TWAMOYO tunyake twamumaji twakuchemeka mussels tukudemelera chomene ku vinthu, kwali nkhulibwe, chikhuni, panji ku sitima. Kweni mwakupambana na twamoyo tunyake twakuchemeka barnacles, uto nato tukudemelera chomene ku chinthu, twamoyo twakuchemeka mussel tuli na tumalundi tunandi uto tuli nga nthumawuzi. Pakuti tumalundi utu tukutandawuka, kamoyo aka kangarya chakurya icho chili pataliko uku kademelera ku chinthu chinyake. Nangauli tumalundi utu tukuwoneka nga nthwambura nkhongono, kweni tukovwira kamoyo aka kuti majigha ghaleke kukawuskako uko kademelera. Kasi tumalundi twa mussel tuli kupangika wuli kuti kamoyo aka kaleke kuyegheka na majigha?

Wonani fundo iyi: Tumalundi utu nthunonono kuumaliro ndipo kuumaliro unyake nthutechi ndipo tukutandawuka. Ŵasayansi ŵakuti usange ŵangapanga chinthu mwakutolera umo tumalundi twa mussel tukugwilira ntchito, chingawovwira chifukwa chingademelerana chomene na chinthu chinyake nga umo kamoyo aka kakuchitira.

Pulofesa Guy Genin wakati kafufuku uyo ŵakachita, wakaŵa “wakukondweska chomene.” Iyo wakayowoyaso kuti: “Chisisi cha kamoyo aka chagona pa umo tumalundi twake tuliri, chifukwa kunyake nkhunonono kunyake nkhutechi.” Mwakuyana na umo tumalundi utu tuliri, ŵasayansi ŵakuti ŵangapanga vinthu vyakupambanapambana nga ni vyakujoyinira pakuzenga, vyakujoyinira viwangwa na tunthu tunyake uto tungagwira ntchito pa opareshoni, kweniso vyakujoyinira sitima izo zikwenda pasi pa maji. Pulofesa J. Herbert Waite wa ku Yunivesite yinyake ku California ku Santa Barbara, U.S.A wakati: “Pali vinandi chomene ivyo tingasambirako ku chilengiwa.”

Kasi mukuti wuli? Kasi tumalundi twa mussels tukaŵako twekha panji tukachita kulengeka?