Lutani apo pali nkhani

Lutani apo pali mitu ya nkhani

Cifukwa Wuli Pali Masuzgo Ghanandi?

Cifukwa Wuli Pali Masuzgo Ghanandi?

Kuti tipulikiske cifukwa ico paliri masuzgo ghanandi kweniso cifukwa ico ŵanthu watondekera kughamazga, cakwamba tikwenera kumanya dankha ico cikwambiska. Nangauli ivyo vikwambiska masuzgo ni vinandi, kweni Baibolo likutovwira kuti tivimanye makora. Mu nkhani iyi, tiwonenge vifukwa vikuruvikuru vinkhondi ivyo vikupangiska kuti pa caru paŵe masuzgo. Ntheura, tikumupemphani kuti musande mwakupwelelera ivyo Baibolo likuyowoya. Kweniso wonani umo Mazgu gha Ciuta ghakutovwilira kuti timanye cifukwa ico pa caru paliri masuzgo.—2 Timote 3:16.

KUTONDEKA KWA MABOMA

Baibolo likuti: ‘Para ŵaheni ndiwo ŵakuwusa, ŵanthu ŵakutengera.’—Zintharika 29:2.

Mdauko ukulongora kuti ŵanthu ŵanandi ŵawusa mwankhaza ndipo ŵakucitiska kuti awo ŵakuŵawusa ŵasuzgike comene. Ndipouli, ni wose yayi awo ŵakuwusa mwankhaza. Ŵanji ŵangaŵa na vilato vyakuti ŵawovwire ŵanthu. Kweni para ŵamba kuwusa, kanandi ŵakukhuŵara kuwona kuti ŵanji ŵakulimbana nawo kuti ŵaŵapoke mpando. Nyengo zinyake ŵangagwiliskira nchito uheni nkhongono zawo na cilato cakuti ŵajisangire candulo na kupweteka ŵanyawo. Mulembi munyake wa ku America wakati: “Mdauko ngwakuzura na vinthu ivyo ŵanthu ŵayezgayezga kucita, kweni vili kutondeka.”

Baibolo likutiso: “Nkhwa munthu uyo wakwenda cara kurunjika mendero ghake.” (Yeremiya 10:23) Ŵanthu ŵambura kufikapo ŵalije vinjeru vyakuti viŵawovwire kuwonerathu vyamunthazi kuti ŵacite vinthu makora. Usange munthu wakutondeka kujilongozga yekha, wangalongozga wuli ŵanthu ŵanandi? Ici ndico nchifukwa ico ŵanthu ŵatondekera kumazga masuzgo. Padera pa maboma, paliso cinthu cinyake ico kanandi cikwambiska masuzgo.

VISOPA VYAUTESI

Yesu wakati: “Na ici, wose ŵamanyenge kuti ndimwe ŵasambiri ŵane, usange muli na citemwa pakati pinu.”—Yohane 13:35.

Ŵalongozgi ŵa machalichi ghose ŵakupharazga za citemwa na mtende. Kweni ŵatondeka kovwira ŵalondezgi ŵawo kuti ŵatemwanenge zanadi na kuleka sankho. M’malo mwakuti visopa viwovwire ŵanthu kuŵa na citemwa, kanandi vikwambiska kugaŵikana, kusankhana mtundu, na mphindano. Munthu munyake wakati: “Masuzgo gha ndyali agho ghakuŵa ghakofya comene ni agho ghambika na visopa.”

Ŵaliska ŵanandi ŵakulekelera ŵanthu awo ŵakugonana pambere ŵandatorane kweniso awo ŵakucita uleŵi. Ndipo ŵakuzomerezga nthengwa za ŵanalume panji ŵanakazi ŵekhaŵekha. Lekani matenda, nthumbo za pa thengere, na kufumiska nthumbo vyazara comene. Ici cacitiska kuti nthengwa zitimbanizgike kweniso ŵanthu ŵasuzgike comene maghanoghano.

KUWURA KUFIKAPO NA KUJIGHANAGHANIRA

“Waliyose wakuyezgeka para wayegheka na kukopeka na khumbiro lake. Kufuma apo, para khumbiro lima, likubaba kwananga.”—Yakobe 1:14, 15.

Pakuti tose tili kuhara kwananga, kanandi tikubudiska pakucita vinthu, ndipo tikulimbana na ‘vinthu ivyo thupi likukhumba.’ (Ŵaefeso 2:3) Para munthu wakhumbanga nakale kucita ciheni ndipo mwaŵi wasangika, cikuŵa cakusuzga comene kuti wakane kucita cinthu ico. Usange tikuthera ku makhumbiro ghaheni, tisanganenge na masuzgo ghakuru comene.

Munthu munyake wakati: “Masuzgo nganandi cifukwa ca makhumbiro ghithu ghaheni, kuyegheka, kukhumba kujikondweska, uryezi, kweniso kudokera.” Ŵanthu ŵanandi ŵanangika cifukwa ca kutemwa vinthu nga ni moŵa, hona, minkhwala, njuga, uzaghali na vinyake vyantheura. Ndipo ivi vyapangiska kuti mbumba zawo, ŵabwezi kweniso ŵanji ŵasuzgike. Pakuŵa ŵambura kufikapo, tikupulikiska para Baibolo likuti: “Cilengiwa cose cikulutilira kutampha pamoza na kuŵa mu vyakuŵinya pamoza mpaka sono.”—Ŵaroma 8:22.

NKHONGONO ZA VIŴANDA

Baibolo likuti Satana ni “ciuta wa mgonezi uno,” ndipo wali na ŵangelo ŵaheni awo ŵakucemeka viŵanda.—2 Ŵakorinte 4:4; Uvumbuzi 12:9.

Nga ni Satana, viŵanda navyo vikupuluska comene ŵanthu. Paulosi wakamanya fundo iyi, lekani wakati: “Tikulimbana na ndopa na thupi cara, kweni na maboma, na ŵamazaza, na ŵawusi ŵa caru ca cisi ici, ndiposo mawumba gha mizimu yiheni mu malo ghakucanya.”—Ŵaefeso 6:12.

Nangauli viŵanda vikukondwa para vikutambuzga ŵanthu, kweni cilato cawo cikuru nchakuti vipatuske ŵanthu kwa Yehova, Ciuta Wapacanyapose. (Salmo 83:18) Viŵanda vikupusika ŵanthu munthowa zinandi. Mwaciyelezgero, ŵanji ŵakucita mayere, kuwukwa, kuloska, kweniso kugomezga kuti umo nyenyezi, dazi panji mwezi vikwendera vili na ng’anamuro linyake pa umoyo wa ŵanthu. Lekani Yehova wakuticenjezga ku vinthu vyakofya ivi. Ndipo wakuvikilira wose awo ŵakwimikana na Satana na viŵanda vyake.—Yakobe 4:7.

TILI MU “MAZUŴA GHAUMALIRO”

Vyaka 2000 ivyo vyajumpha, Baibolo likayowoyerathu kuti: “Umanye ceneici, kuti mu mazuŵa ghaumaliro kuzamuŵa nyengo zinonono na zakusuzga.”

Cifukwa wuli nyengo izi ni zakusuzga? Baibolo likutiso: “Pakuti ŵanthu ŵazamuŵa ŵakujitemwa iwoŵene, ŵakutemwa ndalama, ŵakujituntha, ŵakujikuzga, . . . ŵambura citemwa cakawiro, ŵanonono, ŵakusesa, ŵambura kujikora, ŵakofya, ŵambura kutemwa uwemi, ŵakwendera mphiska, ŵakajilangi, ŵakujitukumura cifukwa ca kunotha, ŵakutemwa vyakusanguluska m’malo mwa kutemwa Ciuta.” Ntheura, tikusangana na masuzgo ghanandi cifukwa cakuti tili mu “mazuŵa ghaumaliro.”—2 Timote 3:1-4.

Pa ivyo tadumbiskana, tawona vifukwa ivyo ŵanthu ŵatondekera kumazga masuzgo nanga ŵangaŵa na vilato viwemi. Ipo ni nkhu uko tingasanga wovwiri? Tikwenera kulaŵiska kwa Mlengi withu uyo walayizga kuti ‘wazamuparanya milimo ya Dyabulosi’ na ŵalondezgi ŵake. (1 Yohane 3:8) Nkhani yakulondezgapo yilongosorenge ivyo Ciuta wazamucita kuti wawuskepo vyose ivyo vikwambiska masuzgo.