Lutani apo pali nkhani

Lutani apo pali mitu ya nkhani

Kasi Mukumanya?

Kasi Mukumanya?

Kasi Mukumanya?

Kasi Yesu wakang’anamurangaci apo wakaphalira Saulosi kuti: “Kulutilira kupafura nkhanjo cikukuŵira cinonono”?—Milimo 26:14.

Mu nyengo yakale, ŵalimi ŵakagwiliskiranga nchito nkhanjo pakulongozga viŵeto para vikulima. Nkhanjo kakaŵa kakhuni kakusongoka kunthazi, mutepanji kakaŵa ka mamita ghaŵiri na hafu utali wake. Kunthazi kwake kukaŵaso kacisulo kakuthwa. Usange nyama yaganda ku nkhanjo yikapwetekekanga. Ku lwande linyake kukaŵa kacisulo kakuthwa ako kakaŵa nga nkhacimayi, ndipo ŵakawuskirangako dongo panji viswaswa ku jembe la ng’ombe.

Nyengo zinyake nkhanjo ŵakagwiliskiranga nchito nga nchilwero. Shamger uyo wakaŵa mweruzgi ndiposo cinkhara pa nkhondo wakakoma Ŵafilisiti 600 na “lunkhanjo lwa ng’ombe.”—Ŵeruzgi 3:31.

Kweniso Baibolo likuyelezgera nkhanjo na vinthu vinyake. Mwaciyelezgero, Themba Solomoni likalemba kuti mazgu gha munthu wa vinjeru yakuyana na “vyakuconthera” panji kuti nkhanjo, ndipo ghakukhuŵilizga munthu kuti wasankhe vinthu mwakwenelera.—Mupharazgi 12:11.

Yesu wakati wawuskika, nayo wakayowoyaso lizgu ili mwakuyelezgera na fundo yinyake. Wakaphalira Saulosi uyo wakasuzganga Ŵakhristu, kuti waleke “kupafura nkhanjo.” Mazgu agha ghakupangiska kuti tighanaghane za nyama yakusuzga iyo yikukana kulongozgeka na mweneko. Kweni nchakukondweska kuti Saulosi wakapulikira ulongozgi wa Yesu ndipo wakasintha umoyo wake na kuŵa mpositole Paulosi.

Kasi Ŵayuda ŵakale ŵakamanyanga wuli nyengo para kwafipa?

Ŵayuda awo ŵakaŵako mu nyengo ya Ŵakhristu ŵakwambilira ŵakamanyanga nyengo namuhanya para ŵawona umo mfwiri uliri pa cakupimira nyengo cawo. Ndipouli, para kuli mabingu panji para kwafipa ŵakagwiliskiranga nchito cakupimira ico ŵakathirangamo maji. Padera pa Ŵayuda, ŵanyake awo ŵakagwiliskiranga nchito cakupimira ici ŵakaŵa Ŵaeguputo, Ŵaperesiya, Ŵagiriki na Ŵaroma.

The Jewish Encyclopedia yikuti mabuku gha Mishnah na Talmud ghakuzunura cakupimira ici na “mazina ghakupambanapambana, mutepanji kuti ghapambaniske mitundu yake, kweni vyose vikagwiranga nchito yimoza ya kunthonyezga maji.”

Kasi cakupimira ici cikagwiranga wuli nchito? Ŵakaŵikanga maji mu ciŵiya ico cikaŵanga na kadolozi kusi ndipo maji agha ghakanthonyeranga mu ciŵiya cinyake ico cikaŵanga musi. Mu mphepete mwa viŵiya ivi ŵakalembangamo manambara ndipo munthu wakamanyanga nyengo para wawona umo maji ghawera mu ciŵiya capacanya panji capasi.

Ŵasilikari ŵa Romu ŵakagwiliskiranga nchito vyakupimira ivi kuti ŵamanye maulinda gha usiku. Ŵakalizganga mbata para ulinda uliwose wamara. Waliyose uyo wapulika mbata wakamanyana apo ulinda uliwose mwa maulinda ghanayi ukambiranga ndiposo kumalira.—Mariko 13:35.