Kasi Mukumanya?
Kasi Paulosi wakaŵa na mwaŵi wuli pakuŵa Muroma?
Mu muwuso wa Ŵaroma, munthu uyo ni Muroma wakaŵanga na mwaŵi wakuchita vinthu kulikose uko wali. Wakaŵanga pasi pa dango la Ŵaroma pera, vyaru vinyake yayi. Para wasangika na mulandu, wakazomeranga kweruzgika mwakuyana na malango gha uko wali, kweni wakaŵangaso na mwaŵi kuti nkhani yake yikeruzgike na Ŵaroma. Usange ŵamweruzga kuti wakomeke, wakaŵanga mwanangwa kuchita apilu ku khoti likuru.
Munthu munyake wandyali ku Romu wakati: “Ni mulandu ukuru kumukaka na simbi munthu uyo ni Muroma panji kumusuzga, ndipo para ŵamukoma vikuŵa nga ŵakoma mupapi panji mubali.”
Paulosi wakapharazganga palipose mu charu cha Romu. Baibolo likulongora malo ghatatu apo Paulosi wakasangirapo mwaŵi pa wanangwa wake. (1) Wakamanyiska mweruzgi wa ku Filipu kuti ŵakaswa dango apo ŵakamutimba. (2) Wakavumbura kuti ni Muroma kuti ŵaleke kumusuzga ku Yerusalemu. (3) Wakachita apilu mulandu wake kuti wakeruzgike na Kesare.—Milimo 16:37-39; 22:25-28; 25:10-12.
Kasi kale ŵaliska ŵa viŵeto ŵakapokanga wuli malipiro ghawo?
Yakobe wakaliska viŵeto vya asibweni ŵake a Labani kwa vyaka vinandi. Vyaka 14 wakaliska kuti watore ŵana ŵanakazi ŵa Labani. Kweniso wakaliska vyaka 6 kuti ŵamupe viŵeto. Ntheura vyose pamoza vikaŵa 20. (Genesis 30:25-33) Buku linyake likuti: “Awo ŵakalembanga Baibolo mu nyengo yakale ŵakwenera kuti ŵakamanyanga makora phangano nga ni ilo likaŵa pakati pa Yakobe na Labani.”—Biblical Archaeology Review.
Ivyo ŵakasanga apo ŵakafukura msumba wa Nuzi na Larsa ku Iraq vikukhozgera fundo iyi. Ŵakasanga phangano la chaka chimoza ilo likaŵa pakati pa muliska na mweneko wa viŵeto. Mu phangano ili, mweneko wakakolerana na ŵaliska kuti ŵapwelelere viŵeto. Ŵakalembapo unandi wa viŵeto, msinkhu, kweniso usange ntchanalume panji chanakazi. Para chaka chajumphapo, mweneko wakapokanga weya, mkaka, twana na vinyake mwakuyana na ivyo ŵakapangana. Para ivyo ŵakapangana vyakwana, vyapachanya vikaŵanga vya muliska.
Kuti viŵeto vyandane luŵiro vikathembanga pa unandi wa vyanakazi ivyo muliska ŵamupa. Para wapika mberere zanakazi 100, mweneko wakakhazganga kuti wasangirengeposo zapachanya 80. Muliska wakeneranga kupwelelera chomene. Ntheura ŵakamuchiskanga kupwelelera makora viŵeto ivyo wapika.