Umo Nyifwa ya Yesu Yingamuponoskerani

PAFUPIFUPI vilimika 2,000 ivyo vyajumpha, mu cilimika ca 33 C.E., pa Paska la Ŵayuda, munthu wambura mulandu wakafwa kuti waponoske ŵanji. Kasi munthu uyu wakaŵa njani? Wakaŵa Yesu wa ku Nazarete. Kasi ni njani wakwenera kusanga candulo na nyifwa ya Yesu? Ŵanthu wose. Fundo iyi yayowoyeka makoraghene mu lemba ilo ŵanthu ŵanandi ŵakulimanya. Lemba ili likuti: “Ciuta wakamancha kucitemwa caru, lekani wakapeleka Kananda wake, mwakuti yose uyo wakupulikana nayo waleke kutayika, kweni waŵenge na umoyo wamuyirayira.”—Yohane 3:16.

Nangauli ŵanthu ŵanandi ŵakulimanya lemba ili, kweni mbacoko comene awo ŵakumanya ng’anamuro lake. Ŵanandi ŵakujifumba kuti: ‘Cifukwa wuli tikukhumbikwira sembe yakuwombora ya Yesu? Ni mwawuli umo nyifwa ya munthu yumoza yingaponoskera ŵanthu ŵanandi kuti ŵazakaleke kufwaso?’ Baibolo likupeleka mazgoro ghakukhorweska gha mafumbo agha.

Umo Nyifwa Yikambira Kuwusa Ŵanthu

Ŵanthu ŵanyake ŵakugomezga kuti ŵanthu ŵali kulengeka kuti ŵakhalenge nyengo yicoko waka pa caru capasi, ŵakumanenge na masuzgo, ŵasangwenge pacoko waka, ndipo paumaliro wake ŵafwenge na kuluta ku malo ghawemi. Mwakuyana na maghanoghano agha, cikulongora kuti Ciuta wakakhumbanga kuti ŵanthu ŵafwenge. Kweni mwakupambana na maghanoghano agha, Baibolo likulongora kuti pali cinthu cinyake ico cikupangiska kuti taŵanthu tifwenge. Likuti: ‘Kwananga kukanjira mu caru na munthu yumoza, ndipo mu kwananga mukizira nyifwa; ndipo ntheura nyifwa yikambukira ku ŵanthu wose, cifukwa wose ŵakananga.’ (Ŵaroma 5:12) Lemba ili likulongora kuti taŵanthu tikufwa cifukwa ca zakwananga. Kasi “munthu yumoza” uyo wapangiska taŵanthu kuhangayika na zakwananga zake ni njani?

Buku la The World Book Encyclopedia likuti ŵasayansi ŵanandi ŵakugomezga kuti taŵanthu tose tili kufuma ku fuko limoza, ndipo Baibolo likuyowoya uko tili kufuma. Likuti tili kufuma kwa “munthu yumoza.” Pa lemba la Genesis 1:27 tikuŵazga kuti: “Ciuta wakalenga munthu mu cikozgo cake, mu cikozgo ca Ciuta wakamulenga; wakalenga iwo, mwanalume na mwanakazi.” Apa Baibolo likulongora kuti mwanalume na mwanakazi ŵakwamba ŵakalengeka mu ucindami wa Ciuta Wankhongonozose.

Buku la Genesis likutipa fundo zakusazgikira zakukhwaskana na umoyo wa ŵanthu pamanyuma pakuti Yehova Ciuta walenga munthu wakwamba. Mwakusazgirapo, mu buku lenelili, Ciuta wakayowoyapo za nyifwa. Wakamuphalira munthu wakwamba kuti para walekenge kupulikira, wafwenge. (Genesis 2:16, 17) Ciuta wakakhumbanga kuti ŵanthu ŵakhalenge mwakukondwa ndiposo na umoyo wamuyirayira mu paradiso wakutowa pano pa caru capasi. Wakakhumbanga yayi kuti mwanalume na mwanakazi ŵakwamba ŵacekure na kufwa paumaliro pake. Ipo fumbo ndakuti, ni mwawuli umo nyifwa yikambira kuwusa ŵanthu?

Mu Genesis cipaturo 3, tikuŵazga umo mwanalume na mwanakazi ŵakwamba ŵakasankhira kuleka kupulikira uyo wakaŵapa umoyo, Yehova Ciuta. Antheura Ciuta wakaŵeruzga mwakuyana na ivyo wakaŵaphalira apo ŵakaŵa ŵandanange. Ciuta wakaphalira mwanalume  wakwamba kuti: “Uwelere ku fuvu, cifukwa ukatoreka mwenemumo.” (Genesis 3:19) Nga ni umo Ciuta wakayowoyera, ŵanthu ŵambura kupulikira ŵara ŵakafwa.

Nyifwa kuti yikalekera pa ŵanthu ŵaŵiri pera ŵara yayi. Kugaluka kwawo kukanangaso cilindizga ca munthazi ca ŵana ŵawo. Ŵana ŵawo ŵakeneranga kuzakasangwa na umoyo uwemi comene. Yehova wakaphalira Adamu na Heva khumbo lake. Khumbo lake likasazgapo ŵana ŵawo awo ŵakaŵa ŵandababike pa nyengo iyo. Yehova wakati: “Babanani, mwandane, muzuzge caru, mucithereske; muŵe na mazaza pa somba za mu nyanja, na pa viyuni vya mu dera, na pa vyamoyo vyose ivyo vikwenda pa caru.” (Genesis 1:28) Mukuluta kwa nyengo, ŵanthu ŵakeneranga kuzura pa caru cose capasi na kusangwa comene na umoyo kwambura kufwa. Kweni Adamu, wakaŵanjizga mu wuzga wa kwananga, ndipo umaliro wake ni nyifwa. Pakukhozgera fundo iyi, mpositole Paulosi wakalemba kuti: ‘Ine ndili wa thupi, wakuguliskika ku kwananga.’—Ŵaroma 7:14.

Nga ni umo munthu wanganangira vinthu vyakuzirwa ivyo wangatondeka kuwezgerapo, mwakuyana waka, apo Adamu wakanangira Ciuta, wakatimbanizga umoyo ndiposo cilindizga ca ŵanthu ca munthazi. Ŵana ŵa Adamu ŵakababa ŵana, ndipo pamanyuma pake kukababika ŵazukuru na miwiro yinyake. Muwiro wuliwose wakulondezgapo ukababa ŵana, ŵana aŵa ŵakakura, ndipo paumaliro ŵakafwa. Cifukwa wuli wose ŵakafwa? Cifukwa cakuti wose ŵakafuma kwa Adamu. Baibolo likuyowoya kuti: “Ŵanandi ŵakafwa na kupuluka kwa munthu yumoza.” (Ŵaroma 5:15) Cifukwa cakuti Adamu wakagalukira Ciuta, taŵanthu sono tikulwara, tikucekura, tili na cizgoŵi ca kucita viheni, ndiposo tikufwa.

Mu kalata iyo wakalembera Ŵakhristu ŵa ku Roma, mpositole Paulosi wakalemba za umo ŵanthu ŵambura kufikapo ŵakuŵira na citima, ndiposo kukhuŵazgika cifukwa ca kuyezgayezga kulimbana na kwananga. Iyo wakati: “Ndamunthu wakusokwa ine! ndi njani wati wanditaskenge ku thupi la nyifwa yeneiyi?” Fumbo ili ndakuzirwa comene, asi nthena? Kasi ni njani uyo wakeneranga kuthaska Paulosi na ise wuwo ku wuzga wa kwananga na nyifwa? Paulosi iyomwene wakazgora kuti: “Nkhuwonga Ciuta mwa Khristu Yesu Fumu yithu.” (Ŵaroma 7:14-25) Mlengi withu wakanozga nthowa kuti watiponoske kwizira mwa Mwana wake, Yesu Khristu.

 Ciuta Wazamuthaska Ŵanthu Kwizira mwa Yesu

Yesu wakayowoya mulimo wake wa kuponoska ŵanthu ku wuzga wa kwananga. Wakati: ‘Mwana wa munthu wakizira kupeleka umoyo wake thumba la kuwombora ŵanandi.’ (Mateyu 20:28) Kasi umoyo wa Yesu ukaŵa wuli sembe yakuwombora? Kasi tikwandula wuli na nyifwa yake?

Baibolo likulongosora kuti Yesu ‘ngwambura kwananga’ ndiposo ‘ngwakupatulika ku ŵakwananga.’ Mu umoyo wake wose, Yesu wakapulikiranga Dango la Ciuta. (Ŵahebere 4:15; 7:26) Antheura, Yesu wakafwa cifukwa ca kwananga ndiposo kuleka kupulikira nga ni umo wakafwira Adamu yayi. (Ezekiel 18:4) Kuti wacite khumbo la Adada ŵake la kuponoska ŵanthu ku kwananga na nyifwa, Yesu wakazomera kufwa nyifwa iyo yikamwenelera yayi. Nga ni umo palongosolekera pacanya apa, Yesu wakapeleka umoyo wake kuŵa sembe yakuwombora. Cifukwa ca kutemwa comene ŵanthu, Yesu ‘wakaceta nyifwa ya munthu yose.’—Ŵahebere 2:9.

Umoyo uwo Yesu wakapeleka ukayana ndendende na umoyo uwo Adamu wakataya apo wakacita kwananga. Kasi nyifwa ya Yesu yikafiska vici? Apo Yesu wakapeleka umoyo wake kuŵa sembe, Yehova wakapokelera sembe iyi nga ni “thumba cifukwa ca wose.” (1 Timote 2:6) Antheura, kwizira mu sembe iyi Ciuta wakawombora ŵanthu ku wuzga wa kwananga na nyifwa.

Baibolo likuyowoya kanandi waka kuti Mlengi wakutemwa comene ŵanthu. Paulosi wakakumbuska Ŵakhristu kuti ‘ŵakagulika na mtengo.’ (1 Ŵakorinte 6:20; 7:23) Petrosi wakalemba kuti Ciuta wakagura ŵanthu na golide panji siliva yayi, kweni na ndopa za Mwana wake kuti wawombole Ŵakhristu ku nyifwa. (1 Petros 1:18, 19) Na sembe yakuwombora ya Khristu, Yehova wazamuponoska ŵanthu ku nyifwa.

Kasi Muzamwandula na Sembe Yakuwombora ya Khristu?

Pakuyowoya za vyandulo ivyo tikusanga cifukwa ca sembe yakuwombora ya Khristu, mpositole Yohane wakalemba kuti: “[Yesu Khristu] ndi mphepeska ya zakwananga zithu: ndipo ya zithu pera cara, kweniso ya za caru cose.” (1 Yohane 2:2) Enya nadi, sembe ya Khristu nja ŵanthu wose. Kasi cikung’anamura kuti waliyose wasangenge candulo na sembe yakuwombora ya Yesu? Yayi. Kumbukirani nkhani yakwambilira iyo yikulongosora umo ŵanalume awo ŵakagwiranga nchito mu mgodi ŵakaponera. Awo ŵakuponoska ŵanthu pangozi ŵakanjizga citete ca mawaya pa malo agho ŵanalume aŵa ŵakaŵa. Kweni waliyose wakeneranga kunjira mu citete ico kuti wapone. Mwakuyana waka, awo ŵakukhumba kusanga candulo na sembe yakuwombora ya Khristu, ŵakulindilira waka vitumbiko vya Ciuta yayi. Iwo ŵakwenera kucitapo kanthu.

Kasi Ciuta wakukhumba kuti ticite vici? Lemba la Yohane 3:36 likuti: “Uyo wakupulikana na Mwana wali na umoyo wamuyirayira; kweni  uyo wakuleka kupulikira Mwana kuti wati wawonenge umoyo cara, kweni ukali wa Ciuta ukukhala pa iyo.” Ciuta wakukhumba kuti tiŵe na cipulikano mu sembe ya Khristu. Paliso vinyake ivyo vikukhumbikwa. “Mu ceneici tikumanya kuti tikumumanya Iyo [Yesu], usange tikusunga malango ghake.” (1 Yohane 2:3) Antheura, kuti tiponoskeke ku kwananga na nyifwa, tikwenera kuŵa na cipulikano mu sembe ya Khristu ndiposo kupulikira ivyo wakuyowoya.

Nthowa yimoza yakuzirwa iyo tingalongolera cipulikano mu sembe yakuwombora ya Yesu, ni mwa kukumbukira nyifwa yake nga ni umo iyo wakalangulira. Pambere wandafwe, Yesu wakawungana na ŵasambiri ŵake ŵakugomezgeka ndipo wakaŵapa cakurya ico cikaŵa na ng’anamuro lapadera. Iyo wakaŵaphalira kuti: “Citani ici kuti mundikumbuke Ine.” (Luka 22:19) Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakuzirwiska comene ubwezi wawo na Mwana wa Ciuta, ndipo ŵakupulikira ivyo wali kuŵalangura. Cilimika cino, Cikumbusko ca nyifwa ya Yesu mpha Cisulo, Malici 22, para dazi lanjira. Tikumucemani kuti muzakaŵepo pa ungano wapadera uwu, mwa kupulikira languro la Yesu. Ŵakaboni ŵa Yehova mu cigaŵa cinu ŵamuphaliraninge nyengo ndiposo malo uko Cikumbusko ici camucitikira. Pa Cikumbusko ici mwamusambira ivyo mukwenera kucita mwakuti sembe ya Khristu yimufwaturani ku kwananga uko kukiza cifukwa ca Adamu.

Mbanthu ŵacoko waka lero awo ŵakupulikiska makora ndiposo kuwonga sembe iyo Mlengi wakapeleka kwizira mwa Mwana wake mwakuti ŵanthu ŵapone ku pharaniko. Awo ŵali na cipulikano ŵakuŵa na cimwemwe. Mpositole Petrosi wakalembera Ŵakhristu ŵanyake kuti: “Ndipo mukusekelera comene na cimwemwe cambura kuyowoyeka, na cakuzura na ucindami: uku mukupokelera ico cipulikano cinu cikulatako, ndico ciponosko ca mizimu yinu.” (1 Petros 1:8, 9) Para mukutemwa Khristu na kuŵa na cipulikano mu sembe yakuwombora, mukondwenge comene sono ndiposo mulindilirenge kuzakaponoskeka ku kwananga na nyifwa.

[Cithuzithuzi pa peji 6]

Yesu wakapeleka umoyo wake kuti tisange ico Adamu wakataya

[Cithuzithuzi pa peji 7]

Cikumbusko ca nyifwa ya Yesu mpha Cisulo, Malici 22, 2008, para dazi lanjira