Mu muwuso wa Ŵaroma, mukaŵa ŵazga ŵanandi. Ŵazga aŵa ŵakaŵatoranga ku nkhondo panji kuŵatora mwakucita kwiba. Awo ŵakoleka, ŵakaŵaguliskanga ndipo kanandi ŵakawelerangaso kwawo yayi mpaka nyifwa.

Ŵazga ŵanandi ŵakagwiranga nchito mu migodi umoyo wawo wose. Kweni awo ŵakagwiranga nchito mu minda na panyumba, vikaŵangako makora. Ŵazga ŵakacicizgikangaso kuvwara kacisulo mu singo. Pa kacisulo aka pakaŵa mazgu ghakuti uyo wasanga muzga uyu wakucimbira ndipo wamuwezgera kwa mweneko wazamupika njombe. Ŵazga awo ŵakacimbiranga kaŵirikaŵiri, ŵakaŵamatanga cilembo ici F pa cisko. Cilembo ici cikimiranga uyo wakucimbira wuzga.

Buku la Filemone likulongosora kuti Paulosi wakaphalira Onesimo uyo wakacimbira ku wuzga kuti wawelere kwa bwana wake Filemone. Nangauli Filemone wakaŵa mwanangwa kumulanga Onesimo pakuti wakacimbira, kweni Paulosi wakamupempha Filemone kuti ‘wamupokelere makora,’ cifukwa ca citemwa kweniso pakuŵa mubwezi.—Filemone 10, 11, 15-18.

Tawuni ya Fonike iyo pasono ni Lebanoni, yikamanyikwanga na dayi muchesamu wa ku Ture. Themba Solomoni likatozga tempile na “thonje lichesamu” ilo wakadayanga ni munthu munyake waluso wa ku Ture.—2 Midauko 2:13, 14.

Dayi muchesamu wa ku Ture wakaŵanga wakudura comene, cifukwa nchito yikaŵangapo kuti ŵapange dayi uyu. Cakwamba, ŵalovi ŵakasoranga nkhonyo * zinandi za mu nyanja. Para ŵasora nkhonyo 12,000, ŵakapanganga dayi wa cakuvwara cimoza. Caciŵiri, ŵakawuskangako vikonkhonimba vyake mwakuti ŵatore makora dayi. Awo ŵakapanganga dayi ŵakazithiranga mcere nkhonyo izi ndipo ŵakaziŵikanga pa zuŵa panji pa mphepo mazuŵa ghatatu. Kufuma apo, ŵakabwatuskanga nkhonyo izi kwa mazuŵa ghanandi.

Nangauli ŵanthu ŵanyake ŵakapoka caru ici, kweni ŵanthu ŵa ku Fonike ŵakalutilira kupanga na kuguliska dayi muchesamu uyu. Mumphepete mwa Nyanja ya Meditereniyani kweniso kumanjiliro gha dazi kwa Spain kuli kusangika vinthu vyakulongora kuti ŵakapanganga dayi.