Mubali Aleksandr Ursu, uyo pa nyengo iyo wakaŵa na vyaka 78, wakafuma mu nyumba yake ku Dzhankoy, Crimea, kuti wakatawuzge mwana wake, Viktor, mu msewu. Yikaŵa nyengo ya mise pa November 15, 2018. Aleksandr wakazizwa kuwona ungweru uwo ukizanga kufuma ku geti la kunjilira ku nyumba kwake. Mwapachokopachoko wakamba kwenda kulazga uko kukafumanga ungweru uwu. Mbwenu wakapulika waka munyake wakuti: “Yima! Ndise ŵapolisi!”

Aleksandr wakaghanaghananga kuti ŵanthu aŵa mbabali ndipo ŵakuchita waka nayo milangwe, kweni mwaluŵiro wakamanya kuti iyi yikaŵa milangwe yayi. Munthu munyake uyo wakavwara vyakujijara kumaso wakakora mawoko gha Mubali Aleksandr na kughanyongololera ku msana wa mubali uyu. Munyakeso uyo nayo wakajijara kumaso wakamutimba Aleksandr na fayiti ya mu mskati. Ŵa Federal Security Service (FSB) awo ŵakaŵa na futi, ŵakaŵasecha wose Aleksandr na Viktor pambere ŵandanjire mu nyumba ya mubali uyu.

Muwoli wa Aleksandr, Nina, wakaŵa kuti wali mu khichini apo ŵanthu aŵa ŵakanjiranga mu nyumba. Yumoza wawo wakaphanga foni ya muwoli wa Aleksandr na kumufumba kuti wawoneleranga vichi. Ŵamazaza aŵa ŵakasecha mu nyumba iyi kwa maora ghanandi kweni ŵakasangamo buku lililose yayi ilo ndakukanizgika na boma la Russia.

Mubali withu wakutemweka uyu wakakakika yayi. Kweni, Aleksandr na Ŵakaboni ŵanyake wose ku Russia na Crimea ŵakumanya kuti zuŵa lililose ŵapolisi ŵangiza kuzakasecha nyumba yawo na kuŵakaka. Mubali Aleksandr wakughanaghanirapo pa viyelezgero viwemi vya ŵamumbumba yake awo ŵakaŵa ŵakugomezgeka, ndipo ivi vikumovwira kuti walutilire kuzizipizga masuzgo ghose agha. Iyo wakughanaghaniraposo ivyo vikachitika apo ŵakaŵa pasi pa muwuso wa Soviet.

Pa July 6, 1949, apo Aleksandr wakaŵa na vyaka 9, ŵasilikari ŵa Soviet ŵakanjira mwakuchichizga mu nyumba yakwawo usiku, ndipo ŵakasecha nyumba yose. Ŵasilikari aŵa ŵakaponya katundu yose pa malo ghamoza ndipo ŵakaŵaphalira kuti ŵambe kupakira. Aleksandr wakukumbuka kuti, “Apo ŵasilikari ŵakaŵa kuti ŵakulaŵiska kumphepete, amama ŵakabisa Baibolo mukati mu katundu withu kweniso buku linyake lakuti, Zeze wa Mulungu.” Ŵasilikari ŵakatora mbumba yithu yose na kuluta nase ku malo ghakukwelera sitima yapamtunda.

Mwachikanga, mbumba yakwake Aleksandr, pamoza na Ŵakaboni ŵanyake ŵakamba kwimba sumu za Ufumu apo ŵakaŵa mu nthowa kuya ku chikaya chawo chiphya, ku Siberia. Nawo ŵakaŵa ŵamoza mwa ŵabali na ŵadumbu ŵanandi awo ŵakatumizgika ku Siberia mu vyaka vya pakati pa 1949 na 1951.

Mu vyaka vya ma 1950 ku Siberia, ŵabali na ŵadumbu ŵakawungananga mwakubisilizga mu mafamu kuti ŵachite maungano. Mbumba zinyake zikendanga mtunda wa makilomita pafupifupi 20 kuti zikafike ku maungano.

Aleksandr wakawovwirika chomene na chiyelezgero chiwemi cha ŵamumbumba yakwake awo ŵakaŵa ŵakugomezgeka. Asekuru ŵa adada ŵake a Makar; a sekuru ŵake a Maksim; munung’una wa asekuru ŵake, Vladimir; na adada ŵake a Pyotr, wose ŵakaŵa chiyelezgero chiwemi chomene pa nkhani ya kulutilira kugomezgeka.

Adada ŵa Aleksandr ŵakaphalirika kuti ŵakagwire jele vyaka 10, chifukwa cha kukana kunjira usilikari mu 1944. Ndipouli ŵakawerako ŵati ŵagwira vyaka viŵiri, chifukwa cha kupwetekeka msana uwo ukapangiska kuti ŵaŵe na suzgo la kufwa viŵaro. Aleksandr wakukumbuka kuti adada ŵake ŵakamuphaliranga nkhani zakukhwaskana na Davide, Goliyati, na mubwezi wa Davide Yonatani.

Aleksandr wakuti, “a sekuru ŵachoko, a Vladimir, ŵakatemwanga chomene kutegherezga wayilesi ya WBBR na kupokera mabuku ghakulongosora Baibolo. Pa nyengo chikaŵa chakukanizgika kuti munthu waŵe na wayilesi, ntheura a sekuru aŵa ŵakazenga kachipinda kapasi, umo iwo na ŵanyawo awo ŵakaŵa wakunweka ŵakategherezganga wayilesi ya WBBR.”

Nyengo yinyake cha m’ma 1940, “munthu munyake wakunweka” wakavumbura vya kachipinda aka. Asekuru ŵa Aleksandr na asekuru ŵake ŵachoko aŵa ŵakakakika na kujalirika mu jele ku Khotyn, cha kumanjiliro ghadazi kwa Ukraine, mtunda wa makilomita pafupifupi 80 kufuma ku muzi wawo.

Aleksandr wakuti: “Abuya ŵakendanga wapasi kuluta kukaŵawona asekuru ku jele. Ŵakatiphaliranga kuti asekuru wose ŵakaŵanga ŵakukondwa chifukwa cha chipulikano icho ŵakaŵa nacho, nangauli ŵakatimbikanga.” Chachitima ntchakuti, asekuru ŵa mubali Aleksandr, wose ŵaŵiri ŵakafwira mu jele.

Aleksandr wakuti “m’paka sono, tikumanya yayi ivyo vikaŵachitikira, umo ŵakakhaliranga, umo ŵakafwira, na uko ŵali kusungika. Kweni tikakhozgeka chomene kumanya kuti ŵakalutilira kugomezgeka kwa Yehova m’paka nyifwa yawo.”

Chiyelezgero chiwemi cha ŵamumbumba yakwake, kweniso ivyo vikamuchitikira ku Siberia, vyamovwira Aleksandr kuti wanozgekere viyezgo ivyo wangasangana navyo sono. Iyo wakuti: “Pasono nazgoŵera waka kuwona ŵamazaza ŵakwiza na kuzakasecha nyumba, chifukwa nkhamba kuwona vyanthena ivi nichali muchoko. Yehova wakatipwelelera, ndipo nkhumanya kuti walutilirenge kutipwelelera.”

Aleksandr wakutiso: “Vinyakeso ivyo vikunovwira, nkhuŵerenga Baibolo zuŵa lililose na kughanaghanirapo, kusangika pa maungano nyengo zose, na kuyowoyeskana na ŵabali na ŵadumbu.”

Iyo wakuŵerengaso nkhani za ŵabali awo ŵakutambuzgika chifukwa cha chipulikano chawo, ndipo chikanga chawo chikumovwira kuti waŵe na nkhongono. Iyo wakuti: “Nkhaŵerenga vinyake ivyo ŵabali awo ŵakweruzgika mu makhoti ŵakuyowoya mu mazgu ghawo ghaumaliro. Mazgu ghankhongono agho ŵakuyowoya ghakufiska uchimi uwo Yesu wakayowoya: ‘Muzamutolekera panthazi pa ŵalongozgi na mathemba chifukwa cha zina lane, kuti uŵe ukaboni kwa iwo na ku mitundu.’”—Mateyu 10:18.

Tikuwonga chomene Chiuta withu Yehova, chifukwa cha wovwiri wachitemwa uwo wakupeleka, ivyo vikovwira kuti ŵabali na ŵadumbu ŵithu awo ŵakutambuzgika ŵazizipizgenge mwachimwemwe. Ŵabali aŵa ŵakulongora nadi kuti mazgu agho Davide wakayowoya ngaunenesko: “Wose awo ŵakubisama mwa [Yehova] ŵasekelerenge. Nyengo zose ŵachemerezgenge mwachimwemwe.”—Salimo 5:11.