Lutani apo pali nkhani

Lutani apo pali mitu ya nkhani

Gwiliskirani Ntchito Makora Lulimi Lwinu

Gwiliskirani Ntchito Makora Lulimi Lwinu

‘Mphanyi mazgu gha mu mulomo wane ghamukondweskani, A Yehova.’—SAL. 19:14.

SUMU: 82, 77

1, 2. Chifukwa wuli Baibolo likuyaniska lulimi na moto?

MU CHAKA cha 1871, mu nkholongo yinyake ku America, mukabuka moto wakofya. Moto uwu ukawotcha makuni pafupifupi 2 biliyoni, ndipo ukakoma ŵanthu ŵakujumpha 1,200. Aka kakaŵa kakwamba kuti moto ukome ŵanthu ŵanandi nthena mu charu cha America. Moto uwu ukamba na kanthu kachoko chomene. Fundo iyi yikutikumbuska ivyo Baibolo likuyowoya kuti: “Wonani, kamoto kachoko waka kakubuska nkholongo yikuru!” (Yak. 3:5) Chifukwa wuli Yakobe wakayowoya mazgu agha?

2 Pa Yakobe 3:6 pakulongosora kuti “lulimi nalo ni moto.” Mu nkhani iyi lulimi lukwimira ivyo tikuyowoya. Nga ni moto, lulimi likunanga vinthu. Lulimi nalo lingazenga panji kuparanya ŵanyithu. Lekani Baibolo likuti “nyifwa na umoyo vili mu nkhongono ya lulimi.” (Zinth. 18:21) Kasi lemba ili likung’anamura kuti tikhalenge waka chete kopa kuti tingakhuŵazga ŵanyithu? Chara. Mwachiyelezgero, tikuleka yayi kugwiliskira ntchito moto chifukwa chakopa kuti ungatiwotcha. M’malo mwake, tikuwugwiliskira ntchito mwamahara. Moto ukutovwira mu vinthu vinandi, nga ni kuphikira, kuwotha, na kuvanekera. Mwakuyana waka, lulimi lukutovwira pakulumba Yehova na kukhozga ŵanyithu.—Sal. 19:14.

3. Kasi tingachita wuli kuti ivyo tikuyowoya vikhozgenge ŵanyithu?

3 Yehova wali kutilenga munthowa yakuti tiyowoyenge na ŵanyithu. Pakuyowoya tikugwiliskira ntchito mulomo panji mawoko. Kasi tingachita wuli kuti ivyo tikuyowoya vikhozgenge ŵanyithu? (Ŵazgani Yakobe 3:9, 10.) Tikwenera kusankha nyengo yiwemi yakuyowoyera, mazgu ghakuti tiyowoye, ndiposo kuyowoya munthowa yiwemi.

NYENGO YIWEMI YAKUYOWOYERA

4. Kasi mphawuli apo tikwenera kukhala chete?

4 Nyengo zinyake ntchiwemi kukhala waka chete. Baibolo likuti pali “nyengo ya kukhala chete.” (Muph. 3:7) Mwachiyelezgero, para ŵanyithu ŵakuyowoya tikukhala chete, kulongora kuti tikuŵachindika. (Yobu 6:24) Kweniso tikuphalira munthu waliyose yayi nkhani zachisisi. (Zinth. 20:19) Para munthu munyake watikwiyiska, ntchiwemi kukhala waka chete.—Sal. 4:4.

5. Kasi tikulongora wuli kuti tikuwonga Yehova pakutipa lulimi?

5 Baibolo likuti paliso “nyengo ya kuyowoya.” (Muph. 3:7) Tikupatura nyengo kuti tilumbe Yehova, tikhozge ŵanyithu, tiŵalongosolere umo tikujipulikira, na kuŵaphalira ivyo tikukhumba. (Sal. 51:15) Para tikulumba Yehova na kuyowoya makora na ŵanyithu, tikulongora kuti tikuwonga Yehova uyo wali kutipa lulimi. Nakuti para mubwezi withu watipa chawanangwa, tikuchigwiliskira ntchito makora.

6. Chifukwa wuli ntchiwemi kusankha nyengo yakuyowoyera?

6 Chifukwa wuli tikwenera kusankha nyengo yiwemi yakuyowoyera? Lemba la Zintharika 25:11 likuti: “Lizgu lakuyowoyeka pa nyengo yakwenelera lili nga ni maapulo ghagolide mu mbale zasiliva.” Maapulo ghagolide ngakutowa, kweni ghakuwoneka ghakutowa chomene para ghali mu mbale zasiliva. Mwakuyana waka, tingaŵa na nkhani yiwemi yakuti tiphalire munyithu. Kweni munyithu wangakondwa na nkhani iyo tikukhumba kumuphalira para tasankha nyengo yiwemi yakuyowoyera. Kasi tingachita wuli?

7, 8. Kasi ŵabali ŵa ku Japan ŵakamuyezga wuli Yesu?

7 Ŵanthu ŵangapulikiska yayi ivyo tikuyowoya usange tingayowoya panyengo yambura kwenelera. (Ŵazgani Zintharika 15:23.) Mwachiyelezgero, mu Malichi 2011, misumba yinyake ya ku Japan yikanangika na chindindindi kweniso tsunami. Ŵanthu ŵakujumpha 15,000 ŵakafwa. Masuzgo agha ghakawiraso na Ŵakaboni ŵa Yehova, ndipouli ŵakakhumbanga kupembuzga ŵanyawo na uthenga wa mu Baibolo. Ŵakaboni aŵa ŵakamanya kuti Ŵabuda ŵanandi ŵakhwaskika na suzgo ili. Kweni Ŵabuda ŵakugomezga yayi visambizgo vya mu Baibolo. Ntheura m’malo mwa kuŵaphalira za chiwuka, ŵakaŵapembuzga waka na kuŵalongosolera chifukwa icho ŵanthu ŵakusuzgikira.

8 Ŵabali aŵa ŵakayezga Yesu uyo wakamanyanga nyengo yiwemi yakuyowoyera kweniso umo wangayowoyera. (Yoh. 18:33-37; 19:8-11) Yesu wakaphalira ŵapositole ŵake kuti: “Nichali na vinthu vinandi vyakuti nimuphalirani, kweni mungavipulikiska sono chara.” (Yoh. 16:12) Ŵabali ŵa ku Japan nawo ŵakalindilira nyengo yakwenelera yakuti ŵapharazgire Ŵabuda vya chiwuka. Pakati pajumpha vyaka viŵiri na hafu, ŵabali ŵakagaŵira thirakiti lakuti, Kasi Ŵakufwa Ŵazamuwuka Nadi? Ŵanthu ŵanandi ŵakaŵazga thirakiti ili, ndipo ŵakapembuzgika chomene. Nase para tikupharazga, tighanaghanirenge mitheto na vigomezgo vya ŵanthu ŵa mu chigaŵa chithu. Ichi chingatovwira kusankha nyengo yiwemi yakupharazgira.

9. Kasi mphawuli apo tikweneraso kulindilira nyengo yiwemi yakuyowoyera?

9 Kasi mphawuli apo tikweneraso kusankha nyengo yiwemi yakuyowoyera? Nyengo zinyake munthu munyake wangatiyowoyera mazgu ghaheni agho ghangatikhuŵazga. Para vyaŵa nthena, tingachimbiliranga kuzgora na kumuwezgera mazgu ghaheni yayi, kweni tikwenera kujifumba kuti: “Chifukwa wuli wayowoya nthena? Kasi nimuzgore panji nimuleke waka?” Nyengo zinyake chikuŵa chiwemi kusulako waka nkhani zinyake. Kweni usange tingatondeka kukhalapo waka, tikwenera kulindilira kuti mtima withu ukhazikike dankha. (Ŵazgani Zintharika 15:28.) Kweniso tikwenera kusankha nyengo yiwemi yakupharazgira ŵabali ŵithu. Tikwenera kuzikira na kughanaghanira ivyo tikukhumba kuyowoya. Pamasinda tisankhe nyengo yakwenelera yakuti tidumbiskane nawo.

KUSANKHA MAZGU

10. (a) Chifukwa wuli tikwenera kuŵa maso na ivyo tikuyowoya? (b) Kasi tikwenera kutcheŵa kayowoyero wuli?

10 Mazgu ghithu ghangakondweska panji kulasa ŵanyithu. (Ŵazgani Zintharika 12:18.) Ŵanthu ŵanandi mu charu cha Satana ichi, ŵakuyowoya ‘mazgu ghankhaza’ agho ghali nga “mivi” panji “lupanga.” Para ŵakuyowoya ŵakukhumba kukhuŵazga waka ŵanji. (Sal. 64:3) Ŵanandi ŵakuyowoya mazgu ghaheni chifukwa ŵakutemwa kuwonelera mafilimu agho ghakulongora ŵanthu ŵakuyowoyerana mwankhaza. Kweni Ŵakhristu ŵakwenera yayi kuyowoya mazgu ghankhaza panji milangwe yambura kwenelera. Milangwe njiwemi waka ndipo yikukondweska. Kweni tileke kuyowoya milangwe iyo yingakhozga soni ŵanyithu na chilato chakuti tisekeske waka ŵanthu. Baibolo likuti Ŵakhristu ŵakwenera kutcheŵa “kayowoyero kaheni.” Likutiso: “Pa mulomo winu pangafumanga mazgu ghakuvunda yayi, kweni mazgu ghawemi ghakuzenga ŵanyinu mwakuyana na icho chikukhumbikwa, kuti ghakhozge awo ŵakupulika.”—Efe. 4:29, 31.

11. Ntchivichi chingatovwira kusankha mazgu ghawemi?

11 Yesu wakati “mulomo ukuyowoya ivyo vili kuzura mu mtima.” (Mat. 12:34) Fundo iyi yikulongora kuti ivyo tikuyowoya ndivyo vili mu mtima withu. Ntheura usange tikutemwa ŵanthu, tisankhenge mazgu ghakwenelera. Mazgu agho tiyowoyenge ghaŵenge ghawemi ndiposo ghakukhozga.

12. Kasi ni vinthu wuli vinyake ivyo vingatovwira kuti tiyowoyenge mazgu ghawemi?

12 Ntchipusu yayi kuyowoya mazgu ghawemi nyengo zose. Nangauli Solomoni wakaŵa na vinjeru, kweni pambere wandalembe mazgu ghaunenesko na ghakukondweska, “wakalangurukanga na kusanda makora.” (Muph. 12:9, 10) Kasi ntchivichi chingatovwira kuti tiyowoyenge mazgu ghawemi? Tikwenera kusambira Baibolo na mabuku agho muzga wakutipa. Tikweneraso kupenjerezga ng’anamuro la mazgu agho tikughapulikiska yayi. Tingawonaso umo Yesu wakayowoyeranga na ŵanthu. Yesu wakayowoyanga makora chifukwa Yehova wakamusambizga umo wangazgolera “wakuvuka na mazgu ghakwenelera.” (Yes. 50:4) Kweniso ntchiwemi kughanaghanira umo mazgu ghithu ghakhwaskirenge ŵanyithu. (Yak. 1:19) Tingajifumba kuti: “Kasi para nayowoya mazgu agha, munyane wapulikiskenge icho nkhung’anamura? Kasi wajipulikenge wuli?”

13. Chifukwa wuli tikwenera kuyowoya mwakupulikikwa makora?

13 Kale Ŵaisrayeli ŵakalizganga mbata para ŵakukhumba kupeleka uthenga. Mbata yikaliranga mwakuyana na uthenga uwo ŵakukhumba kupeleka. Mwachiyelezgero, kaliliro kanyake kakaphaliranga ŵanthu kuti ŵawungane pamoza, ndipo kanyake kakaŵa kakuti ŵasilikari ŵanozgekere kurwa nkhondo. Kasi mukughanaghana kuti ŵasilikari ŵate ŵachitenge wuli usange mbata yalira mwambura kupulikikwa makora? Baibolo likuti mazgu agho ghakupulikikwa makora ghakuyana na kulira kuwemi kwa mbata. Usange tikutondeka kuyowoya mwakupulikikwa makora, ŵanthu ŵangatimbanizgika, ndipo ŵangagomezga vinthu vyautesi. Kweniso tikwenera yayi kuyowoya mwamsinjiro panji mwambura ntchindi.—Ŵazgani 1 Ŵakorinte 14:8, 9.

14. Kasi pali ukaboni wuli wakuti Yesu wakayowoyanga mazgu ghakupulikikwa makora?

14 Yesu wakayowoyanga mazgu ghawemi ndiposo ghakupulikikwa makora. Ukaboni tikuwusanga mu Mateyu chaputara 5 m’paka 7. Yesu wakatindika ŵanthu na mazgu ghanonono panji ghambura kwenelera chara. Kweniso wakayowoyapo mazgu ghakulasa yayi. Yesu wakasambizga vinthu vyakuzirwa chomene, ndipo wakaviyowoya munthowa yipusu na yakupulikikwa makora. Mwachiyelezgero, apo Yesu wakaphaliranga ŵasambiri ŵake kuti ŵaleke kwenjerwa na ivyo ŵaryenge, wakaŵakumbuska kuti nyengo zose Yehova wakulyeska viyuni. Pamasinda wakaŵafumba kuti: “Asi imwe muli ŵakuzirwa kuluska ivyo?” (Mat. 6:26) Agha ghakaŵa mazgu ghapusu agho Yesu wakayowoya pakusambizga na kukhozga ŵasambiri ŵake.

KUYOWOYA MUNTHOWA YIWEMI

15. Chifukwa wuli tikwenera kuyowoya munthowa yiwemi?

15 Chinthu chinyake chakuzirwa ni umo tikuyowoyera na ŵanyithu. Ŵanthu ŵakatemwanga chomene kutegherezga kwa Yesu chifukwa wakayowoyanga munthowa yiwemi ndiposo mwalusungu. (Luka 4:22) Usange tikuyowoya munthowa yiwemi, ŵanthu ŵazomerenge uthenga withu. (Zinth. 25:15) Para tikuchindika ŵanyithu na kuŵaghanaghanira, tiyowoyenge nawo mwalusungu. Yesu nayo ndimo wakachitiranga. Mwachiyelezgero, Yesu wakati wawona mzinda wa ŵanthu ukukhumba kutegherezga kwa iyo, ‘wakawulengera chitima, ndipo wakamba kuwusambizga vinthu vinandi.’ (Mrk. 6:34) Nyengo zinyake ŵanthu ŵakamutukanga, kweni iyo wakawezgeranga yayi.—1 Pet. 2:23.

16, 17. (a) Kasi tingamuyezga wuli Yesu para tikuyowoya na ŵamumbumba yithu kweniso ŵabwezi ŵithu? (Wonani chithuzi chakwamba.) (b) Kasi mudumbu munyake wakachita wuli munyake wati wamuyowoyera uheni?

16 Nyengo zinyake tikuyowoya makora yayi na ŵanyithu chifukwa chakuti tili kuzgoŵerana nawo, chomenechomene para tikuyowoya na ŵamumbumba yithu panji Ŵakhristu ŵanyithu. Tikughanaghana kuti mulimose umo tingayowoyera ŵangakhuŵara yayi. Kweni Yesu ndimo wakachitiranga yayi pakuyowoya na ŵabwezi ŵake ŵa pa mtima. Apo ŵasambiri ŵake ŵakagazgananga kuti mukuru ni njani pakati pawo, Yesu wakayowoya nawo munthowa yiwemi. Wakaŵatolera mwana kuti ŵasambiri ŵake ŵasambire kuŵa na mtima wakujiyuyura. (Mrk. 9:33-37) Ŵalara nawo para ŵakovwira ŵanji mu mpingo, ŵakwenera kuŵa na “mzimu wakuzika.”—Gal. 6:1.

17 Nanga munthu munyake watikhuŵazge, tikwenera kuyowoya nayo munthowa yiwemi. (Zinth. 15:1) Mwachiyelezgero, mudumbu munyake wakaŵa na mwana msepuka uyo wakaŵa na umoyo wa paŵiri. Mudumbu munyake wakafipira mtima mudumbu uyu ndipo wakayowoya mazgu ghakuti: “Ntchachitima mudumbu kuti mwatondeka kusambizga makora mwana.” Anyina ŵa msepuka uyu ŵakayowoya vinandi yayi, iwo ŵakati: “Mukuneneska mudumbu, mwana uyu pasono wakuchita makora yayi. Kweni nichali kumusambizga, ndipo vyose vizamumanyikwa makora para Haramagedoni yajumpha.” Anyina ŵa msepuka uyu ŵakayowoya mwantchindi na mudumbu munyawo, ntheura ŵakalutilira kuŵa paubwezi. Msepuka nayo wakapulika ivyo anyina ŵakayowoya, ndipo wakawona kuti ŵakugomezga kuti wasinthenge nkharo yake. Wakasintha umoyo wake wa paŵiri ndipo wakabatizika. Pasono msepuka uyu wakuteŵetera pa Beteli. Para tikuyowoya na ŵabali ŵithu, ŵamumbumba yithu, nanga ni ŵanthu awo tikuŵamanya yayi, ivyo tikuyowoya “viŵenge vyakukondweska nyengo zose, vyakulungika na mchere.”—Kol. 4:6.

18. Kasi tasambirako vichi kwa Yesu pa nkhani yakuyowoya?

18 Tikwenera kuwonga kuti Yehova wali kutilenga kuti tiyowoyeskanenge na ŵanyithu. Nga ni Yesu, nase tisankhenge nyengo yiwemi yakuyowoyera, mazgu ghakuti tiyowoye, ndiposo kuyowoya munthowa yiwemi. Ntheura tiyeni tiyowoyenge vinthu ivyo vingakhozga ŵanyithu na kukondweska Yehova.