Para munthu wakwenjerwa chomene, wangaŵika pangozi umoyo wake. Vingapangiska kuti wasangane na masuzgo ghakuru kuluska ivyo wakwenjerwa navyo.

•  Chepeskani unandi wa nkhani zakufipiska mtima izo mungategherezga. Lekani kuŵa na mtima wakuti mumanye vyose vyakukhwaskana na nkhani iyo yachitika. Para mukutemwa kuwonelera, kuŵerenga, panji kutegherezga nkhani zakofya, mbwenu muŵenge waka na wofi kweniso ŵambura chigomezgo.

   Fundo ya mu Baibolo: “Mzimu wakuphyoka ukukamuska nkhongono.”—Zintharika 17:22.

   “Ntchipusu kuti wamunthu uzgoŵere kuwona nkhani izo zafuma sono kweniso zakofya pa intaneti, kweni kuchita nthena nkhuwemi yayi. Para nachepeskako unandi wa nkhani izo nkhuwona, vikunovwira kuti nileke kwenjerwa chomene.”—John.

   Ghanaghanirani fundo iyi: Kasi mphawuli apo mukwenera nadi kumanya nkhani izo zafuma waka sono?

•  Lutilirani kulondezga ndondomeko yinu. Yezgeskani kuti muwukenge, kurya, kugwira ntchito zinu, na kugona nyengo yakuyana waka zuŵa lililose. Para muli na ndondomeko yakuchitira vinthu, vimovwiraninge kuti mujipulikenge makora nga umo vikuŵira nyengo zose ndipo mwenjerwenge chomene yayi.

   Fundo ya mu Baibolo: “Maghanoghano gha munthu wachitatata ghakovwira kuti vinthu vyende makora.”—Zintharika 21:5.

   “Apo muliri wa COVID-19 ukambanga, nkhalekerathu kulondezga ndondomeko yane ndipo nkhamba kumalira nyengo yinandi pa vyakusanguluska. Nkhakhumbanga kugwiliskira ntchito mwamahara nyengo yane, ntheura nkhapanga ndondomeko ya ivyo nkhwenera kuchita zuŵa lililose.”—Joseph.

   Ghanaghanirani fundo iyi: Kasi muli na ndondomeko ya kuchitira vinthu iyo yikumovwirani nadi kuti mujipulikenge makora paumaliro wa zuŵa lililose?

•  Mughanaghanirenge vinthu viwemi. Para mukukhalira waka kughanaghanira ivyo mukati muchitenge kumasinda panji vinthu viheni ivyo vingazakachitika kunthazi, mbwenu mwenjerwenge chomene. M’malo mwake, ghanaghanirani vinthu viŵiri panji vitatu ivyo mukuwonga.

   Fundo ya mu Baibolo: “Longorani kuti muli ŵakuwonga.”—Ŵakolose 3:15.

   “Kuŵerenga Baibolo kukunovwira kuti niŵikemo vinthu viwemi mu maghanoghano ghane, ndipo ivi vikunipangiska kuti nighanaghanenge vinthu viwemi. Ivi vingawoneka nga ni vipusu waka, kweni ni vyakovwira chomene!”—Lisa.

   Ghanaghanirani fundo iyi: Kasi mukutemwa kughanaghanira vinthu viheni ivyo vikuchitika pa umoyo winu na kuluwako vinthu viwemi ivyo vikumuchitikirani?

•  Mughanaghanirenge ŵanji. M’malo mwa kujipatura, ivyo kanandi vikuchitika para wamunthu ukwenjerwa chomene, ghanaghanirani umo mungachitira kuti movwire awo ŵakukhumbikwa wovwiri.

   Fundo ya mu Baibolo: “Kulaŵiska pa ivyo imwe mukukhumba pera yayi, kweniso ivyo ŵanyinu ŵakukhumba.”—Ŵafilipi 2:4.

   “Nkhukondwa chomene para nkhovwira ŵanji. Nkhuŵa kuti nkhuŵachitira vinthu ivyo viŵapangiskenge kuti ŵajipulike makora, ndipo pa nyengo yimozamoza naneso nkhuchepeskako kwenjerwa. Nakuti nkhutangwanika chomene kovwira ŵanji mwakuti nkhuŵavya nyengo yakuti nifipenge mtima na vinthu vinyake.”—Maria.

   Ghanaghanirani fundo iyi: Pa ŵanthu awo mukumanya, ni mbani awo ŵakukhumbikwa wovwiri wapadera, ndipo mungachita vichi kuti muŵawovwire?

•  Yezgeskani kuti muŵe na umoyo uwemi. Muchitenge maseŵero ghakukhozga thupi na kupumura mwakukwana. Muryenge vyakurya ivyo vingamovwirani kuŵa na thupi liwemi. Para mukuŵikapo mtima kuti muŵe na umoyo uwemi, vingamovwirani kuti muŵe na thupi liwemi kweniso kuchepeskako kwenjerwa.

   Fundo ya mu Baibolo: “Maseŵero ghakukhozga thupi ghali na chandulo.”—1 Timote 4:8.

   “Pasono ine na mwana wane munyamata tingachitaso yayi maseŵera ghakukhozga thupi kuwaro kwa nyumba, ntheura tili kusanga maseŵera agho tingachitira mukati mwa nyumba yithu. Ivi vyatovwira kuti tiŵenge ŵakukukondwa kweniso tileke kukhalira waka kugazgana.”—Catherine.

   Ghanaghanirani fundo iyi: Kasi mukuwona kuti mukwenera kusintha umo mukulyera kweniso umo mukuchitira maseŵera ghakukhozga thupi mwakuti muŵe na umoyo uwemi?

 Padera pa kulondezga fundo izi kuti muchepeskeko kwenjerwa, ŵanthu ŵanandi ŵakovwirika chomene para ŵamanya malayizgo ghakugomezgeka agho ghakusangika mu Baibolo. Wonani nkhani ya mutu wakuti, “Kasi Ufumu wa Chiuta Uzamuchita Vichi?”