kusindamira ndembera ya charu. Pamanyuma, msambizgi uyu wakaphalira msambizgi wane kuti nayo wanilekeske sukulu. Kweni msambizgi wane wakamuzgora kuti: “Charu cha Canada chikupeleka wanangwa ku ŵanthu wakulondezga ivyo ŵakugomezga.” Nangauli Scott wakachichizga msambizgi wane kuti wanilekeske sukulu, kweni msambizgi wane wakakana na kumuphalira kuti: “Nakana, nimulekeskenge chara.”

Scott wakati: “Kukana cha! Namuphara usange ukukana kumulekeska sukulu Melita.” Msambizgi wane wakaphalira ŵapapi ŵane kuti wanilekeskenge sukulu kuti ntchito yake yileke kumara, kweni vikamukondweska yayi. Ntheura tikasanga waka mabuku ndipo tikaŵazganga ku nyumba. Pamanyuma, tikasamira ku chigaŵa chinyake icho chikaŵa pa mtunda wa makilomita 32, uko ŵakatizomerezga sukulu.

Pa nyengo ya nkhondo, mabuku ghithu ghakakanizgika, m’malo mwake tikagwiliskiranga ntchito Baibolo pera para tikupharazga. Ichi chikatovwira kuti tigwiliskirenge ntchito Baibolo mwaluso pakupharazga makani ghawemi gha Ufumu. Kweniso chikatovwira kuti tikure mwauzimu na kumanya kuti Yehova wakutovwira.

UTEŴETI WANYENGOZOSE

Nkhaŵa na luso pakunozga sisi ndipo nkhapokerapo na njombe wuwo

Ine na Eva, tikamba kuchita upayiniya wanyengozose tikati tamalizga waka sukulu. Nkhagwiranga ntchito mu sitoro kuti nisange ndalama. Pamasinda, nkhasambira ntchito yakunozga sisi kwa myezi 6, iyo nkhachitanga nanga ni para nili pa nyumba. Kufuma apo, nkhamba ntchito yakunozga sisi iyo nkhagwiranga mazuŵa ghaŵiri pa sabata. Nkhasambizgangaso ŵanyane ntchito iyi kaŵiri pa mwezi. Ntheura ntchito iyi yikanovwira kuti nilutilire kuchita upayiniya.

Mu 1955, nkhakhumbanga kuluta ku ungano uwo ukachitikira ku New York City, U.S.A., na ku Nuremberg, Germany. Pambere nindalute ku New York, Mubali Nathan Knorr uyo wakateŵeteranga pa ofesi yikuru ya Ŵakaboni ŵa Yehova na muwoli wake ŵakiza ku ungano uwo ukachitikira ku Vancouver, Canada. Pa nyengo iyi Mudumbu Knorr wakanipempha kuti nimunozge sisi. Mubali Knorr wakakondwa chomene umo nkhanozgera sisi la muwoli wake, ntheura wakakhumba kuti tikumane. Apo tikachezganga na Mubali Knorr, nkhamuphalira kuti nkhughanaghana kuluta ku New York, kufuma apo ku Germany. Mubali Knorr wakanipempha kuti nkhateŵetere pa Beteli ya ku Brooklyn kwa mazuŵa 9.

Ulendo uwu ukasintha chomene umoyo wane. Apo nkhaŵa ku New York, nkhakumana na Mubali Theodore (Ted) Jaracz. Pakati pajumpha nyengo yichoko waka, nkhazizwa kuti wakunifumba kuti, “Kasi ndiwe mupayiniya?” Nkhati: “Yayi.” Kweni mubwezi wane LaVonne uyo wakaŵa pataliko, wakapulika ivyo tikadumbiskananga ndipo wakazgora kuti “Enya, ni mupayiniya.” Ted wakazizwa na ivyo LaVonne wakayowoya ndipo wakamufumba kuti, “Kasi ni njani uyo wakuyowoya unenesko pakati iwe na Melita?” Nkhamulongosolera kuti nkhachitanga nadi upayiniya ndiposo kuti namwambiraso para nawera ku ungano.

NKHATENGWA KWA MUBALI WAUZIMU

Ted wakababika mu 1925 ku Kentucky, U.S.A., ndipo wakabatizika apo wakaŵa na vyaka 15. Mu mbumba yakwawo Kaboni wakaŵamo yekha. Pakati pajumpha vyaka viŵiri kufuma apo wakabatizikira, wakamba upayiniya wanyengozose. Ted wakachita uteŵeti wanyengozose kwa vyaka 67.

Mu Julayi 1946, apo wakaŵa na vyaka 20, Ted wakamalizga Sukulu Yakusambizga Baibolo ya Giliyadi, kilasi nambara 7. Pamanyuma, wakateŵetera nga mulaŵiliri wa dera ku Cleveland, Ohio. Pakati pajumpha vyaka vinayi, wakapempheka kukateŵetera nga mulaŵiliri wa ofesi ya Australia.

Ted nayo wakaluta ku ungano uwo ukachitikira ku Nuremberg, Germany, ndipo tikachezga chomene. Apa chitemwa chithu chikamba kukura. Nkhakondwa chomene kumanya kuti wakukhumba kuteŵetera Yehova umoyo wake wose. Wakaŵa munthu wakujipeleka uyo mtima wake wose ukaŵa pakuteŵetera Yehova, kweniso wakafwatukanga na ŵanthu. Nkhawona kuti wakuŵika vyakukhumba vya ŵanji pakwamba kuluska vyakukhumba vyake. Ungano ukati wamara, Ted wakaweleraso ku Australia ndipo nane nkhawelera ku Vancouver. Kweni tikalutilira kulemberana makalata.

Pakati pajumpha vyaka 5, Ted wakawelera ku United States, pamanyuma wakiza ku Vancouver, Canada, kuzakachita upayiniya. Nkhakondwa kuti mbumba yakwithu yikamutemwa chomene Ted. Mudumbu wane Michael, wakakhumbanga yayi kuti nitengwe kwa munthu bweka. Kweni Michael wakamutemwa chomene Ted. Zuŵa linyake Michael wakati: “Wasanga mubali muwemi chomene. Umukore makora, ungamutayanga cha!”

Tikati tatorana mu 1956, tikachitira lumoza uteŵeti wanyengozose kwa vyaka vinandi

Nane nkhamutemwanga nadi Ted. Tikatorana pa Disembala 10, 1956. Tikachitira lumoza upayiniya ku Vancouver, ku California. Kufuma apo tikamba kwendera dera ku Missouri na ku Arkansas. Tikachita uteŵeti wa dera kwa vyaka 18, ndipo sabata yiliyose tikagonanga mu nyumba zakupambanapambana. Tikakondwanga kuchezga na ŵabali na ŵadumbu. Mulimo wakwendera dera ukaŵa wakunozga chomene nangauli chikaŵa chipusu yayi kusama sabata yiliyose.

Ted nkhamuchindikanga chomene chifukwa wakatemwanga Yehova na mtima wake wose. Wakakondwanga kuteŵetera Yehova, mlengi wa vyose. Tikatemwanga kuŵazga na kusambira Baibolo. Pambere tindagone tikagwadanga pamoza na kulomba kwa Yehova. Kufuma apo waliyose wakalombanga pa yekha. Nyengo zose nkhamanyanga usange Ted wakufipa mtima na nkhani yinyake, chifukwa nausiku wakawukanga na kulomba cha mumtima kwa nyengo yitali. Nkhamuwonganga kuti wakatemwanga kulomba kwa Yehova.

Zuŵa linyake, Ted wakaniphalira kuti wambenge kurya chingwa na kumwa vinyo pa Chikumbusko. Iyo wakati: “Nalomba Yehova kanandi waka pa nkhani iyi kuti nimanye usange ndivyo nadi wakukhumba kuti nichite.” Nkhazizwa chomene yayi kuti waphakazgika na mzimu wa Chiuta kuti wakateŵetere kuchanya. Kwa ine nkhawona kuti ni mwaŵi ukuru chomene kovwira yumoza wa ŵabali ŵa Khristu.—Mat. 25:35-40.

UTEŴETI UNYAKE WAKUPATULIKA

Mu 1974, Ted wakasankhika kukateŵetera mu Wupu Wakulongozga wa Ŵakaboni ŵa Yehova. Tikakondwa chomene na nkhani iyi. Ntheura pakati pajumpha nyengo, tikaluta ku Beteli ya Brooklyn kuti Ted wakambe kuteŵetera mu Wupu Wakulongozga. Ine nkhapweleleranga mu vipinda ivyo mukugona awo ŵakuteŵetera pa Beteli. Nyengo zinyake nkhanozganga sisi la ŵadumbu na ŵabali.

Mulimo unyake uwo Ted wakapika ukaŵa wakwendera maofesi gha minthavi. Wakanwekanga chomene kuti wamanye umo mulimo wa kupharazga ukwendera mu vyaru ivyo ntchito yithu yikaŵa yakukanizgika. Zuŵa linyake apo tikaŵa ku holide ku Sweden, Ted wakati: “Melita, boma la Poland lakanizga ntchito yithu yakupharazga. Ntheura nkhukhumba kukawovwira ŵabali.” Tikatora vikalata vyakwendera na kuluta ku Poland. Ted wakakumana na ŵabali awo ŵakalaŵiliranga ntchito yakupharazga mu charu ichi. Ŵakaluta ku malo ghanyake ghakumphepete chomene kukadumbiskana paŵekha za nkhani iyi. Ŵakadumbiskana kwa mazuŵa ghanayi. Nkhakondwa kuwona kuti Ted wakaŵa na chimwemwe wati wovwira ŵabali ŵithu ŵa ku Poland.

Mu Novembala 1977, tikalutaso ku Poland. Mubali F. W. Franz, Daniel Sydlik, na Ted ŵakatumika na Wupu Wakulongozga kuti ŵakachezgere ŵabali ŵa mu charu ichi. Nangauli ntchito yithu yikaŵa yakukanizgika, kweni ŵabali ŵatatu aŵa ŵakenda mu misumba yinandi umo ŵakadumbiskana na ŵabali ŵalara, ŵapayiniya, kweniso ŵabali na ŵadumbu awo ŵakateŵetera kwa nyengo yitali.

Ted na ŵanyake pa ofesi ya Unduna wa Vyaurunji ku Moscow, pamanyuma pakuti boma latizomerezga

Chaka chakulondezgapo, Mubali Milton Henschel na Ted ŵakalutaso ku Poland. Ŵakakumana na ŵalara ŵa boma awo ŵakamba kupulikiska za mulimo withu. Mu 1982, boma la Poland likazomerezga ŵabali ŵithu kuchita ungano wa zuŵa limoza. Chaka chakulondezgapo, ŵabali ŵakachita maungano gha chigaŵa. Mu 1985, nangauli ntchito yithu yikaŵa yakukanizgika, kweni tikazomerezgeka kuchita maungano gha chigaŵa ghanayi mu masitediyamu. Mu Meyi 1989, apo ŵabali ŵakanozgekeranga maungano gha chigaŵa, boma la Poland likazomerezga Ŵakaboni ŵa Yehova nga gulu lakuzomerezgeka na dango. Ted wakakondwa chomene na nkhani iyi.

Pa ungano wa chigaŵa ku Poland

MASUZGO

Apo tikalutanga ku South Africa mu 2007 kuti tikaŵe pa ungano wakupatulira ofesi ya munthavi, ndege iyo tikakwera yikendera ku England. Tati tafika ku England, Ted wakalwara BP ndipo yikakwera chomene. Dokotala wakamuphalira kuti wayime dankha ulendo wake. Ted wakati wachira, tikawelera ku United States. Pakati pajumpha masabata ghachoko waka, wakalwara sitiroku.

Pakatora nyengo kuti Ted wachire, ndipo wakaleka dankha kuluta ku ofesi. Kweni chakukondweska ntchakuti wakayowoyanga makora waka. Nangauli wakaŵa mulwari, wakalutilira kuchita milimo yake, ndipo sabata yiliyose para Wupu Wakulongozga ukukumana, nayo wakayowoyangapo kwizira pa telefoni uku wali mu chipinda chithu.

Ted wakawonga chomene wovwiri uwo wakapokeranga ku chipatala cha pa Beteli. Mwapachokopachoko, Ted wakambaso kwenda. Wakambaso kuchita makora milimo yake yauzimu, ndipo nyengo zose wakaŵanga wakukondwa.

Pakati pajumpha vyaka vitatu, wakalwaraso sitiroku ndipo wakafwa pa Chitatu, Juni 9, 2010. Nangauli nkhamanyanga kuti Ted walutenge kuchanya, kweni nyifwa yake yikaniŵinya chomene. Ndipouli, zuŵa lililose nkhuwonga Yehova chifukwa cha ivyo nkhachitanga pakovwira Ted. Tikachitira lumoza uteŵeti wanyengozose kwa vyaka 53. Kweniso nkhuwonga Yehova chifukwa cha umo Ted wakanovwilira kuti niŵe paubwezi na Dada wane wakuchanya. Nkhugomezga kuti Ted wakukondwa chomene apo wakuchita uteŵeti wake kuchanya.

MASUZGO AGHO NKHUKUMANA NAWO

Nkhateŵetanga na kusambizga ŵanyane kunozga sisi mu saluni ya pa Beteli

Nkhazgoŵera kukhala na mfumu wane Ted, ndipo tikakondwanga chomene. Kweni sono vikunisuzga kuzgoŵera kukhala nekha. Ted na ine tikatemwanga kupokelera ŵalendo para ŵiza pa Beteli na pa Nyumba ya Ufumu. Pakuti munyane Ted palije kweniso chifukwa cha uchekuru, nili na ŵabwezi ŵachoko chomene. Ndipouli, nkhukondwa kuchezga na ŵabali na ŵadumbu ŵa pa Beteli na ku mpingo. Pa Beteli pakuchitika milimo yinandi, ndipo milimo iyi yikovwira munthu kuti ŵaŵe wakukondwa pa kuteŵetera Chiuta. Nichali kutemwa kupharazga. Nangauli nkhutondeka kwenda mtunda utali chifukwa cha uchekuru, kweni nkhukondwa chomene kupharazga na kuchitiska masambiro gha Baibolo.

Nangauli mu charu muli masuzgo ghanandi, kweni ine ndine wakukondwa chomene kuti nateŵetera Yehova pamoza na mfumu wane wakutemweka. Najiwonera nekha umo Yehova wanitumbikira.—Zinth. 10:22.

^ ndime. 13 Nkhani ya Mubali Jack Nathan yili mu Gongwe la Mulinda, la Chicheŵa la Seputembala 1, 1990, peji 10-14.